Kur’an’a gelince; Kur’an’da ümmî kelimesinin geçtiği 2’si tekil, 4’u çoğul formunda 6 ayeti kerime vardır.

İlk ayet Bakara 78’de geçiyor. Ayet lafzî tercümesiyle şunu söylüyor: “Onlardan bazıları ümmîdirler, kitabı bilmezler; (bildikleri) bir sürü asılsız şeylerden başkası değildir ve yalnızca zannederler.” Şimdi kimdir ayetin bahsettiği ve bazıları “ümmidir” dediği “onlar?” Anlamadıkları “kitap” ne? Bu iki önemli sorunun cevabı gerek bu gerekse önceki ve sonraki ayetlerde açıkça ifade ediliyor. “Onlar” dediği nüzul zamanında Medine ve civarında yaşayan Yahudiler, “kitap’tan kastedilen de Tevrat’tır. Özne ve nesneyi yerli yerine oturttuktan sonra şimdi ayetin tam mealini verebiliriz: “Yahudilerden bir kısmı Tevrat’tan bihaberdir. Bunların bildikleri sadece kulaktan dolma rivayetlerdir. Dolayısıyla konuştukları da yalan-yanlış, zanna dayalı, batıl olarak inandıkları şeylerdir.”

Pekâlâ ayette ümmî olarak bahsedilen Yahudilerden bir kısmı okuma-yazma bilmiyor olabilir mi? Olabilir. İhtimal dahilindedir. Okuma-yazma bilmedikleri için kutsal kitaplarından bihaberdir. Ya da okuma-yazma biliyorlardır ama Tevrat’ın muhtevası, ayetlerinin ifade ettiği anlamlar hakkında bilgi sahibi değillerdir. Dolayısıyla Tevrat ekseninde söylediği sözlere itibar edilmez. Nitekim tefsirlerde her iki yorum da yer almaktadır. Ama tefsirlerde ikinci görüş daha ağırlıklı olarak savunulur hatta hangi görüşlerinin zanna dayalı batıl bilgiler olduğuna dair başka Kur’an ayetlerinden misaller verilir.

Sonuç itibariyle “ümmî” kelimesini Kur’an bu ayette el-kitaptan olduğu halde Tevrat hakkında sahih bilgiye sahip olmayan, eğitimsiz, cahil kişiler için kullanıyor.

İkinci ayet: Âl-i İmran süresi 20.ayet. Meali şu: “(Ey Peygamber!) Onlar inanç konusunda seninle tartışılarsa de ki: “Ben özümü Allah’a teslim ettim. Bana uyanlar da O’na teslim oldular. (Ey Peygamber!) Geçmişte vahye muhatap olanlar (ehli kitap, Yahudi ve Hıristiyanlar) ile ümmilere yani İlahi vahye muhatap olmayan Arap müşriklere de ki “Siz Allah’a teslim olmak için ne bekliyorsunuz?” Eğer hakka teslim olup İslam’a girerlerse doğru yolu bulmuş olurlar. Yok, eğer yüz çevirirlerse, sana düşen görev, sadece hakkı ve hakikati tebliğdir. (Unutma ki) Allah kullarının yapıp ettiklerini hakkıyla görür.”

Burada “ümmî” kelimesinin müşrik Araplara hitaben söylendiğinde hiç tereddüt yoktur. Kur’an’ın baştan sona ilk tefsiri diye kayıtlarımıza geçen Mukatil b. Süleyman’ın et-Tefsîrü’l-Kebîr’inden bu yana hemen her tefsir kitabında yerini alan bu bilgi yukarıda söylediğimiz “tereddüt yoktur” sonucunun en büyük delilidir. Bu açıdan bazı meallerde ayetin bu kısmının “Kendilerine kitap verilenler ve verilmeyenler” diye tercüme edilmesi çok isabetlidir. Zira kasdedilen Hz. Peygamber’e kadar İlahi vahye muhatap olmayan, vahy kültüründen bihaber, kendilerine Peygamber gönderilmemiş kişilerdir.

Bu kişilerin okuma-yazma bilmesi ya da bilmemesine gelince; bir önceki ayette ifade ettiğimiz gibi bir yorum olarak değerlendirilebilir. Zira tarihi gerçeklik müşrik Arapların çoğunluğunun okuma-yazma bilmediğini gösteriyor. Bununla beraber ayette yapılan vurgu söz konusu Arapların okuma yazma bilmemesi değil aksine o ana kadar ilahi vahye muhatap olmamalarıdır. Kaldı ki o Arapların bazılarının okuma-yazma bildiği de ayrı bir tarihi gerçeklik olarak karşımızda durmaktadır. Öyleyse şunu diyebiliriz, Kur’an bu ayette “ümmi” kelimesini Arap toplumundaki yaygın kullanımlarından biri olan “kendilerine daha önceden İlahi bir kitap ve peygamber gönderilmemiş kişiler anlamında kullanmıştır.

Üçüncü ayet: Âl-i İmran süresi 75.ayet. Burada ümmî kelimesi Yahudilerin ağzından dile getirilmekte ve onların ümmî derken kimi kastettikleri hiçbir yorum ve te’vile ihtiyaç bırakmayacak netlikte açıkça ifade edilmektedir. “Yahudiler arasında öyleleri var ki kendilerine bir hazine emanet etsen onu sana eksiksiz iade eder. Ama onlar arasında öyleleri de var ki kendisine bir tek dınar/altın emanet etsen gidip gelip sıkıştırmadıkça onu sana geri vermez. Neden mi? Çünkü onlar “Geçmişte kendilerine hiçbir peygamber ve vahy gönderilmemiş (ümmi) bu adamlara yaptıklarımıza karşı bizim bir vebalimiz/sorumluluğumuz yoktur” diye düşünürler ve bu düşüncelerini de bile bile yalan söyleyerek Allah’a nispet edip O’na iftira ederler.”

Bazı mealler burada ümmi kelimesini hiçbir açıklama yapmadan “ümmi” diye verirken bazıları okuma-yazma bilmeyen, bazıları hesap kitap bilmeyen, bazıları da daha sonra ele alacağımız bir ayette geçen “Mekke’ye mensup”, “Mekke’li” manasında kullanılan “Ümmü’l kurâ” terkibinden hareketle “Mekke’li Araplar” demişlerdir. Halbuki ayeti içinde yer aldığı ayetler kümesi ve sebebi nüzulü ile birlikte ele aldığımızda Yahudilerin kastettikleri kişilerin muhatabı olan İlahi vahye muhatap olmayan Araplar olduğu kesindir. Nitekim konu ile alakalı hemen hemen bütün tefsirler bunu açıkça ifade etmektedir.

Şöyle ki rivayetlere göre bazı Yahudi din adamları geçerli ve haklı bir neden olmaksızın Yahudi olmayan kişilerin mallarını almakta Yahudiler için bir vebal ve günah olmadığı yorumu yapmaktadırlar. Zira Yahudiler İlahi vahye muhatap olmaları itibariyle kendilerini seçilmiş bir kavim olarak görüyorlar ve bunun tabii uzantısı olarak da Yahudi olmayan kişileri ticari ilişkilerinde aldatmayı kendilerine tanınmış tabii bir hak olduğuna inanıyorlardı.

Bir başka yaklaşım da müşrik olan Arapların İslam’a girmeleri onları eski inançlarını bırakmış olmalarından dolayı “mürted” konumuna getirmiştir ve mürtedlere karşı her türlü hile, aldatma, kandırma meşrudur ve mübahtır anlayışına sürüklemiştir. Nitekim bazı Yahudiler kafir iken borçlu oldukları Araplara Müslüman olmaları durumunda borçlarını ise bu inançtan dolayı ödememişlerdir. 76. ayet bu manayı tamamlayan bir muhtevaya sahiptir. Der ki Allah orada: “Gerçek şu ki kim verdiği sözü yerine getirir ve emanete hıyanet etmekten sakınırsa bilsin ki Allah böyle sorumluluk şuuru ile hareket edenleri sever.” Böylece emanete hıyanet etmenin, sırf dini inanç farklılığından dolayı insanların mallarını gayri meşru yollarla iktisap etmenin, bu çerçevede yapılacak her türlü hile ve düzenbazlığın yanlış olduğunu ifade etmektedir.

Yahudi toplumu içinde bu yorumun ne kadar kabul gördüğü ve yaygınlık kazandığı ayrı bir mesele ama son tahlilde bu yorumu kabullenen bazı Yahudilerin olduğu ve ümmî dedikleri Araplarla olan ticaret ve emanet ilişkilerinde buna göre hareket ettiklerinde şüphe yok.

Netice itibariyle bu ayette geçen “ümmî” kelimesi, ehli kitap olmayan müşrik ya da Müslüman Araplar için kullanılmıştır ki Kur’an’ın burada yaptığı şey kelimenin o toplumdaki kullanımını olduğu gibi yansıtmasından ibarettir.

Kaynak TR724

Allah rahmet eylesin, Ankara İlahiyat yıllarından kendisinden tefsir dersi aldığım bir hocam “Ümmet-i Muhammed’in en büyük günahlarından biri peygamberini okuma yazma bilmez cahil birisi yapmasıdır. Üstelik ümmî peygamber diyerek bununla övünmesidir” demişti. Şok olmuştum bu cümleyi ilk duyduğumda. Benim ömrümle sınırlı 40-50 yıllık değil ümmeti Muhammed’in asırlık ezberini bozuyordu zira.

Ezber bozuyor cümlemi çok erken verilmiş bir karar olarak okuyabilirsiniz. Haklısınız da. Ben de çok düşündüm bunun üzerinde. Hoca yanılıyor olamaz mı diye defalarca kendi kendime sordum. Aslında ezber dediğimiz şeyler doğru, hoca yanılıyor dedim. Ama hoca temelsiz, dayanaksız, delilsiz çıkış yapacak bir insan değildi. Dinî salabeti ve samimiyetinden şüphe duymadığım hocanın bu sonucu seslendirme cesaretini göstermesi fantezi arayışı adına olamazdı. Mutlaka dayanmış olduğu delilleri vardı. Öyleyse o deliller nelerdi ve hangi ölçüde kaale alınmaya değerdi?

