Warning: include_once(wp-content\plugins\wp-super-cache/wp-cache-phase1.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php on line 20

Warning: include_once(): Failed opening 'wp-content\plugins\wp-super-cache/wp-cache-phase1.php' for inclusion (include_path='.:/opt/cpanel/ea-php70/root/usr/share/pear') in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php on line 20

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads125_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 8

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_90_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 129

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_60_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 250

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_600_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 372

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_240_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 493

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads160_600_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 613

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads300_600_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 721

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads250_250_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 830

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads300_100_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 942

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads300_250_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 1054

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_video_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-video.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_posts_list has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-posts.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_login_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-login.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_google_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-google.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_widget_tabs has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-tabbed.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_flickr_photos has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-flickr.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_author_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-author.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; author_post_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-author.php on line 68

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_social_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-social.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_search has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-search.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_slider has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-slider.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; TIE_WeatherWidget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-weather.php on line 220

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_youtube_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-youtube.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_Latest_Tweets has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-twitter.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_timeline_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-timeline.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_facebook_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-facebook.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_categort_posts has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-category.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_news_pic has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-news-pic.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_text_html has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-text-html.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_feedburner_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-feedburner.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_soundcloud has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-soundcloud.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_author_custom has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-author-custom.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_Author_Bio has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-custom-author.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_authors_posts has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-authors-posts.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_comments_avatar has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-comments-avatar.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; arqam_lite_counter_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/functions/arqam-lite.php on line 736

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/feed-rss2.php on line 8
iman – İrfana Yolculuk http://www.kocar.org Mon, 05 Mar 2018 23:27:43 +0000 tr hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.4.2 http://www.kocar.org/wp-content/uploads/2016/06/cropped-kitap-32x32.png iman – İrfana Yolculuk http://www.kocar.org 32 32 Fuat Baran: “Gülen her şeyin farkında…” http://www.kocar.org/yazilar/fuat-baran-gulen-her-seyin-farkinda/ Mon, 05 Mar 2018 23:27:43 +0000 http://www.kocar.org/?p=4457

Engin Sezen, The Circle

Twitter’a ne zaman girsem, ilk önce onun paylaşımlarıyla karşılaşıyorum. Sürekli online. Adeta kamunun gözleri önünde yaşıyor günlük hayatını…Sürekli yazıyor, yorumluyor, paylaşıyor…

17/25 Aralık’ın hemen ertesinde çok önemli YouTube yayınları gerçekleştirdi; yeni bir medya yolu açtı… keşke hiç ara vermeden devam edebilseydi dediğim yayınlardı onlar…

Sosyal medyadaki 7/24 eforuyla, yönettigi haber siteleriyle adeta tek başına bir medya! Makul, hukuksuzluğa, adaletsizliğe tepki koyan vicdanlı bir ses…

Fuat Baran’dan, kendini her daim değişime açık tutan bu yenilikçi (innovative) “vatandaş gazeteci”den söz ediyorum. Baran, yapıp ettikleri ile karanlıkta sürekli yanan bir mum gibi çevresine ışık saçmaya devam ediyor, bir bakıma tarihe kayıt düşüyor. Baran’ın bu zaman zarfında kendine mahsus bir okur kitlesi oluşturduğunda şüphe yok. Muhtelif konulardaki görüş ve düşüncelerini sürekli bu okurla paylaşan Fuat Beyle biz de The Circle’da sizler için konuştuk.

 

Fuat Baran kimdir?

Fuat Baran Bingöl’de doğup ömrünün bir bölümünde İzmir’de yaşamış, sonra babasının memuriyeti nedeniyle Gaziantep’e göç etmiş, İmam Hatipli, Çukurova Kimya bölümü mezunu bir kimyager…

2006 yılından beri Amerika’da yaşıyorum. Evliyim ve iki çocuğum var.

Amerika’da neler yapıyorsunuz?

Kimyagerlik mesleğini hiç yapmadım.

Amerika’da Hizmet Hareketi’nin bir çok müessesesinde çalıştım.

Bir müddet, video editörlüğü ve grafikerlik yaptım Ebru TV’de.

2013 yılında başlayan dershaneler kriziyle sosyal medyada yazılar yazmaya ve twitterda aktif olmaya başladım.

Sonra Yeniyön haber sitesinde haber koordinatörlüğü yaptım.

Youtube üzerinden yayın yapan Özgürlük Zamanı ve Habergraf programlarında yorumcu ve sunuculuk yaptım.

Sonra Ebrutv kapatılınca boyacılık ve internet üzerinden ticaret ile uğraştım. kendi haber sitemi kurdum.

Şimdilerde elektronik eşya tamirciliği yapıyorum geçimim için…

Nasıl bir Türkiye manzarası görüyorsunuz?

Bulunduğum yerden Türkiye’ye bakınca mumyalanmış, içten çürümüş ama dışından hala kendisini korumaya çalışan bir ceset görüyorum. Türkiye ve Türk milleti hakkındaki tüm düşüncelerim bu yaşanan süreç ile değişti.

Öncelikle bu yaşanan süreç ile, gözümdeki perdenin kalktığına şahit oluyorum.

Bu beni üzüyor, ama ayni zamanda gerçekleri görme adına hayırlı da oldu.

Mesela, ben bir kürdüm; ve maalesef hayatım boyunca kürtlere yapılan ayrımcılıklara şahit oldum. Fakat herşeye rağmen, ailecek bunun bazı kötü insanlar tarafından yapıldığına inandım.

Bu süreç ile, bu kötülüğün tüm bir ülkenin günahı olduğunun farkına vardım.

Ermenilere, Alevilere ve Kürtlere yapılanların bugün Hizmet Hareketi mensuplarına yapılıyor olması ve buna halkın ses çıkarmıyor olmasını görünce, yapanların yanında, yapılanlara ses çıkarmayanların da bu kötülükte büyük payları olduğunu gördüm.

Bu nedenlerle Türkiye ile ilgili tüm iyi düşüncelerim ve ümitlerimi kaybettim diyebilirim.

Bundan sonra, her şey yarın normale dönse bile, Türkiye’de yaşamayı istemiyorum.

Cemaat’le ne zaman tanıştınız?

Hizmet Hareketi’ni ben 10 yaşında tanıdım. Hiç unutmuyorum, İmam Hatip lisesi orta kısmına başladığımın 2. haftasında bir arkadaşım, “abiler var ders çalıştırıyorlar” dedi ve böylece abilere gitmeye başladım.

Daha sonra yine ders çalışma amcıyla abilere gidip gelmeye başladım. Ailem önceleri karşı çıktı.

Özellikle babam, Hizmet Hareketi’nin milliyetçilik yaptığını söyleyerek karşı çıkmıştı.

Ben de, “bu insanlar milliyetçilik yapıyor olsaydı neden kürt bir çocuğun derslerine yardımcı olsunlar ki” dedim ve gitmeye devam ettim. Ailem muhafazakar bir ailedir.

Bu nedenle namaz kılınan ve kitaplar okunan bir yere gitmeme uzun süre itiraz etmediler.

Daha sonra Hizmet Hareketi’nin değişik kademelerinde yer aldım.

2013-1014 yani 17-25 aralıktan sonra Hizmet Hareketi hakkında yazılar yazmaya başladım.

O günlere bugünden bakınca Hizmet Hareketi’nde çok büyük değişiklikler olduğu kanaatindeyim.

Yaşanan süreci, Hizmet Hareketi’nin yeni bir evreye girme süreci olarak görüyorum. Öncelikle, Hizmet Hareketi çok steril bir fanus hayatı yaratmıştı içindeki insanlar için. Zira Hareket’in içindeki insanlar, kendileri gibi insanlarla dost arkadaş ve çevreye sahiptiler. Bu steril fanus içinde yaşayan insanlar, camdan duvarların arkasında olduklarından halk ve toplum ile iç içe görülseler de, toplumdan kopuk bir hayatları vardı. Bu nedenle toplumu tanıyamadılar ve toplumdan gelen sinyalleri ve sesleri duyamadılar.

İşte böyle bir hayat süren Hizmet Hareketi, 17-25 Aralık operasyonu ile o camdan fanusa ilk darbeyi yedi.

Fanus çatladı. Sesleri duymaya başladılar. Fanusun içinden herşeyi güzel gören insanlar, dışardaki toplum ile ilk defa direk kontağa geçtiler.

Ve bu geçişleri ne yazık ki kötü bir tecrübe oldu.

Hareket mensupları, toplumun hemen hemen hepsi ile temasta olup, içinde bulunsa da, aslında toplumdan, hatta bireylerin en yakınları olan aile ve akrabalarından ne kadar uzak olduklarının farkına vardılar. Düne kadar hareketi el üstünde tutan toplum, bir anda kendilerine terörist diyenlere inanmaya başladı ve cemaattekiler de kendilerini topluma anlatamadılar.

Zira toplumun dilini ve kodlarına vakıf değillerdi. Ama dediğim gibi bu fanusun kırılması bir bakıma da hareket adına faydalı oldu.

Bunun başında, Necip millet denilen toplumun aslında ne olduğunu, gerçek yüzünü gördüler. Adeta bir yalancı rüyadan uyandı Hareket.

İkincisi, Hareket fanusun içinden çıkınca, ya da fanusa dışardan hava girmeye başlayınca, daha önce görmedikleri, yada görse bile, bazen konforu kaybetmeme, bazen korkudan, bazen sorun adam ilan edilmeme korkusuyla sustukları yanlışları dile getirmeye başladı. Bu bence hareketin en büyük kazancı oldu.

Elbet bu hemen olacak ve kolay olacak bir süreç değil. Ama Hareket artık şunu rahatlıkla yapabiliyor, eleştiriyor, yanlışa itiraz ediyor ve bunu yüksek sesle dinlendiriyor.

Dün neden konuşulmuyordu sorusunun cevabı çok basit ama kimse bunu söylemeye cesaret edemiyor.

Neden?

Çünkü dün hizmet içinde çalışan insanlar, hem maddi olarak, hem de çevre olarak hizmete mahkumlardı.

