Gönülleri Fetheden Genç Bir Hoca

Kader, Hocaefendi’nin yolunu bir başka çiziyordu. Hayatının baharında, kara trenle Edirne’ye doğru elinde tahta bavuluyla çıktığı bu yolculuk durmadan devam edecekti. Hüzünler, gurbetler, hapisler, mayınlı tarlalar, kürsülerdeki gözyaşları, yokluk ve zorluklar onun kaderi olacaktı. 
Hocaefendi’nin Hüseyin Top isimli akrabası Edirne’de hocalık yapıyordu. Aynı zamanda Osmanlı Devleti’ne uzun yıllar başkentlik yapan Edirne, annesinin akrabası olan Şükrü Paşa’nın ismiyle özdeşleşmişti. Tarihte Edirne’yi savunan komutan olarak geçiyordu. Hocaefendi’nin büyükannesi Hatice Hanım, Şükrü Paşa’nın yeğeniydi.  
“Edirne’de Hüseyin Top Hoca vardı. Bizim akrabamızdı. Bana sahip çıkar diye oraya gitmem uygun görülmüştü. ‘Seyahat Ya Resülallah!’ dedik ve Edirne’ye doğru yola çıktık.” Hocaefendi: “Erzurum’dan Edirne’ye giderken, ‘Mukaddes Göç’ yazısında anlattıklarımın heyecanı içindeydim.” der.
Fethullah Gülen Hocaefendi, Erzurum’dan yola çıktı ve Edirne’ye giderken, yol güzergahında bazı yerlere uğradı. Önce Ankara’da Hacıbayram’daki arkadaşlarını ziyaret etti. Burada üç gün kaldı. Diyanetin açacağı vaizlik imtihanı konusunda bilgi aldı. Türk Hava Kurumu Başkanlığı ve milletvekilliği yapmış baba dostu Mustafa Zeren’in Bahçelievler’deki evinde bir gece kaldı. Sonra İstanbul’a uğradı. Burada, birkaç gün Erzurum Oteli’nde kaldı. Hocaefendi seyahati boyunca en olumsuz şartlarda bile ibadetini asla ihmal etmedi. İstanbul’dayken vakit namazlarını daha ziyade Hocapaşa Camii’nde kıldı. 
“İstanbul’da da birkaç gün kaldım. Sirkeci’de Erzurumlular’ın kaldığı meşhur Erzurum Oteli vardır. 3. Sınıf bir otel. Zaten şark halkı fakir; böyle bir otel onlar için ideal. Yatakları, çarşafları işte öyle bir oteldi ve beni sabaha kadar kaşındırırdı. Çok da gürültülü bir yerdi. Ama Erzurum’dan kalkıp İstanbul’a kim gitse ona bu otel tavsiye edilirdi. Daha sonraları da o otelde kaldım. Başkasına gittiğim az vakidir. Otelin yakınında Hocapaşa Camii var. O camide çok namaz kılmışımdır. Sami Efendi Hazretleri’nin müritleri bu camiye gelirlerdi. Tabii ki ben bunu daha sonra öğrenecektim.”
Hocaefendi, daha sonra Sirkeci Garı’nda trene binerek Edirne’ye hareket etti. Tren Edirne’ye gece yarısı vardı. Diğer yolcularla birlikte uyuyakalmıştı. Karaağaç İstasyonu’nda kondüktörler tarafından uyandırıldı. Yolcularla birlikte şehir merkezine kadar yarım saat yürüdü. O gece, daha sonra imamlık yapacağı Üç Şerefeli Camii’nin karşısında bulunan bir handa konakladı. Sabah erkenden babasının selamını ilettiği Hüseyin Top Hoca ile müftülüğe gittiler. 
“Hüseyin Top Hoca beni İbrahim Efendi’ye (Edirne Müftü Vekili İbrahim Akın’a) götürdü. O beni biraz genç görmüş olacak ki imtihan etmesi gerektiğini söyledi. Ben kabul ettim. Şimdi hatırlayamayacağım bir kitabı rasgele açıp elime verdi ve ‘Oku’ dedi. Bu bir fıkıh kitabıydı. Çıkan yeri okuyup mana verdim. İbrahim Efendi dışarı çıkmamı söyledi.”Hüseyin Top Hoca o günkü hatıralarını şöyle anlatıyor: “Ben Hocaefendi’yi aldım ve beraberce müftülüğe geldik. Müftülüğe o zamanlar İstanbul’dan hafız talebeler gelirdi. Onları imtihan eder, Arapça ve dini bilgilerini ölçerdik. Başarılı olanların ellerine müftülükten bir yazı verilir ve köylere gönderilirdi. Köy muhtarları hemen kabul ederlerdi. Hatta bazı köyler ikişer kişi hafız talebe isterlerdi. Bunlar oralarda mukabele ve hatim okuyor, namaz kıldırıyorlardı.
Hocaefendi’yi müftülüğe getirdik. Müftü vekili İbrahim Akın Bey vardı. Ben İbrahim Bey’e ‘Hocam bu kardeşimiz hafızdır ve Arapça okumuştur, Ramazan ayında görev almak istiyor’ dedim. ‘Maşallah! bu yaşta hem hafız, hem de Arapça okumuş’ dedi.. Önünde bir fıkıh kitabı vardı, adı da ‘Kuduri’. Kitaptan bir yer açtı. ‘Gel bakalım evladım, madem Arapça okumuşsun, şuradan şuraya kadar bir oku, anlat bakalım’ dedi. Hocaefendi geldi, müftünün sağ tarafına geçti, ben de sol tarafına geçtim. Ne dereceye kadar Arapça okuduğunu bilmediğimden korkmaya başladım. İbareler harekesiz normal Arapça. Kur’an gibi üstünde veya altında hareke yok. Arapça bilmeyen okuyamaz, kem küm eder bocalar. İçimden de ‘eyvah şimdi bir de okuyamazsa’ dedim.
Hocaefendi o ibareye şöyle bir baktı ve ‘Bismillahirrahmanirrahim’ diyerek başladı okumaya. Tam denilen yere kadar tastamam okudu. Hiçbir yerde tık diye durmadı. Ben öyle bir ferahladım ki tarif edemem. Bu sefer Hocaefendi başladı okuduğu Arapça metnin tercümesini yapmaya.. Birkaç kelime henüz okumuştu ki müftü: ‘tamam evladım tamam’ dedi ve kitabı kapattı. Sonra ‘evladım sen bir dışarı çık da biz Hüseyin Efendi ile senin için iyi bir yer düşünelim’ dedi.
Hocaefendi dışarı çıktı. İbrahim Bey ‘Maşallah ne güzel ibare okudu öyle.. Döndü bir de tercüme etmeye başladı, ben onun Arapça okumasından korktum, hemen kitabı kapatıverdim’ dedi. Ben de ‘neden öyle yaptınız hocam?’ deyince ‘yahu sorma okuduğu yerden bize bir şey sorar diye çekindim, cevap veremeyebilirdim, mahçup oluruz diye onun için susturdum’ dedi.”
Bu genç hoca Trakya Bölgesi’ne gelen diğer hafız öğrencilerden daha başkaydı. Müftü yardımcısına verdiği cevaplarla dolu; dolu olduğu kadar olgun, vakur ve vazifesine düşkün biri olduğunu gösteriyordu. ‘Bunu köylere göndermeyelim, burada Edirne’nin içinde bir vazife verelim’ denildi. Yıldırım Mahallesi muhtarlığına verilmek üzere hemen bir görev yazısı hazırlandı. Görev zarfı genç Hocaefendi’nin eline tutuşturuldu. Akmescit Camii’nde göreve başladığı kendisine orada söylendi. 
Hocaefendi, tahta bavulunu alarak Yıldırım Mahallesi’ndeki Akmescit Camii’nin yolunu tuttu. Orada Şaban Hoca’yı buldu. Kendisine kalacak yer ayarlandı. Hocaefendi, Ramazan boyunca Akmescit’te imamlık yapıp vaaz verdi.
Hocaefendi, bir ay boyunca Ramazan imamlığı diye gittiği Edirne’de 1959’dan 1965’e kadar arada iki sene askerliği hariç tutulursa tam dört yıl kaldı. 
Kader, Hocaefendi’nin yolunu bir başka çiziyordu. Hayatının baharında, kara trenle Edirne’ye doğru elinde tahta bavuluyla çıktığı bu yolculuk durmadan devam edecekti. Hüzünler, gurbetler, hapisler, mayınlı tarlalar, kürsülerdeki gözyaşları, yokluk ve zorluklar onun kaderi olacaktı. 
Hocaefendi, Akmescit Camii’nde (1959)Fethullah Gülen Hocaefendi’nin bir iki eşyasını taşıdığı tahta bavulundan başka bir şeyi yoktu. Akmescit’te Fevzi Balnik adında yaşlı bir adamın evinde kalacağı yer ayarlanmıştı. Ramazan ayında tutulan imam veya hocanın yeme-içme, barınma ve temizlik gibi ihtiyaçları bütün mahalleliler tarafından sırayla giderilirdi. Yıldırım Hacı Sarraf Mahallesi muhtarlığında birinci aza olan Mehmet ve Muhip Çamlıöz’ün babası Halil Çavuş bu işlerle bizzat ilgileniyordu. Çünkü Hocaefendi’nin bir düzeni ve ev ortamı yoktu. Kaldığı yer yaşlı bir amcanın verdiği tek odalı yerdi. Ne yemek yapacak eşyası, ne de parası vardı. Zaten Hocaefendi de boğazına düşkün değildi. Biraz çorba ve tek çeşit yemekle hem iftarda hem sahurda yetiniyordu. Hatta onu da yemeği getiren arkadaşla yiyordu.
Hocaefendi, ilk vazife yaptığı Akmescit Camii’nde cemaatle hemen kaynaştı ve onlarla sohbetlere başladı. Orada Ramazan boyunca bir ay gibi kısa bir müddet kalmasına rağmen sözleri, davranışları ve temizliği çok dikkat çekti. 
Mehmet Çamlıöz o günleri şöyle anlatıyor:“1959 yılı Ramazan ayına tekabül eden günlerde askerden terhis olmuş ve artık Edirne’deydim. Hüseyin Top Hocamız, Fethullah Hocaefendi’yi mahallemize Ramazan hocası olarak getirdi. Önceki senelerde olduğu gibi her sene Ramazan hocası gelirdi. Hocaefendi bizim Yıldırım mahallesine geldiğinde ilk akşam bizde misafirdi. Ben de evdeydim. O akşam Allah ne verdiyse yedik. Babam bana ‘hoca seninle beraber kalsın’ dedi. Fakat Hocaefendi kabul etmedi. ‘Kesinlikle olmaz, biz ev tuttuk, ben o eve gideceğim’ dedi. Önce teravih namazına gittik. Teravihten sonra kaldığı evine gitti.O Ramazan ayında ilk defa Hocaefendi ile tanışmış olduk. Büyük insanlarda görebileceğimiz bir olgunluk vardı üzerinde. Askerden daha yeni gelmiştim. Kur’an ve dini bilgilerimiz yoktu. Kendisi askere gidinceye kadar iki sene boyunca ona talebelik yaptım. Kur’an okumayı ve alfabeyi o öğretti bize, Allah razı olsun. Babam Hocaefendi’yle çok iyi görüşürdü. Hüseyin Top hocamız babama ‘Çavuş Ağa, bu getirdiğim arkadaş çok titiz, boğazını pek sevmez ama ne olur temiz olsun, bir kap olsun fazlaya kaçmasın’ diye tembih ediyor. Babam bunu öğreniyor ve ona göre davranıyordu.Ramazanda geceleri teravih namazından sonra odasında toplanırdık, sohbet ediyordu bize. Soru soranlara cevaplandırıyordu. Vakurdu, sinirlenmezdi, çok sakindi. Aynen bugünkü gibi gözlerimin önünde duruyor. Ramazan boyu hep aynı pantolonu, aynı ceketi giyerdi ama görsen sanki hiç giyilmemiş gibiydi. Artık gece mi temizlerdi, gündüz mü temizlerdi bilemem ama giyimi çok temizdi. Ona ‘Hocam nasıl yapıyorsun, ceketin, gömleğin, pantolonun hep ütülü’ derdik. ‘Siz ona karışmayın’ derdi bize. Burada, Yıldırım’da bir ay kalınca mahallenin ileri gelenleri Hocaefendi’yi kaçırmak istemediler. Konuşmalarıyla, davranışlarıyla çok beğenildi. Hatta onu evlendirmek bile istediler. Ama Hocaefendi kesinlikle kabul etmedi.Hüseyin Top Hocam, Yıldırım’dan evlenmişti. O zaman kimin kızını isteseler Hocaefendi’ye verirlerdi burada. Babam, Hocaefendi’ye gidip ‘böyle bir teklif var, ne diyorsun’ diye fikrini soruyor. Fakat kabul etmiyor. ‘Öyle bir şeyi kesinlikle kabul etmiyorum ve öyle bir niyetim yok’ diyor.”
Muhip Çamlıöz Anlatıyor:“… Bizler çiftçilikle geçiniyoruz. Elhamdülillah Risale-i Nurları ve Hocaefendi’yi tanıdıktan sonra kendimizi kurtardık. Yoksa namaz falan yoktu bizde. Babamlar Yunanistan’da hocalardan dualar falan öğrenmişler ama ibadet şuuru diye bir şey yoktu yani.Hocaefendi bu mahalleye geldiğinde biz yeni yeni namaza başladık, Müslümanlığı ondan öğreniyorduk. Vaazları ve sohbetleri bizi camiye çekti. Ondan evvel hiçbir şey duymadık ve görmedik. Trakya halkı hep böyleydi, dinde çok zayıftı. Burası çok harp görmüş. Yunan Harbi, Bulgar Harbi, Alman Harbi ve hep savaş görmüş buranın halkı. Osmanlının medeniyet kurduğu yer burası. Buradaki gibi camiler Anadolu’da yok. Harplerde camiler boş kalmış, din görevlisi kalmamış. Şahsi düşüncem savaşlardan kaçmışlar din görevlileri. Kalsalardı camilerimiz boş kalmazdı. Baştakilerin de vazifesi camileri yıkıp kaldırmak olmuş.Allah yardımcısı olsun. Zaten Allah hiçbir zaman Hocaefendi’ye yardımını esirgemedi. Öyle de oldu ve geçmişten bugüne geldi. Allah ondan razı olsun Risale-i Nur hizmetini Edirne’ye o getirdi. Cenabı Hakk onu cennetine koysun, Allah ondan ebediyen razı olsun.”
Vaizlik İmtihanı ve Menderes’in Düşen Uçağı
Hocaefendi, 1959 yılının Ramazan ayında zamanı gelen vaizlik imtihanı için Ankara’ya gitti. O günlerde yaşanan bir olay ülke gündeminde adeta bomba etkisi yaptı. İç siyasette muhalefet-iktidar gerilimi yaşanırken, dış politikada da Kıbrıs konusunda hareketlilik sürüyordu. 1955’te başlayan çatışmalar 1959 yılına kadar şiddetlenerek devam etmişti. Bu duruma BM el koydu ve Ada’da Türk ve Rum toplumları bulunduğunu teyid etti. Bu çerçevede Başbakan Adnan Menderes İngiltere, Türkiye ve Yunanistan arasındaki üçlü görüşmeler için Londra’ya hareket etti. Başbakan Menderes ve Türk heyetini taşıyan uçak Londra’da Gatwick Havaalanı yakınlarında 17 Şubat 1959’da düştü. 14 kişinin hayatını kaybettiği bu uçak kazasından Başbakan Menderes sağ kurtuldu. 
Bediüzzaman, Demokrat Parti döneminde de çok büyük sıkıntılar yaşamasına rağmen Menderes’e dua ediyor ve talebeleri bunu açıkça biliyorlardı. Isparta’da bir sabah ders yaparken, ‘Kardeşlerim, ben bu gece Menderes’e dua ettim’ dedi. İşte o gün, Menderes İngiltere’de geçirmiş olduğu uçak kazasından sağ kurtulmuştu.  
Fethullah Gülen Hocaefendi, 15 gün Ankara’da kalıp tekrar Edirne’ye döndü. Merakla sınav sonuçlarını bekliyordu. Bir müddet sonra Mustafa Zeren, Edirne Müftülüğü’ne telefon ederek imtihanı kazandığı notunu bıraktı. Bu müjdeyi Fethullah Gülen Hocaefendi’ye Hüseyin Top verdi. 
Hocaefendi, bu sınavı kazanınca Diyanet’e bir dilekçeyle başvurup Edirne Müftülüğü görevine talip oldu. Ama yaşı ne vaizliğe ne de müftülüğe uygundu. Çünkü nüfus kaydına göre 1942 doğumlu olduğundan, devlet memuriyeti için gerekli olan 18 yaşını doldurmamıştı. Üstelik askerliğini de yapmamıştı.
O günleri şöyle anlatıyor Hocaefendi:“Bir iki ay kadar Akmescit’te namaz kıldırdım, vaaz verdim. Zaten bu arada Ramazan ayı da gelmişti. O sıralarda vaizlik imtihanına girmek için Ankara’ya gittim. 15 gün kadar Ankara’da kalıp tekrar Edirne’ye döndüm. İmtihan neticeleri daha sonra belli olacaktı. Ve bir gün Edirne Müftülüğüne Ankara’dan bir telefon gelmiş. Arayan Mustafa Zeren’di. ‘Yeğenimin gözlerinden öperim, imtihanı kazandı’ diye bir mesaj bırakmış. Hüseyin Top yine çok sevinmiş. Çarşı pazar beni aramaya başlamış. Nihayet beni buldu, caddenin ortasında müjde verdi, boynuma sarıldı; ‘İmtihanı kazandın’ dedi. Bir dilekçe yazdım ve Edirne Müftülüğü’ne talip oldum. Diyanet’ten gelen cevap olumsuz oldu. ‘Askerliğinizi yapmadığınız için sizi müftü tayin edemiyoruz’ diyorlardı.”
Hüseyin Top Hoca, o günlerdeki sıkıntıyı şu şekilde ifade ediyor:“Bilahare Hocaefendi’nin imtihanı kazandığına dair Ankara’ya gönderdiğimiz dosya Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan geri geldi. Baktık ki dosya onaylanmamış, ek yazıda Hocaefendi’nin henüz 18 yaşını doldurmadığı için vazifeye başlayamayacağı bildiriliyordu. O zaman nüfus sureti dolduruluyordu. Biz de ayı ve gününü dikkat etmediğimizden bilemedik 18 yaşını doldurup doldurmadığını. Nüfus kağıdının bir suretini dosyaya koyup göndermiştik. Görünüş itibariyle kalıplı idi Hocaefendi.Dosya geri gelince biz üzüldük tabii. Diyanet görev vermeyince cemaat duydu bu olayı. Cemaatten bir avukat vardı, Hamdi Bey adında. Allah rahmet eylesin, Hocaefendi’yi çok severdi. Dosyanın Ankara’dan geldiği günlerde camiden çıkışta o eski avukat da avluda yanımızdaydı. Sohbet açıldı, Hocaefendi’nin vazifeye başlayamadığı falan konuşuluyordu. O, bizim Diyanet’e dosya gönderdiğimizi biliyordu. Ankara’dan cevap menfi gelince ‘getirin bakayım şu yazıyı’ dedi. Sonra Hocaefendi’nin nüfus cüzdanını istedi. Şöyle bir baktı: ‘Daha 6 ay var 18 yaşını doldurmaya’ dedi. Şöyle bir düşündü ve ‘halledeceğiz bu işi’ dedi. Bana dedi ki: ‘Ben manevi babası olayım, sen de en yakın akrabası olarak bir muhakeme açalım, yaşını büyütüp bu işi halledelim.’ Neyse aldı nüfus kağıdını gitti Hamdi Bey. Hemen savcılığa müracaat etmiş. Normalde muhakeme müracaattan 15 gün sonra olurdu. Hamdi Bey hemen gitmiş adliyede herkesle konuşmuş. Üç dört gün ya geçti ya geçmedi Hamdi Bey elinde bir kağıtla geldi. ‘Hocam biz muhakeme yaptık, Hocaefendi’nin yaşını büyüttük’ dedi. Ne kadar büyüttüklerini bilmiyorum şimdi ama tasdikli kağıdı bana verdi. Aslında Hocaefendi 1938 doğumludur, ama babası 3 yaş geç yazdırdığından yaşı küçük görülüyordu. Fakat görünüşü olgundu, fidan gibi delikanlı idi.”Hamdi Bey ve Edirne Başsavcısı Gani Bey’in yardımıyla Hocaefendi’nin nüfusta “1942” olan doğum tarihi mahkeme kararı ile “1941” olarak değiştirildi. Böylece yaşı bir yıl büyütülen Hocaefendi için imamlık yolu açılmış oldu. 
Ülkenin Siyasetle Gerilen Ortamı1959’da siyasi hayattaki söz düellosunun ve gerilimin etkileri, çeşitli yerlerde yavaş yavaş şiddetle kendini göstermeye başladı. Menderes’in geçirdiği uçak kazasıyla bir süre kesintiye uğrayan iç siyasetteki gerilim yeniden tırmanmaya başladı.Muhalefet lideri İnönü, Uşak’a yaptığı ziyaret sırasında 1 Mayıs 1959’da kalabalık bir grubun saldırısına uğradı ve atılan bir taşla yaralandı. İnönü, 4 Mayıs’ta da İstanbul’da başka bir saldırıya maruz kaldı. CHP’lileri taşıyan otobüsler Çanakkale ve Denizli’de taşlandı.
Hocaefendi Edirne’de Nasıl Kaldı? Hocaefendi, Ramazan ayı dolayısıyla geçici imamlık için gelmişti. Fakat Ramazan ayı bitiminde buradan onu göndermek istemediler. Ramazanın sonunda valizini hazırlamış Erzurum’a dönmek üzereyken esnaf ve mahalleli gitmemesi yönünde baskı yaptılar. Hüseyin Efendi, o günleri şöyle anlatıyor: “Ramazan sona ermek üzereydi. Tabii Hocaefendi Ramazan boyunca Edirne’de kalacak ve sonra Erzurum’a dönecekti. Biz de onun bavulunu hazırlıyoruz, oradaki akrabalarımıza, halamıza ve eniştemize, çoluk çocuğa hediyeler göndermek için bir şeyler temin ediyoruz. Bayram dolayısıyla dört gün tatil vermişlerdi. Bayramın üçüncü günü idi. Hocaefendi’nin görev yaptığı Akmescit Camii’ne gelip giden insanlardan 5-6 kişilik bir grup insan geldi bizim evimize. Adamlar yaşlı başlı insanlar. Grubun başında mahallenin ileri gelenlerinden Mehmet Salimoğlu diye bildiğimiz bir abimiz vardı. Buyur ettik onları, hep beraber bayramlaştık. Tabii ben ziyaretin iç yüzünü bilmiyorum, ben zannettim ki bayramlaşmaya gelmişler. Bana:’Hüseyin Efendi biz sana bir ricaya geldik’ dediler. ‘Buyurun, Estağfirullah!’ dedim. Tabii onlar beni dört seneden beri tanıdıklarından, bir de orada cami yaptırma gayretlerimizden ötürü bana karşı bir yakınlık hissediyorlardı. Dediler ki: ‘Biz bu kardeşimizi buradan salmayacağız, bu genç hoca bizi çok memnun etti ve tam Müslüman yaptı. Bak sen nasıl burada kaldın, o da böyle burada kalacak, biz onun gitmesini istemiyoruz’ dediler.Ben de ‘Abiler, Hocaefendi henüz talebedir, annesi babası var, ben onun adına bir şey diyemem, kalırsa başımızın üstünde yeri var’ dedim. Benden önce de Hocaefendi’ye söylemişler ‘gitme, burada kal’ diye. Ertesi gün müftülük açıldı. Aynı adamlar müftülüğe de geldiler. Müftü Efendi’ye de aynı isteklerini tekrarladılar ve ‘biz bu genç hocayı mahallemizden bırakmak istemiyoruz, biz onun masrafını üstleniyoruz’ dediler. Hocaefendi Ramazan dolayısıyla geçici olarak orada kalacaktı. Ramazan bitince vazifesi de bitti.”