Sözün özü şu; işte o günden bu yana yaptığım okumalarda “ümmi” kavramı etrafında aktarılan her bilgi, her yorum dikkatimi çeker. Özellikle müsteşriklerin bunu vesile yaparak Peygamber Efendimize (sas) ve İslam’a saldırması şahsen benim içimi kanatan bir vakıadır.

Pekâlâ gerçek ne? Hz. Peygamber “ümmi” değil miydi? Bir başka tabirle “okuma yazma” biliyor muydu? Biliyordu ise neden “bilmiyordu” görüşü ümmeti Muhammed’in asırlardır devam edegelen kanaati olmuştu? Kaldı ki ümmetin genel kanaatini ve müsteşriklerin iddiaları destekleyen Kur’an ayeti de var. Ankebut 48.ayetinde “Sen bundan önce kitap okur değildin, hala da elinle yazı yazamazsın, öyle olsaydı batıl peşinde koşanlar şüphelenirlerdi.” diyor. Peygamberlik öncesi hayatını işaretle söylenen “kitap okur değildin” beyanı açıkça “okuma yazma bilmeme” anlamında değil mi? Yoksa bu ayette zikredilen ‘kitap’ın özel bir manası mı var? “Elinle yazamazsın” dan kastedilen mana gündelik hayattaki yazmalarımız değil de işte o özel manası olan ‘kitap’ı yazamazsın olmasın?

Yoksa yanlış sorular mı soruyoruz? Arap dilinde “ümmî” kelimesi farklı manalara geliyor olamaz mı? Evet, sözlüklerde “ümmi” okuma ve yazma bilmeyen anlamında bir isim-sıfat olarak yerini alır. Ama başka manaları da var “ümmî” kelimesinin. Belki de bu manalar içinde yer alan ‘okuma-yazma bilmeme” zaman içinde ağırlık kazanmıştır. Eğer biz Hz. Peygamberin “ümmî” oluşu ile alakalı yapacağımız değerlendirmede sadece bu manayı esas alarak bir sonuca ulaşırsak doğru bir sonuca ulaştığımız düşünülebilir mi?

Ulemanın Kur’an’ın beşer değil Allah kelamı olmasının en önemli delilleri arasında saydığı “Hz. Peygamberin (sas) okur yazar olmaması bu mananın ağırlık kazanması ve yerleşmesinde etkin rol oynamış olmasın? İyi ama Hz. Peygamberin vahye beşerî bir unsur katması nasıl düşünülebilir ki? Tebliğ, ismet, fetanet, emanet ve sıdk başlıkları altında topladığımız peygamberlerin en temel beş özelliği buna mani değil mi? “Eğer bazı sözleri bize karşı kendiliğinden uydurmuş olsaydı elbette onun sağ elini (kuvvet ve kudretini) alıverirdik sonra da hiç şüphesiz, onun kalp damarlarını koparırdık.”  (Hakka 44-45) ayeti bir taraftan tehdit içerikli bir dil kullanırken diğer taraftan böyle bir şey olmadığı ve olamayacağını göstermiyor mu? Hâşâ ve kellâ Hz. Peygamber için böyle bir şey nasıl düşünülebilir? 

Daha onlarca soru sıralayabilirim. Maksadın hasıl olduğu inancıyla soruları burada kesip devam ediyorum. Önce kısa bir derleme ile ümmî kelimesinin sözlükte ne manaya geldiğine bakmamız gerekiyor. Ardından hiç şüphesiz Kur’an’a muracaat gelir. Zira Kur’an iki yerde tekil (ümmi) dört yerde de çoğul (ümmiyyun ve ümmiyyin) olmak üzere altı yerde bu kelimeyi kullanıyor. Öyleyse bu kelime hangi bağlamda hangi manayı veya manaları ihtiva ediyor? Bir diğeri hadisi şerifler ile Hz. Peygamberin hayatını merkeze koyan ve hayatının her bir karesinin üzerine tabir caizse mikroskop koyarak bakan hadis, siyer, megazi vb. eserleri ve o eserlerdeki sahih bilgilere müracaat etmemiz şart. Belki de son olarak başta nüzül toplumunda yaşayan sahabe-i kıram olmak üzere, tabiin ve tebe-i tabiin ile devam edip günümüze kadar uzayan gelenekte bu meselenin nasıl anlaşıldığının bilinmesi gerekiyor.

Sözlük manalarından başlayalım: Ragıp el-İsfahani’nin Müfredat’i ve İ. Manzur’un Lisanu’l Arap’ı başta olmak üzere bazı rivayet tefsirlerinde yer alan bilgilere göre “ümmî” kelimesine  verilen diğer manalar şunlardır: anaya mensup, anasından doğduğu gibi saf, duru, tabiatı bozulmamış, temiz, berrak, pınar, memba, başlangıç, temel, esas, bir şeyin ruhu ve cevheri, görmeyen bir millete mensup, yazmayan ve okumayan bir toplum, Arap ümmetine mensup, bir milletin mensubu veya Mekke’li, bir insandan eğitim görmemiş, Ehl-i Kitab’ın dışında kalan Arap toplumu, cahil Araplar, şehirlerin anası, lider, ümmet, grup, peygambere mensup topluluk.

Görüldüğü gibi okuma yazma bilmeme “ümmî” kelimesine verilen manalardan sadece biridir. Bununla beraber şunu da itiraf etmeliyiz ki bu mana sözlüklerde yer alan diğer manalara nispetle halk arasında daha yaygın olarak kullanılmıştır ve hala kullanılmaktadır. Fakat bu durum kelimenin diğer manalarını yok saymaya mazeret olmaz, olamaz ve olmamalı. Zira böylesi bir yaklaşım doğrunun ve hakikatin peşinde olan bir zihniyete yakışmaz.

Üzerinde durulması gereken bir başka yaklaşım da şudur; Hz. Peygamberin içinde neşet etmiş olduğu topluluğun çoğunluğu göçebelik başta olmak üzere devrin hayat şartlarına bağlı olarak gerçekten okuma-yazma bilmiyordu. Okuma yazma ihtiyacı yerleşik ve medeni bir hayat tarzına geçişle birlikte baş gösterdi. İslam öncesi Arap toplumu üzerinde çalışan akademisyenlerin üzerinde ısrarla durdukları bir konudur bu. Araplar yerleşik hayat düzenine geçtikten sonra artan ticaret kapasiteleri ile okuma ve yazmaya ihtiyaç duydular.

Bununla birlikte İ.Manzur’un altını çizdiği şu konu oldukça önemlidir; ümmî, okuma yazma bilmemeden ziyade okuma yazma vesilesi ile öğrenilen ilimleri bilmeyen kişilere verilen isim-sıfattır. Bir kenara atılmaması gereken bir yorumdur bu. Zira bir taraftan Yemen’den Şam’a kış ve yaz kervanlarla yapılan seyahatlerle büyük ölçekte ticaret yapacaksınız, diğer taraftan o ticari işlemlerinizde lazım olacak kadar olsun okuma yazma bilmeyeceksiniz? Çok da doğru olması imkânsız bir bilgi gibi ortaya duruyor.

Kur’an’a gelince; Kur’an’da ümmi kelimesinin geçtiği 2’sı tekil, 4’u çoğul formunda  6 ayeti kerime vardır.

Devam edeceğiz inşallah.

Kaynak: TR724

Başını yastığa koyduklarında nasıl uyuyabiliyorlardır? Çocuklarını severken nasıl onların masumiyeti karşısında ezilmiyorlardır? Anne babalarıyla bir aradayken nasıl onları yüzlerine bakabiliyorlardır? Diktatöre veya rejimin kilit karar alıcılarına değil de, sıradan aparatları kast ediyorum asıl. Yani mesela insanların kimlik numaralarının karşısına “sakıncalı” yazan memur, duyuyor musun? Veya ortada aleni kanıt varken, suç diye ürettikleri şeyin aksini ispatlayan, onu kabul etmeyip “geçelim bunu!” diyen hakim! Primini yıllardır düzenli ödediği araç sigortasını bir kazadan sonra kullandırmayan sigorta şirketi çalışanı! Sağda solda, sosyal medyada beğenmediklerine “FETÖ’CÜ!” diye laf atan vatandaş!

Enes Kanter’in sayı yaptığı videoyu sansürleyen montajcı veya onu internete koyan eleman! Sözcü’de veya Sabah’ta “sansasyonel” olmak için Uber yapan Hakan Şükür “haberi” yapan muhabir! Bunların “rejimden korktukları” için böyle davrandıklarını mı sanıyorsunuz gerçekten? Cidden bu kadar saf mısınız yoksa siz..2

Bir tür toplumsal felaket değilse bu ya nedir? Herkesin potansiyel suçlu olduğu bir yerde nasıl güvende ve mutlu yaşanabilir? Hayır! Kimsenin ayağına basmamaya gayret ederek var olmak çözüm zannedenler, üzülerek söylüyorum ki yanlışsınız. Diskurun büyüsü altında manipüle edilemeyecek bir gerçek kaldı mı? Mesela Anayasa Mahkemesi filanca internet sitesine erişim engeli uygulamasını anayasaya aykırı bulmuş da kaldırmış! Veya filanca komutan ömür boyu hapis cezası almışmış da, sonra yüksek mahkeme kararı bozup beraat vermiş! Sonra ne olmuş? İdare Anayasa Mahkemesi kararını takmamış. Ve komutan hakkında bir gün sonra yeniden yakalama kararı çıkartılmış!