Ve para aldıkları ve sosyal çevre olarak tümden içinde oldukları ve bir bakıma mahkum oldukları hareketi eleştiremiyorladı.

Bazıları bazı yanlışlara itiraz etse de, bu sefer de toplumdan dışlanma korkusuyla bunu yüksek dille söyleyemiyorladı.

İşte bu süreç ile insanlar herşeylerini kaybetti.

Mesleklerinden oldular, çevrelerinden oldular ve artık toplumla ister istemez kontak halindeler. Bu nedenle hem dışardan hizmete bakabiliyorlar, hem de maddi olarak olsun, toplumdan dışlanma  korkuları olmadığından yanlışları dile getirebiliyorlar.

Bu aslında Hizmet Hareketi adına çok büyük bir kazanç.

Ben AKP-Hizmet Hareketi arasında yaşanan bu sürecin yaşanmaması durumunda, belki maddi olarak hareket bir zarar görmeyecekti ama, içten içe başlayan kokuşma ve siyasal islamcı virüs belki de hareketi tümden saracaktı ve daha kötü bir sona doğru gidecekti bu yapı.

Hareket bu süreç ile çok önemli şeyleri öğreniyor. Bunların başında da demokrasi ve çok sesliliğin ne olduğunu öğreniyor.

Aslında hep dillerde olan bu söylemlerin bugün nasıl yaşanıldığını görüyor.

Va son zamanlarda buna karşı yapılan eleştirilerin nedeni de, varolan sistemin bundan korkusu ve kabullenememesi.

Hizmet hareketi ile ilgili eleştirel yazıları ben 2014-2015 yıllarında da yazıyordum.

Fakat bu yazılar o zaman çok fazla gürültü koparmıyordu.

Bunun iki nedeni var kanaatimce,

Birincisi, 15 Temmuz öncesindeki süreçte hareket mensupları olaylara daha akl-ı selim ile yaklaşıyor  ve radikal değillerdi.

İkincisi, hareketteki çoğu insanın kullandığı bir söylem olan, bunca zulmü ve mağdur varken, bunları konuşmanın zamanı mı söylemi.

Öncelikle bazı insanların bazı yanlışları dillendirmesi, mağduriyetlerin duyurulması ve mevcut hastalıkların tedavi edilmesine engel değil.

Hem kendi içimizdeki acıları ve yaraları sarabiliriz, hem de nerelerde hata yaptığımızı konuşabiliriz.

Konuşmamızın en büyük nedeni, bugün Türkiye’de yaşanan mağduriyetlerin, eğer bu şekilde devam ederse, dünya çapında başka ülkelerde de yaşanabilecek olmasıdır. Dolayısıyla erken teşhis ve tedavi çok önemli.

Zira yanlış her yerde yanlıştır ve dünya çapında başlayacak olan böyle bir süreç, domino etkisi ile harekete çok ciddi tamir edilemez zararlar verecektir.

Aslında kendi adıma eleştirilerimin en büyük sebebi budur.

Zira görüyorum yanlışları ve bu yanlışların nelere sebep olabileceğini yaşadığım ülkede görebiliyorum.

Ayrıca, Hizmet Hareketi bir yandan da şu an dünyada en tanınır ve kredisi olduğu zamanları yaşıyor.

İnsanlar size krediyi verirken, sizden bazı değişimleri görmek ister.

Unutmamak lazım ki, kredileri sonsuz değildir.

Hizmet Hareketinin şu an bir kredisi var ve bu kredinin iyi kullanılması lazım.

Artık Hareket bir cemaat değil ve cemaat refleksleri ve sistematiği ile hareket edemez.

Eğer aynı işleyişte ısrar edilir ve eski refleksler ile tepkiler verilirse, mercek altında olan ama bir o kadar da kredisi olan Hizmet Hareketi bundan çok ciddi zarar görür.

Bunun yaşanmaması adına, yanlışlarımızı düzeltelim, konuşalım, bir araya gelelim, çözüm yolları bulalım, aynı zamanda mağdurların seslerini de dünyaya duyurup, onlara yardımcı olalım diyorum.

Süreç bitince sorunlarımızı konuşalım diyenlere de sormak istiyorum, sorunlu olduğunu kabul ettiğiniz sistem ile, süreç 5 yıl daha sürecekse yine de bitmesini mi bekleyeceksiniz.

Bu sürede bu sorunlu sistem ve yanlışlar size daha fazla zarar vermeyecek mi?

Bu nedenle dediğim şey çok basit, “kimseyi hedefe koymadan, şahısları tartışmadan, sistemde ve anlayışla gerekli olan değişimi sağlamak adına kafa yoralım, oturup konuşalım ve bunları hayata geçirelim”.

Sizin için Hizmet nedir?

Hizmet Hareketi benim için bir yaşam biçimi. Bu Hareket benim için, inandığım ve yapmam gerekenleri yapmamda bir araç.

Hizmet denilince aklıma ilk gelen, kişinin kendisine hizmet etmesi geliyor.

Nasıl yani?

Şöyle, Hizmet, kişinin kendisini tanıması, iyi bir insan olması ve insanlara yararlı bir insan olma gayreti benim için öncelikle. Ben hizmeti, insanın kendisinden başlaması gereken bir olgu olduğuna inanıyorum. Zira kendisini halledememiş insanların, başkalarına faydalı olabileceğine inanmıyorum. Daha sonra insanlara iyiliği emretme kötülükten men etme vazifesinin yapılması adına kurulan sistemdir benim için Hizmet Hareketi.

Hareket’in kurucusu?

Fethullah Gülen Hocaefendi benim için çok değerli bir lider ve alim. Kendisini, kendi zaviyemden anlattığım bir yazı kaleme almıştım.  Orda da yazdığım gibi, peygamber sevgisi ve sahabeyi kendi adıma öğrendiğim insandır.  Ve bence çok büyük bir liderdir de.

Şu an ne olduğunu daha net gördüğümüz bir topluluktan Hizmet Hareketi gibi bir yapıyı çıkarması başlı başına tez konusu bir hadisedir bence.

Şu anda Cemaat’le olan irtibatınız?

Her hafta Bamtelini dinlerim, imkan ve fırsat oldukça da ziyaretine giderim. Son yıllarda konumumdan dolayı sohbetlere gitmiyorum. Ama Hareket ile ilgili irtibatım yok sayılmaz da.

Merkez?

Her sistemde merkez ya da idareci kesim ile çevre vardır. Bu durum Hizmet Hareketi için de geçerlidir.

Bu yadırganacak bir durum değil. Ben genel itibariyle Hizmet Hareketinin doğru işler yapan iyi insanlardan meydana geldiğini düşünüyorum ve buna şahit oldum. Ha arada kötü niyetli, yada konumunu kullanıp kendisine çıkar sağlayan art niyetli insanlar da olabilir ve vardır. Fakat bunun sayısının çok olduğu kanaatinde değilim.

Fakat son zamanlarda yaşanılan ve bazı hadiselere verilen tepkilerden gördüğüm kadarıyla, merkeze yakın bazı etkin kişilerin ortak hareket ederek bazı noktalarda Hareket’i Gülen’e rağmen kontrol etmeye çalıştıkları sonucuna vardım.

Bunu yazılarımda da dillendirdim.

Bu duruma Gülen’in de farkında olduğunu düşünüyorum.

Peki Gülen neden buna müdahale etmiyor?

Ben bu soruya 3 madde ile cevap veriyorum kendimce:

1- Gülen, bu insanların daha fazla insana zarar verir korkusuyla yakınında tutuyor.

2-Gülen, bu insanların ahiretlerini de düşünüp köprüleri tamamiyle yıkmıyor.

3- Gülen, Hareket içindeki insanların bu isimlere takılıp onların da sorunlar yaşamaması için ses çıkarmıyor.

Ama kanaatim odur ki, Gülen her şeyin farkında.

Fakat yine kendi düşüncem, bu süreç uzadıkça bu kişilerin hasarları daha fazla olacaktır ve bu bir yerde kopacaktır.

Fethullah Gülen, bu zor süreçte bence Hareket’i çok iyi yönetti. Her tarafı uçurum bir yokuşu çıkıyor şu an Hareket. Fazla gaz ile uçuruma savrulma ihtimali var, fazla yavaş giderse tümseklere takılıp geriye gitme durumu var.

Böyle kritik bir haldeki hareketi 5 yıl boyunca iyi idare etti ve ediyor kanaatindeyim.

Dengeleri gözetiyor ve bazen yenilikçi ve değişimlere destek veren açıklamalarda bulunuyor, bazen de buna karşı olan ve mevcut sistemin devamını isteyenlere de mesajlar veriyor.

Hizmet Hareketi nasıl düzlüğe çıkar?

 Değişim ve dönüşüm ile ancak düzlüğe çıkar.

Şu çok ortaya çıktı ki, eski sistem ve anlayış ile bu hareket varlığını sürdüremez.

Ve yine çok net ortaya çıktı ki, Hizmet Hareketi’nin bir kriz yönetimi yokmuş.

Yaşanılan süreç çok büyük dersleri ve çok büyük eksikliklerin görülmesini sağladı.

Eğer bu yaşanılanlardan ders çıkarılıp, Hareket kendisini yeniden dizayn eder ve dünyaya uyumlu bir hale getirecek değişimlere giderse eskisinden daha kuvvetli ve etkin çıkar bu süreçten.

Hareket’in artık cemaat anlayışından sıyrılması ve değişime gitmesi lazım.

Şeffafiyet, profösyönellik, kurumsallaşma, yerellik, milliyetçilikten sıyrılma, devletçi anlayışı terk etme, yazılı bir hukuku olma, tekelleşmeyi bırakma gibi daha sayabileceğimiz değişimleri yapması durumunda hareket bu süreçten çok daha güçlü çıkar.