Gelecek Bölüm: Üç Şerefeli Camii’nde Ateşin Bir Genç

Kaynak: Samanyoluhaber

Hazret’in, bu kadar korku ve endişelerinin yanında, ciddi bir recâ duygusuyla “Keremkânım!” dediği ve kalbinin ümit hisleriyle ritim değiştirdiği de hiç az değildir. O böyle davranmakla ve “Rahmetim gazabıma sebkat etmiştir.”^[1]ümitbahş ferman-ı sübhânîsiyle rükûdan kavmeye doğrulma sayılan tavrıyla, düşe-kalka yürüyenlere de Hak rahmetinin vüs’atini gösterme hali sergiler. Adeta bir şairimizin dediği gibi,

“Ger günahım kûh-i Kaf olsa ne gam yâ Celîl

Rahmetin bahrına nisbet ‘Ennehû şey’ün kalîl.’”

mazmununa göre davranır; günah ve hataların yüzüne tükürerek, “Destgîrim ol!”iniltileriyle “Rahmet, Rahmet!” deyip başını reca eşiğine koyar; oksijen yudumluyor gibi bir ruh haleti içine girer ve inler. İşte o soluklardan birkaç damla:

“Ey kulları Kendisine yöneldiğinde hemen teveccüh-ü rahmette bulunan.. hiçbir zaman onların ümitlerini karşılıksız bırakmayan.. onları, Kendine yaklaştıran ekstra yol ve disiplinlerle cüdâ düşme hicranından kurtaran.. günah ve mesâvîyle kirlenmiş olanların ayıplarını setreden… yüceler yücesi Rabbim! Ümitle kapına yönelip eşiğine baş koyanları hiçbir zaman boş çevirmediğin gibi, bendeni de melül, mahzun yüz üstü bırakma!”

Bu âh u efgânla reca-havf eksenli yakarışlarda bulunur ve haleflerine, o kapıya hiss-i recâ ile yönelme sinyalleri verir. Hatta bütün bütün mihrap sapmasına düşmüş, yön belirsizliğiyle çırpınıp duran tali’sizlere dahi bir ezan sesiyle Hakk’ın rahmet enginliğini duyurur.. onları, duyup ettiği şeyleri paylaşmaya çağırır.. onlara havf u reca terkibinden en canlı mesajlar sunarak “ba’su ba’de’l-mevt”ten güftelerle yeniden diriliş yollarını gösterir; gösterir ve İsrafil solukları türünden nefeslerle onları yitirdikleri mihraba yönlendirir.

Sürüp giden bu engin fasıldan es geçtiğim çok noktalar oldu. Ondan ve okurlardan özür dileyerek, bu zebercet mülahazalara da bir nokta koyup, onun o ledünnî zenginlikli ruh anatomisine has başka türden sızlanışlarıyla, dili kalbinin güdümünde, düşüncesi metafizik âlemler ötesinde, sırrı öteler ötesi nâkâbil-i idrak zirvelerde, gözyaşları ceyhun, melek âvâzlı nağmelerinden de birkaç demet -çoğumuz bir şey anlamasak da- hayatbahş bazı hususları arz etmek istiyorum. İşte, mazmun yörüngeli ruh destanı o mülahazalardan birkaç soluk:

“Allah’ım! Azıksızım ama Sana olan tevekkül ve teslimim tamdır. Buna rağmen cürümlerimin sınırsızlığını düşününce, tir tir titriyor ve azabına maruz kalacağım korkusuna kapılıyorum. Vakıa rahmetinin vüs’ati gözümde tüllenince de gönlüm emn ü emân hissiyle şahlanıyor. İşte, o ruh haleti içinde bulunduğumda günahlarım su-i âkıbetle inletse de affına olan ümidim ruhuma bağışlanabilme sinyalleri salıveriyor.” -Bu ne mukarrebce bir denge!.. Bu ne derin bir havf u reca izdivacı!- “Huzur-ı kibriyâna eli boş varsam da lütf u kerem enginliği mülahazası şahlandırıyor bendeni ve gözlerim re’fetinin varidat vaadiyle pâr pâr parıldamaya duruyor. Öyle ki, isyanlarla mâlemâl olduğum aynı anda, gönlüm ekstra gufran sürprizleri ve üns esintileriyle iç içe ritim değişiklikleri sergilemeye başlıyor… Huzurundayım ey Rab! Salıyorum kendimi rahmetinin çağlayanlarına.. ve uzaklaşabildiğim kadar kendimden uzaklaşıyor, bütün benliğimle Sana yöneliyorum!..”

Havf hissi, reca iz’ânıyla, Hak’la münasebeti adına kendini konumlandırdığı yerin hakkını eda edememiş olma tavrıyla o yüksek “akrabü’l-mukarrabîn” kâmet-i bâlâ yörünge değiştirerek, adeta, “Ubudiyet, netice-i nimet-i sabıkadır.” düşüncesiyle ilahî lütuflar sağanağını bir kere daha nazara alarak şükürle gürlemeye duruyor.. ve şükran kapısı eşiğine yüz sürerek, Hakk’ın “lâyü’ad ve layühsâ” nimetlerine mukabil dil-dudak latîfe-i rabbâniyenin emrinde, hamd ü senâ nağmeleriyle gürlüyor:

“Allah’ım! Peşi peşine sağanak sağanak idrak ufkumun üzerine boşalan o engin eltâfına ne diyeceğimi bilemiyorum.. fazl u kerem kaynaklı Senin utûfe-i sübhâniyen karşısında dilim tutuluyor ve diyeceklerimi diyemez hâle geliyorum. Senin çağlayanlar gibi akıp gelen, liyâkatimi çok çok aşkın özel lütuflarınıوَإِنْ تَعُدُّواْ نِعْمَةَ اللّهِ لَا تُحْصُوهَا“Saymaya kalksanız sayamazsınız ilahi nimetleri!” (İbrahim sûresi, 14/34; Nahl sûresi, 16/18) adesesiyle temaşaya aldığımda bir şey diyememe acziyle kırılıyor kolum-kanadım ve iki büklüm oluyorum… Evet, Senin o hususi atıyyelerin karşısında hamd ü senâmın yetersizliğiyle iç içe hicaplar yaşıyorum. İmanla gerçek dirilişe erişim.. İslâm’la dergah-ı sübhâniyene yönelişim.. boynumda kulluk tasması, başım kerem ve ikram eşiğinde.. elim re’fet ve utûfet kapısının tokmağında, كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللهِ “Bunların hepsi Senden.” diyor, şükürle gerilime geçiyorum. Ne var ki Sana karşı bu şükür hissi de yine Senden. Zira ne zaman Sana şükretsem bu da Senin ayrı bir lütfun olması itibarıyla -şükürler sâlih dairesiyle- Sana hiçbir zaman hamd ü senamı tamam olarak yerine getiremeyeceğim.”

Keşke biz de bu mazhariyetlerin farkında olarak hayatımızı hep bu çizgide sürdürebilseydik!.. Tamamını idrakten âciz olsak da, verdiklerini, vereceklerinin emaresi kabul edip bütün fâniyât u zâilâta bedel, ebedleri peyleme yoluna girerek, “zatına bakan yönüyle cife, arkasından koşturanlar da kilâb” şu dünya-i fâniyeye gönlümüzü kaptırmadan, makam-mansıp, şan-şöhret, servet-saman, bedenî ve cismanî arzulara bir parça sırtımızı dönüp her zaman o güneşler güneşine karşı sekmeden yürüyebilseydik!.. Heyhat! Aldandık bu yalancı dünyanın câzibedâr güzelliklerine!.. Tevehhüm-ü ebediyetlerle tûl-i emellere takıldık, kazanma kuşağında neleri ve neleri kaybettik!.. Ne hoş söyler Çağın Sözcüsü: “Eyvah aldandık; bu hayat-ı dünyeviyeyi sâbit zannettik; o zan sebebiyle -biz her şeyi- bütün bütün zayi ettik.. evet, şu güzerân-ı hayat bir uykudur, bir rüya gibi geçti.. şu temelsiz ömür dahi çay gibi akar gider.”

Ama ne acıdır ki, büyük ölçüde bu bâzîçede aldandık ve ebedleri kaybetme pahasına şu fettân ve vefasız dünyanın sûrî güzelliklerine takılarak ebedi âlemleri bütün bütün nisyanlara gömdük ve geleceğimizi kararttık. Öyle ki ne ilahî atıyye ve behiyyelerin şükrünü tam eda edebildik, ne de onlarla peylenebilecek o gerçek yarınların ayn-ı hayat olduğunu kavrayabildik. Ziya Paşa soluklarıyla ifade edecek olursak:

“Eyvah bu bâzîçede bizler yine yandık!

Zira ki ziyan ortada, bilmem ne kazandık!..”

Aslında kazanmamız da mümkün değildi; zira hiç ölmeyecek gibi kendimizi hevâîliğe salarak dünya mezraasını kupkuru çöle çevirdik ve ebediyetlere uzanan dünya güzergâhındaki köprüleri de bir bir yıkarak öteler inanç ve düşüncesine bir sünger çektik. Bir türlü kendimize gelerek yürekler acısı halimize bakıp Allah’a yönelmedik…

Yazar: Fethullah Gülen

Bizdeki bir kısım müstağripler görmemezlikten gelseler bile, batılı kendi hesabına oldukça kadirşinas ve bugünkü medeniyet ve kültürünün kaynağına karşı da bizi utandıracak kadar saygılı görünmektedir. Evet o, bir yandan İncil buudlu parti ve iktidarlarıyla, kendi kültürünün bu önemli rüknüne karşı vefâ borcunu edâ etmeye çalışırken, diğer yandan da Hz. Mesih adına, dünyaya kurtuluş ve ümit mesajları sunmayı ihmâl etmemekte, hatta bu mevzûda havâriyâne bir gayret içinde bulunmaktadır.

Bu itibarla denebilir ki, din, medenî dünya üzerinde, her gün biraz daha tesirini arttıra arttıra, geçmişte olduğu gibi, gelecekte de fonksiyonunu devam ettirecektir. Daha şimdiden, onca yıl komünizm baskısı altında esaret hayatı yaşadıktan sonra, gücünden hiçbir şey kaybetmemiş gibi, yepyeni bir azimle derlenip toparlanan ortodoks kilisesi, dün komünizmaya kaptırdığı bütün dinî ve hayatî müesseseleri birer birer istirdât etmesi “geriye alma”.. Avrupa’da peşipeşine din buudlu siyasî partilerin teşekkülü; hatta bazı yerlerde bunların iktidar olmaları.. hemen hemen bütün batı ülkelerinde yeminlerin hâlâ büyük bir titizlikle İncil üzerine yapılması -ilhad yobazlarının kör gözlerine, sağır kulaklarına sokulsun!- bütün eğitim ve öğretim müesseselerinde din eğitimine oldukça geniş bir yer verilmesi ve bu işin ciddî bir plân ve programla yürütülmesi.. radyo ve televizyonların bütünüyle dinî propagandaya açık bulunması, değil safvet-i aslîyesiyle ayakta duran din, onun gölgesindeki ürpertici gücün bile kolay kolay ters-yüz edilemeyeceğini göstermesi bakımından ne müthiş bir tablodur..!

Ayrıca, düne kadar dinin müdâfîleri sadece ilâhiyatçılar arasından çıkıyordu.. şimdi, bu müdâfî kadroya, biyolojistler, fizyolojistler, antropologlar, zoologlar, hekimler, matematikçiler, fizikçiler, kimyacılar, psikologlar, sosyologlar gibi pek çok fen ve ilim adamı da katılmakta ve din gerçeğinin ölümsüzlüğünü ilân etmektedir.

Bizde hâlâ bazı çevrelerin “pozitivizm” deyip materyalizmi müdafaa etmeleri, materyalizmi müdafaa ederken de “marksizm”in çerik-çürük ve modası geçmiş ütopyasına takılıp kalmaları ne hazîn, ne acı ve ne utandırıcıdır! Allah’tan, bunların propagandaları çok aptalca ve ancak çocukları kandırabilecek seviyede olduğundan hedeflenen noktalara kat’iyyen ulaşamamakta, akıl, firâset, basîret ve iz’ân insanlarına çarpıp kırılmakta; dolayısıyla da, dünyanın gaflet yıllarına nispeten te’siri daha da mevziî kalmakta ve bu mevziî durum da her geçen gün biraz daha daralmaktadır.

Evet, günümüzde azbuçuk okuyup anlayanlar, anladıklarıyla yeni terkiplere ulaşabilenler, pozitif ilimlerin her şey olmadığını, aksine, onun o dar ve tek buudlu çerçevesinin dışında daha dünya kadar akıl kaynaklı, ruh kaynaklı, vicdan kaynaklı ve ilhâm kaynaklı pek çok ilimlerin bulunduğunu; bazen bunlardan birinin, bazen de birkaçının, insanlık tarihinde oldukça derin ve silinmez izler bıraktığını, ona nispeten pozitivizmin deryada katre kaldığını çok iyi bilirler.

Kaldı ki, pozitif ilimlerin insanlık adına ahlâkî bir hedeflerinin bulunduğunu söylemek de oldukça zordur. Zordur; zirâ onların biricik gayesi maddeyi tahlîl edip tanıma ve ondan olabildiğince yararlanmaktan ibârettir. Atom fiziği ve kimyevî reaksiyonlar, tevlit edecekleri şeyin ahlâkî neticelerinden sorumlu değillerdir. Bu itibarla da bunlar, mü’min ve emîn ellerde olmadıkları sürece, Hiroşimaları, Nagazakileri ve daha kim bilir nice yerleri, açık-kapalı saran sis ve duman, daha nice yerlere fezâat ve fecâat yağdırmaya devam edecektir…

Atom bombası ve NBC gibi, hayra da-şerre de âlet olabilecek nice ilim ürünü var ki, bunların iyi ve yararlı, kötü ve zararlı olmaları onları elinde bulunduranlara göre değişir.. hayatının her lahzâsını, ötelerle sımsıkı münâsebeti sayesinde, hep ayrı bir derinlik içinde ve fazîlet soluklayarak geçiren vicdan ve ruh insanının elinde en korkunç silâhlar, ormanlar kadar mehip, ama ağaçlar kadar ruha yakın, ırmaklar kadar coşkun ama su sesi gibi gönüllere inşirâh vericidirler.. sessiz dururken merhamet endamlıdırlar ama, gürleyişlerinde caydırıcılık soluklarlar.. evet, binbir tarraka ile zâlim ve mütecâvizlerin sînelerine korkular saldıkları aynı anda, bütün mazlûm ve mağdurların gönüllerini de meltemler gibi okşar geçerler.