Vatandaşlarını mahkeme kararı olmadan suçlu ilan edebilen bir yönetim var. Mahkeme kararını uygulamayan bir yönetim var. Mahkeme kararını aldırabilen bir yönetim var. Suç olmayan bir şeyi suç unsuru olarak kabul ettirebilmiş bir yönetim var. Kendisinin yargıya hesap verebilirliğini sıfırlamış, yargı denetiminden bağımsız bir yönetim var. İstediği hakimi, savcıyı veya polisi görevden alabilen, istediğini başka yere sürebilen, dilediğini bu görevlere getirebilen bir yönetim var. Gazetelere istediğini yazdırabilen, televizyonlarda istediğini söyletebilen bir yönetim var.B

Vatandaşın adının yanında bir yerlerde, bilgisayar ekranında, kocaman “sakıncalı” yazıyor. Pasaport alamazsın. Emeklilik primlerin gitti. Sağlık sigortanı kaybettin. Tapudaki mülk kayıtlarına şerh düşüldü. Eşin, çocukların, annen ve baban, kardeşlerin, aynı şekilde “listeye girdiler”. İşini zaten kaybetmiştin. Şimdi başka işe girmene de izin yok. Arabanın kaskosu, varsa hayat sigortan, mevcut kredi kartların, varsa yerli veya döviz cinsinden birikimlerin, kağıtların, tümüne birden el kondu. Ev kredisi kullandıysan evini kaybettin. Kiradaysan kim teröristi evinde barındırır ki! Akrabalarının insafına kaldıysan, herkes kendi derdine düşmüş! Ortalık mahşer yeri. Diplomaların geçersiz ilan edilmiş. Onca yıllık emeklerin gitti. İtibarını zaten sıfırladılar. Tüm mahalle sen sokaktan geçerken birbirinin kulağına eğilip dedikodunu yapar oldu. Çocuklarının sınıfında öğretmen oğluna bir başka davranmaya başlamış. Arkadaşları ona “senin annen teröristmiş!” demiş. Kızının kaynanası kızınca “hainin kızı seni!” diye çıkışmış. Hapishanede yine birileri hayatını kaybetmiş. Tedavisi yapılmayan kanserli hastalar mı ararsın, bebek yaşta annesiyle hapiste çürüyen minikler mi! Yoksa hamile olup da, sezaryenle dünyaya getirdiği bebeğiyle beraber, doktorların “biraz daha hastanede kalması lazım!” demelerine karşın koğuşuna geri postalanan zavallılar mı? Kaybolan, kaybedilen, hayır, aslında çalınan yaşamlar! Hepsinin bir ortak özelliği var: sakıncalılar!

Adalet demokratik olamaz. Yani herkes öyle arzu ediyor diye birini suçlu veya suçsuz ilan edemezsin. Halkın gözünde suçlu olmanın adalette karşılığı yoktur. Halk adaleti bilmez. Adalet halk nezdinde tecelli etmez. Herkes hep bir ağızdan “FETÖCÜ” diye bağırdığında insanlar olmayan bir terör örgütüne “iltisaktan” içeri alınamaz. Alırsınız, ama bu bir farstır. Komedidir. Herkes bilir ki, kanuna dayanmayan suç olmaz. Bir şey açıkça kanun tarafından yasaklanmasıysa, insanları bu davranışla suçlayamazsın. Dahası, birilerini aynı gerekçeyle suçlarken, diğerlerini tıpatıp aynı bir gerekçeyle suçlamıyorsan, zaten bu feci bir durumdur. Sonradan gerekçe üretip, geçmişe yürüterek bir suç oluşturuyorsan, kanunsuzluğun daniskasını yapıyorsun demektir. Tüm “sakıncalı vatandaşların” dramı işte bu çürümüşlükten kaynaklanıyor. Birileri yüksek sesle “FETÖCÜ!” diye bağırıyor ve insanların yaşamları çalınıyor. Her şey sakıncalı ilan edilmenizden sonra gerçekleşiyor.

Bazılarında bir garip tutum: “bu toplum bizden neden bu kadar nefret etti?”, bunun derdine düşmüşler. Kurban, celladına gerekçe arıyor. Nerede hata yapmış olabileceğini sorguluyor. İpini çekenle empati kuruyor. Yahudileri Auschwitz’e götüren trenin yük vagonlarında, Polonya ayazında yarı donmuş bir deri-bir kemik Yahudi kadınlar ve çocuklar, vagonun soğuk metal duvarlarındaki demir parmaklıklı pencerelerden, geçtikleri ovadaki tarlalarda kendilerini seyreden çocukların işaret parmaklarını boğazlarına paralel tutup yana doğru çektiklerini görüp, neden bu masum Polonyalı çocukların kendilerinden bu kadar nefret ettiğini sorgulamış mıdır acaba? Hangi hata bugünkü nefret suçunu ve kolektif cezalandırmayı haklı çıkartabilir! Haydi haklı çıkartmayı geçtik diyelim, ona gerekçe üretebilir? Bu yapılanlara cidden bir gerekçe bulabileceğinizi mi sanıyorsunuz? O “gerekçe” olmasaydı eğer, bu zulmün yapılmıyor olabileceğini mi düşünüyorsunuz? Birileri diyelim ki cidden hata yapmış olsun, acaba onların yaptığı hatanın veya hataların, milyonlarca insana genişletilerek onları da bu hatadan sorumlu tutabileceğine mi inanıyorsunuz? Sizden özeleştiri bekleyen müşfik bir toplumun, o özeleştiriden sonra “tamam, bu kadar; cezalarını çektiler artık!” deyip, plağı geriye mi saracaklarını sanıyorsunuz?

Biri çıkıp “soruları çaldık!” dese mesela. Ya da göz yaşları içinde, “evet, filanca bakanlıkta kadrolaşmıştık abi ya!” diye günah çıkarsa. Bu sizi özgürleştirir mi? Daha farklı ifade edeyim. Bu sizi suçlayanları keser mi? Bırakın bu soru çalma veya kadrolaşma türü genel geçer rejim suçlamalarının gerçeğe tekabül edip etmediğini falan da, şunu söyleyin. Tut ki cidden birileri “soruları çalmış” olsa, birileri de o bakanlıkta “kadrolaşmış” olsa. Bu, bu işlerle alakası olmayan milyonlarca insanı suçlamaya gerekçe olabilir mi? Yahu bu kadar saf mısınız? Soru çalmadıysa eğer biri, ya da kadrolaşmadıysa, başka gerekçeler bulunmayacak mı? Sizi takibata alanlar, cidden gerekçelerin makul ve tutarlı olmasıyla ilgileniyor mu sanıyorsunuz? Mahkemelerin tutumunda cidden bir hukuksal prosedür takip edildiğini mi düşünüyorsunuz? Soru çaldılar dedikleri dönemle kadrolaşıldı dedikleri dönemde hukuki sorumluluk bunlarda değil miydi? Sorular çalındı iddiaları o günlerde de vardı. Bir gün bu iddiaların üzerine gittiler mi? Kadrolaşma tezi on yıllardır bazı çevrelerin diline pelesenkti. Bu tezi bir gün olsun masaya yatırdı mı devlet? Soruların güvenliğini devlet sağlar. Kadroları devlet ilan eder. Bunları Cemaat mi yaptı?

Ben Cemaat’ten değilim. Cemaat’i savunmak gibi bir amacım da yok. Cemaat içinde kişi ve odaklar yasalara aykırı ne yaptıysa, nesnel olarak ortaya konsun, bu yapılan hukuksuzlukları savunmam, bilakis onların baş tenkidini ben yaparım. Önemli olan püf nokta da bu zaten. Kimse bu suçları kanıtlarıyla ortaya koyabilmiş değil. İddialar var. İddialara inanan insanlar var. O iddialar üzerine rejim inşa eden bir azınlık var. O azınlığın ürettiği rejim diskurunun hipnotize ettiği bir güruh var. Ve bu temeller üzerinde inşa edilmiş olan rejim, insanları “sakıncalı vatandaş” ilan etmiş. Onların esasından anayasal tüm haklarını gasp etmiş. Onların terminolojisiyle, “sıfırlamış”! Bu yapılanlara bir “gerekçe” aramak, bunun nedenlerini araştırmak, “biz nerede hata yaptık” sorusu ile uğranılan gaddar hukuksuzluk arasında bağ kurmaya çalışmak rasyonel değil.

Rejimin ürettiği diskur, hukuka veya akla dayanmıyor. İnanca dayanıyor. İnsanlar Cemaat’in, KHK’lıların, Kürtlerin, AB ve NATO yanlılarının, Harbiyeli garibim öğrencilerin, velhasıl ne kadar takibata uğramış mağdur varsa tümünün vatan haini olduğuna, terörist olduğuna, dış mihraklarca kontrol ve finanse edildiğine inanıyor. Bu inançtandır ki, siz sakıncalısınız. Bu inançtandır ki, ne mahkeme, ne hukuk, ne kanun, ne akıl, ne vicdan, ne sadakat, ne ahlak işlemiyor.

Bana, beni bırakın eşime, çocuklarıma “sakıncalı” diye ibare düşmüşler, ben bunu izah etmekle falan uğraşacağım, öyle mi! Bırakın gerekçelerini kendileri üretsinler! Hukuken yok hükmünde olan şeylere siz ne gerekçesi üreteceksiniz?

Kaynak : TR724

İki eğitim gönüllüsü, yerini haritada bile gösteremeyecekleri Madagaskar’a bir eğitim yuvası açmak için yola çıkmışlardı. Madagaskar’da hiç kimseyi tanımıyorlardı. Uzun bir uçak yolculuğundan sonra havaalanında bir bankın üzerinde oturmuşlar, neler yapabileceklerini kendi aralarında konuşuyorlardı. Bu sırada yanlarına birisi gelip,

– Siz Türk müsünüz, diye sordu. Onlar da:

– Evet… Ama siz kimsiniz? Bizi çok şaşırttınız. Burada bizden başka Türk’ün olduğunu düşünmüyorduk, dediler. O da:

“Ben Kerkük Türklerindenim. Burada bir şirkette çalışıyorum. Patronum beni buraya uçakla gelecek bir misafirini karşılamam için gönderdi. Fakat uzun zamandır bekliyorum. Bir türlü karşılaşamadık. Sizi görünce patronumun beklediği kişiler bunlar olmalı diye düşündüm. O yüzden yanınıza geldim.”