Hareket’in potansiyeli de var bu değişimler için. Tam da bundan dolayı, Hareket’in düşünen ve yazan insanlarının bir araya gelerek hareketin geleceği adına beyin fırtınası yapması ve kararlar alması gerektiğine inanıyorum. Hareket’teki en önemli ve öncelikli yapılması gereken değişimin ise, kendimce Hareket’e laiklik anlayışının gelmesi lazım diye düşünüyorum. Yani işi din ve dini yaşamı anlatma olan insanların, Hareket’in diğer işlerinden elini çekmesi gerektiği kanaatindeyim.

Hatta Hareket’in medya, okul, hastane, vb işleri özelleştirmeye bırakması ve bunlarla kişilerin profesyonel olarak ilgilenmesi gerektiğine inanıyorum.

Tabi bu konular üzerinde daha detaylı konuşulacak konular; burda sadece kısaca değinmiş oluyorum.

Cemaat size ne kattı?

Hizmet Hareketi beni varoşlardan alıp bu günlere getirdi.

Ben fakir bir ailenin varoşlarda büyüyen çocuğuyum. Benim hem karakter, hem fikir, hem dini hayatımda çok büyük etkisi vardır Hizmet Hareketi’nin. Fakat benim belki de hem sorun adam olma, hem de bugünlere gelmemdeki en önemli unsur, sürekli dışarı ile de irtibatımın olmasıydı.

Sadece Hareket’in kitaplarını değil, çok farklı görüşteki insanın kitaplarını da okudum ve bunun da çok büyük faydasını gördüm.

Hareket mensuplarına da tavsiyem, kendi mahallelerinden çıkıp başka mahallelerde de dolaşmaları. Bunun büyük faydalarını göreceklerdir.

Süreci nasıl yaşıyorsunuz?

 Bu sürecin en büyük bedelini ne yazık ki Türkiye’de hapishanelere atılan masumlar ödediler. Bu insanlar için dua etmediğim bir günümü hatırlamıyorum. Ve bu insaların seslerini duyurma adına elimden geldiğince bir şeyler yapamaya çalışıyorum.

Haber sitesini kurmamdaki tek amaç da buydu. Zira 15 temmuz sonrasında cemaate ait tüm medya susturuldu ve insanlar sustular. Bu ortamda yazmamayı bir ihanet olarak gördüğüm için yazmaya devam ettim ve bu siteyi kurdum.

Bu amacım doğrultusunda yazmaya ve bu mazlumların seslerini duyurmaya devam edeceğim. Bu arada maddi olarak da elimden geldiğince mağdur insanlara yardımda bulunmaya çalışıyorum.

Süreç beni de herkes gibi, hem maddi hem manevi olarak çok hırpaladı.

İşimi kaybettim, işsiz kaldım, değişik işler yaptım.

Manevi olarak aklınız hep Türkiye’de ve Türkiye’de yaşınılan zulümlerde.

Ailemle aram bozuldu, ailem hepsi AKP li ve bana terörist, eli kanlı örgüt üyesi dediler.

Dedem ninem vefat etti, bu nedenlerden dolayı amcamlarımı arayıp taziyede bile bulunamadım.

Ülkeye 7 yıldır gitmedim ve ne zaman gidebilirim bilmiyorum.

Tabiki sürecin etkisi Türkiyede yaşayan insanlar kadar bize olmadı ama yinede etkilendik tabiki.

Hemen her hafta geceleri rüyamda Türkiyede oluyorum ve gözaltına alınıyorum, kaçıyorum, yani kısacası ülkede kardeşlerimin yaşadıklarını rüyalarımda yaşıyorum. Ve uyanınca hem halime şükrediyorum, hem de orda bunları yaşayanlara daha fazla dua ediyorum.

Süreç’te yurtdışına çıkan binlece insan var?

12 yıldır Amerika’da yaşıyorum. Bugün cebri hicret ile dışarı çıkan insanlara en büyük tavsiyem, kimseden bir şey beklemesinler.

Kendileri bulundukları ülkenin imkanlarını araştırsınlar. Dillerini mutlaka öğrensinler ve yarın döneceğiz psikolojisinden derhal sıyrılıp artık burda yaşayacağım diyerek bir ortam kursunlar kendilerine. Bu dediklerim zor biliyorum ama emin olsunlar ki belli bir süre zorluk çektikten sonra rahatlayacaklardır.

Meriç size neler çağrıştırıyor?

Meriç deyince aklıma çocuklarım geliyor. Önce Maden ailesi, sonra Meriç’te yaşanan faciadan sonra günlerce çocuklarıma bakarken gözlerim doldu.

Ben bir babayım ve faciada hayatını kaybeden o masumların yaşları benim çocuklarımın yaşlarına yakın. Evlat acısını hayal edince bile yüreğim kaldırmıyor.

Ve bu faciayı yaşayan bu insanlar, acaba neler yaşadılar ki, çocuklarının ve kendi canlarını tehlikeye atarak o yolculuğa çıktılar diye hep düşündüm.

Ve bunun cevabını, Meriç’te vefat eden ablamızın cenazesine ailesinin sahip çıkmaması, cenaze namazına köylülerinin gelmemesi, imamın cenaze namazını köy imamının kıldırmaması, bana o garibim kardeşlerimin neler yaşadıklarını daha net anlamamı sağladı.

Meriç Türk insanının vefasızlığının ne kadar derin ve soğuk olduğunu bana hatırlatacak artık. Bildiğimiz kayıpların yanında, kim bilir kaç can o nehrin soğuk sularında gitti bilemiyoruz. Kaç insanın hayalleri o soğuk sularda akıp gitti. Kaç çocuk bedeni o derin sularda annesinin kucağında duruyor şuan. Kaç çığlık, kaç feryat duydu o sular bilemiyorum.

Ama Meriç benim için vefasızlığın ve zulmün bir sembolüdür artık. Her şey normale dönse ve her şey düzelse bile, ben artık, Meriç nehirinin soğuğu kadar vefasız ve bu zulümlere  karşı Meriç Nehrinin derinliği kadar gaflet uykusunda olup, bu zulümlere destek veren insanların yaşadığı Türkiye’de bir daha yaşamak istemiyorum.

Hizmet Medyası’na yönelik ciddi eleştiriler yükseliyor son zamanlarda.

 Hizmet Hareketi’nin medyasının geçmişte büyük yanlışlar yaptıklarını düşünüyorum ve toplumun Harekete inanamamasının en büyük sebebinin de, AKP ile çok fazla birlikte görüntü veren medyasının olduğunu düşünüyorum. Bundan dolayı cemaat ve medya üzerine yazdığım yazıda da belirttiğim gibi, cemaate ait bir medya olacaksa bu medya Irmak tv gibi olmalı. Haber ve diğer konularda yayın yapan bir televizyon veya gazetenin cemaate ait olmasını doğru bulmuyorum. Medya işinin kişilerin yapması gerektiğine inanıyorum. İşadamları veya bu işlere meraklı ve imkanı olan insanların medya işini yapmasının, hem medya adına, hem hareket adına daha hayırlı olacağına inanıyorum.

Bugün Hareket’in medyasının etkili olamamasının sebebi olarak da geçmişten kalan kötü imajın etkili olduğunu düşünüyorum. Bu imajın silinmesi biraz zor ve zaman alacaktır.

Ancak önceden Hareket’in medyasında çalışan ve sonradan ortaya çıkan kişilerin kuracakları daha özgür ve bağımsız medya oluşumlarının zamanla etkili ve önemli işler yapacağına inanıyorum.

Fakat burda önemli noktanın, cemaate angaje olmadan daha geniş kesimlere hitap edecek yayın ve yorumlar ile olabileceğine inanıyorum.

Türkiye’ye ne zaman dönersiniz?

Bunu bilmiyorum. 7 yıldır gitmedim ve artık gidebileceğimi düşünmüyorum. Gidersem de, daha önce dediğim gibi ancak turist olarak giderim. Zira artık o ülkede yaşamak istemiyorum.

Kırgınlıklar?

Kırgınlığım tabiki var.  Öncelikle Türk halkına çok kırgınım. Sonra kendi çevreme ve ailemden insanlara kırgınım. Zira bize hiç hak etmediğimiz suçlamalarda bulundular ve bizlere yapılan zulümlere destek verdiler.

Bu kırgınlığım hiç geçmeyecek.

Hayalleriniz?

En büyük hayalim, mazlumların ve mağdurların tez zamanda rahata kavuşmaları ve bunları yapan insanların gerçek yüzlerinin ortaya çıkması.

Kendi adıma bir beklentim ve hayalim yok.

İnsan olarak doğduğum bu dünyadan, bir insan olarak göçüp gidebilirsem yeter bana.

Kaynak: The Circle

]]>
Süleyman Sargın: “Hocaefendi’yi Dinlemedik!…” http://www.kocar.org/yazilar/suleyman-sargin-hocaefendiyi-dinlemedik/ Wed, 28 Feb 2018 01:54:01 +0000 http://www.kocar.org/?p=4440 Engin Sezen, The Circle

Fethullah Gülen’in rahle-i tedrisinden geçmiş İlahiyatçı sayısı kadar, mesela tarihçi, sosyolog, psikolog, dilci ve edebiyatçı da olsaydı, ne olurdu acaba? Gülen’in ders halkasında sosyal bilimciler, iletişimciler, dilciler de olsaydı!… Cemaat’in dili, söylemi ve kültürü nasıl bicimlenirdi!

Ne ki, Cemaat’in “içdili” daha çok İlahiyatçılarca, “dışdili” de siyaset bilimcilerce biçimlendi genel itibariyle ( Gülen ve Hizmet Hareketi’nin akademik literatürüne bakınız).

Türkiye şartlarında bir Eğitim hamlesi olarak ortaya çıkan ve gelişen  Hareket’in hala tebeyyün etmiş ve genel kabul görmüş bir eğitim teorisinin olmamasının sebeplerini de acaba buralarda mı aramak lazım! Söz sırası gelmişken, “peki Hareket’in, literatürde kabul görmüş bir teolojisi var mı” diye bir başka soru da pekala ileri sürülebilir.