Zâten, dünya çapındaki büyük düşünürler de, mutlak ve mücerred bilginin, insana vereceği çok fazla bir şey olmadığında, ondaki izâfî kıymetin ancak ahlâk ve fazîlet insanları tarafından temsîl edildiğinde ortaya çıkabileceğinde ittifak hâlindedirler. Einstein, “ilim bize, vak’aların birbirlerine nasıl bağlı olduklarını ve birbirleriyle kendi şartları içinde nasıl varolduklarını gösterir; ama, “olanın” bilgisinden ibâret sayılan bu şey, bize, olması gerekeni öğretmez” der. Ona göre, insana, olması gerekeni de ve onun zâtî kıymetine göre yüksek hedefleri de gösteren sadece dindir. Mevzû ile alâkalı şu müthiş sözler de yine ona ait: “İnsana gerçek hedefini din tayin eder. Ancak, hangi vasıtalara başvurulması lâzım geldiği husûsunda ilmin de söyleyeceği bir hayli şey vardır. İlim, hakîkatı eksiksiz öğrenmek isteyenler tarafından şekillendirilip belli çerçevelere ircâ edilerek kurulur. Ama, temelde, bunun kaynağında da büyük ölçüde yine din vardır. Ben, derin bir îmâna sahip olmayan herhangi bir ilim adamı düşünemiyorum… Aslında “dinsiz ilim topal, ilimsiz din de kördür.” Günümüze kadar daha niceleri, aynı duygu, aynı düşünceyi onunla paylaştı.. o mahfûz; biz burada bir lahzâ durup, ilmi dinsizliklerine âlet etmek isteyen ve ömrünü başkalarını taklitle geçiren bir kısım şuursuz müstağriplere karşı bir “fe eyne tezhebûn (gerçek bu iken, başınızı almış böyle ) nereye gidiyorsunuz?” çekerek, düşünceye küçük bir mola verip sıkılmış ruhlara nefes aldırtmak istiyoruz…

Evet, bir batılı düşünürün de ifâde ettiği gibi, biz, fikirlerin ilmî çerçevesi dahilinde mahsur kaldığımız sürece, dünya bize, dümdüz, tek buudlu bir nizam içinde ve hiç değişmeyen kanunlara bağlı bir mekanizma gibi görünür. Oysa ki, kâinatın, doğumu da, ölümü de öyle bir hududa dayanmaktadır ki, orada bu türlü düşüncelerin hiç mi hiç ilmî bir değeri yoktur. Bizim buudlarımızı aşan bu hususları anlamak için, ilmin bilmediği, fakat dinin tefsir ettiği bazı yorum ve tespitleri nazar-ı itibâra almak şarttır.

Bu şart ve lüzûmu çok iyi kavrayanlardan S.J. Jean ve Eddington gibi muâsır ilim ve fen adamları-Jean’ın (Meçhul Kâinat’ı) biraz panteizm alaşımlı olsa da, bu mevzûda mütalaası yararlı olabilecek bir eserdir-ilmî materyalizmin akış istikâmetine ters yeni düşünceler üretmiş, yeni bir şehrâh açmış ve ilim dünyasına, ilimlerdeki tıkanıklığın ancak bu yolla açılabileceğini teklif etmişlerdir. Bu yol, bütün semavî dinlerin işaret ettiği Allah’a îmân yoludur.

Bu itibarla denebilir ki, tarihin hiçbir devrinde, hatta bir ölçüde pozitif ilimler de dahil, hemen her dalıyla ilim, bu kadar Allah’a yaklaşıp îmânla bu kadar içli-dışlı olmamıştır…

Fethullah Gülen. Sızıntı, Aralık 1991, Cilt 13, Sayı 155

Bediüzzaman ve Risale-i Nurlar’ın Etkisi

Fethullah Gülen Hocaefendi, kendi üzerinde derin etkiler bırakan Bediüzzaman Said Nursi ve Risale-i Nur’un farklılığını şu şekilde ortaya koymaktadır:
 “Ben Efendimize (sallallahu aleyhi ve sellem) babamdan, annemden tevarüs ettiğim duygularla, düşüncelerle sımsıkı bağlıydım. Fakat Efendimizin insanlık çapında yaptığı şeyleri ister mucizatıyla, ister Reşhalarla Bediüzzaman’da gördüğüm zaman kendi kendime çocukluğumda şöyle dedim; ‘Demek ki ben uzaktan bakıyormuşum. Uzaktan bana göz kırpan o yıldızlar, nerdeyse çocukların ellerini uzatıp yıldızları avlamaya çalışması gibi şimdi benim avlayacağım ufka girdi.’Meseleler Bediüzzaman’ı okuduktan sonra benim için daha inandırıcı olmuştur. Mesela yine Zat-ı ulûhiyet meselesine iki kere ikinin dört edeceğinden daha kesin bir kanaatin bende hâsıl olmasına sebep olduysa, Allah’ın kalbimde iman nurunu yakması onun rehberliğinde olduysa benim ona minnet duymam bir vecibedir.
Üstad Bediüzzaman’ın, başka hiç kimsede görmediğim bir tespiti daha var; O, dünyanın üç yüzü bulunduğunu, bunlardan birincisinin esma-i ilâhiye, ikincisinin insanların hevesatlarına, üçüncüsünün de ahiret hayatının kazanılmasına baktığını söylüyor ki, gayet manidardır.
Bediüzzaman’ı sadece bir kısım imanî meseleleri anlatan, bir kısım sorulara, şüphe ve tereddütlere cevap veren eserlerin yazarı olarak görür ve öyle değerlendirirsiniz; bu bir yanıyla doğru ama eksiktir. O, bu hususlar gibi daha bir kısım hizmet düsturları ile milletin önüne geçip hizmete yönlendiren önemli bir mürşittir. Evet, o bir hizmet dâhisi ve hakikat-i Ahmediye’nin de bir müfessiridir. O, hem Museviyet hakikatinin, hem Îseviyet ruhunun, hem de Muhammediyet gerçeğinin önemli bir temsilcisi ve çok geniş dairede hizmet veren bir hizmet eridir.
Eğer Sa’d b. Muaz’ı asrımızda ille de birine benzetmek gerekirse, Bediüzzaman Said Nursî’ye benzetmek uygun olur zannediyorum. Çünkü onu çok vefâlı gördük. Kendisini, otuz yıllık hapis yıldırmamış ve on-on beş sene dağlarda yalnız bırakılması ve hiç kimsenin yanına sokulmaması ümitsiz kılmamıştır. Öyle rikkatime dokunur ki, o bir vesileyle, “Aylardan beri şu ormanda, ormancılar da ormana gelmediklerinden, bu dağın başında yapayalnızım.” der. Sıkıntılı bir dönemde benim de tesellim bu oldu ve kendi kendime “Canım çıksın, benim yanımda iki kişi vardı, sense yapayalnızdın.” dedim. O büyük insan, iki ay sonra Çam dağından iner ve ilk defa yanına bir adam sokulur; bu Sıddık Süleyman’dır. Onun kahramanlığını, bu davanın tarih yazarları unutmamalıdırlar. Çamurlara bata çıka gelirken, “Üstadım” der yanına sokulur. Ve ardından Hulusi Bey, Hüsrev Efendi, Tahirî Mutlu’lar derken yeni bir silsile-i zeheb oluşur. Evet, bütün bu hâdiseler onu yıldırmamış ve hiçbir şekilde dize getirememişti. Bir hayat boyu “garîbem, bîkesem, nâtuvanem, alîlem, zelîlem..” demiş, fakat daima eğilmeyen bir baş, bükülmeyen bir kamet olarak kalmıştı.
Hiçbirimiz, Üstad’dan daha ileri bir seviyede hak ve hakikati anlatma, i’lâ-yı kelimetullah da bulunma gayreti içinde olamayız. Hiçbirimiz dine ve ülkeye hizmette onun kadar cehd, himmet ve meşguliyete sahip değiliz. O, bizim altından kalkamayacağımız hizmetlerinin yanında evrâd u ezkârında da hiç mi hiç kusur etmemiştir. En ağır şartlar altında Risaleleri yazmış, tashih etmiş, onları çoğaltıp her tarafa dağıtmış, talebe yetiştirmiş, ehli dünya ile yaka-paça olmuş, hapishanelerde gezmiş-dolaşmış, fakat evrâd u ezkârını hiç aksatmamıştır. Talebelerinin şehadetiyle o, gecelerde, göz kamaştıran bir huşû ile sabaha kadar ubudiyette bulunmuş; yaz-kış bu âdetini değiştirmemiş; teheccüd, münâcat ve evradlarını asla terk etmemiştir.
Evet, o ömür boyu hep koşmuş durmuş ama, işi sadece evrâd u ezkâr olan bir insan diyebileceğimiz şekilde de bir zikir kahramanı olarak yaşamış; Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) bu asırdaki bir izdüşümü gibi davranmıştır.”
“Üstad risalelerinde ‘tarikatçı değilim’ demiş. Fakat tarikat bir yolsa, Bediüzzaman Hazretleri’nin de bir yolu olduğunu gözden kaçırmamak gerekir. Çünkü kendisi de bir yolu olduğunu ifade etmiştir. Nakşiler’in yolunu ifade ederken:  ‘Der tariki nakşi bendi, lazım amed çarı terk, terk-i dünya, terk-i ukba, terk-i hesti, terk-i terk’ demiş. Dünyayı, ukbayı terketmek. Yani, Allah mülahazasına kilitlenmek. Kendi özünü de terketmek, kendini de düşünmemek ve aynı zamanda bütün attığı bu şeyleri de düşünmemek. Ben şu fedakârlıkta bulundum, bu fedakârlıkta bulundum mülahazasını çıkarıp kafasından atmalı, atmayı da atmalı. Fakat insan sadece kalp ve ruh değil ki, cesedi de var. Kâmil velayet odur ki, ömür boyu insanın ruhuna refakat eden cesede de, o velayeti yaşatsın. Zaten sahabi velayeti de budur. Yani, insanın, bedenine ait şeyleri de, onlara karşı bir vefa borcu olarak ruhunun yanında ebediyet âlemine taşıma gayreti. Üstad böyle bir yaklaşımla ele alır bu meseleyi. 
Üstad, kendi mülahazalarını, ilk eserlerinde (Muhakemat, Lemaat) ifade ederken, çağın önemli velilerinden bir tanesi, (yanık şiirlerine bayıldığım bir zattır) ona diyor ki: ‘Gel bir tarikatın başına geç, zamanın İmam-ı Rabbani’si ol.’ O zatı yürekten alkışlıyorum, çok önemli bir basiret göstermiş. Bediüzzaman’ı görüp, ondaki istidat ve kabiliyeti keşfetmesi, engin bir ferasetin var olduğunu gösteriyor. Fakat Bediüzzaman’ın ona verdiği cevabı çok daha enteresan: ‘Evet, bu müesseseler mübarek müesseselerdir, fakat ben önümüzdeki yıllarda korkunç bir tehlike görüyorum ki, iman ciddi bir tehlikeye maruz kalacak, bütün himmeti imanı ikame etmeye sarfetmek, iman uğruna mücadele vermek lazım’ diyor.
Küfrün küfranın ortalığı alıp götürdüğü, imansızlığın, ateizmin insanlığı iki büklüm ettiği bir dönemde, milleti sadece halkayı zikirlerle, hatme haceganlarla bir yere getirme herhalde zordu. Bu onlara karşı bir tavır alma değildi. 
İslam’ın ruhi hayatı, sahabe yaklaşımıyla ele alınmalıdır. İmam-ı Rabbani bu hususda der ki: ‘Biz sahabi mesleğini ihya ediyoruz…’ Ancak tam anlamıyla sahabe mesleğinin ihyası Bediüzzaman’la gerçekleşmiştir. Şimdi böyle bir tecdid hareketinin, İslam’ın ruhi hayatından uzak olması, düşünülemez. Geceleri ruhbanlar gibi, ibadet aşığı bir hayat yaşayan sahabilerin, enfüsi hayatlarına karşı kapalı kalmak mümkün mü?
 ‘Hayvaniyetten çık, cismaniyeti bırak, kalp ve ruhun derece-i hayatına gir’ der mesela Mesnevi-i Nuriye adlı eserinde. İnsan olduğu yerde kalmamalıdır. İnsan-ı kamil olma cehdini göstermelidir. Ortaya koymalıdır. Risalelerde de bunu görmek mümkündür…”  “Risaleler bendeki taşkınlıkları zapt u rapt altına aldı”
“Heyecanlı bir fıtratım. Nurları tanıdığım dönemde Kur’an’ın Latin harflerle yazılması Türkiye’nin gündemindeydi. Hemen kağıt kaleme sarıldım ve ‘Ben de her mukaddesat sahibi gibi, içte dine tecavüz edenlere karşı içimin kükremesi ile fikrimde istihzar ettiğim birkaç sözü sunmakla bahtiyarım’ diye başlayan üç sayfalık bir yazı yazdım. Arkadaşlar, bilhassa Kırkıncı Hoca hemen bu yazının Fetih Gazetesi’ne gönderilmesini istediler.
Gönderip göndermediğimi hatırlamıyorum. Ancak babam bu yazıyı kendi defterine yazmış ve bazı yerlerde okumuştu. Avukat Sami Gobal da yazıyı beğenenlerdendi.Yaşım 16 veya 17 olmasına rağmen, İslam’ın aleyhinde gördüğüm bu düşünce beni feverana sevk etmişti. Kurşunlu Camii’nin önünde Kâfiye’yi ezberlerken sağa sola gider gelir ve dünyayı başparmağıma taksalar da çevirsem, diye hayal kurardım. Bütün bunlar ruhumda vardı. Risaleler bendeki taşkınlıkları zapt u rapt altına aldı. Çünkü o, bir sistem mesajıdır. İnsana makul hareket etmeyi telkin eden bir eserdir. Halbuki ruhum çok müteheyyiçtir.”

Genel Seçimler (27 Ekim 1957)

1957 yılında ülkede genel seçimler yapıldı. Demokrat Parti %48 oyla iktidarını korudu. Demokrat Parti İslâmî bir parti değildi. Fakat, uzun yıllar süren tek parti iktidarından sonra Türkiye’de bir hürriyet havasının hakim olması ve dine saldırıların nispeten azalması Müslüman kesimlerin Demokrat Parti’yi desteklemesinde etkili oldu. Bu seçimin sonuçlarına göre 23. Cumhuriyet hükümeti de yine Adnan Menderes tarafından 25 Kasım 1957’de kuruldu. Bediüzzaman Said Nursî Hazretleri siyasî hayatla ilgilenmediği ve bir parti kurup herhangi bir siyasi faaliyette bulunmadığı halde, o günlerde ülkedeki olumlu havanın devam etmesi için oyunu Demokrat Parti’den yana kullanma kararı aldı. Bizzat sandık başına giderek oyunu Demokrat Parti lehine kullandı. Yalnız, Menderes adım adım ülkenin üzerine gelmekte olan kara bulutları sezemiyordu. Ayrıca Bediüzzaman ve talebelerinin “demokrat kardeşlere tavsiye” başlığıyla gönderdikleri mektuplara da itibar etmiyordu. Menderes’in basireti bağlanmış, çevresinde dönen hadiseleri okuyamıyordu.
Ülkedeki Siyasi Gerilimin Tırmanması

Ülkede iktidar ve muhalefet arasında siyasi gerilim artarak devam ediyordu. Bu arada kışlada yönetim değişikliği yapıldı. 22 Ağustos 1958’de Genelkurmay Başkanlığı’na Orgeneral Rüştü Erdelhun, Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ise Orgeneral Cemal Gürsel getirildi.
Adnan Menderes muhalefete karşı 12 Ekim 1958’de Vatan Cephesi denilen siyasi oluşumu kurdu. Vatan Cephesi destekçilerinin isimleri radyodan düzenli olarak halka açıklanmaktaydı. Bu oluşumun halkı kutuplaşmaya ittiği iddia edilmiş ve bu iddialar 27 Mayıs Darbesi’nin de önemli gerekçelerinden biri olmuştur.  
Hocaefendi’nin Ailesinin Erzurum’a Yerleşmesi (1958)

Alvar İmamı’nın vefatından sonra Ramiz Hoca Alvar’dan ayrılıp Ortuzu (Uzunyayla) isimli küçük bir köye imam oldu. Bu arada, oğulları yavaş yavaş Erzurum’a doğru adım atmaya başlamıştı. Hocaefendi zaten Erzurum’da kalıyordu. Ramiz Hoca, çocuklarının birer sanat sahibi olmalarını istiyordu. Aile 1958’de Erzurum’a taşındı. Ramiz Hoca ise, Ortuzu Köyü’nde (Uzunyayla’da) imamlığa hala devam ediyordu. Ailenin Hocaefendi dışındaki beş erkek çocuğu Erzurum’da matbaa işine girdi. Eski sayılabilecek ve ayakla çalışan matbaaları, kartvizit, fatura gibi şeyler basıyordu. Hocaefendi bu durumu, “Babam, çocuklarının bir zenaat sahibi olmalarını isterdi. İstediği gibi oldu. Kardeşlerim matbaa işine girdiler. Hiçbiri zengin olmadı. Kendi hallerinde hayatlarını sürdürdüler.” sözleriyle ifade ediyor.  Ramiz Efendi ve Refia Hanım’ın Ortuzu Köyü’nde olduğu bir sırada Hocaefendi’nin dedesi Seyyid Ahmed Efendi, 1958’de ağır bir hastalıkla yatağa düştü ve üç-dört ay sonra da vefat etti.
Hocaefendi, 1959’dan sonra Erzurum’u terk edip ilim ve hizmet yolundaki uzun seyahatine çıkacaktı. Bu mukaddes göçün ilk durağı da Edirne olacaktı.  

‘Hocaefendi yepyeni bir yolculuğa hazırlanıyor’ 

Muhterem Fethullah Gülen Hocaefendi, Erzurum’dan uzun süreli ayrılmaya karar verdiğinde nüfus cüzdanına göre 17 yaşındaydı.  Hocaefendi, Osman Bektaş Hoca’nın talebeleri içinde çok zeki ve çalışkandı. Bektaş Hoca ona daha fazla itimat ve ihtimam gösteriyordu. Talebeler arasında bilemedikleri bir şey olduğu zaman hocaya soruyorlardı. Osman Bektaş Hoca da: ‘Siz onu Fethullah’a götürün o size anlatır, izah eder.’ diyordu. İşte böylece Hocaefendi daha fazla sevilmeye başlanmıştı. Ama sonraları, talebeler arasında bir çekememezlik ve kıskançlık baş gösterdi. Aralarında bir sürtüşme oldu. Tabii Hocaefendi’nin buna canı çok sıkıldı ve ilim için seyahat etmeye karar verdi.  Bu kıskançlık ve çekememezlik Bediüzzaman ve Hocaefendi gibi Allah dostlarının daima yaşadığı bir hadiseydi. ‘Niye biz değil de, o…’ Bugün ki ağır imtihanın altında da tamamen bu haset yatmaktadır. Onlar hasetlerinden ‘İnsanları Allah yolundan çevirir de, o yolu eğri büğrü göstermek isterler. İşte onlar doğru yoldan, çok uzak bir sapıklık içindedirler.’ (İbrahim Suresi, 3) ‘Onlardan bir kısmı bildiği halde (sırf hasetten dolayı) gerçeği gizlerler.’ (Bakara 146)
Ramiz Hoca, Hocaefendi’nin istikbali açısından mutlaka Erzurum’dan dışarı çıkmasını istiyordu. Buna her defasında Refia Hanım karşı çıkıyordu.  Hocaefendi, bir gün annesine:- Anneciğim ben Evliya Çelebi gibi bu Erzurum’u terk edip gideceğim, seyahate çıkacağım, dedi. – Oğlum nasıl olur, nereye gideceksin bu halinle, tek başına?’ diyerek heyecanla sordu Refia Hanım. Hocaefendi: – Ben Arap memleketlerine gideceğim, Şam, Bağdat, Mısır’da Ezher gibi yerlerde okuyup Arapça ve Kur’an ilmimi geliştirmeye niyetlendim, dedi. Fakat, kader onu bambaşka bir tarafa sevk edecekti. 