Ancak patronun beklediği kişiler onlar değildi.

– Hayır beklediğiniz kişiler biz değiliz, demeleri üzerine o kimse,

– Olsun. Ne yapalım, siz burada yabancısınız. İsterseniz size yardımcı olayım, sizi uygun bir otele götüreyim, dedi. Bu teklife çok sevinmişlerdi. Hemen teklifini kabul edip adamın arabasına bindiler. Yolda aralarında şu diyalog yaşandı:

– Hayırdır, buraya niçin geldiniz?

– Biz öğretmeniz. Buraya okul açmak için geldik.

– Okul mu? Ne okulu? Ben de buraya ticaret yapmak için geldiniz diye düşünmüştüm. İşiniz çok zor. Vallahi cesaretinize hayran kaldım. İki insan, hiç tanımadığı bir yere geliyor ve burada okul açmak istiyor!

Artık otelin önüne gelmişlerdi. Adam bu iki eğitim gönüllüsünü otele bırakıp patronunun yanına gitti. Ona havaalanında misafirlerini bulamadığını, ancak havaalanında karşılaştığı iki Türk’ü otele götürdüğünü anlattı. Patronu “O Türkler buraya niçin gelmişler?” diye sorunca, eğitimci olan bu kişilerin okul açmak için geldiklerini söyledi. Bu durum patronun dikkatini çekti:

– Yarın sabah onları benim yanıma kahvaltıya davet et ve buraya getir.

Sabah olduğunda Kerküklü, onları otelden alıp patronunun yanına getirdi. Müslüman olan patron, merakla onların eğitimle ilgili sohbetlerini dinledi. Sonra da:

– Anlattıklarınız çok güzel. Beni duygulandırdınız. Buraya yeni geldiniz. Kimseyi tanımıyorsunuz. Şimdi ben size arsalarımı göstereceğim. Uygun bulup beğendiğiniz yeri size vereceğim. Okulunuzu orada açabilirsiniz, dedi.

Kulaklarına inanamamışlardı. İçlerinden birisi, “Allah’ım, ne büyüksün!” diye mırıldandı. Gözleri dolmuştu. İyi niyetle, kudsî bir hizmet için harekete geçenlere Cenab-ı Hak, önceden zemini hazırlıyor ve onları oraya sevk ediyordu. Yeter ki ihlas ve samimiyet olsun. Bunun o kadar çok misalleri var ki… Yeter ki, samimi ve temiz bir niyetle Allah’a güvenip dayanarak yola çıkalım.

Ne diyordu İbrahim Hakkı Hazretleri:

“Hak tecelli eyleyince her işi âsân eder

Halk eder esbâbını, bir lahzada ihsân eder.”

Günümüz İnfak Kahramanları adlı kitaptan alınmıştır.

Sevdiğinizin vefat haberinin ardından gözyaşı dökmemiş, sarsılmamış, hatta kalp krizi geçirir hale gelmemişseniz, bu yazıyı anlamaz hatta lüzumsuz bile görebilirsiniz. Aslında bu gibi erdemli ve salabeti diniyesi olan, insanlığa hizmet yolunda ulaşılmaza ulaşan bu baba yiğitleri  yazmak lazım; hem zamanlarına hem de gelecek nesillere intikal etsin.

Tebliğin ilk beş yılında Erkam b. Erkam’ın evi önemli bir misyon yüklenmişti. Gelecekte İslâm davâsını omuzlayacak mü’minler burada Efendimizden iman dersini bizzat tahsil ediyorlardı. Ancak her geçen zaman bir yönüyle aleyhlerine işliyordu; Erkam b. Erkam’ın evinde, Efendimizin dizinin dibinde adeta ötelere yelken açan bu çilekeş mü’minleri dışarıda tam tersi bir durum bekliyordu. Evden ayrılanlar hemen takibe alınıyor, özellikle zayıf ve korumasızlar amansız bir şiddete maruz kalıyorlardı. Kureyş müşrikleri, kendi kabilelerinden iman eden kimseleri dinlerinden döndürmek için hapsediyor, ateşle dağlıyor, kırbaçla dövüyor, aç-susuz bırakıyor, türlü işkencelere tabi tutuyor ve zaman içerisinde bu işkencelerini sürekli artırıyorlardı. Her geçen gün daha bir acımasızlaşan Mekkeliler Müslümanlara yaşama hakkı tanımıyorlardı. Bütün bunlar Efendimizin gözleri önünde cereyan ediyordu. Resûlullâh (sav), kavminden bir grubun ve amcası Ebû Tâlib’in himayesinde olduğu için ashabının başına gelen eziyetlere maruz kalmıyordu. Bu duruma kalıcı bir çözüm bulmak zorunluluğu belirmişti. Vahyin gelmesinden beş yıl sonra idi ki, Allah (cc) Peygamberine Cebrâîl vasıtasıyla bir yol gösterdi:

“(Ben’den naklen onlara) de ki: “Ey iman etmiş bulunan kullarım! Kalbiniz O’na karşı saygıyla dopdolu olarak, Rabbinize karşı gelmekten, dolayısıyla O’nun azabından sakının. Bu dünyada Allah’ın kendilerini gördüğünün şuuru içinde hep iyilik düşünen ve iyilik yapanların karşılığı mutlak iyiliktir. (Yalnızca O’na ibadet etme imkânına kavuşmak için) Allah’ın arzı geniştir. (Allah’a ibadet edebilme yolunda) her türlü sıkıntıya katlananlara mükâfatları hiç şüphesiz hesapsız bir tarzda ödenecektir.”[1]

Âyet, hicretin mana ve önemine işarette bulunmakta, dolayısıyla müminlerin kalplerini de hicrete hazırlamakta idi. Herkese açıktan hicret emri vermemekle birlikte bu yolu tercih edecekler için dinlerini daha rahat yaşayabilecekleri yerlerin de var olduğundan bahsediyordu. Yeryüzünün genişliğinden bahseden âyet, aynı zamanda bir çıkış yolu da göstermiş bulunuyordu. O vakit, bir yere sıkışmanın, ibadetleri sıkıntıyla yapmak zorunda kalmanın manâsı yoktu. Bütün bunları göz önünde bulunduran Efendimiz, o güne kadar iman etmiş bulunanlara;

“Siz şimdi yeryüzüne dağılın. Yüce Allah sizi yine bir araya toplar!” buyurdu. Müslümanlar:

“Yâ Rasûlallâh! Nereye gidelim?” diye sordular.

Peygamberimiz (a.s.), Habeş ülkesinin bulunduğu yana eliyle işaret ederek:

“İşte, oraya! Habeş toprağına giderseniz iyi olur! Çünkü orada yanındakilerin hiçbirine zulmetmeyen bir kral vardır. Hem, orası bir doğruluk ülkesidir. Yüce Allah içinde bulunduğunuz sıkıntılardan bir çıkış ve kurtuluş yolu açıncaya kadar, siz orada bulunun!” buyurdu[2].

Ümmü Seleme vâlidemize göre Efendimizin bu husustaki beyanı şöyle idi: “Habeş ülkesinde, hiç kimsenin zulme maruz kalmadığı bir kral var. O ülkeye gidin. Allah size bir ferahlık verecek ve bulunduğunuz durumdan sizi kurtaracaktır.”[3]

İbn Hişam, Efendimizin ifadelerini şu şekilde veriyor: “Habeş toprağına çıksanız, orada öyle bir Kral vardır ki onun yanında kimseye haksızlık edilmez. Orası iyi bir topraktır, Allah size içinde bulunduğunuz halden bir çıkış gösterinceye kadar kalırdınız.”[4]

Habeşistan’a iki defa hicret yapıldı. İlk hicret, nübüvvetin beşinci yılında ve Recep ayında gerçekleşti. Habeş ülkesi Kureyşliler tarafından bilinen bir yerdi. Efendimiz tarafından da bilinen ve aynı zaman da sevilen Habeşistan’la, Kureyşliler öteden beri ticaret yapar, geçimlerini sağlamak için buraya sürekli gidip gelirlerdi. Burası aynı zamanda emniyetli bir yerdi. Bu sebeplerden ötürü Efendimiz (sav), Müslümanların hicret için ilk olarak Habeş ülkesine gitmelerini tavsiye ediyordu.

Müslümanlar, dinlerini daha rahat yaşayabilmek, Kureyş müşriklerinin tazyiklerinden kurtulmak için kimi yalnız başına, kimi ailesiyle birlikte, kimisi yayan, kimisi de binitli olarak Habeş ülkesine hicret etmek üzere Mekke’den gizlice yola çıktılar. Bu ilk kutlu kafilede sahabeden şu isimler yer alıyordu:

1- Hz. Osman b. Affan,

2- Hz. Osman’ın zevcesi Hz. Rukayye,

3- Ebû Huzeyfe b. Utbe,

4- Ebû Huzeyfe’nin zevcesi Sehle Hatun,

5- Zübeyr b. Avvâm,

6- Mus‘ab b. Umeyr,

7- Abdurrahman b. Avf,

8- Ebû Seleme b. Abdulesed,

9- Ebû Seleme’nin zevcesi Hz. Ümmü Seleme,

10- Osman b. Maz‘un,

11- Âmir b. Rebia,

12- Âmir b. Rebia’nın zevcesi Leyla Hatun,

13- Ebû Sebre b. Ebî Rühm,

14- Ebû Sebre’nin zevcesi Ümmü Külsûm Hatun,

15- Hâtıb b. Amr,

16- Süheyl b. Beyzâ,

17- Abdullah b. Mes‘ûd

On iki erkek ile beş kadından oluşan bu ilk hicret grubu[5], İslâm’da Habeş ülkesine hicret yapan ilk grup idi. Mekke’den gizlice ayrılmış bulunan bu ilk hicret kafilesi Şuaybe’ye vardıklarında, Allah’ın bir lütuf ve inayet eseri olarak orada bulunan iki tüccar gemisi ile karşılaştılar. Muhacirleri adam başı yarım dinar karşılığında Habeş ülkesine götürmek üzere gemilerine aldılar. Kureyş müşrikleri hicret eden bu on yedi kişilik grubu yakalamak için arkalarına düşmüşler ise de deniz sahiline vardıklarında Muhâcirler vapura binip denize açıldıkları için onlardan hiçbirini yakalayamamışlardı.