Bence, evet Hareket’in daha çok tecrübevi bir eğitim teorisi ve Risale-i Nur merkezli bir teolojisi vardır, ama bu henüz bir türlü ortaya koyulabilmiş değildir. Sanırım bu, Hareket içindeki eleştirel, yenilikçi düşünmeye “güvenli alanlar” sağlanamamasıyla da ilgili bir husus-tu. Artık, bugün itibariyle “zaman değişti ve asır başkalaştı”, ve deyim yerindeyse “cin şişeden çıktı…”. Umulur ki eleştirel düşünme kendine Cemaat içinde daha köklü ve cemaatkilerce de daha içselleştirilmiş bir yer bulur. Hareket, Batı’da konjöntürel ve muvakkat bir AKP karşıtlığı ile kısa süreli bir hüsn-i kabul görse de, ancak şeffafiyet ve eleştirel düşünmeyle kalıcı, güvenli ve arzuladığı yeri bulur.

Fethullah Gülen’in ders halkasından geçmiş İlahiyatçılarla zaman zaman hem-mekan olmuşumdur. Aralarından 4 kişiyi çesitli sebeplerden dolayı özellikle takip ettim, önemsedim:

Ahmet Kurucan, Osman Şimşek, Enes Ergene ve Süleyman Sargın…Belki bir başka yazıda bu sebepler izah edilebilir. The Circle mülakatları vesilesiyle mezkur zevatın hepsiyle konuşma imkanı buldum.

Süleyman Sargın…Uzunca süredir, kendisini yazdıklarından izlesem de Sorgun hocayla tanışmıyoruz. İstifadeye medar kitapları kütüphanemde.  Hizmet’in mesajını, sehil bir imtinayla geniş kesimlere aktarabilen, manayı üslupta boğmayan bir kalem. Sohbet tarzında, halavetli bir anlatımla kaleme aldığı yazıların içtenliği ve muktesebatı, yazarının yabana atılmayacak bir sahib-i kalem olduğunu hissettiriyor okura.  Daha çok manevi konularda kalem oynatıyor Sargın Hoca. “Dua” diyor, “namaz” diyor… Yaşanan sosyal ve siyasal hadiselere manevi zaviyeden bakıp ruhi reçeteler sunuyor. Yazıları www.tr724.com’daizlenebilir.

Hizmet Hareketi’ne merbutiyeti müsellem: “Otuz senedir, isnat edilen iftiralardan, karalamalardan binde birini bile haklı çıkaracak tek bir emare görmedim bu Hizmet’te. Sadece sevgi gördüm, şefkat, merhamet ve mülayemet gördüm” diyor. Ekliyor:

“Hizmet bir fazilet mektebi oldu hepimiz için. fedakârlık, hasbîlik, beklentisizlik, adanmışlık gibi kavramlar milyonların hayat düsturu haline geldi. Eline çantasını alıp dünyanın herhangi bir yerine arkasına dönüp bakmadan gitmeyi yüz binlere bu hizmet öğretti”.

Kendisi İsveç’te… Ma-aile ayakta kalma mücadelesi veriyor oralarda. Bütün göçmen ve mültecilerin yaşadığı bir post-traumatik dönem. Muhakkak bir düşünsel bir istihaleden de geçiyor. Yeni kültür ve dile adaptasyon, o dil ve kültür iklimindeki akültürasyon bir süre alacak, belki bir on yıl belki iki on yıl…Bu mülakatta kayda değer şeyler söylüyor Sargın Hoca. Bir anlayışı, yerleşik bir telakkiyi, bu dönemde, 2018 Şubatı’nda dile getirmesi önemli kılıyor söylediklerini…Allah nasip etse, aynı soruları kendisine bir on yıl sonra tekrar sormak isterdim.

Süleyman Sargın kimdir?

Boşnak asıllı bir Ege çocuğuyum. Ben de Hizmet’in, köyünden alıp sahip çıktığı binlerce örnekten biriyim. “Okumuşken bari dinini de öğrensin” düşüncesiyle ailem İmam Hatip’te okumamı istedi. Niyet, liseyi bitirip babamın ticari işlerini devam ettirmekti. Ama öyle olmadı. İmam Hatip’te okurken Turgutlu’da Hizmet’in ilk yurtlarından olan Akyazılı vakfına bağlı yurtta kalıyordum. Lise-1’di sanırım, bir akşam bize Hocaefendi’nin bir talebesinin Arapça kursu vereceğini söylediler. Ahmet Kurucan abiyle o akşam tanıştım. Bu tanışma benim hayatımın akışını değiştirdi. Çok etkilendim ve çok sevdim Ahmet Abi’yi. Sevdikçe ve tanıdıkça İlahiyatçı olmayı ve bir gün Hocaefendi’den ders okumayı hayal etmeye başladım.

İmam Hatip’in ardından İzmir İlahiyat’ı tek tercih olarak yazdım çünkü Ahmet Abi o dönem İzmir’de yaşıyordu. Her hafta en az iki gün okul dışında dersler okuduk Ahmet abiyle. İlahiyatın ardından da Allah lütfetti ve Hocaefedi’yle de ders okumak nasip oldu.

Hocaefendi 20 Mart 1999’da Amerika’ya gidince biz biraz arafta kaldık. Birkaç ay sonra malum kaset fırtınası koptu ve Hocaefendi aleyhinde çirkin bir kampanya başladı. O dönem bir süre memlekette kaldım. Daha sonra 2000-2001 döneminde Ankara Samanyolu kolejinde öğretmenliğe başladım. Beş sene öğretmenlik yaptım Ankara’da. Ardından (Eylül 2005) Zaman Gazetesi bünyesinde o zaman Akademi sayfası olarak yayınlanan sayfada çalışmaya başladım. Bir süre sonra da Zaman’ın Dini yayınlar editörü oldum. 2008’de de Cuma ekinde düzenli yazmaya başladım.

2010 yılı Nisan ayında çok fedakâr ve civanmert bir ekibin himmet ve gayretleriyle Hizmetin medya gruplarından bağımsız olarak Radyo Cihan yayına başladı. Maksadımız hiçbir siyasi ve ticari menfaat gütmeden, ulaşmak isteyen insanlara dolu dolu bir manevi içerik sunmaktı. Radyo kısa sürede Türkiye’nin her yanında büyük bir teveccühe mazhar oldu. Dinleyicilerden “Bunun bir de televizyon versiyonu olsa…” talepleri gelince 21 Mart 2013’te Irmak Tv doğdu. Ama televizyon işi radyoya göre oldukça maliyetli ve profesyonellik isteyen bir işti. Bu sebeple Feza Gazetecilik bünyesine katıldık. Onlar da büyük bir özveriyle sağ olsunlar bize sahip çıktılar. Irmak Tv dini içerikli yayın yapan televizyonlar arasında hem görsel hem içerik açısından ciddi bir fark oluşturdu. Gerçekten hepsi birbirinden değerli ve fedakâr, samimi bir ekiple üç yıl boyunca iyi şeyler yapmaya çalıştık. Aynı dönemde Fatih Ünv. İlahiyat Fakültesi’nde Tasavvuf hocası olarak iki yıl çalışmak da nasip oldu.

4 Mart 2016’da kayyımların gaspıyla yayınlarımız durdu. Biz de işsiz kaldık. 24 Mart’ta bir iş görüşmesi için yurt dışına gidecekken havaalanında pasaportumuza el konuldu. Meğer kayyımlar Feza Gazetecilik bünyesindeki bütün yöneticilere tedbir koydurmuşlar. Hakkımızda terör soruşturması başlatmışlar. Yurt dışı yasağına yaptığımız itiraza “Şimdilik sadece pasaportunuzu aldık, sizi de almamız gerekiyordu” mealinde bir cevap aldık.

Şimdi neredesiniz ve ne iş yapıyorsunuz?

Pasaporta el konulduktan sonra biz her gün gözaltına alınma ihtimaliyle yaşadık. 15 Temmuz gecesi İstanbul’da evimde, bitmek üzere olan doktora tezimi yazıyordum. Daha rahat çalışırım düşüncesiyle ailemi de İzmir’e bırakmıştım. O hadise yaşanınca zaten hakkımızda açılmış bir dava var, bizi bu saatten sonra rahat bırakmazlar düşüncesiyle ertesi sabah el çantamı alıp evden çıktım. Nitekim 20 Temmuz günü polisler kapıyı kırarak evimize girmişler. Her tarafı talan edip gitmişler. Daha sonra bir kere daha aynı şekilde baskına gelmişler.

O arada ben bir süre bir arkadaşımın evinde kaldım. Bülent Korucu’yu bulamadıklarında eşini almaları üzerine aynı şeyi yaşayabileceğimiz endişesiyle çocukları da İzmir’de sakladık. Bir aylık bir gaybubetten sonra arkadaşlarımın da yönlendirmesiyle yurt dışına çıkmaya karar verdik. Çıkış tarihimize birkaç gün kala çocuklar da bir şekilde İstanbul’a gelebildiler. Çoluk çocuk hep birlikte Meriç’ten geçerek epey sıkıntılı bir yolculuktan sonra Yunanistan’a ulaştık. İki ay kadar orada kaldık ve İsveç’e iltica ettik.

Şu an İsveç’tesiniz?

Evet. Hamdolsun oturumumuzu aldık. Ailece dil öğrenmeye odaklandık. Çocuklar okula, biz de eşimle birlikte her gün kursa gidiyoruz. Elde avuçta ne varsa hepsini ülkeden çıkarken kaçakçılara verdiğimiz için burada devletin sağladığı sosyal yardımlarla hayatımızı idame ettiriyoruz.

Burada münzevi bir hayat yaşıyorum diyebilirim. Mukayeseli Bediüzzaman ve İbni Arabi okumaları yapıyorum. Doktora tezim de bu minvaldeydi. Bunun dışında İsveççe kitaplar da okuyorum. Bu ülkeyi ve insanını tanımaya çalışıyorum. Haftada bir defa TR724’e yazmaya çalışıyorum. Ayrıca Meşale FM adıyla bir internet radyosundan insanların manevi beslenmelerine fayda sağlayacak bir içerikle yayın yapıyoruz. SCF bünyesindeki arkadaşlarla da zaman zaman bir araya geliyoruz. Onlara çok katkım olmasa da kendilerinden çok yararlanıyorum.