Bu hadiseyi Hüseyip Top Efendi hatıralarında şu şekilde anlatıyor: “Hocaefendi Erzurum’dan çıkmaya kararlı olduğunu söyleyince rahmetli annesi -halamız oluyor- oğlum diyor: ‘Sen böyle nereye gideceksin, vesait yok, yol yok. Bizim de gücümüz yok ki, sana para verelim de sen seyahat edesin. Senin canın sıkıldı belli. Gel sen Edirne’ye git. Orada dayımızın oğlu var. Onunla beraber Ramazan’ı orada geçirirsin. Buradaki işler de yatışır, sen de inşallah bayramdan sonra döner gelir, okumana devam edersin’ demiş. Hocaefendi de annesinin sözünü tutuyor ve ‘tamam anne ben Hüseyin Efendi’nin yanına gideceğim, Ramazan’ı beraber geçirip döneceğim’ diyor.”
Sonunda Refia Hanım’ın da muvafakatı alınarak Hocaefendi’nin Edirne’ye gitmesine karar verildi. Zaten, Bediüzzaman Hazretleri de Hatem Hoca vasıtasıyla rüyada kendisine gönderdiği bir kase cevizle bu hicretin ilk müjdesini daha önceden vermişti.

HOCAEFENDİ’nin Edirne ve Kırklareli Yılları ile devam edecek  

Kaynak:Samanyoluhaber

Hakikat ehlince yakîn; iman esaslarını ve bilhassa, imanın kutb-u a’zamını, aksine ihtimal vermeyecek şekilde bilmek, kabullenmek, duyup hissetmek ve onun insan benliğiyle bütünleştiği irfan ufkuna ulaşmak demektir. Onu, imanda delil ve bürhanları aşarak, “latîfe-i rabbâniye” yoluyla gaybları müşâhede, eşyânın perde arkasını murâkabe ve sırları muhafaza şeklinde de tarif etmişlerdir. Ona, bütün bilgi kaynaklarını, bütün müşâhede ve murâkabe yollarını kullanarak varılan noktalar ötesi nokta -ki, o nokta bir yönüyle intihâ, diğer yönüyle de ibtidâ sayılır- demek, zannederim daha uygun olur. O noktaya ulaşan hakikat eri, sık sık sonsuza yelken açar.. kalben miraca, rûhen مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى “Ne göz kaydı ne de haddi aştı.”[1] ufkuna ulaşır.. pâr pâr yanan ilâhî tecelliler kehkeşânları arasında seyahat eder ve “âyetü’l-kübrâ”yı heceleyecek lisân, görüp duyacak sem’ u basarla taltif edilir. Yani sonsuzluk yolcusunun kâinat kitâbını sistemli mütâlaası, eşyâyı tekrar-ber-tekrar hallaç etmesi neticesinde, büyük-küçük her varlık üzerinde, Allah’a mahsus taklit kabul etmez sikke ve tuğraların ifâde ettikleri mânâlara.. âfâkta ve enfüste müşâhedesine takdim edilen ibret levhalarını seyr ede ede ulaşılmaz perde arkası sırların inkişâfına.. hayatını ilhamların tılsımlı ve aydınlık ikliminde sürdüre sürdüre insânî güçle aşılamayan ve ihâta edilemeyen “kenz-i mahfî”nin tenezzül dalga boyuyla kalbde tecellisine.. ve bu kaynaklardan süzülüp gelen ışık dalgaları mahiyetindeki vâridâtı göz, kulak ve diğer lâtîfelere hem de hiç kırmadan, değiştirmeden aksettiren vicdan menşûrunun iş’âr ve işâretlerine âşina olması, duyup hissetmesi, zevkedip tatmasıdır ki, ancak, çok hususî mânâda Allah’a yakın olanların lütuflandırılacakları bir mazhariyettir.

Yakînin en azı bile, kalbi nurlarla dolduracak, tereddüt sis ve dumanlarını silip süpürecek ve insanın iç dünyasında, sevinç, itminân ve revh u reyhân esintileri meydana getirecek kadar güçlüdür. Hz. Zünnûn’un da dediği gibi; yakîn, kalbi ebediyet arzusu ve sonsuzluk emeliyle coşturur. Bu yüksek duygu ise, insanda zühd düşüncesini uyarır ve geliştirir.. zühd yamaçları, hikmete açık düşünce kuşaklarıdır.. zühdle kanatlanıp hikmete ulaşan ruh, benliğine âkıbet mülâhazasını perçinler ve hâkim kılar.. ukbâ mülâhazasıyla oturup kalkanlar ise, halk içinde olsalar dahi hep Hak’la beraberdirler.

Yakînin başlangıcı, perde aralanması berzâhı, iki adım ötesi mükâşefe -kalbin ilâhî tecellilerle doygunluğa ulaşıp, şüphe, tereddüt ve bütün kuşkulara kapanması ki; bu noktaya ulaşanlardan bazıları: “Perde açılsa yakînim ziyâdeleşmez.”[2] demişlerdir- eşyânın hakikatinin renkler ve keyfiyetler üstü tüllendiği bu iklimden iki soluk sonrası da müşâhede -gözle görülmemişler, kulakla işitilmemişler ve insan tasavvurlarını aşan- mevhibeler âleminde seyahat ufkudur.

Yakîn, mebde itibarıyla kesbî, müntehâ ve netice itibarıyla da bedîhî, lutfî -kesbî sözüyle, Ehl-i Sünnet imamlarının, eğilim ve eğilimdeki tasarruf dedikleri cüz’î irâde ve onun taallukunu kastediyorum- ve mutlaka mârifet vizelidir. Mârifet; bakış zâviyesi, isabetli nazar, dupduru niyet ve sâlikin delillerle buluşup tanışmasına, Allah ihsânının iktirân etmesiyle meydana gelir, billûrlaşır, benliğin bütün derinliklerini aydınlatır.. derken dört bir yandan insan rûhuna ışıklar yağmaya başlar.. varlığın her ufkunda peşipeşine şafaklar sökün eder.. maşrıkların yanında mağribler de ağarır ve istidâdına göre her fert, kendini ışıklarla muhât bir nokta gibi görür rûhunun derinliklerinde.. kesret dağdağasının silinip gittiğini müşâhede eder ve her şeyin bir vahdet zemzemesi içinde zevke inkılap ettiğini duyar ve yaşar…

Evet, yakîn, başlangıcı itibarıyla, biraz tozlu-dumanlı, dolayısıyla da huzursuzluk esintilerine açık geçer; neticesi itibarıyla ise, tasavvurlar üstü bir huzurla iç içedir. Mebde ve müntehâdaki bu farklılığı göremeyenler, yakînde hatarât, huzurda tavattun ve emniyet varolduğu iltibâsına düşmüşlerdir. Oysaki mesele, tamamen bir mebde ve müntehâ meselesi.. hatarât ise [3]إِلاَّ أَنْ يَتَغَمَّدَنِيَ اللهُ بِرَحْمَةٍ مِنْهُ fehvâsınca herkes için bahis mevzuu.. tavattun ve emniyete gelince onlar, Allah’ın yakîn seralarında yetiştirdiği inâyet turfandalarıdır.

Bir kısım Kur’ân âyetlerinde işâret buyurulduğu gibi, yakîn, tasavvuf erbâbınca üç bölüm içinde mütâlaa edilmiştir:

1. İlme’l-yakîn ki; apaçık delil ve bürhanların aydınlık dünyasında, o delil ve bürhanlar vesâyetinde hedeflenilen hususlarla alâkalı en sağlam inanç ve en kesin iz’âna ulaşma hâli,

2. Ayne’l-yakîn ki; keşif, müşâhede ve duyup hissetmenin, rûha kazandırdığı engin ve tarifler üstü mârifete ulaşabilme pâyesi,

3. Hakka’l-yakîn ki; perdesiz, hâilsiz; aynı zamanda kemmiyetsiz, keyfiyetsiz ve tasavvurları aşan sırlı bir maiyyeti ihrâz mazhariyeti diye yorumlanmıştır. Bazıları bu mazhariyeti, kulun, benlik, enâniyet ve nefis cihetiyle fenâ bulup Zât-ı Hak’la kâim olması şeklinde tefsir etmişlerdir.

Bu üç hususu, avamca şöyle bir misâl ile anlatmak da mümkündür: Bir insanın ölmeden ölümü bilmesi “ilme’l-yakîn”, gözünden perdenin kaldırılıp canını almaya gelen melekleri görmesi ve sekerât öncesi bir kısım metafizik hâdiselere şâhit olması “ayne’l-yakîn”, ölümün kendine has keyfiyetini tadıp duyması da “hakka’l-yakîn”dir. Buna göre bir insanın, ilmî istidlâl yoluyla herhangi bir mevzuda elde ettiği kesin bilgiye ilme’l-yakîn, gözüyle, kulağıyla ve diğer sâlim duygularıyla ulaştığı mârifete ayne’l-yakîn, istidlâl ve müşâhade üstü ve doğrudan doğruya onun vicdanına gelen, vicdanından fışkıran ve bütün zâhir-bâtın duygularının ufkunu saran irfâna da hakka’l-yakîn denir.

Yakînin, hususiyle de hakka’l-yakînin, hakâik-i mücerre-deye tatbikine gelince, yukarıdaki mülâhazalarda da işaret edildiği gibi, o, tamamen hâlî, zevkî bir meseledir.. ve bundan öte fazla bir şey söylemek de bizim boyumuzu aşar.

اَللَّهُمَّ أَرِنَا الْحَقَّ حَقًّا وَارْزُقْنَا اتِّبَاعَهُ وَأَرِنَا الْبَاطِلَ بَاطِلاً وَارْزُقْنَا اجْتِنَابَهُ وَصَلِّ وَسَلِّمْ عَلَى صَاحِبِ الْيَقِينِ الأَتَمِّ سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ اْلاَكْرَم وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أَجْمَعِينَ

Fethullah Gülen Sızıntı, Aralık 1991, Cilt 13, Sayı 155

Hocaefendi’nin Risale-i Nur’lara Vurulması

Fethullah Gülen Hocaefendi, Erzurum’da okuduğu sırada, halini tavrını beğendiği ve zaman zaman gidip görüşmek istediği terzi Mehmet Şergil hakkında Murat Paşa Camii İmamı’ndan bazı olumsuz şeyler duymuştu. İmam demişti ki: – Bunlar Nurcu, bunlar Kur’an okumazlar. Onun yerine Said-i Kürdi’nin eserlerini okurlar. 
Hocaefendi, bu sözler üzerine çok rahatsız olmuştu. Bir yerde denk getirip Mehmet Şergil’e; ‘Neden Kur’an okumayıp başka kitapları onun yerine koyduklarını’ sormayı kafasına koymuştu. Çünkü, Hocaefendi daima Kur’an ve Sünnet’in esas alındığı bir muhitte yetişmiş, sonsuz bir aşkla Kur’an’a bağlanmıştı. Ona göre Kur’an okumamak en büyük cürümdü. Bu yanlış yönlendirmeyle, Şergil’e gidip bunu sormayı düşünüyordu. Mehmet Şergil ise onu çok beğeniyor, gece gündüz ‘Ya Rabbi, şu gence Risaleleri tanımayı nasip et!’ diye dua ediyordu.  
İşte, Hocaefendi’nin Ramazan’da vaazlar için Erzurum’un dışına çıkması, alttan alta devam eden bu iki zıt tavrın, olumlu bir yönde gelişmesine vesile oldu. Hocaefendi, Artova’daydı. Caminin avlusunda sohbet ediyorlardı. Başında fötr şapkası olan bir zat, söz Türkiye’nin istikbali konusuna gelince şöyle diyordu: – Türkiye bu bölgenin lideri olabilecek durumda. Gençler Said Nursi’nin etrafında kümeleniyor. Müslümanların makus talihi değişecek! Bizim aradıklarımız bundaymış.Hocaefendi, bu sözler karşısında hayret etti. Fötr şapkalı adam, bugüne kadar Said Nursi hakkında duyduğu şeylerin tam aksini söylüyordu. Kendi kendine: ‘Demek bana kötülenen bu şahıs İslam adına çalışan büyük bir zat. Demek ki bana yanlış şeyler söylemişler.’ diye düşündü. Yanındakilere dönüp sordu:- Said Nursi’nin kitaplarını okudunuz mu? – Hayır! Cevabı aldı. Yine sordu: – Ben size onun kitaplarını getirsem okur musunuz? Orada bulunan kişiler okuyacaklarını söylediler. Hocaefendi, o ana kadar hakkında olumsuz düşüncelere sahip olduğu Mehmet Şergil’e hemen bir mektup yazdı ve kendisine Bediüzzaman’ın kitaplarını göndermesini istedi. Mehmet Şergil bir koli kitap gönderdi. Hocaefendi, aldığı kitapları hemen dağıtmadı. Kendisinin hiç okumadığı ve içinde ne gibi fikirler olduğunu bilmediği kitapları halka dağıtmanın doğru olmayacağını düşündü. Bir iki kitabı hemen okudu. Risaleler kendisini çok etkiledi. Bu kitaplar mutlaka okunmalı ve okutulmalıydı. 
Fethullah Gülen Hocaefendi, Bediüzzaman’ın eserleriyle ilk defa bu şekilde tanışmıştı. Erzurum’a döner dönmez, Bediüzzaman Said Nursi’nin kitaplarını babasına da tanıttı. Ramiz Hoca’ya okuması için Asa-yı Musa Risalesini veren Hocaefendi, onun bu mevzudaki yorumunu şöyle anlatır: “İman ve Kur’an hakikatleri mevzuunda ben yarım adım önde tanıma şerefine ermiştim. O, yarım adımı aştığı gibi beş adım da öne geçti. Çok kuvvetli bir hafızası vardı. Birkaç gün sonra görüştüğümüzde ‘İktisat Risalesi’ni adeta ezbere okuyordu. O yıllarda Asa-yı Musa’nın içinde ‘İktisat Risalesi’ vardı. Sonra bana aynen şöyle dedi:‘Eyvah! Biz şimdiye kadar şu yol, bu yol derken boşuna gezmişiz, meğer yol bu imiş.’ Böyle diyerek büyüklüğünü ortaya koyup hem çocuğu hem de talebesi konumunda olan biri vasıtasıyla tanıdığı Nurlara talebeliği kabul ediyordu. Bu kabullenme oldukça zor bir hadiseydi. İşte bunun için ben babamı hep takdirle yad ederim.”Ramiz Efendi’nin bu sözleri Hocaefendi’nin neredeyse gelecek hayatına ait bir beşaret gibiydi. Hocaefendi, sahabenin temsil ettiği duru İslam’la Risalelerdeki fikir ve düşüncelerin sentezini yaptı. Bu düşünceleri vaazlarına ayrı bir renk, yepyeni bir boyut kattı.
Ramiz Hoca’nın Alvar Köyü’nden ayrılması
Alvar İmamı’nın vefatından sonra köyde imamlık konusunda bazı anlaşmazlıklar çıktı. Ramiz Hoca, kendisinin hazmedilememesi üzerine Alvar’ı terk ederek Ortuzu (Uzunyayla) Köyü’ne gitti. Hocaefendi, bu hadiseyi şu şekilde anlatıyor:“Alvar İmamı’nın hatıralarıyla süslü o beldeden babamın ayrılışı benim çok ağırıma gitti. Babam bir kere imam olmuştu. Yeniden köye dönmesi, rençberlikle uğraşması uygun olmazdı. Mecburen Ortuzu diye bir küçük köye gitti ve orada imamlık yaptı. Daha sonra da Erzurum’a yerleşti. Babamın irdelenmesini, yadırganmasını, hazmedilememesini içimden atamadım. Halbuki babamı Alvar’da herkes severdi.Seyfeddin Efendi’nin bacanağı Hamid Ağa -ki bu köyün ileri gelen zenginlerindendi. Gırtlak kanserine yakalanmış ve gırtlağı delinmişti. Gırtlağında gümüşten bir boru vardı. Elini oraya koymazsa konuşamazdı. Çok olgun bir insandı- bir gün köyün içinden bir imam göç halinde geçerken birdenbire ağlamaya başlıyor. Babam da ‘Ağabey niçin ağladın?’ diyor. O da ‘Ramiz Efendi, senin bir gün böyle bir şeye maruz kalacağın gözümün önünde tüllendi’ cevabını veriyor. Babam, her zaman bu keramet ehli insanı hasret dolu hisle anardı.”Babam bütün bütün köyden alakasını kesmişti. Fazla imkanları da kalmamıştı. O kadar çocuğun içinde bana bir ekmek parasını ancak verebiliyordu. Ve ben onu harçlık olarak kullanıyordum. Çok sıkıntılı günler geçirdim..”
Hocaefendi’nin Risale-i Nur’lara Vurulması
Fethullah Gülen Hocaefendi, Erzurum’da talebelik yaptığı yıllarda Bediüzzaman’ın yanından gelen Muzaffer Arslan’ın sohbetlerine katıldı ve risaleleri yakından tanıdı. Risaleler’le birlikte Bediüzzaman’ın yanında bulunmuş olan Muzaffer Arslan’ın bir sahabe hayatı yaşaması, sadeliği ve samimiyeti, kendisini adeta çarpmıştı. Ve sonraki günlerde bu sohbetlere katılmaya zevkle devam etti. “Kırkıncı Hoca, bana, Selahattin ve Hatem’e, ‘Bediüzzaman Hazretleri’nin yanından birisi gelmiş, akşam sohbet yapacak, oraya gidelim’ dedi. Teklifini hemen kabul ettik. Çünkü, Bediüzzaman’ın yanında bulunmuş bir insanı ilk defa görecektik. Bu da bizim için çok cazip ve orijinal bir hadiseydi. Mehmet Şergil’in terzi dükkânına geldik. Burası, iki kilimden biraz daha genişçeydi. İlk gece veya ikinci gece orada bulunanlardan aklımda kalan isimlerden bazıları, Mehmet Şevket Eygi, Esat Keşafoğlu ve Osman Demirci’dir. Şevket Eygi, yedek subaylık yapıyordu. Esad Keşafoğlu ise o sırada üsteğmendi. Bediüzzaman Hazretleri, Muzaffer Arslan’a ‘şark’ı bir dolaş gel’ demiş o da Sivas, Erzincan ve Erzurum’u dolaşmaya gelmişti. 15 gün kadar Erzurum’da kaldı. İlk gece Hücumat-ı Sitte okundu. Ertesi gün Beşinci Şua’dan ders yapıldı. Bizimle gelen mollalardan bazıları, oradaki tevillere itiraz ettiler ve bir daha gelmediler. Fakat anlatılanlar beni iyice sarmıştı. Bilhassa Muzaffer Arslan’ın bir sahabe hayatı yaşaması, sadeliği ve samimiyeti bana çok tesir etti. Ben zaten sahabe aşığı bir insandım. Onu görünce, işte aradığım insanları buldum, dedim ve bir daha da ayrılmayı düşünmedim.Muzaffer Arslan’ın pantolonunun iki dizi de yamalıydı. Ceketi de işte ona göreydi. Tabii ki bu sadelik bana apayrı duygular ilham ediyordu. Ayrıca ibadette derinlik vardı. Namaz kılışları, dua edişleri bana bambaşka görünmüştü. Derse gelip gidenlerden Çiğdem Bakkal’ının sahibi bir Zeki Efendi vardı. Onun dua edişi de çok hoşuma giderdi. Yürekten dua etmesine bayılırdım. Osman Hoca olsun, Sadi Efendi olsun, beni vazgeçirmek için çok uğraştılar. Bilhassa Osman Bektaş Hoca’nın gözde talebesiydim ve ilmine de itimadım vardı. Ancak Risaleler aleyhine konuştuğu şeyler bana hiç tesir etmemişti. Çok iyi sardırmıştım. Muzaffer Arslan orada bulunduğu müddet içinde her gün geldim. Zaten uğurlamak için tren istasyonuna beş kişi gelmiştik. Mehmed Şergil, Zeki Efendi, Kırkıncı Hoca, Hatem ve bir de ben.
Ne kadar zaman geçti bilmiyorum; fakat kısa bir müddet zannediyorum. Üstad’tan Erzurum’a bir mektup geldi. Mektup kime hitaben yazılmıştı? Üstad bu mektubu kime dikte ettirmişti? hatırlamıyorum. Fakat selam gönderdiği isimler vardı. Sonunda da Fethullah ile Hatem’e de selam deniyordu. Ben adımın zikredildiğini duyunca ayaklarım yerden kesildi zannettim; o kadar sevinmiştim. Hayatımda o derece sevindiğim çok az vakidir. Şimdi o mektup nerdedir, kimdedir, onu da bilmiyorum. Ancak bu bana yetmişti. Sohbetlere gitmeyi bir daha terk etmedim.
Bizim oralarda (Erzurum’da) 1001 hatim okunur. Yapılan her hatim için bir dua; bir de umum için bir dua yapılır. O sene yapılacak umumi dua Regaib Kandili’ne denk geldi. Hazırlandık ve Lala Paşa Camii’ne gittik. O gecelerde camide yer bulmak da zordur. Herkes birbirinin sırtına secde eder; cami bu kadar kalabalık olur.Ben caminin Hünkâr Mahviline çıktım. Namazdan sonra, içime bir arzu, bir iştiyak ve bir ateş düştü ki tarifi mümkün değil. Yana yakıla yalvarıyorum: “Allah’ım! Bahtına düştüm, beni de bu arkadaşların arasına kat. Onlardan biri olayım. Bu hizmetle bütünleşeyim. Dıştan gelip giden insan olmayayım. Kendimi bu hizmete vakfedeyim..”O gün sabaha kadar yalvardım. Hayatımda böyle bir hal içinde duaya ya bir ya da iki kere muvaffak olabilmişimdir. Çığlık oldum inledim, sabaha kadar gözyaşı döktüm. O gün sadece Rabbimden bunu istedim..
Sabah namazından önce Sadık Efendi vaaz verdi. O da çok hissî vaaz vermişti; ekseriyetle de öyle verirdi. Efendimiz, der dudağını yalardı. Öyle bir peygamber aşığı insandı. Onun vaazı da bana çok dokundu. Vaaz süresince de hep ağladım. Yırtınırcasına yine aynı duayı yaptım. Hatim duasından sonra da camiden çıktım.Tam caminin önünde Hatem Hoca beni arıyordu. Görünce koşarak yanıma geldi. “Bu gece rüyamda Üstad’ı gördüm. Sana “Tarihçe-i Hayat” taki mektubu yollamıştı. Bir de sana bir güveç dolusu ceviz gönderdi!” dedi.Ben o esnada nasıl ayakta durabildim hâlâ hayret ederim. Akşamki hicran dolu gözyaşlarım, şimdi beni sevincimden ağlatacaktı. Hislerime sahip olmaya çalıştım. O sırada Alvar İmamının dediklerini dedim:”Değildir bu bana layık bu bende, Bana bu lütf ile ihsan nedendir.”Rüyada ceviz, yolculuk diye tabir edilir. İki üç ay önce gelen selam, benim bu akşamki ruh halim ve Hatem’in rüyası üst üste gelince; artık kendimi bu arkadaşlarla bütünleşmiş hissettim. Onlar nasıl kabul eder bilemem, fakat ben kendimi hep onlarla beraber bildim.”
Hatem Hoca bu rüyasını şöyle anlatıyor:‘Kandil gecesi bir müddet namaz kıldıktan sonra olduğum yerde uyuyup kalmışım. Üstad hazretleri bana fitre ölçeği olarak isimlendirdiğimiz bir kap verdi. İçinde ceviz dolu idi. ‘Bunu Fethullah’a ver…’ dedi.’
Hocaefendi’nin yakın arkadaşı olan Kırkıncı Hoca, Fethullah Gülen Hocaefendi’yi şu şekilde anlatıyor:
“Hocaefendi, gençliğinde ilim ve hikmetin feyyaz bir âşığı idi. Hilkaten dürüst, halim, iffetli bir genç idi. Müşfik ve merhametli idi. Her nutku bir belagat ve fesahat şaheseriydi. Hocaefendi, bizden bin adım ileri attı. Hariçteki hizmetleri ile de milletimizin dışarıdaki itibarını artırdı. Bediüzzaman Hazretleri’nin ‘Size kat’iyyen ve çok emarelerle ve kat’i kanaatimle beyan ediyorum ki, gelecek yakın bir zamanda, bu vatan, bu millet ve bu memleketteki hükümet, İslam âlemine ve dünyaya karşı gayet şiddetle Risale-i Nur gibi eserlere muhtaç olacak, mevcudiyetini, haysiyetini, şerefini, tarihinin övünç kaynaklarını onun ortaya koymasıyla gösterecektir’ sözüne masadak oldu.Dünya zevkleri onu hiçbir zaman aldatmadı. İbadetine düşkündü, geceleri teheccüd namazını kılar ve secdeye kapanarak bu millet için dua ederdi. Dalalet ve sefahat girdabına düşen, dinî ve millî seciyelerini kaybeden gençlerimiz için ağlar ve necatları için halisane niyaz ederdi. İslamiyet’in neşr ve tebliğini farz telakki eder ve bunu ifaye çalışırdı. Bu çalışmasında da muvaffak oldu. Onun en bariz meziyetlerinden birisi de vatan ve milletini çok sevmesi idi. Kendisi için değil milleti için yaşar ve düşünürdü. O nedenle, onun hizmetlerini çekemeyenler, ona karşı olanlar memleketin, milletin dostu değil. Kendisine yapılan saldırılara rağmen azim ve sebatla, sabır ve tahammülle taviz vermeden davasını takip etti. Bir gün adaletin zulme, hakkın batıla galebe edeceğine inanıyordu. Fikir ve irfanla ve neşriyatla insaniyete hizmet etmeyi gaye edinmişti. Hoşgörü sahibi idi. Muhaliflerine bile katiyyen düşman nazarı ile bakmazdı. Hakikate muhalif hiçbir menfi harekette bulunmamıştır. Yüzlerce ve binlerce gencin fazilet ve irfanına vesile olmuştur. Bu ağır vazife, genç yaşta saçlarının ağarmasına sebep olmuştur.” 
Yine Kırkıncı Hoca, “Hayatım- Hatıralarım” adlı anı eserinde risalelerin Hocaefendi üzerindeki etkisine şöyle değiniyor:
“Feyz kaynağı olan Risale-i Nurları tahkik ve tetkik ettikten sonra Hocaefendi yepyeni bir hususiyet kazanmış oldu. Risale-i Nur’daki cevherler onun ruhunu alevlendiren bir mürşid-i azam oldu. Risale-i Nur’un rahle-i tedrisinde istidatlarını yoğurdu. Onun düsturlarını kendisine meslek ittihaz etti. Hocaefendi o cevherleri aşk mayası ile yoğurarak gençlerimize verme bahtiyarlığına erişti. Şimdi ise hizmeti bütün dünyanın gözlerini kamaştıracak bir hal aldı. Çağımızda iman ve İslam aksiyonunun müstesna temsilcilerinden biri oldu.” (Hayatım- Hatıralarım-sf:96- Zafer Yayınları)