Nübüvvetin beşinci yılında Recep ayında Habeş ülkesine hicret eden Müslümanlar Şaban ve Ramazan ayını orda geçirdiler. Rahat ve huzur içinde ibadetlerini yapabiliyor ve Kur‘ân’larını okuyabiliyorlardı. Bir ara Mekkelilerin Efendimizle birlikte secde ettiklerini [Müslüman olduklarını, (Garanik hadisesi)], Mekke’de kalmış bulunan Müslümanların güvenliğe kavuştuklarını ve Velid b. Muğîre ve Ebû Uhayha gibi müşriklerin Efendimizin arkasından secde ettikleri söylentileri yayılınca “Bunlar Müslüman olduktan sonra, Mekke’de Müslüman olmayan kim kalır? Bize, kendi kavim ve kabilemiz daha sevgilidir! Onlar iman etmiş olunca, dönelim yanlarına!” dediler. Bu düşünceden hareketle otuz üçü erkek, altısı kadın, otuz dokuz kişilik bir kafile[6] nübüvvetin beşinci yılının Şevvâl ayında yurtlarına döndüler. Ancak Mekke’ye yaklaştıklarında bu haberin asılsız olduğunu duydular. Bununla birlikte tekrar Habeş ülkesine dönüp gitmek de kendilerine çok ağır geldi. Bir kısmı himaye ile bir kısmı da gizlice Mekke’ye girdi.

————–

[1] Zümer Sûresi, (39)/10. Ayrıca konuyla ilgili bkz. Nisâ Sûresi, (4)/97; Ankebût Sûresi, (29)/56.

[2] M. Âsım Köksal, İslâm Tarihi 1-2, Peygamberler Peygamberi Hazreti Muhammed Aleyhisselâm ve İslâmiyet, İstanbul 2010, Işık Yayınları (3. Baskı), s. 363.

[3] İbn İshak, Siyer, (Yay. Haz. Muhammed Hamidullah) (Müt. Sezai Özel), İstanbul 1988, s. 273.

[4] Ebû Muhammed Abdülmelik bin Hişâm bin Eyyûb el-Himyerî, İslâm Tarihi Siret-i İbn Hişam es-Sîretü’n-Nebeviyye, (Müt. Abdülvehhab Öztürk), c. 1, İstanbul 2014, s. 411.

[5] Köksal, a.g.e., s. 364-365.

[6] Kafilede yer alan ashabın isimleri: 1- Hz. Osman, 2- Hz. Osman’ın zevcesi Hz. Rukayye, 3- Ebû Huzeyfe, 4- Ebû Huzeyfe’nin zevcesi Sehle Hatun, 5- Abdullah b. Cahş, 6- Utbe b. Gazvan, 7- Zübeyr b. Avvâm, 8- Mus‘ab b. Umeyr, 9- Suveybıt b. Sa‘d, 10- Tuleyb b. Umeyr, 11- Abdurrahman b. Avf, 12- Mikdad b. Amr, 13- Abdullah b. Mes‘ud, 14- Ebû Seleme b. Abdulesed, 15- Ebu Seleme’nin zevcesi Hz. Ümmü Seleme, 16- Şemmas b. Osman, 17- Ayyaş b. Ebî Rebîa, 18- Seleme b. Hişam, 19- Ammar b. Yâsir, 20- Muattib b. Avf, 21- Osman b. Maz‘un,  22- Sâib b. Osman, 23- Kudame b. Maz‘un, 24- Abdullah b. Maz‘un, 25- Huneys b. Huzafe, 26- Hişam b. Âs, 27- Âmir b. Rebîa, 28- Âmir b. Rebîa’nın zevcesi Leylâ Hatun, 29- Abdullah b. Mahreme, 30- Abdullah b. Süheyl, 31- Ebû Sebre b. Ebî Rühm, 32- Ebu Sebre’nin zevcesi Ümmü Külsûm Hatun, 33- Sekran b. Amr, 34- Sekran b. Amr’ın zevcesi Hz. Sevde, 35- Sa‘d b. Havle, 36- Ebû Ubeyde b. Cerrâh, 37- Amr b. Hâris, 38- Süheyl b. Beyzâ, 39- Amr b. Ebî Serh. Bkz. Köksal, a.g.e., s. 371-372.

Oradaki müezzinin sesini seviyorum.

Ezanı kendine has bir tarzda, araları biraz uzatarak ve çok güzel okuyor.

Cumaları söyleyişi sanki daha da tatlılaşıyor.

Güzel söylenen ezanı seviyorum.

Benim her öğlen gidip ezan dinlememin bir hediyesi gibi biraz önce gelen bir paketten Ahmet Özhan’ın söylediği ilahilerin başında ezan çıktı.

Şimdi onu dinliyorum.

Bir ney taksiminin ardından ezan başlıyor.

Çocukluğumu hatırlatıyor biraz bana.

Akşam ezanından sonra boşalan kömür kokulu sokaklarda, iyice gölgelenen alacakaranlık kaldırımlarda ağır ağır yürüyerek eve giderdim.

Hep benimle kalacak bir yalnızlığın kokularını, seslerini ve kurşuni rengini içime sindirirdim.

O seslerin içinde ezan da vardı.

Hep de orada kaldı sanırım.

Din, benim gibi mahcup bir sevgiyle uzaktan bakanlara bile huzur verici, insana hem yalnızlığını hem sonsuzluğunu anlatan bir tesirle dokunuyor yaklaştığınızda.

Çok sık olmasa da bazen geceleyin camiye giderim.

Işıklarının çoğu sönmüş, kandil misali birkaç lambayla aydınlanmış o büyük kubbenin altında yalnız başıma otururum.

Öyle otururum.

Her şey sonsuzluğun kuvvetli ışığı altında solgunlaşana kadar halıların üstünde bağdaş kurup beklerim.

Ve, o sonsuzluğu bir yalnızlık içinde hissetmekten hoşlanırım.

Tanrı, evinin kapılarını bazen açar, bazen açmaz bana.

O saatte camiye giremeyeceğimi bana bir hoca efendi ya da bir bekçi söylese de, ben onu tanrının söylediğini düşünürüm.

Kapılar açılmadıysa, “bir kırgınlık var” diye geçiririm içimden.

“Onu kıracak bir şey yaptım, onun için açmıyor kapısını.”

Hiç zorlamam.

“Peki” der ayrılırım.

Bilirim ki o kapılar yeniden açılacaktır.

Bir gece gittiğimde beni buyur edecektir.

Şefkatli bir ses “hadi açayım kapıları” diyecektir.

Bundan hiç kuşkulanmam.

Kendimden kuşkulanırım.

Bir dindar gibi gitmem oraya, ibadete, dua etmeye gitmem.

“Sana inanıyorum” demeye de gitmem.

Bir şey istemeye de gitmem.

O’ndan korkmam, ölümden korkmam, korktuğumdan gitmem oraya.

Hiçbir nedeni yoktur gitmemin.

Giderim sadece.

Kokusunu, ışığını, huzurunu, sonsuzluğunu sevdiğim için giderim.

Söylenmeyen bir ezan duyarım o sessizliğin içinde.

Kömür kokulu sokaklarda dolaşan bir hayali görürüm.

Hayatla ölüm iki küçük çocuk gibi oturur karşıma.

Ben onların başını okşarım.

O benim başımı okşar, öyle hissederim.

Öyle otururum.

Bir şey söylemem O’na.

Ne söyleyeyim?

Kim olduğumu biliyor, günahlarımı biliyor, her şeyi biliyor.

“Sen inançsız birisin, niye geldin evime” demiyor.

O demez.

Bazen kapılarını açıyor.

Bazen onu kıracak bir şey yaptıysam eğer kapılarını açmıyor bana.

Sessizce uzaklaşıyorum.

“Bir dahaki sefere” diyorum, “açacak kapılarını”.

Açmasa da açana kadar gideceğim.

İnançsız biri için tuhaf inançlarım var benim, en açılmayacak gibi görünen kapıların bile çok istersen, samimiyetle istersen, dürüstlükle istersen açılacağına inanırım.

Ve, ne dindarlara yapılan zulmü anlarım, ne de dindarların yaptığı zulmü.

Dinin yanında, çevresinde, içinde bir zulüm olmasın isterim.

İnan ya da inanma ama dine dokun.

Korkulacak bir şey yok.

Türbanlı çocukta da, oruç yiyende de korkulacak bir yan yok.

Korku dinden uzak bence.

Geceleri camiye gittiğimde, o loş ışıkta, sonsuz bir aydınlığın bütün hayatı solgunlaştırdığını gördüğümde korkmam ben.

Kimse korkmaz.

Hayat ve ölüm iki küçük çocuk gibi oturur yanıma.

Onlara gülümserim.

Belli belirsiz bir hüzün, neye olduğunu bilmediğim bir özlem, derin bir şefkat hissederim.

Bir şey söylemem.

Bir şey istemem.

“İnançsız” olduğumu içimden bile geçirmem, yapmam böyle bir kabalık, O da hatırlatmaz zaten.

Öyle otururum.

Bir konuğum ben orada.

Bazen kapısını açar, bazen açmaz.

Yakında gene gideceğim.

Bakalım açacak mı kapılarını.

Yoksa bir “kırgınlık” mı var aramızda…

AHMET ALTAN/TARAF

23.Eylül.2008

Tozpembe tüller germiştik pencerelerimize…

Düne ve bugüne dair çöpleri istif etmiştik küflü bodrum katlarımızda Yarının ekşi kokulu “kehanetleri” zaten kitabımızda bile yoktu.. Mesaj kâğıdı sarılı olmayan ‘çok köşeli’ taşlar camlarımızı tuzla buz etti. Kafalarımız tavana değercesine zıpladık, Korkak değildik; ama açıkçası ürktük sesteki bu ani ‘desibel’ değişiminden… Sirenleri çalmaya da gerek yoktu içimizdeki güzelliğe dair hisleri tahliye etmeye de… Ama camı kırmışlardı bir kere… Oysa çoğu zaman görürdük camın öte yanından onları… Gülümseyerek bakarlardı; ama dişlerinin çene kemiklerini nasıl emdiğini de hissederdik.