Bir dönem Hizmet Medyası’nda çalıştınız. Hizmet’in medyası olmaması gerektiğini söyleyenler var. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Bu tür genellemelerin doğru olmadığı kanaatindeyim. Hele ki “Hizmetin medyası olmamalıydı” yaklaşımı kesinlikle doğru ve hakkaniyetli değil. Otuz senedir ülkede ve dünyada pek çok haksızlığın, hukuksuzluğun karşısında dimdik duran bir medya geçmişi var Hizmet’in. Mevcut ortamın hararetinden etkilenip geçmişi yok saymak, hizmet medyasına “hiçbir faydası olmamış da hep zarar üretmiş” muamelesi yapmak adil bir yaklaşım değil. Bundan sonrası için şartlar ne getirir onu bilemem. Ama Hizmet’in Medyası olsa bile bence artık bu “almak ve abone olmak zorunda olduğumuz” bir medya olmamalı. Haksız rekabete meydan verilmemeli. Hizmet medyasını çıkaracak arkadaşlar kalite ve içerikleriyle kendilerini kabullendirip beğendirirlerse onlara “siz olmayın” deme hakkımız olabilir mi?

Bu sadece medya konusunda da olmamalı. Yayınevi mesela. Bugüne kadar Hizmet’ten olup da başka yayınevinde kitabını bastıran insanların kitaplarına hizmetin dağıtım şirketleri mahzurlu muamelesi yapıyordu.

İlginç. Nasıl mesela?

Bir kitap basılacaksa onu da biz basarız mantığı ve bastırmayanın kitabını dağıtmama, onu ötekileştirme yaklaşımı da pek çok insanı yaraladı ve üzdü. Hizmet’in yayınevi olabilir ama sadece o yayınevi olmalı denirse bunun da hiçbir fayda sağlamayacağı açık.

2008’lere, 10’lara baktığınızda Hizmet medyası’nın AKP’yi neredeyse hiç eleştirmediğini, bilakis Erdoğan’a övgüler düzdüğünü görüyoruz. Mesela “Dersane krizi”ne kadar AKP ile ilgili neredeyse hiç yolsuzluk haberi yok? Yanlış mı hatırlıyorum?

O dönemde Akp’yi eleştiren mi vardı? Şöyle bir algı oluşturuluyor; sanki Akp ve Erdoğan ilk günden beri bu kadar zalim ve diktatördü ve hizmet bunu bildiği halde bu adamları destekledi! Yok öyle bir şey. Mesela Çetin Altan’a 2009’da basın özgürlüğü veren Erdoğan bugün Çetin Altan’ın her iki oğlunu da müebbet hapse mahkûm etti. Hizmetin Akp’yi desteklediği dönem herkesin bildiği gibi Akp’nin 28 Şubat dönemi ardından hızla yapmaya başladığı idari ve yargısal reformlar dönemiydi. Avrupa birliğiyle sürekli müzakereler, birbiri ardına açılan fasıllar, demokratikleşme yolunda atılan adımlar vs… Dolayısıyla bu destek, o dönemde yapılan güzel şeylere yönelikti. Bu işin bir yönü.

İkinci yönü de şu, Bülent Keneş’in de belirttiği gibi, o dönemin aktörlerinin hangi maslahatı gözeterek bu desteği verdiğini net olarak bilmeden kesin yargılara varmak doğru olmaz. Ben hizmet medyasının Akp ile ilişkisinde olması gerekenden daha yakın durduğunu ve zaman zaman mesafeyi koruyamadığını kabul ediyorum. Bunun yanlış olduğunu da. Ama Hocaefendi’nin buna bilinçli olarak ses çıkarmadığını düşünüyorum. Bu tabii benim kendi yorumum, bir bilgiye dayanarak söylemiyorum bunu. Ta 2004’te MGK’da hizmeti bitirmek için imza atmış bir siyasi yapının ve niyetlerinin farkında olmadığını düşünmek Hocaefendi’yi oldukça hafife almak ya da tanımamış olmak demektir. Hocaefendi gerek medya vasıtasıyla gerekse seçimlerde destek vererek, Akp’den gelmesi muhtemel saldırıları hep öteledi. Bu ötelemeler hizmete en az 10 yıl kazandırdı. Bu on yılda hizmet özellikle yurt dışında ciddi mesafeler aldı. Önemli açılımlar yaptı. Eğer hizmet hareketi bugün yaşadığı şeyleri on sene önce yaşasaydı yurt dışında kendisini anlatacak bir mecra bulmakta bile zorlanırdı.

Üçüncü olarak, Akp’ye muhalefeti erken başlattığı için takdir ettiğimiz Today’s Zaman da bir hizmet medyasıydı ve Feza Gazetecilik bünyesinde çıkıyordu. Buna rağmen Hocaefendi ne Today’s Zaman’a ne de Zaman ve STV’ye müdahale etti.

Cemaatin şu anda hala neden güçlü bir medyası yok? Belki de en çok ihtiyaç duyduğu bir zaman diliminde.

Medyası olmamalı diyoruz ya, ondandırJ).

Ben öyle bir şey demedim!

Bütün medya organlarına hukuksuzca el konuldu. Binlerce insan işsiz kaldı. Pek çok arkadaşımız içeride. Dışarı çıkanlar da ellerinde avuçlarında olanı kaçakçılara verdiler. Herkes dünyanın ayrı bir yerine dağıldı. Hizmetin de haliyle önceliği mağdur, mazlum insanlar. Zaten imkânlar oldukça kısıtlı. Olan da muavenet maksadıyla mazlum ve mağdurlara gönderiliyor. Yunanistan’da binlerce insan birikmiş. Ekonomik sıkıntılar, parçalanmış aileler vs derken, bahsettiğiniz anlamda “güçlü” bir medya oluşturmaya imkân yok.

Ama bireysel anlamda çok etkili yayınlar yapılıyor. Ben bu anlamda Stockholm’deki arkadaşların kurdukları SCF’yi ilk sıraya koymak isterim. Gerçekten hazırladıkları raporlar ve ortaya koydukları performansla Türkiye’deki zulmü uluslararası platformlarda duyurmayı başarıyorlar. Bugün pek çok uluslararası medya ajansı ve gazeteler, diplomasi çevreleri, basın meslek kuruluşları, Türkiye ile ilgili değerlendirmelerinde SCF’nin raporlarına atıfta bulunuyorlar. Ve arkadaşlar gerçekten her türlü takdire layık bir fedakârlıkla bunu yapıyorlar. Kimi geceleri postanede hamallık yaparak, kimi pizza dağıtarak, kimi uber yaparak ekmeğini kazanıyor ama gazeteciliklerini devam ettiriyorlar. Tasarımcısından içeriğe katkı sağlayanına kadar hepsi kendi şahsi bilgisayarlarıyla evden çalışıyorlar. Bir ofisleri bile yok.

Aynı şekilde TR724 de önemli bir boşluğu dolduruyor. Samanyolu haber sitesi ve Merih Fm ile MC Tv var. Almanya’da yine şahsi teşebbüsleriyle bazı arkadaşlar Emel Radyo ve Barış Radyo adı altında radyo yayınına başladılar. Ailem tarzında bir derginin de hazırlığını yapıyorlar. Bunun dışında Turan Görüryılmaz’ın Tarık Toros’la ve Mahmut Akpınarla yaptığı yayınlar, Erkam Tufan Aytav’ın yayınları, Ekrem Dumanlı’nın, Ahmet Bozkuş’un, Emine Eroğlu’nun yayınları da oldukça dikkat çekici. Belki bütün bunlara zamanla kendi tabii seyri içinde büyüyecek tohumlar olarak bakmak gerekir.

Cemaat’e kimi zor sorular soran gazeteci ve akademisyenler var. Siz bu eleştirilere nasıl bakıyorsunuz?

Aslında insafla ve hakperest bir nazarla baktığımızda son dönemde Hizmet’e en ciddi eleştiri yöneltenlerden biri Hocaefendi. Son on Bamtelini dinleyin, Hocaefendi kendi nezih üslubu ile bu akademisyen arkadaşların dile getirdikleri eleştirileri söylüyor. Müesseseleri daha rantabl değerlendiremez miydik, diyor mesela. Fırsatları kaçırdığımızdan, kendimizi iyi anlatamadığımızdan, gayr-i meşru muhabbetin cezasını çektiğimizden daha pekçok konuya kadar esaslı eleştirileri var.

Bahsettiğiniz eleştirilere gelince, eleştiri ve konuşma, sorgulama hakkına sonuna kadar saygılıyım. Kim ne derse desin, nasıl konuşursa konuşsun asla susturulmamalı, hakarete uğramamalıdır. Eleştiri haklarına saygılı olmakla eleştirilerine katılmak aynı şeyler değil elbette. Katıldığım noktalar da var, katılmadığım noktalar da. Onlar eleştiri özgürlüğü istedikleri kadar eleştirilmeyi de göze almalı ve kendilerini eleştirenlere olgunlukla yaklaşmalı, o eleştirilerde bir dane-i hakikat var mıdır diye bakmalı, onları “duygusallıkla” “hizmetin paralı elemanı olmakla” vs. suçlamamalılar.

Bir kere eleştirenlerin hepsini aynı kategoride görmüyorum. Bazıları sanki üzüm yemekten ziyada bağcıyı dövmeye odaklanmış gibi. Hiç kimsenin niyetini sorgulama makamında değilim. Ama Elijah Muhammed örneğiyle başlayıp Hocaefendi’yi “Peygamber kıssalarıyla takipçilerini yanıltmakla” suçlamanın elle tutulur hiçbir yanı yok. Bu tarz ifadeler bir tespit veya analiz değil maalesef temelsiz ithamlar mahiyetinde. “Otoritesini kiminle paylaştığını bilmiyoruz” sözü de “100-200 kişilik bir cemaati yönetiyor gibi” ifadesi de bence ilmi, akademik ve verilere dayanan bir tespit değil, tamamen bir suizannın dışa vurumu. Böyle temelsiz kişisel yorumlar, gerçekten değerli ve birikimli o akademisyen arkadaşların ortaya koydukları başka tespitleri de değersizleştiriyor.