Kaynak: Samanyoluhaber

Elif gibi dosdoğru

Fethullah Gülen Hocaefendi, küçüklüğünden beri tahakkümü, zilleti asla kabul etmemişti.  İzzet-i nefsini muhafaza etmişti daima. Haksızlığa katlanmamış, zulümden nefret etmişti. Yaşı ilerledikçe bu ahlâkı kendisinde iyice kökleşmiş ve hayatının sonraki yıllarına tamamen hâkim olmuştu. Kimseye minnet borcu olmadığı içindir ki sonraki yıllarda arkasında yürüyen milyonlarca insanın yüzünü asla yere baktırmayacaktı. Elif gibi dosdoğru olarak hep yoluna devam edecekti.    

Fethullah Gülen Hocaefendi, hem medrese eğitimi hem de tekke terbiyesi ile yetişmiş birisi olmasının yanı sıra; Bacon’ın Mantık’ından, Russell’ın Nazari Mantık’ına… Pascal’dan, Kant’ın Saf Aklın Kırıtiğine… Hegel Diyalektiği’nden, Rousseau’nun Pedagoji anlayışına… Dante’nin İlahi Komedya’sından, Picasso’da Obje-suje ilişkisine… çok değişik referanslara atıf yapacak kadar iyi okumuştu. Bu okuma merakını şöyle anlatıyor:“Çocukluğumdan itibaren babamdan, annemden kaynaklanan, bir okuma merakım olduğunu söyleyebilirim. Okumaya meraklı olunca seçme düşünceniz olmuyor pek. Elime geçen her şeyi okumaya çalışırdım. Rabbim muaheze buyurmasın.Bu, hizmetlerin içerisinde meşgul olup, bazılarının dertlerine deva, problemlerine çare bulmak gibi mülahazalar içine gireceğimiz ana kadar devam etti… Yine de çok okumaya devam ediyordum. Roman okumayı çok severdim. Ben bunları açmadan utanırım ama, roman okumanın pek yaygın olmadığı o dönemde, medresede Arapça eserler okurken, roman okuyan bir ikinci insan hatırlamıyorum. Dersimi yaptıktan sonra, hocalar geldiğinde roman okuduğumu görmesinler diye, Arapça kitabımı dizlerimin üstüne alıp, romanı da o kitabın arasına koyar ve öyle okurdum. Derslerimi çalışırken zamana çok ihtiyaç olmadığından dolayı, işimi yapınca, romanı kitabın üstüne koyup okurdum. Kapı tıklayınca kitapların yerini değiştirirdim. Çünkü bir sertlikle karşılaşabilirdim. Daha sonraki yıllarda, 18 – 20 yaşlarına gelince, biraz daha fikrî, felsefî kitaplara eğilmeye başladım. Darwinizm’in, Evülüsyon’un, Transformizm’in o günlerde yaygın olması, talebelerin ifsad edilmesi söz konusu olunca, bu meseleleri araştırmaya koyuldum. Bazı kitaplar, başka kitaplarla da tanışmamı sağladı ve böylece devam etti.”
Türkiye 20 Mart 1954’te Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne imza attığı dönemde Hocaefendi, Kurşunlu Camii Medresesindeki Sadi Efendi’nin yanından ayrıldı ve Kemhan Camii yanındaki medresede 6 ay kadar okudu.
“Sadi Efendi’nin yanından ayrılınca Kemhan Caminin yanındaki medreseye gittim. Zaten eşya olarak sadece bir sandığım vardı. Bu medresede isimleri aklımda kalan bir Halis’le Muhyiddin var. Halis bize çok iyiliği dokunan Alvar ağalarından birinin oğluydu. Yine beş-altı arkadaş kalıyorduk. Eğer birinin misafiri gelirse, yatacak yerimiz kalmazdı. Çok dar bir yerdi. Burada unutamadığım bir hatıram da şudur: Yatmak istediğimde baktım ayağımı arkadaşlardan birine doğru uzatmam gerekiyor; saygısızlık olur düşüncesiyle ona doğru ayağımı uzatmadım. Diğer tarafta kitaplarımız duruyordu. Kitaplara doğru da ayaklarımı uzatmam mümkün değildi. Beri taraf kıbleye denk geliyordu. Ayağımı uzatabileceğim tek yön vardı; orası da Korucuk istikametini gösteriyordu. Ve ben babam Korucuk’ta olabilir ve ona karşı saygısızlık etmiş olurum düşüncesiyle o tarafa da ayağımı uzatamadım. Birkaç gece böylece hiç uyumadan oturdum.O daracık yerde altı ay kadar kaldık. İçimizde en büyük Muhyiddin adındaki arkadaştı. Bunlar caminin müezziniyle anlaşmışlar, o gitmeye karar vermiş, müezzin de bu odayı kendi evine katmaya. Tabii ki bize de oradan ayrılmak düştü.Taş mescide gittim. Oranın imamı da Cemal Efendi. Bu zat aynı zamanda Seyfeddin Efendi’nin ikinci bacanağı. Benim medreseye girip çıktığımı görünce, orada kalanlara “Bu Ramiz’in oğlu buraya niçin girip çıkıyor, sakın onu medreseye almayın” demiş.Oradan da ayrılmak zorundaydım. Çaresizlik içinde kendime bir yer aramaya başladım. Erzurum’da bekara ev vermeleri mümkün değildi. Herkes bunu ar ve namus meselesi olarak görürdü. Bir ayakkabı tamircisi vardı. Onun askere gideceğini duymuştum. Küçük bir barakası vardı. Ayakkabı tamiri yapıyordu. Ancak oturarak durulabilecek bir yerdi. Bu kadarcık dahi olsa bir yerim olsun diye orayı kiralamak istedim. Aylığı beş liradan anlaştık.Sevinerek medreseye gittim. Sandığımı alıp döndüm. Fakat adam fikir değiştirdiğini, kiraya veremeyeceğini söyledi. Elimde sandık, yolun ortasında donup kaldım. Gidecek yerim de yoktu.”
Camideki odacık Murat Paşa Cami’nin yanında yıkılmak üzere olan Ahmediye Camii vardı. İçeride biraz hızlı bağırılsa, kubbeden taşlar dökülüyordu. Mihrap kısmı biraz fazlaca girintiliydi. Birisi orayı kontraplakla bölmüş ve kendine yer yapmış; sonra da orayı öylece bırakıp gitmişti. Hocaefendi, burayı görünce sevincinden uçacak hale geldi. Hemen Zinnur adında o esnada hafızlık yapan kendisinden bir iki yaş küçük arkadaşını çağırdı.“Amcamdan gördüğüm nazari duvar örme bilgimle oraya bir duvar ördüm. Tek yardımcım Zinnur’du. Altı metre yüksekliğinde ördüğümüz bu duvarı kalın tellerle ayrıca tavana da rabtettik. Bir de kapı uydurduk. Sobayı da bulup yakınca dünyalar bizim oldu. Artık kimsenin karışamayacağı, kendi el emeğimizle yaptığımız başımızı sokacak bir yerimiz vardı. Herkes, burası yıkılır diye bizi ikaz ediyordu; ancak biz aldırış etmedik. Bütün talebelik müddetimin geri kalanını burada geçirdim. Hatta bizden sonra senelerce orada kalan talebeler oldu.. Sonradan antik eser diye bizim yaptığımız duvarı yıkmışlar; fakat yeri belli oluyor.”
Hocaefendi, böylece kalacak yer problemini çözerek dönemin tanınmış isimlerinden Osman Bektaş Hoca‘dan iki yıl boyunca ders aldı. Bektaş Hoca, İslam hukuku anlamına gelen fıkıh konusunda otorite olarak kabul ediliyordu. Hocaefendi, Edirne’ye gidinceye kadar hep burada kaldı. 
“Osman Hoca fıkıhta hakikaten üstattı. Zaten müftülüğe bir müstefti (fetva sormak isteyen) gelirse, o sırada müftü olan Sadık Efendi kapıcıyı gönderir ve Osman Hoca’yı müftülüğe çağırırdı. Meşguliyeti fazla olan bir insandı. İmkanları da iyiydi. Osman Hoca beni izhardan başlattı. Bir iki ders okuduktan sonra “Molla Fethullah! Seni bu derslerle meşgul etmeyelim. Sen de Cami oku!” dedi. O sırada bizimle beraber derse devam edenlerden hatırımda kalan isimler: Mehmed Kırkıncı, Cemaleddin Kaplan, Cevdet Bilican… Cevdet Bey, İvrindi müftüsüydü. Bir trafik kazasında vefat etti. Çok sevdiğim bir insandı..Mehmed Kırkıncı Hoca, bizden evvel de başka yerlerde okumuştu; ancak Osman Hoca’dan aynı dersi takip ederdik.. Cemaleddin Hoca da yaşça benden büyüktü. Ciddi şekilde bizi Osman Hoca okuttu diyebilirim. Bütünüyle iki sene kadar okudum. Fakat çok istifadeli oldu. Bu arada Camiyi ve Telhis’i metin olarak ezberledik. Kendimizden sonra gelenlere ders mütalaa ettirmemiz çok faydalı oluyordu. Bitirdiğimiz kitabı okutacak haldeydik. Fıkıh ve Usul-ü Fıkıhı da yine aynı hocadan okuduk.”
Hocaefendi, bu dönemde Erzurum’da “Ve İnsan Aldandı” adını verdiği bir roman yazmaya başladı. Yazdığı kısımları Erzurum’daki yakın arkadaşlarından Cevdet Bilican’a okutan Hocaefendi, ondan teşvik edici sözler gelmeyince bu romanı yarıda bıraktı. Daha sonra Amerika’da yaşadığı evin duvarlarına asılan levhalardan birinde “Ve İnsan Aldandı” sözü yer alacaktı.
Hocaefendi’nin medreseden arkadaşı Molla Kaya, Hocaefendi’ye ait bir hatırasını şöyle anlatıyor:“Fethullah Efendi medreseden benim talebe arkadaşımdır. Osman Bektaş Hoca bize ders veriyordu. Rahle üzerinde çalışırdık. Hoca kitaptan ders yapıyor biz de halka şeklinde olmuş dinliyoruz. Fethullah Efendi ise Hocanın arkasında kalmıştı. Orada dersten ayrı başka bir kitap karıştırıyor. Hoca bunu görünce ‘Hey Fethullah Efendi ben burada gırtlağımı patlatıyorum, sen orada oturmuş başka şeylerle uğraşıyorsun’ diye çıkıştı. Fethullah Efendi de: ‘Hayır hocam, benim kulağım sizde, ben sizi dinliyorum’ dedi. Hoca, ‘nasıl olur kulağın bizde? Madem kulağın bizdeydi anlat bakalım verdiğimiz dersi’ dedi. ‘Neresinden anlatayım hocam?’ dedi. Osman Hoca da ‘başından geldiğimiz yere kadar anlat’ dedi. Bunun üzerine Fethullah Efendi dersi başından sonuna kadar bir güzel anlattı. Bu arada Osman Hoca hayret eder bir vaziyette başını salladı ‘Bu çocukta başka bir zeka var’ dedi.”
Hocaefendi’nin çileli günler yaşadığı o yıllarda dünyada çok hızlı ve üzücü hadiseler meydana geliyordu:
Varşova Paktı kuruldu. 1955’te Sovyet Rusya’nın öncülüğünde Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya, Çekoslovakya ve Demokratik Almanya Cumhuriyeti’nin katılımıyla NATO’ya karşı Varşova Paktı kuruldu. (1991’de dağıldı.)Yine, 1955’de Türkiye ile Irak arasında imzalanan daha sonra İngiltere, Pakistan ve İran’ın da üye oldukları Türkiye-Irak iş birliği Antlaşması (CENTO) yapıldı. Bediüzzaman, İslam kardeşliğini güçlendirecek olan bu antlaşmanın yapılmasından dolayı memnun oldu, devrin yöneticilerini tebrik etti. 
6-7 Eylül Olayları (6-7 Eylül 1955) Selanik’te Atatürk’ün evine bomba atıldığı söylentileri üzerine başta Rumlar olmak üzere, Ermeni ve Musevi azınlığa yönelik çok ciddi saldırılar oldu. Birçok bina ve işyeri tahrip edildi, yağmalandı. İstanbul savaş alanına döndü. Ali Katırcıoğlu (Hocaefendi kendisine Ali Kervancı der ve böyle tanınmaktadır) yokluklar içinde sıfırdan başladığı hayatında ticaretle uğraşma çabası içerisindendir ve o sırada Sirkeci’deki Büyük Eskişehir Oteli’nde kalmaktadır. 6-7 Eylül’ün en yakın şahidi olarak şöyle anlatıyor: ‘Saat 9-10 gibi büyük bir gürültü ile uyandık. Kıyamet kopuyor. Hemen indim, otelciye ‘Ne oldu?’ dedim, o da bilmiyor. Çıktık Sirkeci Meydanı’na. Baktık tanklar gelmiş. Ve her taraf yağmalanıyor. O olayları görünce bende şafak attı. Acaba benim makine aldığım dükkan ne âlemde? Koştum köprüye, o arada köprü açıldığı için karşıya geçemedim. O akşam uyuyamadım. Büyük Postane binası o zaman adliye binası idi. Merdivenlerine çıktım, kumaşın bir ucunu dükkanın kepengine, diğer ucunu da tramvaya bağlayıp çektiklerini gördüm. Kapalıçarşı ve Bahçekapı’daki Rumlar’ın iş yerlerini böyle yağmaladılar. Polis de asker de müdahale etmedi.’ Olaylardan sonra sıkıyönetim ilan edildi. 27 Mayıs İhtilali sonrası, olayların DP tarafından tertiplendiği iddiasıyla Yassıada Mahkemesi tarafından yargılanan yöneticiler çeşitli cezalara çarptırılacaktı.
Hocaefendi’nin Manevi Hocası Alvar İmamı’nın Vefatı 12 Mart 1956’da Muhammed Lütfi Efendi (Alvar İmamı) vefat etti. Hocaefendi şöyle diyor:“Hayatımın en sarsıcı hadiselerinden biri de Alvar İmamı’nın vefatıdır. O gün ben de Alvar’da bulunuyordum. Hatırladığıma göre kuşluk vaktiydi. Salondaki sedirin üzerinde uzanmış, istirahat ediyordum. Birden hafiften bir ses duydum. Buna ses değil çığlık demek daha doğru olurdu. Kulağımı uğuldatan bu çığlık ‘Efe öldü’ diye bağırıyordu. Hemen yerimden fırladım. Ceketimi elime alıp koştum. Efe Hazretlerinin evine doğru yaklaştıkça, acı gerçeği anladım; Efe hakikaten ölmüştü. Çünkü çevre komşular hep evin etrafına toplanmışlar ve insanlar mendil tutmaca ağlıyorlardı. Dünya, yeri doldurulamayacak bir boşluk daha görecek ve Efe’nin ölümüyle bu yaşlı ana bir defa daha inleyecekti. İnleme ve ağlamalar günlerce aylarca sürdü. Sessiz ağlayışımız ise hala devam etmektedir. Alvar İmamı’nın vefatından sonra Rasim Baba adında bir Kadiri şeyhine devam ettim.”Bu sırada Süveyş Krizi patlak veriyordu (1956).Mısır Başkanı Nasır’ın 26 Temmuz 1956’da, Süveyş Kanalı’nı kamulaştırması üzerine İngiltere, Fransa ve İsrail’in gizli bir ittifakı sonucunda gelişen olaylar “Süveyş Krizi”ne ve İkinci Arap-İsrail Savaşı’na neden oldu. Kanal, İngilizler’in ve Fransızlar’ın denetimine geçti. Fakat, Abd ve Rusya’nın itiraz etmesiyle iş değişti. Birleşmiş Milletler Barış Gücü 1967’ye kadar bu bölgeye hakim oldu. Çekilmesinin hemen ardından da Altı Gün Savaşı çıktı.