‘Geldik’ dediler, yüzlerindeki maskeyi çamurlu sokağın ortasına vurarak, ” Beklemiyordunuz değil mi?”

Gerçekten gelmişlerdi.

Uçlarını aleve batırdıkları ışından okları, bir ejderha ıslığı gibi tıslayarak yardı gökyüzünü… Mavinin hüzün tonuna, alevin kızgın alını bulayarak ilerledi öfkeden silahları.. Sadaklarında düşmanlık vardı, kin vardı, zehir vardı, Kurumuş gülden ördüğümüz kubbemize şimşek hızıyla saplandı alevden okları, Çatımızı yaktılar… Kubbemizi çatırdatmaya çalıştılar…

Önce biri belirdi yılandan gözleriyle camın hemen arkasında. Sonra diğerleri sökün ettiler. Savaş bozgunu yaşamış, apış araları ekşi ekşi kokan çapulcu askerler gibi girdiler dünyamıza… Sepetlerimize bastılar tekmeyi, ağaçlarımıza vurdular baltaları, ‘yumurtalarımızı’ yere çaldılar. Dipleri hayvan tersine bulanmış çizmeleriyle ezdiler ‘civcivlerimizi’. Kapılarımıza çentik attılar, ekmek satan fırıncımızın un çuvallarını mızrakladılar. Selam veren dostlarımızı horladılar, ineklerimizi tekmelediler.

Mavinin hüzünlü tonuyla boyadığı akşam vakti geldiler…

‘Atlarını çocuklarımızın, geleceğimizin üzerine sürdü’ ler… ‘Sureka’ yoktu aralarında, atları ayaklarına kadar değil, bellerine kadar girmişti bataklığa. Ama gözlerinde kinleri, ağızlarında küfürleri vardı. En çok da aramızda durup, dostluk türküleri söylerken dün, bugün onların yanına geçip sapanlarına ‘taş’ koyup, üzerimize sallayanlar şaşırttı bizi.

Gecenin karanlığında bağırdılar gökyüzüne doğru…

Tamtam çaldılar saat başı…

Yüreklere korku salıp, kitapları yaktırmak, anıları sildirmek, aynaları kırdırmaktı amaçları…

Kısmen başardılar da…

Künklerini toplayıp, göçlerini hazırlayıp, yola dizilen kervanları gösterdiler parmaklarıyla. “Bakın” dediler, “bakın, nasıl da korkuttuk arkadaşlarınızı… Onlar ki, en iyi günlerde türkülerinize eşlik ederlerdi.”

Sularımıza zehir katmak, ekmeğimizi küfletmek istediler… Irmağımız güçlü akıyordu çok şükür, buğdaylarımız dayanıklıydı… Başaramayınca bunları sinirlendiler, değirmencilerimize, sakalarımıza hakaretler yağdırdılar… Yapraklarımızı yoldular, tarlalarımıza sürdüler hayvanlarını. En mahrem odalarımıza kadar sokuldular… Yastıklarımızı iğdiş ettiler sivri uçlu mızraklarıyla. ‘Çeyiz sandıklarını etrafa saçtılar… Yazmalarını çiğnediler kadınlarımızın…

Çocuklarımızı almaya çalıştılar, anaların kucaklarından… Beğenmedikleri her şeyi topladılar cadde ortalarına .. Kitap, giysi, namus, haya, un, kurumuş kabak… Hepsini üst üste yığdılar… Şarap şişelerinin diplerinde kalan sıvıları boca ettiler bu yığının üstüne… Aydınlanmak için kullandığımız meşaleyle yaktılar birikimlerimizi…

Sokağa çıkamadı çoğumuz.

Perdeleri sıkı, sıkıya kapadık bilinçsiz bir tepkisellikle…

Sonra ”Neden ?” sorusunu sorduk kendi kendimize:

Neden?

Sorular çoğaldıkça onlar küçüldü, onlar küçüldükçe ışık sızdı perdelerimizden… Işık, karanlığın ölümü demekti… Karanlık olmayınca, onlar da olmayacaklardı, bunu çok iyi biliyorlardı…

Akşam batarken güneş, mavinin hüzün tonunda gelmişlerdi… Kızıl bir şafak vakti, meleğin bağırışıyla gitmeye başladılar.. Arkalarında harabeler bıraktılar. Binalar, evler, camlar, yürekler… Tehditler savura savura kayboldular ufukta… Bazıları ’pişmanlık’ belirtisi ifadeler kullandı giderken. Vicdanları varmış gibi davrandı kimileri… Ama yapmışlardı bir kere, kırmışlardı camlarımızı..

Korkuyu, şaşkınlığı, ürkekliği hemen attık üzerimizden… Yaşlı gözlerimizi silmeden tebessüm etmeye çalıştık hayata… Ve bir karınca samimiyetiyle tekrar başladık çalışmaya. Örmeye başladık buğudan ağımızı. Bir yağmur akın etti gökyüzünden. Kanı, külü, çamuru aldı götürdü… Kirlerimizi yıkadı, testilerimizi doldurdu…

Güneş tepeye doğru yükseldi şehrimizin dışından…

Mutluluk şarkıları yükseldi yine gök kubbemize doğru. İşte tam bu sırada belirdi tepede en ‘deli ‘olanımız..

Var gücüyle bağırdı:

“Gülmeyin!”

Herkes sesin geldiği yöne yöneldi…

Elindeki asasını bulutlara doğrulttu, sonra bizlere doğru ve boşluğa savurdu;

“Şarkı da söylemeyin !”

Daha bir dikkat kesildik sesine: “Hâlâ anlamıyorsunuz değil mi?” diye sordu acı ifadelerle,

“Gittiler sanıyorsunuz Oysa oradalar …”

Herkes birbirine baktı şaşkınca, sonra tekrar ona;

“Şunu bilin kesinlikle” dedi deli ve kanımızı donduran şu cümleyi haykırdı.

“Gene gelecekler!!!”

(Maskeli Balon’un önsözü)

Not: Maskeli Balon, 1999 yılında başlayan ve yaklaşık 45 gün yoğunluklu olarak uygulanan bir infaz sürecinin anatomisi üzerine ortaya çıkmıştı.Maskeli Balon’un yazarı Ferhat Barış, 28 Şubat sürecinde yaşanan gelişmeleri kaleme alırken, ülkemizde belirli peryotlarla gerçekleşen olayların aktörlerinin aslında gitmediklerini, sadece karanlığı üzerlerine bir yorgan gibi örttüklerini söylemişti. Bir kehanetten ziyade, sosyal doku tipine aşina bir gözlemdi bu! Ve 2008′ de yaşanan olaylar
tekrar gösterdi ki; yine geldiler! Şimdi 2016 ve yine geldiler..

Bu dönem şarkiyatçıları Hz. Muhammed’i dünyevileştirmek, Onun gerçekte bir peygamber değil dünyevi bir lider olduğunu ortaya koyabilmek için büyük çaba sarf etmişlerdir. Nitekim ünlü müsteşriklerden Caussin, “İslam’ın temelde siyasal bir sözleşme olduğunu, kesinlikle tinsel bir sözleşme olmadığını” iddia eder. Yine aynı dönemde İslam konusunda objektif olmaya çalışan bazı şarkiyatçılar, Hz. Muhammed’i “Avrupayı etkilemiş, görüşleri berrak, kendinden emin bir kahraman” gibi seküler niteliklerini ön plana çıkararak tanımlamışlardır.

Hz. Peygamber hakkında Batı’da kaleme alınan, geçmiş dönemlerdeki benzerlerine göre de nispeten tarafsız gibi görünen söz konusu biyografiler, Müslüman aydınlar üzerinde de etkili olmuştur. Yine aynı dönemde şarkiyatçıların etkilendiği fikri akımlar, yeni yeni ortaya çıkmaya başlayan ilmî disiplinler de Müslüman düşünürleri etkisi altına almıştır. Bunun sonucunda Batı’da yapılmış İslâm tarihiyle ilgili çalışmalar İslâm ülkelerinin bazı aydınları tarafından beğeniyle karşılanmış; bir kısmının hemen tercümeleri yapılırken, bir kısım Müslüman aydınlar da benzer metotlarla Hz. Peygamber’in hayatına dair eserler kaleme alınmıştır. Hatta Arap yazarlardan bazıları, Batı’lı yazarlardan etkilenerek, açıkça Onun peygamberliğini inkâr ettikleri halde, dehası, siyasi ve askeri başarılarıyla büyük bir insan olduğunu söylemişlerdir. Şibli Şümeyyil (ö.1917) adlı ünlü bir Arap doktor, Reşid Rıza’ya yazdığı mektupta “Allah’a ve vahye inanmayan, Onu peygamber olarak tanımayan biri olarak bana göre, Muhammed, senin Onu Allah Rasulü olarak gördüğünden daha büyüktür” demiştir.

Mısır’da Ferid Vecdi, Doktor Zeki Mübarek, Abbas Mahmud el-Akkad ve Heykel Paşa gibi aydınlar, Hz. Peygamber hakkında kaleme aldıkları yazılarında kevni mucizelere yer vermemiş, kahramanlığını ve dehasını (Abkariyye) anlattıkları ölçüde Nübüvvetin manevi boyutu üzerinde durmamışlardır. Bu nedenle Mustafa Sabri Efendi (ö.1954) adı geçen zevatı “nübüvvetin yerine dehayı ikame etmeye çalışmakla” suçlamıştır. Hatta o, kevni mucizelerin inkarının ve nübüvvetin gaybi boyutunun ihmal edilmesinin bazı müsteşriklerin dile getirdiği “Hz. Muhammed, Peygamber şeklinde ortaya çıkmış bir kahramandan ibarettir” iddiasının kabulünü netice vereceğini söylemiştir. Mustafa Sabri Efendi, Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellemin dehasından bahsedilmesine karşı değildir. Ona göre peygamberlik makamının ayrılmaz özelliği mucizedir. Söz konusu yazarlar ise kevnî mucizelerin yerine dehayı ikame ederek dehayı peygamberliğin ayrılmaz mucizesi şeklinde göstermek istemektedirler. Peygamberlik makamına bağlı olarak Onun dehasının anlatılmasının ise bir mahzuru yoktur.