Hizmet’in tarihi boyunca en büyük çalkantılara maruz kaldığı şu son beş altı yılda Bamteli’ni dinlemediğini ve üç yıldır hizmetin hiçbir toplantısına bilerek katılmadığını söyleyen arkadaşa gerçekten çok üzüldüm. Oysa gerçekten çok değerli ve ciddi katkıları olabilecek bir isim. Ama yaklaşımı böyle olan birinin hizmetle ilgili analizlerinin gerçekliği ve isabet oranı ne kadar olabilir! Hem öyle bir yaman çelişki ki, aynı platformda yazan iki ilim adamından biri Hocaefendi’yi “Peygamber kıssalarıyla takipçilerini yanıltmakla” suçlarken, diğeri “Sahebe ve peygamber kıssası anlatmayıp siyasi mesajlar vermeye başladığı için” bamtelini seyretmediğini söylüyor!

Bir de kendilerine yönelecek muhtemel eleştirilerin önünü almak adına “Dini yapılarda lidere vefa, ahiretimizi kazandırdı duygusu, kuvvetli gönül bağı vs vardır” diyorlar. E, ne olmuş varsa! Elbette olacak. Ahiret benim kazanacağım en değerli şey. Onu kazanmama vesile olan insana vefalı olmam da insanlığımın ve imanımın gereği. Bunda yadırganacak ve küçümsenecek ne var! Buna rağmen eleştirenlerin hemen hepsinin söylediklerinden istifade edilecek yanlar buluyorum.

İhsan Yılmaz hocayı bu bağlamda ayrı düşünüyorum. Zaman zaman Karadenizli üslubuna feda etse de söylediklerinde yüreğindeki ızdırabın izlerini görmek mümkün. Onun derdi gerçekten üzüm yemek. Üstelik sadece Hizmet’i eleştirmiyor. Hizmet’e bir söylüyorsa Akp ve Erdoğan’a on söylüyor. Yapıcı önerilerde bulunuyor. Arkadaşlara yol gösteriyor, yardımcı oluyor.

Bir de hepimizin ve tabii ki akademisyen arkadaşların unutmaması gereken bir şey var. Belki batı düşünce ve bilgi sistemlerinde yeri yok ama ahiret ve hesap denen bir realite var. Konuşurken, yazarken, analiz ederken, ithamlarda ve hatta bazen iftiralarda bulunurken ahirette önümüze konacak faturayı da göz ardı etmemeliyiz. Ümitsizlik aşılayan, ayrıştıran, sevgi dilinden ve saygıdan mahrum ifadelerden kaçınmalıyız. Eleştiri yaparken kalbi kırık insanları, hapishanede çile çekenleri, muhacirleri de düşünerek onlara daha çok moral olacak, inkisara uğratmayacak yaklaşımlar sergilemeliyiz.

İçeride kalan, hapis yatan eski gazeteci arkadaşlarınız hakkında neler düşünüyorsunuz?

Onların mağduriyetlerini duyurmak adına elden ne gelirse yapmaya çalışıyoruz. Bunun dışında pek çoğunu birebir tanıdığım melek-nümûn arkadaşlarıma her gün mutlaka ismen dua ediyorum. Liste o kadar uzuyor ki… Koca bir medya grubunun başkanı Hidayet Karaca mesela, üç yılı aşkındır tutsak. Mustafa Ünal gibi Ankara gazetecilerinin hemen hepsinin sevip saygı duyduğu bir isim terör iddiasyla bir buçuk senedir hapiste. Daha yeni Zaman’ın görsel yönetmeni Fevzi Yazıcı’nın mahkûmiyet haberiyle sarsıldık. Faruk Akkan, Emre Soncan, Alaattin Güner, Tuncer Çetinkaya ve daha onlarca masum gazeteci bir hiç uğruna çile dolduruyorlar. Rabbimden niyazım hepsini tez zamanda hürriyetlerine kavuştursun.

Hareket’in sizce şu an acil ihtiyacı ve buna mebni yapması gerekenler neler olabilir?

Hareket’in acil ihtiyacı bir an önce ciddi manada organize olmak ve insanlara yol göstermek. Bir yanda Türkiye’deki acılar, bir yanda Yunanistan’da birikmiş insanlar, diğer yanda dünyanın pek çok ülkesine dağılmış cebri muhacirler. Hepsine yönelik ayrı ayrı çalışmalar yapılmalı. 15 Temmuz’un üzerinden bir buçuk sene geçti. “Hadisenin şoku” mazereti geçerli değil artık. Mazlum ve mağdurların sesini duyurmak, Hizmet’in masumiyetini bütün dünyaya anlatmak için daha organize ve etkili çalışmalar yapılmalı.

Havuz medyasının propagandalarından etkilenip ümitsizliğe düşen insanlar olabilir. Haklı, haksız eleştiriler var. Onları dikkate almak lazım. İnsanlara ümit aşılamak, geleceğe dair reel perspektifler sunmak gerekir. Ötekileştirici, dışlayıcı söylemlerden, kafası karışıklar, zihni berraklar gibi saçmalıklardan fersah fersah uzak durulmalı ve böyle söylemlere ve söyleyenlere kesinlikle prim verilmemeli.

Cemaat’in lider kadrosu hakkındaki düşünceleriniz? Özeleştirel bir durum, bir sorgulama müşahede ediyor musunuz orada?

Lider kadrosundan kastınız Gökhan Bacık’ın “merkez bürokrasi” olarak adlandırdığı yapı sanıyorum. Uzun zamandır doğrudan bir temasım ve iletişimim olmadığı için (Bu benim tercihim değil tabii ki) özeleştirel bir durum var mı yok mu onu bilmiyorum. Hiç yok demek hem haksızlık hem de su-i zan olur. Sonuçta çok zor bir dönemden geçiyoruz. Her şeyin bir anda düzelmesini beklemek gerçekçi olmaz. O abilerin hizmetin derdiyle hepimizden fazla dertlendiklerini ve bu eleştirileri yabana atmayacaklarını düşünüyorum. Ama bahsedilen sıkıntılar, sorunlar nezle değil ki bir haftada iyileşsin.

Merkez bürokrasi lafını önemsiyorum çünkü Hocaefendi’yi burada ayrı tutuyorum. Son on beş yılda yapılan ve bugün pek çoğumuzun kendi aramızda konuştuğumuz, bazılarını akademisyen arkadaşların dillendirdiği hataların Hocaefendi’yle bir ilgisi yok. Bunu Hocaefendi’yi tabulaştırdığım veya etrafında bir koruma kalkanı oluşturmaya çalıştığım için söylemiyorum. Gerçekçi ve hakperest olmak, her şeyi yerli yerine koymak gerekir.

Unutmamak lazım biz, şu anda büyük hayal kırıklığı yaşadığımız, kızdığımız, öfkelendiğimiz, vefasızlığından dem vurduğumuz bu toplumun çocuklarıyız. Hepimizde bu toplumu ait eksikler kusurlar var. Kimimizde makam, kimimizde şöhret, kimimizde hubb-u cah, kimimizde yönetme arzusu… Üstad’ın hücumat-ı sittesinin bu dönemde altmışa çıktığını söylüyor Hocaefendi. O altmış hücumun hepsine maruz kalıyoruz.

İhsan Yılmaz’ın da tespit ettiği gibi Hocaefendi son on beş yılda hizmetin kendi iç dinamiklerini oluşturması, meşveretin oturması ve kişi odaklı değil, sistem ve ilke odaklı bir yapıya dönüşmesi için hizmetin işlerine –zannedildiğinin aksine- çok müdahil olmadı. Evladına şirketini teslim eden baba gibi, hata yapa yapa işi öğrenmemizi bekledi. Ufak tefek yanlışlara göz yumdu. İstişare kararlarına çoğu kez kendine rağmen saygı duyup hayata geçirdi. Kendisi daha çok ilkeleri, prensipleri hatırlattı ve irşad makamında kaldı. Bu onun bize olan hüsnü zannının neticesiydi ve büyük bir âlicenaplıktı. Ama yukarıda bahsettiğim hastalıkların tesiriyle biz bu yükü taşıyamadık. Çünkü o hastalıklara işaret eden ve tedaviler öneren Hocaefendi’yi dinlemedik.

Burada şu kurum, bu kurum, falan şahıs değil kastım. Hocaefendi’nin elli yıllık yol arkadaşları M. Ali Şengül, Abdullah Aymaz ve İsmail Büyükçelebi abiler dışında bunun istisnası yok. Ben de dâhil hepimizin hataları ve kusurları oldu. Bu sonuçta hepimizin payı var ve bu Hocaefendi’nin ortaya koyduğu ilkelerden değil, o ilkeleri hayata taşıyamamamızdan kaynaklandı. Rica ederim, insanları değil rakamları saymayı bize Hocaefendi mi salık verdi! Ya da hizmetin temsilcisi olarak görev yaptığı ilde belediye başkanının makam arabasıyla gezmeyi o arkadaş Hocaefendi’den mi öğrendi! Okulların gerek eğitim gerek rehberlik kalitesi Hoceefendi’yi çok dinlediğimiz için mi düştü! Misalleri çoğaltıp moral bozmak istemem, maksat anlaşılmıştır herhalde. Hiç kimse bu kadar bulaşığı Hocaefendi’nin önüne atıp işin içinden sıyrılmaya kalkmamalı. Bu anlamda son on beş yirmi yılda irili ufaklı sorumluluk alan herkesin Hocaefendi’ye ve hizmete özür borcu var.

Hizmet yoluna nasıl devam eder?