Tasavvuf DersleriHocaefendi, 1957’de de Rasim Baba’nın tasavvuf derslerine devam etti. Rasim Baba genç bir insandı. Hocaefendi’yi daima sağına oturtur, çok fazla ilgi gösterirdi. Bir müddet sonra talebeler arasında ‘Rasim Baba Fethullah’ı kendisine damat yapmak istiyor’ şeklinde laflar dolaşmaya başladı. Bu tür söylentiler, onun Rasim Baba’dan soğumasına ve ayrılmasına sebep oldu.“Rasim Baba, yaşım çok genç olmasına rağmen beni hemen sağında oturturdu. İlgi ve alakası son derece fazlaydı. Fakat müritler arasında bir laf dolaşmaya başladı; Şeyhin beni kendisine damat yapmak istediğinden bahsediliyordu. Bu söylenti soğumama sebep oldu. Bir daha o tekkeye gitmedim.”

Bu devrede, Sovyetler Birliği Ekim 1957’de dünyanın ilk uzay aracı olan Sputnik’i uzaya fırlattı.
Hocaefendi’nin Öğrencilik Yıllarından Hatıraları Erzurum’daki öğrencilik yıllarına ait hatıralarını şöyle anlatıyor Hocaefendi: “Çok enerjik bir insandım. Hareketliydim. Kültür-fizik yapmayı ihmal etmezdim. Ancak bu potansiyeli hep müsbet yöne kanalize etmeye gayret ettim. Allah’a çok şükür gençliğin en tehlikeli anlarını salim atlattım.Geceleri geç vakitlere kadar Erzurum’daki bütün türbeleri geziyor ve onlara Yasin okuyordum. Erzurum’dan ayrılacağım ana kadar da bu âdetimi sürdürdüm.Gözüm karaydı. Buna aşırı cesaret de denebilirdi. Kurşunlu Camiine gelen su yolunda hiç fütur getirmeden gider gelirdim. Halbuki orada yürümek her an ölümle selamlaşmak demekti. Çünkü devamlı göçük olurdu.Yine Kurşunlu Camiinin önündeki yüksek kavak ağacına göz açıp kapayıncaya kadar tırmanır ve etrafı oradan seyretmeyi severdim. Minare şerefesinin üzerinde yürümek ise çok hoşuma giderdi. Halbuki o esnada beni seyredenlerin kalpleri sıkışır ve çok kere de bana bakamazlardı.Giyimime de çok dikkat ederdim. Tertemiz ve biraz da o güne göre lüks giyinirdim. Günlerce aç kaldığım olurdu da ütüsüz pantolon, boyasız ayakkabı giydiğim hiç görülmemiştir. Ütü bulamadığım zaman, pantolonumu yatağın altına koyar ve pantolon bu ağırlık altında ütülü gibi olurdu.Bazen arkadaşlarım benim bu hallerimi yadırgarlardı. Tekke ile bu kadar alakalı olmama rağmen, bu kadar cevval, hareketli dışa dönük ve giyimime bu kadar titiz davranmamı bir türlü birbiriyle bağdaştıramazlardı. Hatta ütülü pantolon giydiğime kızan bir tekke arkadaşım bir gün bana unutamayacağım şu sözü söylemişti: -Arkadaş sen biraz takva (günahtan sakınma) sahibi olsana!”Hocaefendi, giyimine itina gösterdiği için böyle bir tenkide muhatap olmuştu. Onu sadece giyimine itina gösterdiği için değil ‘gözü kara’ olduğu için de tenkit etmişler ve ediyorlardı. Çocukluk ve gençlik yıllarında dik ve cesurdu Hocaefendi. Babası fakir ve kendisi yardıma çok muhtaç olmasına rağmen kimseye minnet etmez, himaye kabul etmezdi. Arkadaşları hatim okumaya gider bundan para alırdı. O asla böyle bir şey yapmazdı. Hatta, yapanlara da mani olmaya çalışırdı. İstiğna konusunda da benzer yönleri olan Hocaefendi ve Bediüzzaman, diğer talebelere pek benzemiyorlardı. Hiçbir şekilde zekât ve sadaka almıyorlar, başkasının maddi yardımını asla kabul etmiyorlardı. Zaruret derecesinde ihtiyaçları da olsa minnet altında kalmak onların fıtratlarına tersti.  Hocaefendi, küçüklüğünden beri tahakkümü, zilleti asla kabul etmemişti.  İzzet-i nefsini muhafaza etmişti daima. Haksızlığa katlanmamış, zulümden nefret etmişti. Yaşı ilerledikçe bu ahlâkı kendisinde iyice kökleşmiş ve hayatının sonraki yıllarına tamamen hâkim olmuştu. Kimseye minnet borcu olmadığı içindir ki sonraki yıllarda arkasında yürüyen milyonlarca insanın yüzünü asla yere baktırmayacaktı. Elif gibi dosdoğru olarak hep yoluna devam edecekti.    Tek yanlı eğitimin dört duvarı arasına sıkışıp kalmadı Hocaefendi. Dışa açık bir yapısı vardı. O genç yaşında bile feraset sahibi olduğu belliydi. İnsan sarrafı denilen cinsten bir algılama kabiliyeti vardı. Bir insanı ilk gördüğünde, o kişinin nasıl biri olduğunu hemen anlardı. O dönemde talebeler temizliğe pek dikkat etmezdi. O’nun kaldığı yerler kısa zamanda değişir, düzen ve temizlik hakim olurdu. Elinde hortum ve süpürge tuvaletleri yıkar, taşları ovardı. Okul arkadaşı Hatem Hoca, bir hatırasında onu şöyle anlatıyor:“Hocaefendi çocukluğunda da dikti, cesurdu. Kimseye minnet etmezdi. Kimsenin himayesini kabul etmezdi. O devrede, biz, bütünüyle talebe arkadaşlar, cenazeye gider, hatim okur, devir-iskata katılır ve bunlardan para alırdık. Halbuki Hocaefendi hiçbir zaman böyle durumlarda bize iştirak etmedi. Hocaefendi’yi bana babam tanıtmıştı. Daha medreseye ilk geldiğim gün, işte Ramiz Hocaefendi’nin oğlu, o sana destek olur demiş ve adeta beni Hocaefendi’ye emanet edip gitmişti. Onun için de bütün derslere onunla beraber gidiyordum. Osman Hocaya gidişimiz de böyle oldu. Zaten bir namaz dahi ondan ayrı kaldığımı hatırlamıyorum. Hocaefendi nereye gitse muhakkak bir gölge gibi ben de onu takip ediyordum.Fakat Hocaefendi’nin bir medresede bütün bir sene kaldığı görülmüş şey değildi. Birinci sene değiştirdiği medreseleri saydım tam sekiz medrese değiştirmişti.Bir gün baktım Mumcu Medresesine gitmiş. Orada on veya on beş gün ya geçti ya geçmedi gidip geriye getirdik. Bir hafta kadar yanımızda kaldı. Yine durmadı. Esad Paşa Medresesine gitti. Orada Korucuklu Hocanın köylüsü bir Muhsin Efendi vardı. Bir iki ay kadar da onunla orada kaldılar.Ancak Hocaefendi bu arada bizler gibi medresenin dört duvarı arasına sıkışmış ve dünyadan habersiz bir hale gelmiş derviş kılıklı bir molla değildi. Erzurum’da olup bitenler onun dikkatinden hiç kaçmazdı.Daha o devrede Hocaefendi’nin ayrı bir hususiyeti daha vardı. Birisine bir kere baktı mı adam hakkında verdiği not hayat boyu onu yanıltmazdı. Feraset sahibiydi. Sonra çevresine karşı çok duyarlıydı. Hatta bazen hiç çekinmeden -zaten korkusuzdu- bazı şahıslar hakkındaki kanaatını açıktan söylerdi. Ve hep dediği de çıkardı.Talebeliğine ait benim bir unutamadığım özelliği de Hocaefendi’nin temizliğe olan dikkatiydi. Giydikleri her zaman temiz olurdu. Bunun yanında kaldığı yerin temizliğine de çok dikkat ederdi. O sıralarda medreselerin temizlik anlayışı çok kıttı. Fakat kaç kere görmüşümdür Hocaefendi paçalarını sıvamış eline bir hortum almış ve medresenin tuvaletlerini temizliyordur. Medresenin içini dışını gül gibi temizlerdi. Halbuki kendisi küçük bir şeyden tiksinecek kadar hassas yapılıydı. Bu hassasiyeti dahi onun tuvaletleri temizlemesine mani olmazdı. Ancak, talebelik yıllarımda ve Edirne’ye gelinceye kadar onu hiç yalnız bırakmadım. Bazen o bulunduğumuz medreseyi terk edip gider, ben yalvara yakara onu geri getirirdim. Bazen da ondan habersiz yatağını yüklenir gelirdim. Bunların hiç birisini yapmaya gücüm yetmezse, kendi yatağımı alır ve onun gittiği yere taşınırdım. O çeşitli yerlerde vaaz ederdi. Ben de onun başında bekler ve vaazdan sonra tekrar beraber dönerdik. Günlerimiz hep böyle tatlı hatıralarla dolu olarak geçti. Şunu ifade edebilirim ki, hayatımın en zevkli anları onunla beraber geçirdiğim dakikalarımdır.Bir gün ikimiz de yataklarımızda ders mütalaa ediyoruz. Elimizde kitaplarımız, ara sıra da sohbete dalıyoruz. Bir ara Hocaefendi yapmam için bana bir şey söyledi. Şimdi ne dediğini hatırlamıyorum. Ama yapılması zaruri bir işti, tahmin ediyorum. Ben oralı olmadım, duymazlıktan geldim. O yine şu işi yap, dedi. Ben de şakadan, yapmıyorum, dedim. Benim böyle dememle onun sırtıma bir rahle geçirmesi bir oldu. Kaburga kemiğim kırıldı zannettim. Nefes alamıyordum. Sanki birisi gırtlağımı sıkıyordu. Ölecek hale geldim. Benim kıpırdamadığımı görünce, “Yahu kalksana ne oldu” dedi. O böyle söyleyince bana bir gülme geldi. Hem gülüyor, hem de elimle kaburga kemiğimin kırıldığını işaret ederek anlatmaya çalışıyordum. Bana, “gelirsem, sahiden kıracağım” dedi. Tabii bütün bunlar olurken kalbimizde zerre kadar bir kırılma veya darılma yok. Sadece dilimizle şakalaşıyoruz. Kendi kendime, sahiden gelir bir daha vurursa işim bitti, diye de endişe ediyorum. Geldi, beni belimden tutup kaldırdı. Nasıl bir usulle kaldırdıysa, rahatlayıverdim. Bana, “bir de yalandan numara yapıyorsun” dedi. Halbuki yaptığım numara falan değildi. Nefesim hakikaten kesilmişti. Hocaefendi’nin hafızası çok kuvvetliydi. Ben onun ders çalıştığını görmedim. Hocanın anlattığı dersi yirmi dört saat sonra ona aynen tekrar ederdi. Başkasına vereceği dersi de çok rahat verirdi.”
Gelecek Bölüm: Hocaefendi’nin Risale-i Nur’lara Vurulması

Kaynak: Samanyoluhaber

Bizde, bu bön yığınların büyük çoğunluğunu okur-yazar takımı teşkil eder.. ve bu mes’ele aynı zamanda milletimiz için bir züldür ve üzerinde ne kadar durulup düşünülse değer. En az bunun kadar önemli bir mevzû da, bizim bu şaşırtıcı halimizi başkalarının nasıl karşıladığı ve karşılayacağı keyfiyetidir. Şayet biz, vaslına erilmez bir yâr-ı bîvefâdârın, aşk-ı memnû’u uğruna yüzelli seneden beri sürdüregeldiğimiz bir öldürücü maratonu ve ruhumuzda hummâlaşan visâl arzusunu, elin oğlu hafife alıyor, istihzâ ediyor ve gülüp geçiyorsa; oturup kendi kendimizi yeniden sorgulamamız icap etmez mi? Ama, ne gezer; tahkirin en utandırıcısına, tezyifin en lâubâlicesine hem de yüz defadan fazla mâruz kaldığımız halde, hâlâ o şımarık dünyaya şirin görünme, ona yakın olabilme, onunla bütünleşme gibi hayaller peşinde koşuyor ve bu hedefsiz, ufuksuz maratonda bir şeyler kazanacağımızı vehmediyoruz.. oysa ki, her merhalede ayrı bir mefistoya ruhumuzu peyliyor, benliğimizi zaafa uğratıyor ve özümüzden bir şeyler kaybediyoruz.

Evet, keşke bu uzun ve muhataralı yolda, batı ile visâle erme uğrunda bütün tarîhî değerlerimizi fedâ eden, içimizdeki bu özüne yabancı ve mağrûr ruhlar, âleme peşkeş çektikleri onca değerlerimiz karşısında, hiç olmazsa kayda değer bazı şeyler elde edebilselerdi..! Heyhât, elden çıkardıkları onca şey karşısında elde ettikleri sâdece çalımdı, gururdu, bencillikti, ihtirastı, serâzâd ve çakırkeyif yaşama felsefesiydi, gayrı meşru kazanç usulleri, kazanç iştihâlarıydı… Aslında, insanı gayeleştiren ve onun ötesindeki bütün değerler mâverâsına kapanan bir dünya ve onun kara-kura insanlarından başka bir şey de beklenemezdi.

Kaldı ki batı, bir-iki asırdan beri, kendine verdiği bu yeni manânın, yani maddeyi esas almanın, insanı putlaştırmanın ve insan merkezli bir dünya tesis etmenin doğurduğu bunalımlarla iç içe ve inim inim yaşadı. Şu anda da o, dün binbir ihtimamla fizik ve mantık üzerine kurmaya çalıştığı hâlihazırdaki medeniyetin “arş-ı vücûd”undan sûr sesi geldiğini duydukça iliklerine kadar ürperiyor ve korkuyla tir tir titriyor. Tabiî her medeniyet gibi batı “uygarlığı” da bir sadme ve birkaç krizle devrilip yerle bir olması beklenmemelidir. Ne var ki, bu yeni batı medeniyeti, yürüdüğü yol itibariyle çoktan ölüm koridoruna ve ölüm turnikesine girmiş sayılır. Çünkü bu medeniyet maddeyi tanıdığı, cismaniyetiyle insanı değerlendirdiği, tabiatı keşif ve kâinatı hallaç ettiği, nihayet bugünkü teknik ve teknolojik başarıları ölçüsünde, insanı özüyle ve hakiki yüzüyle manâlandıramadığı.. değişik sahalardaki keşif ve tespitleri seviyesinde onun derinliklerine dalamadığı, varlık ve eşyâya yaklaşımı “olanı” anlamadan ibaret kalıp “olması lâzım geleni” sezemediği, hatta böyle bir şey düşünmediği için maddesi itibariyle anomali doğmuştur; manâsı itibariyle de ölü…

Tâ baştan bu dünyanın kurulmasında esas teşkil eden unsurlardan mantık, bağrında diyalektik felsefeyi ve muğalatayı yetiştirdiği; fiziğin biricik semeresi ise, sayesinde toptan imhanın ne demek olduğunu öğrendiğimiz “atom bombası” oldu. Şimdilerde mantık gibi, fiziğin de kötü ellerde, nelere sebebiyet verdiğini ve vereceğini görüp hisseden günümüzün insanı, bütün politik gücünü, bu canavarın dişini kırmaya ve dişinin dibindeki zehiri almaya harcıyor. Bakalım çağın frankeştaynları, kendi elleriyle hazırlayıp insanlığın içine saldıkları, onunkinden binbeter çağın hortlaklarını zabt u rabt altına alabilecekler mi..?