Batı düşüncesine ve ilim mahfillerine maddeci dünya görüşünün hakim olmasının yanında, Hristiyanlığın mistik karakteri de Hıristiyan müelliflerin Hz. Muhammed konusundaki görüşlerinin şekillenmesinde etkili olmuştur. Hz. Peygamber’in hayatını yazan bazı Müslüman yazarlar, Onu dünyevî ve Hristiyanlık karşıtı bir bakış açısıyla ele alırken, Hıristiyanlar ise, en iyi durumlarda bile bir tür psikolojik yukardan bakma ile Onu “mazur görmek” istemişlerdir. Zira onlar için peygamber prototipi dünya işlerine karışmamış som mistik Hz. İsa’dır. Hıristiyan yazarlar, sürekli Hz. Peygamber’in Hz. İsa’dan farklı olan dünyevî yönüne işaret ederek, “Muhammed, İsa ve öteki din kurucularından, aynı zamanda hem bir inancın yaratıcısı, hem de bir devletin temellerini atan kimse oluşuyla farklılık gösterir” tezini işlemişlerdir. Zira onlara göre Hz. Muhammed, öncelikle hem bir ideoloji hem de bir devlet kurucusudur. Bu yüzden Hz. Muhammed’in manevî boyutunun bulunmadığını, Hz. İsa ile kıyaslanamayacağını, belki Beni İsrail peygamberleri ile mukayese edilebileceğini öne sürerler. Nitekim Hitti, “İslâm, İncil’in ortaya koyduğu Hıristiyanlıktan ziyade Tevrat’ın vazettiği Yahudiliğe yakındır” der. Hz. İsa konusunda sahip oldukları kanaatten dolayı Hıristiyan yazarların Hz. Peygamber’in manevî önemini, ruhî ve dinî hayatın prototipi olarak rolünü kavraması oldukça güçtür. Modern Fransız şarkiyatçıların belki de en ünlüsü, en etkilisi olan Louis Massignon’a göre İslam, “Tanrı’nın İsa’da vücut bulmasına yönelik sistemli bir reddiyedir”. Bu nedenle ona göre İslam’ın en büyük kahramanı Hz. Muhammed değil, Tanrıyı kişileştirme cüretini göstermiş Müslüman ermiş Hallac-ı Mansur’dur. Böylece Massignon., Hz. İsa’nın figürü olduğu düşüncesiyle Hallac’ı ön plana çıkarmıştır. Burada oryantalistlerin Şark’ı zorlama ile de olsa Batı’nın terimleriyle düzenleme isteğinin bir örneğini görmek mümkündür.

Hz. Peygamber’in ısrarla dünyevi nitelikleri üzerinde durularak, manevi yönünün ihmal edilmesinin nedenlerinden birisi de içinde yaşanılan sosyal ve kültürel çevredir. Modern dünyada din hayatın diğer alanlarından ayrıldığı için Hz. Peygamber’in siyasi dehası hitabet gücü ve devlet adamlığının yanında, insanlara dini ve manevi alanda kılavuz olması, zühd ve takvayı arzu edenlere hayatının model teşkil etmesi anlaşılamamıştır. Bugünün bir çok insanı, manevi bir şahsiyetin sosyal ve politik alandaki başarılarını anlamakta güçlük çekmektedir. Zira Hıristiyan Batı’da, özellikle de modern zamanlarda siyasi ve toplumsal başarılar kazanmış liderlerin aynı zamanda manevi kişiliğinin bulunması oldukça az rastlanan bir durumdur. Bu nedenle Batılı yazarlar, Hz. Peygamber’in kişiliğini kavramakta zorluk çekerler. Batı’da yazılmış Hz. Peygamber ile ilgili eserlerde Onun manevi yönünün sürekli ihmal edilmesinin sebeplerinden birisi de bu husustur. Hatta Batılılarca İslam’ın temel ilkeleri hakkında en az bilinen, Hz. Peygamber’in gerçek mahiyetidir.

Hz. Peygamber’in manevi yönünün görmezden gelinmesinin psikolojik nedenleri de vardır. Bunların en önemlilerinden birisi empati eksikliğidir. Hz. Peygamber’in gerçek önemini anlamak için hayatıyla ilgili metinleri dıştan incelemek yeterli değildir. Onu İslami bakış açısından değerlendirmek ve Müslümanların dini şuurunda işgal ettiği mevkii kavramağa çalışmak da gerekir. Bu eksiklikten dolayı Hz. Peygamber’le ilgili birçok Batılı eser, okuyucu için sağladıkları tarihsel ayrıntıların zenginliği yanında Onun gerçek kişiliğinin anlaşılması açısından faydasızdırlar.

Peygamber Efendimiz’in, toplumsal ve siyasi başarıları yanında evlilikleri ve savaşları da Onun hayatının yalnızca dünyevi açıdan yorumlanmasına sebep olan hususlardır. Peygamberimiz evlilikleri ile dünyevi-toplumsal alanın içine girmiştir. Onun evlilikleri, “vücud”a karşı zaafını göstermez. Aksine kolektif beşeri alanın manevi alanla fiilen bütünleşmesinin sembolüdürler. Hz. Peygamber’in savaşlardaki kahramanlığı üzerinde yalnızca oryantalistler durmamış, bu konu Müslüman yazarların da dikkatini çekmiştir. Onlar, modern insana Hz. Peygamber’i daha kolay anlatabilmek için, Onun kahramanlığından bahsetme gereği duymuşlardır. Nitekim inanmayanlara da hitap etmek zaruretinden dolayı eserine Hz. Peygamber’in kahramanlığını anlatarak başlayan Abdurrahman Azzam, “O büyük Peygamber’e kahraman demek ve Onu kahramanlar içinde anlatmak bana ağır geldi” der. Ali Şeriati’ye göre Hz. Muhammed, sadece askeri başarıları dikkate alınarak değerlendirilmiş olsaydı bile tarihin gördüğü büyük kahramanlardan sayılırdı. Ancak Onun askeri fetihleri, diğer niteliklerinin yanında İslam’ın en önemsiz saydığı hususlardan birisidir. Bu konuda o, “Hz. Muhammed, halkın sadece düşünceleriyle ilgilenen birisi değildi. O, siyaset, savaş, güç (otorite) adamı olduğu halde maneviyat, takva, sevgi kendinde daha çok belirgindi” der. Seyyid Hüseyin Nasr da, Hz. Muhammed’in yaratılıştan yalnızlığa ve tefekküre düşkün bir insan olduğuna dikkat çekerek, Hz. Peygamber’i savaşı seven bir insan olarak tasvir eden modern tetkiklerin Onun gerçek kişiliğini tersine çevirdiğini söylemiştir.

Hz. Peygamber’in manevi yönünü tanımlama güçlüğü yalnızca Batılı yazarlar için geçerli olan bir durum değildir. Müslüman yazarlar için de aynı zorluk söz konusudur. Nitekim ünlü sosyolog ve düşünür Ali Şeriati, bu zorluğu “İnsanı sadece hayatındaki olayları bilmekle tanımak mümkün değildir” sözleriyle dile getirir. Sıradan ölçütlerle Hz. Peygamber’in anlaşılmasının çok güç olduğunu belirten Şeriati, Muhammed’i Tanıyalım adlı eserindeki gayesini “Bu yüce Ruh’a yaklaşabilme çabası” şeklinde ifade eder. Zaman zaman psikolojik çözümlemelere yer vermekle birlikte Hz. Peygamber’in hayatını genelde sosyolojik açıdan tahlil eden Şeriati, Resul-i Ekrem’i “O, insanlığın karşısına yeni bir yol ve çığır açmış; okulları kapatıp yeni bir okul açmış; bütün kalıpları kırıp yeni bir kalıp oluşturmuş; beyinlerden eski düşünceleri silip yeni düşüncelerin temelini atmıştır” sözleriyle anlatır. Öte yandan Onun (s.a.s), en belirgin vasfının derin bir vicdan olduğunu vurgular ve şöyle devam eder “Onun ruhunun derinliklerinde esrarlı bir pınar vardır ki “dürüstlük” onun tecellilerindendir”. Şeriati’ye göre Cahiliye Dönemi Arapları Hz. Peygamber’i fikirden ziyade vicdan yönüyle tanımaktaydılar, Ona “el-Emin” lakabını da bu nedenle vermişlerdi.

Sosyal bilimciler içinde, on dokuzuncu yüz yıl maddeci dünya görüşünün en vefalı izleyicileri oryantalistler olmakla birlikte, Batı’da maddeci felsefenin etkisinin azalması neticesinde son yarım yüzyılda Hz. Peygamber hakkında daha dengeli yorumlar yapılmaya başlanmıştır. Marksist oryantalist Maxime Rodinson “Hz. Peygamber’in dinî şevkini ön plâna çıkarmayı tercih eden şarkiyatçılar da vardır” diyerek bu durumdan rahatsızlığını dile getirir. Modern şarkiyatçılardan Montgomery Watt, Peygamber Efendimizin İslam tarihi boyunca bir çok mistik şahsiyete örneklik ve öncülük yaptığını öne sürerek, Onun manevi kişiliği hakkında olumlu düşünülmesi gerektiğini söyler. Watt, “Hz. Muhammed’in gerçekten bir peygamber olduğuna inanıyor ve biz Hıristiyanlar’ın, “Onları meyvelerinden tanırsın” (Matta, 7.20) anlamındaki Hıristiyan prensibi gereğince bunu kabul etmeleri gerektiğini düşünüyorum. Çünkü asırlar boyunca İslam, birçok üstün ve zühd sahibi insan yetiştirmiştir” der. Hatta o, Resulullah (s.a) terimini tercüme ederken “Resul” kelimesinin İngilizce’deki karşılığı olan “messenger/elçi”ın seküler bir anlam taşıdığını onun yerine “prophet/peygamber” teriminin kullanılması gerektiğini söyler.  