“Yeis mani-i her kemâldir” der Bediüzzaman. Hocaefendi de “Kişinin ümidi imanı nispetindedir” diyor. Hizmete dair bir tek gün bile ümitsiz olmadım. Bu hizmet tamamen iyilik hedefleyen ve insanları hakiki insan olma ufkuna taşımayı amaçlayan tertemiz, masum bir hareket. Evet, yanlışlarımız, hatalarımız oldu ama en ağır eleştirileri getiren arkadaşlar bile hizmetten bahsederken cümleye “En nezih, en temiz, kaliteli ve beyefendi insanları bu camiada tanıdım” diyerek başlıyor. Şimdilerde daha iyi fark ettiğimiz böyle bir çürümüş toplumun içinden bu denli nitelikli bir topluluğu çıkarmak bile Hocaefendi’yi takdir etmemiz için yeter.

Hizmet ağır bir kaza geçirdi ama Allah’a hamdolsun ölmedi. Yolun kaderinde bu türlü kazalar vardır elbette ama bu, bizim trafik kurallarına hakkıyla riayet edip etmediğimizi sorgulamamıza mani olmamalı.

Binalar, kurumlar gitti belki ama gönüllerdeki hizmet sevdası hala duruyor. Bundan sonrası için dişimizi sıkıp sabredersek ve bahsettiğimiz hatalardan gerekli dersleri çıkarırsak Allah’ın inayetiyle hizmeti çok daha güzel günler bekliyor.

Bulunduğunuz yerden nasıl bir Türkiye manzarası görüyorsunuz?

Orada doğduk, büyüdük, çalıştık, bir sürü hatıra biriktirdik ve güzellikler yaşadık. Elbette seviyoruz ama şimdilerde benim için Türkiye, maalesef koskoca bir hayal kırıklığı demek. Meriçte can veren öğretmen ablamızın babasının cenazeye ilgisiz kaldığını ve sahip çıkmadığını duyunca bu inkisarım katlandı. “Adamlar ne yapsın, havuz medyasının bombardımanına maruz kalıyorlar ve onlara inanıyorlar” diyeceğimiz eşiği çoktan aştık. Hadi bizi tanımıyorsun arkadaş, evladını da mı tanımıyorsun! Bu nasıl bir cehalet, ne menem bir körlüktür anlayamıyorum. Zulme karşı bu vurdumduymaz ve umursamaz körlüğün umumi belaları netice vermesinden endişe ediyorum.

Meriç deyince?

Meriç deyince aklıma Uhud geliyor. Uhud’da yaşanan acıdan sonra sahabenin içinde birikmesi muhtemel öfkeye karşı Efendimiz “Uhud bir dağ; o bizi sever, biz de onu” buyurmuştu. Meriç de öyle. Canlarımıza, kardeşlerimize mezar oldu belki ama binlerce insanın da özgürlüğe yelken açtığı bir mecra aynı zamanda. İnşallah Meriç bundan sonra hep özgürlüğe, güzelliklere ve hayra akar…

Fethullah Gülen?

Fethullah Gülen Hocaefendi ilmi, takvayı ve aksiyonu bir arada barındırabilen İslam düşünce dünyasında benzerleri az görülen ender insanlardan biri. Ona hiçbir zaman harikulade sıfatlar (mehdilik, Mesihlik vs) izafe edilmesi taraftarı olmadım. Bunu kendisi de kaç defa şiddetle reddetti. Ama ortada, yaşanmış seksen senelik her anı dolu bir ömür var. O ömrün hasılası, dünyaya mal olmuş, milyonlara baliğ bir hareket var. Bunu da görmezlikten gelmek, Hocaefendi’yi günlük kısır tartışmaların etkisiyle bir cami imamını eleştirir gibi kolay eleştirmek de doğru değil.

İki tane evladına istediği ahlaki kıvamı kazandırmakta zorlanan, onlarla iletişimde sorun yaşayan insanlar böyle bir toplumdan bu kadar nezih, temiz, ahlaklı ve nitelikli bir topluluk çıkaran Hocaefendi’yi rast gele eleştirmemeliler. Bir sabah namazında camide gördüğü bir tek ortaokul talebesinin peşinden koşan o heyecan bugün dünyanın dört bir bucağında milyonlarca talebeyi netice verdi.

Hocaefendi  70’li yıllardan itibaren gerek vaazları, gerek soru-cevapları ve sohbetleriyle sistematik bir şekilde bir cemaati yetiştirdi. Arap dünyasından bir akademisyenin belirttiği gibi pek çok İslam düşünürü gibi sadece düşünce üretip konuşmakla kalmadı. O düşünceleri hayata geçirdi. En önde kendisi koştu. Altın kaplama diş takmak caiz mi diye soran bir cemaati bugün dünyanın en etkili platformlarında temsil edilir ve konuşulur hale getirdi. Bunu yaparken de onlara dünyalık hiçbir şey vaat etmedi. Kıyamete kadar bu hareketi ve tüm insanlığı ayakta tutmaya yetecek, kaynağını Kur’an’dan, Sünnetten ve on dört asırlık düşünce geleneğimizden alan kuvvetli prensipler vaz etti.

Hayır yapmayı cami çıkışı sergiye üç beş kuruş atmaktan ibaret sanan insanlara malının tamamını infak edebilmeyi öğretti. Buğday tenli Anadolu çocuklarını ODTÜ ile, Boğaziçi ile, doktorlukla, mühendislikle tanıştırdı. Daha sonra aynı Anadolu çocuklarını hiç bilmedikleri diyarlara sahip oldukları güzellikleri temsil etmek ve taşımak için yönlendirdi.

Bütün bunları yaparken hem dışarıdan hem içeriden tazyiklere maruz kaldı. Bizim yeni yeni tanıştığımız sıkıntıları o bir ömür yaşadı. Duymadığı hakaret, maruz kalmadığı iftira kalmadı. Adı gazete denilen paçavraların manşetlerinden neredeyse hiç inmedi. Çilesiz, ızdırapsız tek bir günü ve gecesi olmadı. “Adanmışlık” onun sayesinde yaşanılır bir kavram haline geldi. “Beklentisizlik” Hocaefendi ile bir ütopya olmaktan çıktı.

Bugün milyonlara ulaşmış bu insanlar bunca zulme, haksızlığa, hakarete ve iftiraya rağmen bir tek insana taş bile atmıyorsa… Müslümanlığın cihad adı altında cinayetlerle, canlı bombalarla adının lekelendiği bir dönemde yüreklerindeki sevgi ve yüzlerindeki tebessümle hizmet insanları bütün dünyada farklılıklarını ortaya koyabiliyorsa bu, Allah’ın lütfuyla Hocaefendi’nin vesilesiyledir.

Türkiye’yi düşününce en çok neleri özlüyorsunuz?

İşin doğrusu ruhum o kadar çok örselendi ki, benimle bu recada müttefik akraba ve arkadaşlarımdan, onlarla birlikte oturduğumuz dost meclislerinden, garazsız, ivazsız yaptığımız samimi sohbetlerden başka hiçbir şeyi özlemiyorum.

Kaynak: The Circle

]]>
Sızıntı Başyazıları: Hâl, Makam http://www.kocar.org/yazilar/sizinti-basyazilari-hal-makam/ Tue, 31 Jan 2017 16:07:29 +0000 http://www.kocar.org/?p=4197

Hâl; insanın kendi derinliklerinde ötelerden gelen esintilerle yaşaması ve kalb ufkunda cereyân eden gece-gündüz, sabah-akşam farklılığının duyulup hissedilmesidir. Onu insanın cehd ve gayreti olmadan, insan kalbini saran sevinç-hüzün, kabz-bast şeklinde anlayanlar, bu oluş ve sezişin devam ve istikrârına “makam”, onun zevâl bulup gitmesine de “nefsânîlik” demişlerdir…

Bu itibarla, “hâl”e, bir ilâhî mevhibe ve gönül yamaçlarının “üns” esintileri, “makam”a da insan irâde ve azminin bu nefehâtı soluklayıp benliğine mal ederek ikinci bir fıtrata ulaşması diyebiliriz.

Hâl; yaratılış, hayata mazhariyet, nur ve rahmet gibi, perdesiz her şeyin gerçek kaynağını gösterir ve hâlis tevhidi ihtar ederek, insanı sürekli metafizik gerilime ve alternatif arayışlara sevk eder. Makam ise, sa’y ü gayretin sisli-dumanlı prizması içinde dediğini der ve hakikati kendi kemâlât arşına bağlar. Onun içindir ki, kalbe gelen vâridâtın duyulup-sezilmesi ve her lâhza, kalblerde “kenzen” bilinene doğru ayrı bir yol vurulması; içinde biraz da kendimizi anlatmanın bulunduğu o vâridâtın kendi rengimize göre ifâde edilmesinden daha kadirşinâsça bir davranış sayılmıştır.

Bundan dolayıdır ki, Hazret-i Sâdık u Masduk, bir makam münasebetiyle: “Allah sizin cisim ve sûretlerinize değil, kalblerinize nazar eder..”[1] diyerek Hak cânibince önemsenen noktayı hatırlatıp, halkça yönelinecek mihrâbı iş’âr ile âyineyi, tecelliye tevcîh buyurmak istemiştir. Derecesi daha düşük bir rivayette, kalblerin yanında ameller de zikredilerek: “Allah sizin kalblerinize ve amellerinize bakar…”[2] beyânı ise, hâlin devamıyla ulaşılan “makam”a hâl hatırına bir iltifâttır.

Hâl, mutlak irâdenin muradına uygun vakitlerde, ara ara gelen tecelliler, bu tecellilerin yayılma sahası kalb ufku, avlayıp bir kalıba ifrağ eden de his ve şuurdur. Bu itibarla makama, dalgaları dinmiş, istikrara ulaşmış bir pâye nazarıyla bakılmasına karşılık; hâl, yüksek takdirlere bağlı gel-gitlerin ağında, her zuhûr bir evvelkisinden ayrı ve farklı kareler içinde, sürekli belirip-kaybolan ve tıpkı güneşten gelen değişik boy ve renklerdeki dalga paketlerine benzetilebilir.