Bugün, insanlığın birkaç asırlık kemikleşmiş problemlerine çâre arayan ve yeni bir dünyanın rüyâlarıyla yatıp-kalkan batı, küre-i arzın âdeta büzüldüğü, mesafelerin daraldığı, milletlerarası temasların sıklaştığı ve dünyanın muhabere ve muvâsala itibariyle küçük bir köy haline geldiği şu günlerde olsun, bütün tarih boyu bir bölge medeniyeti olarak kalan kendi “uygarlığını” şimdiye kadar kendine zıt gördüğü, dolayısıyla da uzak durduğu, başka medeniyetlerden, hususiyle de İslâm medeniyetinin o canlı ve nurlu dinamiklerinden yararlanarak daha beşerîleştirmesi ve daha derinleştirmesi gerekmez miydi? Batı şimdiye kadar bunu yapamadı ve hep bir ölüm girdabı etrafında döndü-durdu. Ne varki onun sonuna kadar böyle bir çıkmazda kalacağı da düşünülemez; bir gün mutlaka ya bir çıkış menfezi bulup kurtulacak veya temerrütlerinde ısrarı yüzünden zamanın dişleri arasında çiğnenip gidecektir.

Zimamdarlarımız itibariyle bizim durumumuzla batı arasında bir fark olduğu da söylenemez; en son çıkmaza kadar, körebe oynuyor gibi, gözleri bağlı onu takip eden bizdeki resmî ideolojinin temsilcileri, şayet bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da, artık kadavralaşmış ve gerilerin gerisinde kalmış batı medeniyeti modeli karşısında, yine şaşkın, yine hayran, yine idealsiz, yine ibda’ ve inşa gücünden yoksun ve başkalarının alkışçısı olarak kalacaklarsa, bunların da, zamanın kazdığı çukurlardan birine yuvarlanıp gitmeleri kaçınılmaz olacaktır.

Yıllardan beri bizi istedikleri gibi oynatan ve istedikleri istikâmete sevk edenlerin ellerinden kurtulmak için henüz vakit geçmiş değil; hatta düne nispeten bugün, şartlar daha da müsait sayılabilir.. ve buhranların, sınıf kavgalarının, sistem mücadelelerinin, bir teneffüs fasılası nispetinde kapı araladıkları da söylenebilir… Bundan önceki asırlarda, insanı sadece beden olarak ele alan sistemler, kitlelere yeni bir dünyadan söz edip onların iştihâlarını kabartmış, başlarını döndürmüş; bilhassa gençleri, his ve heveslerinden yakalayarak sokağa çekmiş, hatta bu umumî curcunada, içi geçmiş bir kısım kart entellere bile, gençlik aşısı ruh hâletiyle, akla-hayale gelmedik şeyler yaptırtmışlardı. Düşünce, idrak ve şuurunu yeninin câzibesine kaptırmış yığınlar, kendilerine vazedilen şeylerin olup olmayacağına bakmadan ve uğrunda sokaklara döküldükleri meselelerin yararlı veya zararlı olduğunu muhakeme etmeden ateşe koşan kelebekler gibi önü alınmayan bir arzu ile gidip gidip kendilerini ateşlere attılar.. ve tabiî bu arada eski diye, nice eskimez şeyleri de kendileriyle beraber mahvettiler.

Şimdi bütün dünya ve topyekûn insanlık kanlı gözlerle, bir zamanlar, acımadan zamanın seline attığı o eski şeyleri -estağfurullah- eskimeyen değerlerleri, bir bir bulup çıkarma hummâsını yaşıyor.. ve eğer insanoğlu bütün bütün insanî melekelerini kaybetmemişse, ki kaybetmediği ümidini taşıyoruz, yıllar öncesi gerdanından söküp attığı o değerler kolyesini “doğrusu bu yolculuğumuzda bir hayli yorgun ve bîtâp düştük” 18/62 ufkuna ulaşınca mutlaka elde edecek ve aynı noktada Hızır’la buluşup “âb-ı hayata” erecektir.

Bütün insanlık, bu buluş ve bulunuşu canlandıracak vicdan topluluğunun, Hz. Musa gibi atılması gerekli olan adımı atıp berzahı aşmasını bekliyor. Bir adım veya birkaç adım, onu atabilenler, Tûr’dan dönen babayiğitler gibi cihanları aydınlatacak bir nurla dönecek ve her tarafta “ba’sü ba’de’l-mevt” soluklayacaklardır. Ümidim var ki, bu yeni dirilişe, gerçek ölüm bile kement vuramayacaktır.. vuramayacaktır; zirâ temelinde İlâhî inayet, arkasında sonsuz kudret ve ruhunda peygamberâne bir himmet var.. enbiyâ tarihi ise yüzlerce misâliyle ayrı bir levha-i ibret…

Evet, tarihte öyle milletler görülmüştür ki, herkes onların dirilmemek üzere yokolup gittiklerini düşündüğü bir anda, bir ferd-i ferîd veya bir avuç kudsînin üfledikleri hayat, tutuşturdukları meş’ale ve taşıdıkları enerjiyle bir hamlede dirilmiş ve dörtbir yanda îman, ümit ve diriliş soluklamaya başlamışlardır. Bilhassa her zaman “Hira” bağlantılı kalabilmiş, ve “Tûr'” lara açık yaşamış bizim dünyamızdaki bu dünya insanı ruh safveti, zekâ duruluğu ve Kudret-i Sonsuz’la sımsıkı irtibâtı sayesinde şimdiye kadar bin ölüm çukurunu atladığı gibi, bu defa da önünü kesen ve aşılmaz gibi görünen şu handikapları bir bir aşacak ve ölümsüzlük arasâtına ulaşacaktır.

Aslında, daha şimdiden bir sürü başkalaşmanın varolduğundan dahi söz edilebilir. Bir hayli zamandan beri fikrî, ahlâkî, içtimaî, iktisadî ve siyasî hayatın çarkları, büyük ölçüde, toplumdaki bu önemli istihâleyi netice verecek şekilde cereyan ediyor. Evet, eski dünya bütün olumsuz yanlarına rağmen döl yatağında yepyeni bir dünya geliştiriyor. Hakk erlerinin esbâb dâiresindeki istek, dilek, yalvarış, yakarış, dua ve niyazlarına, Allah’ın o evvelsiz-âhirsiz, zamansız, merhalesiz ve herzaman sebepleri aşan meşîet ve irâdesinden cevâb-ı tevfîk beklemek, hem bilmem kaç yüz hikmet buudlu bir cevâb-ı tevfîk beklemek, elbette istek, dilek, yalvarış ve yakarış sahiplerinin acz u ihtiyaçlarının gereği, Allah’ın da ululuk ve engin rahmetinin iktizâsıdır…

Fethullah Gülen, Sızıntı, Kasım 1991, Cilt 13, Sayı 154

Hocaefendi’nin Çileli Eğitim Yılları

Fethullah Gülen Hocaefendi, babasının hocalık yaptığı Alvar köyünde vaaz vermek için ilk defa cami kürsüsüne çıktığında 14 yaşındaydı. Erzurum’da tahsiline devam ediyor, Arapça’yı yeni yeni öğreniyordu. Bayramlarda, mübarek gecelerde, cuma günlerinde kürsünün karşısına geçip vaaz eden insanları ve tabii babası Ramiz Efendi’yi büyük bir hayranlık ve can kulağıyla dinliyordu. Camiden çıktığında ne konuşulduğunu unutmuyordu. Annesi sorduğunda dinlediklerini kelimesi kelimesine ona anlatıyordu. Yine bir Ramazan akşamıydı. Annesinin hazırladığı iftar yemeğini acele ile yedi ve hemen camiye gitti. Biraz sonra babası gelecek ve Alvarlı’lara hitap edecekti. Hocaefendi, sanki babası sadece kendisine konuşacakmış gibi bütün ruhu ile onu dinlemeye hazırlanıyordu. Alvar Köyü eşrafından Kâzım Efendi de o gün camiye ilk gelenlerden biriydi. Tuhaf bir hâli vardı. Hocaefendi’ye insanı şaşırtan bir şekilde bakıyordu. Biraz sonra cami dolmaya başladı. Kâzım Efendi, birden ayağa kalktı. Elinde bir sarık vardı. Babasının vaaza başlamasını bekleyen Hocaefendi’ye doğru yürüdü. Hocaefendi, hayretle Kazım Efendi’ye bakıyordu. Kâzım Efendi, elindeki sarığı onun başına yerleştirdi ve onu kolundan tutarak kürsüye davet etti. Hocaefendi, donup kaldı. Babasının da içlerinde bulunduğu, doğumunu, bebekliğini, emeklemesini, yürümesini bilen, dini bütün bir cemaate karşı nasıl konuşacaktı? Kâzım Efendi, bu sorularla ve Hocaefendi’nin heyecanıyla ilgilenmiyordu. Onun kolunu tuttu, sürüklercesine götürdü ve onu kavradığı gibi babasının vaaz verdiği kürsüye çıkardı. Öyle ki Hocaefendi’nin ayakları kürsüye yetişmiyordu. Kâzım Efendi’nin bu sürprizi üzerine çıktığı kürsüdeyken babasıyla göz göze geldi Hocaefendi. Bir kere kürsüye çıkarılmıştı ve vaaz vermeden inmesi mümkün değildi. Bu öyle bir emr-i vaki idi ki, Hocaefendi itiraz edemediği gibi, bu olay onun bütün vaazlarının başlangıcı ve kader çizgisi oldu. Ramiz Efendi de hayret içindeydi. Heyecanını belli etmemeye çalışarak Hocaefendi’nin konuşmasını bekledi. İlk önce sıkıntı duydu Hocaefendi. Hemen ardından açıldı ve mükemmel bir vaaz verdi. Cemaat 14 yaşındaki bu çocuğun vaazıyla coştu. Bazı kişiler neredeyse kendinden geçecek hâle geldiler.Hocaefendi, o gün, köyün ileri gelenlerinden Fevzi Efendi’nin camiye geç kalınca, camide oturan insanları yara yara ön saflara geçtiğini gördü. Vaazında bunu, Hazreti Ali ve Hazreti Muaviye arasında geçtiği söylenen bir olayı anarak eleştirdi. Hikâyeye göre, Hazreti Muaviye camiye geç kalınca tıpkı Fevzi Efendi’nin yaptığı gibi ön saflara geçerken; Hazreti Ali hırkasından çekerek onu durdurmuş, hatta Hazreti Muaviye’nin sarığı düşmüştü. Rivayet edildiğine göre, Hazreti Ali ile Hazreti Muaviye arasındaki ilk soğukluk böyle başlamıştı. Ama Hazreti Ali’nin yaptığı doğruydu, camiye geç gelen bulduğu ilk boş yere oturmalıydı.Vaazdan sonra Hocaefendi ve babası Ramiz Hoca, Feyzi Efendi’nin evine ziyarete gittiklerinde, Fevzi Efendi kürsüde kendisini eleştiren Hocaefendi’yi güler yüzle karşıladı. Baba Ramiz Gülen’e dönen Fevzi Efendi, “Bu yaştaki çocuklar iki kelimeyi yan yana getiremiyorlar, o bize vaaz verdi” dedi. Kürsüden yaptığı bir eleştiriye karşı gösterilen bu olumlu tavır, bir daha Hocaefendi’nin hafızasından silinmeyecek kadar etkileyiciydi.Fethullah Gülen Hocaefendi, bundan sonraki günlerde, talebeliği boyunca, her fırsatı değerlendirdi; Alvar’da olsun, köyü Korucuk’ta olsun vaazlar verdi. “14-15 yaşlarımdayken, biraz da babamın alışmamı istemesi sebebiyle Ramazan ayı boyunca köyümüzde vaaz ettim. Enver isminde çok akıllı, mâneviyâta da açık olarak tanıdığım bir amcam vardı. Sokakta yürürken amcam arkamdan yürüyor, önüme geçmemeye dikkat ediyor, çok saygılı davranıyordu. Bir gün ‘Amca, dedim, bundan çok müteessir oluyorum, böyle yapmasanız!’ deyince bana, ‘Oğlum!’, dedi, ‘Ziyareti hürmetli eden sahibidir. Ben bu saygıyı duymazsam halk seni kabullenmez ki!’Amcamın, yaşımın küçüklüğüne ve onun yeğeni olmama rağmen va’z u nasihat etmem hürmetine bana öyle saygılı davranması hiç hatırımdan çıkmadı. Ben de insanlara faydalı olacağına inandığım arkadaşlarım için aynı hususa dikkat etmeye çalıştım.”
Alvar’daki ilk vaazından sonra Hocaefendi’nin hayatı yeni bir yöne doğru gitmeye başladı. Ertesi sene Ramazan ayında babasının ısrarı ile Erzurum dışına çıkmaya karar verdi. Ramazan boyunca Amasya, Tokat ve Sivas taraflarını dolaştı. Vaazlar etti. Bazı müftüler Fethullah Gülen Hocaefendi’ye ilgi gösterip vaaz etmesine imkan tanırken bazıları da yaşının çok küçük olduğunu ileri sürerek bu sevdadan vazgeçmesini tavsiye etti. Hocaefendi kararlıydı. O bildiği yolda yürüyecekti. Sivas’tan sonra Erzincan’a da uğrayarak Erzurum’a döndü. Taşraya bu ilk çıkışı ondaki belli istidatların gelişmesine vesile oldu. Verdiği vaazlardan sonra o çevrelerin okumuş, aydın insanlarıyla özel sohbetler yaptı. Bu sohbetler ona, Korucuk, Alvar ve Erzurum gibi daima tanıdık muhitlerde, birbiriyle hemen hemen aynı bilgilere sahip, aynı ruh halini taşıyan insanların dışında, farklı bilgi ve düşünüşlere sahip insanlar olduğunu öğretiyordu. Bir sohbet esnasında sözü dinlenir birisi, Mehmet Akif Ersoy’un Safahat’ını okumasını tavsiye etti. Hocaefendi, Erzurum’a dönüşte Safahat’ın yarısını ezberledi. 
Yine O Günlerden Tatlı Bir HatıraHocaefendi, vaaz verdiği günlerle ilgili bir hatırasını da şöyle anlatıyor: “İkinci veya üçüncü defa kürsüye çıkıyordum. Bir Kurban Bayramı münasebetiyle vaaz veriyorum. As b. Vail ile alakalı hadiseyi anlatıyorum. Hani, Efendimiz Kâbe’ye giderken yolda onunla karşılaşmış. Biraz konuştuktan sonra da ayrılmış. As b. Vail’e “Kiminle konuştun?” diye sormuşlar; o da (Haşa) “Ebter’le” cevabını vermiş… Şimdi tam ben bu hadiseyi anlatacağım sırada gözüm kitaba ilişti. Bu hadiseyi Ebu Hureyre (R.A) dan rivayet eden tabiin imamlarından Ebu Salih gözüme takıldı. O andaki heyecanla Ebu’sunu da görmemişim. Ben Efendimiz’e bu uygunsuz ifadeyi söyleyenin o olduğunu zannediyorum. Ve “Salih”e yüklenmeye başladım. Kürsüde ben Salih’le yaka-paça oluyorum.”Edepsiz Salih; küstah Salih hiç peygambere öyle konuşulur mu be sersem adam..” Ağzıma ne geldiyse söyledim.Namazdan sonra eve geldim. Baktım babam gülmekten yerlere yıkılmış. Meğer ben bunları konuşurken, köyde sadece bayramdan bayrama namaza gelen Salih adında bir adam varmış ve tam da benim karşımda oturuyormuş. Ben kürsüden “Salih”e atıp tuttukça adam renkten renge giriyormuş. Şimdi ne zaman arkadaşlarla ders okurken o hadise denk gelsek, bu Salih meselesini hatırlamadan edemem..”
1953 yılına gelindiğinde Hocaefendi yeni bir kardeşe kavuştu. Erkek olan bu kardeşine ailesi Muhammed Fakrullah ismini verdi. Bu sıralarda Bediüzzaman, 1953 yılı baharında İstanbul’a gitti. Mayıs ayının başından temmuz ayının sonuna kadar İstanbul’da üç ay kaldı. Bediüzzaman, yanında bulunan talebesi Ziya Arun ile Fener’deki Patrik Athenagoras’a da gitti, onunla görüştü. Bu görüşme sırasında, Bediüzzaman, Patrik’e: “Hıristiyanlığın hakiki kısmını kabul etmek, Hazreti Muhammed’i (aleyhissalâtü vesselam) Peygamber ve Kur’ân-ı Kerîm’i de Kitabullah kabul etmek şartıyla, ehl-i necat olacaksınız.” dedi.
Hocaefendi’nin Büyükanne ve Dedesinin Vefat Etmesi (1954)
Fethullah Gülen Hocaefendi, Erzurum’da medreseye devam ettiği sıralarda kendisini iyice sarsan bir hadise meydana geldi. 10 Ocak 1954’te babaannesi Munise Hanım ve dedesi Şamil Ağa birer saat arayla vefat etti.Mûnise Hanım, uzun süredir hasta yatıyordu. Vefatından beş-on dakika önce gelini Refia Hanım’ın yardımıyla abdest almış, ikindi namazını eda etmişti. Sonra da eşi Şamil Ağa’yı kastederek: ‘İkimiz de dünyadan nasibimizi tam almamışız. Bu gece cenazelerimiz evde kalacak’ demişti. Ve dudaklarından kopan son feryat ‘Allah’ kelimesi olmuş, ruhunu Rahman’a teslim etmişti. Bu arada, Şâmil Ağa diğer odadaydı ve herhangi bir şikayeti de yoktu. Evdekiler Mûnise Hanım’ın cenazesiyle meşgul olurken, diğer odadan bir feryât daha koptu. Torunlarından biri ‘Dedem öldü!’ diye ağlamaktaydı.Şamil Ağa ve Mûnise Hanım’ın birbirlerine çok kuvvetli bir bağlılıkları vardı. Hocaefendi, annesinden dinlediğine göre, Mûnise Hanım’ın muhtelif zamanlarda “Allahım beni bu adamdan bir saat geri bırakma.” diye dua ettiğini anlatır. İşte, Allah, bu mübarek kadının duasını kabul etmiş ve bir saat arayla ikisini de almıştı. Şamil Ağa, hayat arkadaşı Mûnise Hanım’ı ahiret yolculuğunda da yalnız bırakmamıştı. Mûnise Hanım’ın dediği gibi her iki cenaze de o akşam evde kaldı. Ancak ertesi gün defnedildiler. Kabirleri Korucuk Köyündeki mezarlıkta bulunmaktadır.Hocaefendi,  babaannesi ve dedesinin ölüm hadisesini şöyle anlatıyor: ‘Beni iyice sarsan bir hadise vuku buldu. Herhalde Merah okuduğum dönemdi. Medresede arkadaşların, benden gizlemeye çalıştıkları ve aralarında konuşurken muttali olduğum acı bir haber duydum. Dedem ve ninem vefat etmişti. Dünya başıma yıkılmıştı. Çok sarsıldım. Dersi okuduktan sonra yola çıktım. Tabii ki cenazelerine yetişememiştim.. Günlerce ağladım. Gece gündüz “Ya Rabbi! Ne olur beni de öldür, dedeme nineme kavuşayım” diye dua ettim. Onların vefatını bir türlü kabullenemedim. Şu anda dahi bu hicrana alışabilmiş değilim. Dedem ve ninem ne zaman aklıma gelse, yüreğimde bir kor tutuşur ve burnumun kemiği sızlar. Ama elden ne gelir. Realist olmak gerekiyor.Bu kadar sarsıntı geçirmem biraz da bizim aile fertlerinin birbirlerine çok aşırı tutkun olmasından kaynaklanmaktaydı. Kardeşler arasında da bu tutkunluk vardı. Mesela ben Edirne’ye gittiğim günden itibaren Mesih tek kelime konuşmamış. Ve bu durum, ben askerden izinli olarak gelinceye dek sürmüş. Halbuki ben Erzurum’a döndüğümde aradan tam dört sene geçmişti.Ve yine çocukluğumda bir kardeşim vefat etti. Ben senelerce onun kabrinin başında gözyaşı döktüm. O küçücük ellerimi kaldırıp, “Allahım ne olur beni de öldür; kardeşimi göreyim” diye nice defalar yana yakıla dua ettiğimi hatırlıyorum..Şâmil Dedem ki, benim hayatımın bir parçasıydı; Munise Ninem ki, onsuz yaşamak nasıl olur, hayal bile edemiyordum. Fakat şimdi her ikisi de hem de bir saat arayla vefat etmişti. Ben bu ızdıraba nasıl dayanacak, bu hicrana nasıl tahammül edecektim!. Bu ızdırap dolu sarsıntılı günler ne kadar sürdü bilmiyorum. Fakat, epey bir zaman geçtiğini hatırlıyorum. Sonra istemeye istemeye Erzurum’a eski medreseme döndüm..” 
Erzurum’daki çetin şartlar, çok sevdiği ninesi ve dedesinin ölümü, hayatın bin bir türlü meşakkatleri onun öğrenme aşkını dindiremeyecekti. Erzurum’da dönerek kaldığı yerden eğitimine devam etti.  
Kendisine Tek Kuruş Kalmadı
Hocaefendi, Erzurum’da okurken aynı zamanda, Alvar Köyü’ne de gidip geliyordu. Hatta bir defasında Alvar İmamı’nı ziyarete gitmişti. Yanında eşraf ve zenginlerden sekiz-on kişi vardı. Alvar İmamı onlara; -Ben şimdi talebeme sorular soracağım. Eğer hepsini bilirse onar lira vereceksiniz, dedi. Sonra Molla Cami’den sorular sormaya başladı. Hocaefendi, hayret içinde kalmıştı. Çünkü bütün sorular bildiği yerlerden geliyordu. Sorular bitince orada bulunan eşraf kendisine onar lira verdi. O dönem bir Reşat altını 20 liraydı. Hocaefendi, büyük para kazanmıştı. Alvar İmamı ona kaç parası olduğunu sorunca miktarını söyledi. Alvar İmamı gülümseyerek;-O para çok. Ben o parayı Osman Efendi’ye vereyim de Medrese’ye yiyecek alsın, dedi. Hocaefendi, bütün parayı Alvar İmamı’na verdi. Cebinde tek kuruş bile kalmadı… 
Hocaefendi’nin Erzurum’daki Çileli Talebelik Günleri
O yıllarda medrese öğrenciliği demek aynı zamanda çileli bir hayat demekti. Kışın ısınma şartlarının çok zor olduğu Erzurum’da buz gibi soğuk suyla banyo yapan Hocaefendi, soğuk taşın üzerine koyduğu ayaklarının donmaması için bir ayağı taştayken, diğerini kaldırmak suretiyle banyo yapıyordu. Çünkü Erzurum’un Kırkçeşme Hamamları’na gidip yıkanacak imkânları yoktu. Fakir öğrenciler ancak zengin insanların verdiği fişlerle hamama gidebiliyordu. Fiş olmadığı zaman, Erzurum soğuğunda buz gibi suyla yıkanmaktan başka çare yoktu. Ayrıca Hocaefendi, elinde hortum medresenin tuvaletlerini temizliyordu.Parası olmadığı için ekmek alamayıp aç kaldığı günler oldu Hocaefendi’nin. Yemeklerini yattıkları küçük odada gaz ocağında yapıp yiyorlardı. Bazen ders gördüğü kitapları dahi alamıyordu: “Yeterli param olmadığı için çok defa ders kitabı alamazdım. Çoğu zaman ders halkasının ortasına oturmaya çalışır, sıra bana gelinceye kadar yanımdaki arkadaşın kitabından kendi yerimi ezberlemeye çalışırdım.”
Hocaefendi, burada iki yıl boyunca öğrendiklerini kendilerinden sonra gelenlere öğretti. Bu ders mütaalaları çok faydalı oldu. Bitirdiği kitabı okutacak hale geliyordu ve bunu tekrar tekrar okutuyordu. Farkına varmadan ‘geri besleme’ yapıyordu. Aynı zamanda, Alvar İmamı’nın hayatta olduğu dönemlerden alışık olduğu şekilde tasavvufla da meşgul oluyordu. Hem ilim, hem tasavvuf tahsiline devam etmesi, farkında olmasa da onun, zahir (görünen) ve batın (görünenin ardındaki) arasındaki bütünlüğü kurmasında temel teşkil etmeye başladı.
“Ben medreseye devam ederken de tekkeyi ihmal etmezdim. Alvar İmamı hayatta iken hep onun yanına gidip geldim. Zaten ilk gözümü açtığım, ruhumu mayaladığım yer tekkedir. Bende tekke ve medresenin izleri hep aynı ritmi dokuyarak devam etmiştir. Alvar İmamı’nda gördüğüm açık kerametler, çocukluk ihsaslarımla beni böyle bir bütünlüğe götüren ilk basamaklar olmuştur.” 
Fethullah Gülen Hocaefendi, sıkıntı çekmesine rağmen çok kısa zamanda birçok dersi başarıyla tamamladı. Fakat buna rağmen, Kurşunlu Camii Medresesinden bir müddet sonra ayrılmak zorunda bırakıldı. “Derslerime intizamlı çalışırdım. Çok az uyur, gecelerimi ders çalışarak geçirirdim. O sırada başka imkan da olmadığı için aydınlanma işini ancak mumla temin edebiliyordum. Hoca, ben farkında olmadan, gelir geceleri beni kontrol edermiş. Ve beni hep böyle ders başında gördüğünden de memnun olurmuş..Zaten aile olarak Alvar İmamı ve onun oğlu Seyfeddin Efendi bizi severlerdi. Alvar İmamı babama “Evladım” bana da “Talebem” derdi. Tabii ki, Alvar İmamı’ndan gördüğümüz bu iltifat, ona ne kadar yakın kabul edildiğimizi de ortaya koyuyordu. Fakat, Sadi Efendi ile aramızda bir ara huzursuzluk oldu. Neticede, medreseden ayrılmaktan başka çarem kalmadı. “
Peki sebep neydi? Çünkü, 16. yüzyıldan sonra giderek kendi kabuğuna çekilen klasik, katı ve anlamsız eğitim zihniyeti, genç yaşlardaki Hocaefendi’yi tatmin etmez olmuştu. 1950’lerde dahi hâlâ talebenin hocasının verdiği işten başka bir şeyle meşgul olması katiyyen hoş karşılanmıyordu. Buna Kur’an okumak da dahildi. Verilen dersler Hocaefendi’nin istidat, kabiliyet ve seviyesine göre çok cılız derslerdi. Kör topal yürüyüş onu rahatsız etti. Çünkü bu durumda derslerin on yılda bitmesi bile mümkün değildi. Görüyordu ki, senelerce ders halkasına oturup hâlâ iptidâi dersler okuyan kelli felli insanlar vardı. Buna tahammülü yoktu. Vaktinin geri kalan kısmını başka kitaplar okuyarak geçirmeyi adet edindi. Onun bu tavırları başta yadırgandı. Daha sonra antipatiye dönüştü. Yaptığı şey beş yüz senelik medrese disiplinine karşı bir tepki olarak algılandı. Hocaefendi sadece Erzurum’da değil, bulunduğu her yerde adı duyulmamış kitapları, romanları ve fikir kitaplarını gizli gizli okuyordu. Bu okuyuşlar daha sonra çok daha geniş bir yelpazeye ulaşacaktı.
Geri Kalmış Eğitim Metodu
“Talebeliğimin hepsini toplasanız iki sene ancak yapar. O devrede talebeye i’lal idgam ezberleterek vakit israf ediliyordu. Ve ciddi rehberlik yapan da yoktu.”
Fethullah Gülen Hocaefendi, ateşli bir mizaca, keskin bir zekaya ve yenilikçi bir ruha sahipti. Ortaçağ’dan kalmış dini eğitim sisteminin eskimiş usûlünü, ders okutma tekniğini, okutulan derslerin kifayetsizliğini çabucak sezdi. Bu durumu fiilen ispat etmek için uğraşmaya başladı. Diğer yandan yerleşmiş birçok kuralı içine sindiremiyor, kalıplara tahammül edemiyordu. Hocaefendi, farketmişti ki, Arapça öğrenmek bir gaye haline getirilmiş… Bunun da ötesinde, Arapça öğrenmeye vesile olan kitaplar bile vesile olmaktan çıkartılıp bir amaç haline getirilmişti. Yani eğitimdeki katmerli sapma, okuyan insanların bomboş yetişmesine sebep oluyordu. Hocaefendi, bir ‘hu’ zamirinin raci olduğu yeri bulabilmek için uzun süre tartışılmasını hayretler içinde izledi. Halbuki o, ilmin ve ilim öğrenmeye yarayan araç ve metotların putlaştırılmasına şiddetle karşıydı. Hele, durum apaçık gözler önündeyken kişilerin ve kurumların yenilenmeye direnç göstermesine tahammül edemiyordu. İleriki yıllarda iyice netleşerek gelişecek olan bu tür düşünceler, Hocaefendi’de daha o günlerde birer tomurcuk gibi açmaya başlamıştı. Gençliğinde dimağında bir tohum, bir tomurcuk gibi duran bu düşünceleri Hocaefendi, yıllar sonra yazdığı yazılarında dile getirecekti: ‘Kendini yenileme, devamlı var olabilmenin ilk şartı ve en mühim esasıdır. Sırası geldikçe kendini yenileyemeyenler, güçlü de olsalar, er geç tükenip gitmeye mahkûmdurlar. Her şey kendini yenileyerek canlı kalır ve varlığını sürdürür. Yenileme durunca da, canı çekilmiş ceset gibi, çürümeye, heba olup dağılmaya terkedilmiş olur.’
‘Elverir ki, günümüz talim ve terbiye vazifelisi, fetih ve keşfedici bir ruha sahip bulunsun. Mukaddes kanaat ve düşüncelerin hakkını vererek, büyük terkipçilere yakışır vecibeyi hakkıyla yerine getirsin; Nizamü’l-Mülk’le Alpaslan’ı yan yana görsün. Fatih’le Akşemseddin’i, Zenbilli ile Yavuz’u birbirinden ayırmasın. Gazali’nin aydın semasında, Pascal’ı unutmasın. Mevlana’nın sehhar ifadesiyle ‘semaya kalkarken, laboratuvara uğrayıp Pastör’ü selamlamayı da ihmal etmesin. Sözün özü, kafa ve kalp bütünlüğünü kendisine şiar edinsin…’
İşte Hocaefendi’nin çağın çok gerisinde kalmış kurumlarda barınamamasının sebeplerinden birisi, belki de, yıllar sonra apaçık ortaya koyacağı düşüncelerini, o günün sert şartlarında, davranışlarına yansıtması ve bu düşünceleri hayata geçirebileceğini sanmasıydı. O bir taraftan Gazali ile haşir neşir olurken bir yandan da Pascal’ın semasında kanat çırpmak istiyordu. Mevlana’nın sözleri onu kendinden geçiriyordu, evet, ama aynı zamanda Pastör’ü de merak ediyordu. İnsan bir kere kanatlanmaya başladı mı, gökyüzünün uçsuz bucaksız ufuklarında dolaşmadan edemez. Hatta, Hocaefendi talebelik yıllarında, romanlar, makaleler, felsefi eserler okumaktan kendini alamadı. Darwin ile ilgili kitapları da okudu. Ancak bu tür kitapları kimselere göstermeden okudu. Çünkü asla hoş karşılanmayacağını çok iyi biliyordu. Bu okumalar onu Sünni İslam düşüncesinden uzaklaştırmadı. Tam tersine hem Sünni İslam düşüncesine sadık kaldı, hem de bütün dünyadaki ve İslam âlemindeki fikir hareketlerini takip etti. 