Şarkiyatçıların son zamanlarda Hz. Peygamber’in ahlâkî ve manevî yönlerini keşfetmelerinin siyasi sebepleri de olabilir. Hz. Muhammed’in çağrısının yalnızca dinî ve ahlâkî içerikli olduğunun vurgulanması, İkinci Dünya Savaşından sonra yoğunlaşan İslam ülkelerindeki kurtuluş savaşları ve cihad hareketlerini fikrî yönden dayanaksız bırakmak düşüncesiyle ortaya atılmış bir iddia da olabilir. Oryantalistlerden bazıları Onun gerçek hedefinin ahlâkî bir sistem kurmak olduğunu, çevresindeki insanların ruhî ve ahlâkî düzeyini yükseltmek için samimi bir şekilde çaba sarf ettiğini söylemişlerdir. Nitekim muasır şarkiyatçılardan Claude Cahen, Hz. Peygamber’in gayesini anlatırken “Bütün din kurucuları gibi, Muhammed’in (de) sosyal bir doktrini yoktur; yaptığı yalnızca ahlâkî bir sistemi ilan etmesidir… Muhammed’in asıl istediği, karşılıklı bir sorumluluk ve güçlü bir dayanışma duygusuyla bir araya gelmiş insanlardan bir toplum yaratmaktı” der. Cahen, Onun (s.a.s), dürüstlüğü ve samimiyeti konusunda ise şöyle der: “Hazreti Muhammed, çevresindeki insanlığın ruhî ve ahlâkî düzeyini yükseltmek yollarını aramakta tartışılmaz bir dürüstlük ve coşku dolu bir yetenek göstermiştir. Yaptığı çağrının bu insanların töresine ve karakterine uyum sağlamasında büyük bir beceri, siyasî bir deha göstermesini bilmiş, böylece de onlara canlılık kazandırmış bir kişiliktir. Bu dinî esininin yüceliği kadar, insanlardan gelen zorluklara ve kendisinin uğradığı sıkıntılara karşı savaşımını, bu esiniyle birlikte yürütüşündeki yüceliği içimizde hissettiğimiz anda, derinliğine heyecanlanmamak ve Ona saygı duymamak olanaksızdır.”

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin hayatı hakkındaki bilgilerin fazla olması Onun farklı açılardan yorumlanabilmesine imkan tanımıştır. Kişiliği hakkında çok sayıda tarihi bilgi ve rivayetler bulunduğu için her yazar, Hz. Muhammed’i farklı özellikleriyle anlatmıştır. Bilindiği gibi Hz. Peygamber’in hayatı ve şahsiyeti hakkında oldukça detaylı bilgiler bulunmaktadır. Hatta bazı Batı’lı yazarlar “Bütün din kurucuları içinde kişiliği açısından tarihsel karakteri en belirgin Hz. Muhammed’dir” demişlerdir. Kimine göre O, bir kahraman, kimine göre dünya tarihindeki ilk sosyalist, kimine göre de bir dahidir. Onun kurduğu dini cemaatin kısa zamanda siyası özerkliğini kazanarak yepyeni bir toplum ve kültürün ortaya çıktığı bir çok oryantalist tarafından kabul edilmiştir. Hatta “Toplum halinde bir arada yaşama yasasına ilişkin ilkeleri, Hz. Muhammed’in çağdaş tarihçiler tarafından erken bir sosyalist sanılmasına bile yol açmıştır.”

Gerçekten de Hz. Muhammed, önder, yasa koyucu ve sosyal hayatta insanların öncüsüdür. Ancak unutulmamalıdır ki Onun (s.a.s) yolu, hayatı maddî ve ruhî yönüyle bir bütün olarak kucaklamıştır. Bu gibi niteliklerinden dolayı beşeri tabiatı manevi tabiatını bürümüş, manevi fonksiyonlarını gözlerden gizlemiştir. Halbuki Peygamber aleyhisselâtü vesselâm, sosyal ve siyasal hayata bu iki beşeri alanı manevi bir merkezle bütünleştirmek için katılmıştır. O, yalnızca metafizik alanı temsil eden bir peygamber de değildir. Onun davranışlarını şekillendiren ve belirleyen beşeri mücadelesinin yanında İlahi murakabedir. Her peygamber, gerçeğin sadece bir yönünü vurgulamıştır. Hz. Muhammed ise peygamberliğin mükemmel örneği ve modeli olduğu için gerçeğin bütününü tam bir ahenk ve denge ile temsil etmiştir. “Tüm hakikatın, daima bir dengede gizli olduğu” göz önünde bulundurularak, Peygamber Efendimiz anlatılırken beşerî niteliklerinin yanında, sıdkı, emniyeti, zühdü, takvası, kulluğu, Allah’a bağlılığı, kısacası Rabbaniliği unutulmamalıdır.

Yukarıda temas ettiğimiz nedenlerden dolayı Hz. Peygamber’le ilgili birçok modern araştırma okuyucu için sağladıkları tarihsel ayrıntıların zenginliği yanında, Onun gerçek kişiliğinin anlaşılması açısından faydasız ve son derece yararsızdırlar. Zira bu eserler ya modern Batı düşüncesinin tesiriyle yazılmış ya da ona reaksiyon olarak kaleme alınmışlardır. Modernist müslüman yazarlar, Hz. Peygamber’in, kimi zaman farkına dahi varmadan, a priori edindikleri hümanist ve rasyonalist bakış açısına uygun düşmeyen bütün yönlerini ihmal etmişler; Onu alelâde bir insan gibi göstermeye çalışmışlardır.  Sezai Karakoç, bu durumu şöyle dile getirir: “Batılı bilginler, peygamberleri, halklarının, kritik çağlarında derleyip toplayıcılık, kurtarıcılık rolünü üstlenen önderleri olarak görürler. Şüphesiz, peygamberler, halklarını kurtaran önderlerdir. Ancak onları sadece bu yanlarıyla görmek, tüm insanlık tarihini yanlış, eksik ve gerçek derinliğinden yoksun olarak yorumlamak anlamına gelir… Bugün de, aşağı yukarı, dünyanın her tarafında ortalama “aydın”, geçmiş yorumunda “peygamber”i, bu, Tevratlardan kalma görüşün perspektifinden görmektedir. Onlar halklarını güç zamanlarında kurtaran önderlerdir anlayışı giderek daha bir yaygınlık kazanmaktadır. Bu anlayışsa, çağımız için en büyük tehlike, en büyük eksiklik, en büyük yoksunluktur. Peygamberlerin metafizik alanındaki misyonlarını görmezlikten gelme, yani asıl görevlerini ortadan kaldırma, giderek dini de, sadece ahlâk ve eski çağların sosyal kuralları gibi anlama, çağımızın saplandığı materyalist görüş kısırlığının bir sonucu ve bir göstergesidir.”

Hz. Peygamber’in ahlâkî niteliklerine ve dehasına inanan inanmayan bir çok araştırmacı, temas etmiştir. Ancak vahiyle irtibatı ve metafizik yönü sürekli ihmal edilmiştir. Halbuki klasik İslamî kaynaklarda “Peygamberler, üstün bir akıl gücüne ve mükemmel bir ahlâka sahiptirler. Hatadan korunmuşlardır, fiilleri vahiy kaynaklıdır.” şeklinde anlatılır. Üstün bir akıl gücü, güzel ahlâk, doğruluk ve insanlarda güven uyandıran kişiliği Hz. Peygamber’in Cahiliye Dönemin’de de bilinen ve insanların takdir ettikleri nitelikleridir. Onun nübüvveti, anılan özelliklerinin yanında gayb alemiyle olan irtibatı ile mümkün olmuştur. Onun peygamberliği, İlahî vahiyle irtibatı ve korunmuşluğu (ismet) olmaksızın, tamamlanmış olmaz. Dolayısıyla Onun gerçek mahiyetinin manevî ve kudsî nitelikleri bir tarafa bırakılarak yalnızca dünyevî özellikleri üzerinde durularak anlaşılması mümkün değildir. Zira Schuon’un da ifade ettiği gibi “Hz. Muhammed, asla kuşku duyulamayacak beşeri dehasından dolayı değil, özü itibarıyla İlâhî bir seçim sonucu peygamberlik vazifesi ile görevlendirilmiştir”. Samimi ve tarafsız bir şekilde siyer ve tarih kitaplarındaki bilgilerin bir araya getirilmesi bile Resul-i Ekrem’in “şahs-ı manevisi”ni ve “kudsi mahiyeti”ni anlamak için yeterli değildir. Zira bu gibi eserlerde Onun yalnızca beşerî yönü üzerinde durulmuştur. Bundan dolayıdır ki Müslümanlar, Peygamber’e olan sevgilerini dile getirmek için farklı ve daha özgür ifade biçimleri aramışlardır. İlk dönemlerde delâil (Peygamberlik delilleri) ve şemâil (Peygamber’in özellikleri) ile ilgili çalışmalar, Ona karşı hissedilen sevgiyi anlatmak için yazılan kasideler, hep bu ihtiyaçtan ortaya çıkmış ilmî ve edebî ürünlerdir. Hz. Peygamber’e karşı duyulan sevgiyi anlatan ilâhiler, kasideler ve mevlid merasimlerinin, günümüzde de Müslümanları heyecanlandıran, bir araya getiren en önemli dinî motiflerden biri olması hiç şüphesiz, Hz. Peygamber’i (sallallâhü aleyhi ve sellem) kalb ve gönül gözüyle tasvir etmeleridir.

Prof. Dr. Ayhan Tekineş, Yeni Ümit Dergisi, Ekim – Kasım – Aralık – 2000