Kaynak: Samanyoluhaber

Cezbe, insanın özüyle irtibatlı “ile’l-merkez=merkez çek” bir kuvve-i kudsiye tarafından, yine onun yaratılış gâyesine ve mahiyet ibresinin gösterdiği ufka doğru bir çekme ve cezbetme ise; incizap, ruha vârid bu davete, onun karşı koymadan “severek, isteyerek geldim”^[1] demesidir.

Cezbe, esbâb-ı âdiye ile elde edilemeyecek kadar büyük bir mevhibe ve mazhariyettir; bu mazhariyetin biricik sebebi de cebr-i mukaddes ve ihtiyar-ı mübecceldir. Evet, hem cezbeyi kucaklayacak ruhtaki istidat ve gönüldeki safvet, hem de meâlîye müştak bu nezih fıtratın ikinci bir mevhibe ile şereflendirilmesi, ikisi de Hakk’a aittir.ذَلِكَ فَضْلُ اللهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ“İşte bu, Allah’ın bir fazlıdır; onu dilediğine verir;”^[2] verir de bir “ân-ı seyyâle” içine, koca zaman parçalarını ve onlardaki şuûnâtı sığıştırır.. bir tek adıma, cennetlere ulaşma gücünü bağışlar ve bir nazara, kömürü elmas hâline getirme kabiliyetini bahşeder.

Evet, insan iradesiyle aşılması imkânsız gibi görünen çok uzun mesafeler, çok baş döndürücü irtifâlar, Hakk’ın cezbedip yükseltmesiyle, miraç gibi, bir hamlede, bir nefhada gerçekleşiverir. Bu mânâya işaret içindir ki, bir mübarek sözde şöyle denmiştir: جَذْبَةٌ مِنْ جَذَبَاتِ الرَّحْمَنِ تُوَازِي عَمَلَ الثَّقَلَيْنِ “Hazret-i Rahmân’ın cezbelerinden tek bir cezbe, ins ü cinnin amel (leriyle elde edilen kurbete) denktir.”^[3]

Hakk’ın cezbiyle ruhlarında, iman-islâm-ihsan esrarını duyan münceziplere “Üveysî meşrep” denir ki, bunların bütün duygu, düşünce, hissiyat ve davranışları, o kudsî cezbe ile müncezip olmaları sayesinde hep istiğrak ve hayret içinde geçer.

Bazen de, cezbe ile, riyâzet ve ibadet arasında “devir” gibi bir “salih daire” teşekkül eder; hak yolcusu, ibadet ve riyâzeti ölçüsünde cezbe ile taltif edilir ve cezbesi nisbetinde de kendini riyâzet ve ibadete verir. Şer’î kıstaslar ibresinin gösterdiği istikamette hareket edildiği sürece de, bu alış veriş ve bu doğurgan teselsül devam eder. Aksine, Mişkât-ı Muhammed (aleyhi ekmelü’t-tehâyâ)’nın nur-efşân ikliminden uzaklaşıldığı ölçüde de, çeşit çeşit iltibaslar baş gösterir, lâubâlilikler zuhûr eder ve şer’î mükellefiyetlerin hafife alınması gibi zulmânî hallerle karşılaşma “fâsit daire”leri içine girilir.

Her şeyden evvel cezbe bir istidat ve bir ilk mevhibedir. Allah’ın bu ilk cebrî atâsı olmadığı takdirde, hak yolcusu, mücerred riyâzet, ibadet ve tasfiye ile ne o cezbeyi elde edebilir, ne incizaba erebilir ne de “ism-i Vedûd”dan süzülüp gelen ışıkla, kâinat çehresindeki cezb ü incizap dalgalanmalarını görüp anlayabilir.. ve böyle birisine, “hiçbir şey değil” denmesi doğru olmasa bile, ciddi bir şey olduğunu söylemek de oldukça zordur.

“Cezbe-i aşk olmayınca neylesin şeyhim beni,
Hak’tan ilham gelmeyince neylesin şeyhim beni..!” Yunus

Cezbe insanı, bazen, kendini feyz-i ilâhî muhitinde müstağrak görerek, dünyayı da, ukbâyı da, dünya ve ukbâ ile münasebetlerini de öyle bir nisyana gömer ki, artık O’nun tecellilerinden başka bir şey göremez. Muallim Naci:

“Bir cezbe verdi tab’ıma bahrin hurûşu kim,
Sandım muhît-i feyz-i ilâhî hayâlimi…”

der ve kendini, kendi gibi diğer şeyleri de o Cazibedâr-ı Mukaddes’in cezbiyle mest ü mahmur görür. Evet, “Muhabbet-i ilâhînin cezbesinden ve şarab-ı muhabbetten herkes ve her şey mesttir: Felek mest, melek mest, nücûm mest, semâvât mest, şems mest, kamer mest, zemin mest, anâsır mest, nebat mest, şecer mest, beşer mest ve baştan başa bütün canlılar mesttir.”^[4]

Cezbe iki türlü olur:

1. Hafî (gizli olanı) ki: Cezbeli; Hakk’ı sever, Hakk’ın emirlerini yerine getirmekten derin bir zevk alır ve sürekli daha derin bir haz kaynağına doğru çekildiğini hisseder.

2. Celî (açık olanı) ki: O, her an daha da inkişâf eden, daha da büyülü bir hâl alan, çok derin bir duyuş ve sezişle, O Mutlak Cazibedâr’ın cezbiyle, üns, huzur ve itminân tüten sırlı bir dünyaya müncezip olduğunu duyar ve hep meczup olarak yaşar.. tabiî, hâlden anlamayanlar da, onun hayatındaki televvünâta bakarak onu deli sanırlar. Bu hâl ve bu iltibâsı ifâde etmesi bakımından, Abdülaziz Mecdi Efendi’nin, cünûn redifli şu gazeli oldukça manidârdır:

“Cezbe derler bir cünûn vardır fevz-i emin
Bundan eyler îtilâ bâlâya esrâr-ı cünûn”

Evet, cezbenin zâhiren cinnete benzeyen yanları vardır; ama yine de ikisi birbirinden çok farklı şeylerdir. Cezbe tecellileriyle halden hâle intikal edip duran meczubun idrâki, ya kayıp normal beşer idrâkinin altına düşer; düşer de, ondan hiss-i selim, akıl ve şer’-i şerifle tevfiki imkânsız haller zuhûr etmeye başlar.. veya yükselip âdî insanlar seviyesini aşarak öyle beşer üstü bir zirveye ulaşır ki, onun ötesindeki seyahatinde, hep elinde Sünnet meşalesi, hiss ü aklın önünde sonsuzluğa pervaz eder durur da, görenler onu mecnûn zanneder.

Heyhat! Aklın altına kayıp düşmüşlük ifadesi cinnet nerede; aklı, hissi tevfik-i ilâhînin yedeğine alıp sürekli onların önünde yürümek nerede.!?

للَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُكَ مُوجِبَاتِ رَحْمَتِكَ وَعَزَائِمَ مَغْفِرَتِكَ وَالسَّلاَمَةَ مِنْ كُلِّ إِثْمٍ وَالْغَنِيمَةَ مِنْ كُلِّ بِرٍّ وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَالنَّجَاةَ مِنَ النَّارِ وَصَلِّ اللَّهُمَّ عَلَى سَيِّدِنَا سَيِّدِ اْلأَبْرَارِ وَاْلأَخْيَارِ

Fethullah Gülen, Sızıntı, Kasım 1991, Cilt 13, Sayı 154