Hassas ruh ve mârifete uyanmış şuurlar, suyun üzerindeki kabarcıklarda, güneşin akislerini gördükleri gibi, gönül yamaçlarında da, hâl dalgalanmalarını öyle görür, hisseder ve ayrı ayrı idrâkle ona mukabelede bulunurlar. Kalb balansını iyi ayarlayamamış, dolayısıyla da irtibatsız kalmış kopuk ruhlar, bunları birer vehim ve hayâl sanabilirler; varlığa Hakk’ın nuruyla bakanlar için ise bunlar ayânlardan ayân gerçeklerdir.

En büyük Hâl Eri, bir önceki mazhariyetlerini, bir sonraki durumu itibarıyla dûn gördüğünden -o dûn hâlin nuruyla Allah gönüllerimizi donatsın!- “Ben günde yetmiş defa istiğfar ediyorum…”[3] buyururlardı.

Zaten, Nâmütenâhî’ye dönük bir ebedî yolculukta, ebedî ışık ve ebedî buraka ihtiyacını hisseden dupduru bir gönlün, başka türlü düşünmesi de mümkün değildir…

اَللَّهُمَّ يَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَاْلأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَالِ وَصَلِّ وَسَلِّمْ يَا رَبِّ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ الْمُخْتَارِ

Yazar: Fethullah Gülen, Sızıntı, Ekim 1990, Cilt 12, Sayı 141


[1] Müslim, birr 33
[2] Müslim, birr 34; İbn Mâce, zühd 9; Ahmed b. Hanbel, Müsned 2/285, 539
[3] Tirmizî, tefsîru sûre (47); İbn Mâce, edeb 57

]]>
Sürgündeki Hizmet Aydını – 1 – Engin Sezen http://www.kocar.org/yazilar/surgundeki-hizmet-aydini-1-engin-sezen/ Mon, 27 Jun 2016 09:48:13 +0000 http://www.kocar.org/?p=3919

“Bir çok gidenin her biri memnun ki yerinden Bir çok seneler geçti dönen yok seferinden.”   Yahya Kemal

İhsan O. Anar sürgünü ve sürgünlüğü tanımlarken, “Ait olduğunuz bir yerin gerçekten var olduğuna ve bizzat kendinizin de orada olmadığına inanıyorsanız, hepsinden öte, oraya erişmenize engel olan biri ya da bir şey varsa, kelimenin basit anlamıyla sürgündesiniz demektir.” diyor.

Türk Dil Kurumu sözlüğünün sürgün maddesinde de “Ceza olarak, oturduğu çevreden çıkarılıp başka bir yere gönderilen kimse” yazıyor.

Dilimizde sürgünlük için daha önceleri kalebent, ikamete mecbur, nefy, menfi, menfa, teb‘id, mevkuf gibi kelimeler de kullanılmıştır. Mesela müzmin sürgünlerden mutasavvıf şair Niyazi-i Mısri  Rodos’ta, vatan şairi Namık Kemal de Magosa’da kalebent hayatı sürmüşlerdir. Tarihimizde Kütahya, Bursa, Adana, Çorum, Trablusgarp, Bağdat, Akka, Rodos, Malta, Sinop gibi şehirler sürgün beldeleri olarak anılagelmişlerdir.

Edebiyatımızda sürgün, sürgün edebiyatımız, edebiyat – sürgün münasebeti layıkı veçhiyle ele alınamamış bir konudur Türk edebiyatı tarihinde. Aslında, genel olarak bakıldığında yabana atılamayacak kadar malzeme olduğu da görülecektir.

Edebiyat tarihimizin meşhur sürgünleri arasında, Abidin Dino, Ahmet Ağaoğlu, Abdullah Cevdet, Ahmet Hilmi Şehbenderzade, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Emin Yalman, Aka Gündüz, Ali Kemal, Ali Suavi, Aziz Nesin, Celal Nuri İleri, Cevat Şakir Kabaağaçlı, Ebuzziya Tevfik, Hüseyin Nihal Atsız, Hüseyin Cahit Yalçın, Mehmet Emin Yurdakul, Namık Kemal, Refik Halit Karay, Rıza Tevfik Bölükbaşı, Ruhi Su, Sevgi Soysal, Salah Cimcoz, Said Halim Paşa, Süleyman Nazif, Yusuf Kamil Paşa, Yılmaz Güney, Yusuf Akçura, Zekeriya Sertel, Ziya Gökalp, Nazım Hikmet, Orhan Pamuk gibi yüzlerce isim vardır.

Sürgün özünde çelişkileri, zıtlıkları, rahatı, rahatsızlığı, sevinci, hüznü, uzaklığı, yakini, endişeli bir bekleyişi, bilinmezliği barındıran ağır bir kelimedir.  Basit anlamıyla, ıslah-ı nefs edinceye kadar belirlenen bir yerde, genellikle de gözden uzak gönülden ırak bir beldede, ikamete mecbur edilmektir.

Neşeli ve müzmin sürgünümüz Refik Halit, sürgündeyken kaleme aldığı Memleket Hikayeleri adlı eseinde, Yatık Emine adlı hayat kadınını ‘ıslah-ı nefs’ etmek üzere Haymana ovasında bir kasabaya gönderir. Fakat Yatık Emine de “Can çıkar huy çıkmaz” misali tıpkı Refik Halit gibi nefsini bir türlü ıslah edemez. Anadolu’yu diyar diyar gezen Refik Halit, nitekim iflah olmaz bir muhalif olarak hayata veda etmiştir ve sürgün edebiyatımızın en yetkin örneklerini kaleme almıştır. O sürgünleri yaşamasaydı Refik Halit, sürgünde kaleme aldığı Memleket Hikâyeleri ortaya çıkar mıydı acaba!

Kimi zaman siyasal şartlar ülkenin aydın kesimini, yazarlarını doğup büyüdükleri, ruhen, zihnen ve bedenen beslendikleri topraklardan koparır.  Mesela, Naziler sözde ari Alman olmayan yazarları ve sanatçıları tespit edip yasaklılar listeleri oluşturmuşlardı! Yazar ve yayıncıları ayrımcı propagandalarıyla baskı altına almaya çalıştılar. İktidarlarında, kendilerini bila kaydü şart desteklemeyen yazar ve akamisyenlere karşı baskı ve zulmü arttılar. İstenmeyen yazarlara, yayıncılara ve basın kuruluşlarına karşı saldırganlıklarını artırıp, onlara çok ağır yasaklar getirdiler. Nazi tehlikesinden sağa sola kaçmak zorunda kalan okumuş kesim gittikleri ülkelerde geçinmek için her türlü işlerde çalışmak zorunda kaldılar.

Osmanlının son dönemlerinde de çok sayıda siyasi sürgün, İstanbul’dan uzaklaştırıldı,  imparatorluğun en ücra köşelerine sürgüne gönderildi.  Sultan Abdülhamit ve İkinci Mahmut devirlerinde İstanbul’dan birçok kimse haklarinda gelen jurnaller üzerine, merkezden uzaklaştırıdı, etkisizleştirilmeye çalışıldı.

Mesela, Divan şairi Keçecizade İzzet Molla, Sultan 2. Mahmut tarafından Keşan’a sürülmüştür. Molla Efendi, orada geçirdiği günlerini, yaşadığı sevinç ve üzüntülerini, gözlemlerini ve izlenimlerini MihnetKeşan adlı mesnevisinde şöyle dile getirmiştir:
“Felek benden aldı diğer intikam Kesildi vatandan selamü peyam Çekip bam-ı gamdan nice hay u hu Ederdim kebuterliği arzu…” Keçecizade, feleğin zalimler eliyle kendisinden öç aldığını, kendisinin ise bir güvercin olup gurbetteki bu gamdan, kasavetten kurtulmak istediğini söyler.
Yine, Namık Kemal, Ahmet Mithat, Ebuzziya Tevfik, Menapirzade Nuri, Bereketzade İsmail Hakkı 1873 yılında ‘muzır neşriyat’ yapmaktan ayrı ayrı yerlere sürgüne gönderilerek aralarındaki irtibat da kesilmek istenmiştir. A. Mithat ve Ebuzziya Rodos’a, N. Kemal Magosa’ya, Nuri ile Hakkı da Akka’ya sürülmüşlerdir. N.Kemal’in Vatan Yahut Silistre piyesinin seyirciler üzerinde uyandırdığı etki, asıl sürgün nedenidir. Sicili de çok temiz olmayan vatan şairi, “muzır neşriyat” larına sürgün olarak gönderildiği diyarlarda da devam etmiştir. Diğer sürgünlerin suçuysa “Vatan Yahut Silistre” müellifinin yakınında yer almalarıdır.

Magosa’daki sürgünlüğünde N.Kemal, yazı hayatının en velud dönemini yaşar. Akif Bey, Zavallı Çocuk, Gülnihal, İntibah, Kasagelo adlı eserleri hep bu sürgünün meyvelerindendir. Hiçbir hapishane, sürgün vesair mahrumiyetler hüriyet şairini, o tutkulu mücadele adamını, dizginleyememiş ve milleti yolunda hizmetten ve azimetten bir an dur edememiştir.
Merkezden uzaklaştırılarak, çeşitli yerlere sürülerek etkisiz hale getirilmek istenen Osmanlı aydını, kendilerine kucak açan Mustafa Fazıl Paşa’nın maddi destek ve teşvikiyle soluğu Avrupa’da almışlar; oralarda toplanarak, Avrupa’nın çeşitli şehirlerinde bir güç merkezi oluşturmaya çalışmışlardır. Abdulhalim Memduh, sürgüne gönderildiği Trablusgarp’tan Paris’e geçmiştir. Ali Kemal de sürgün bulunduğu Halep’ten Paris’e kaçmanın bir yolunu bulur. Bu şekilde Paris’i tercih eden çok sayıda Osmanlı aydını arasında Dr. Abdullah Şakir, Bekir Fahri de sayılabilir. Bu sürgünler, öncekilerin (Kemal Şinasi, Ziya Paşa, Suavi) yaktığı hürriyet ateşiyle sürgün yaralarını dağlamışlardır ve oralarda da araştırmaya, tefekküre ve neşriyata devam etmişlerdir.

Abdülhamit döneminin sosyal ve siyasi havasından bunalan bir grup yazar, şair (T. Fikret, H. Kazım, M. Rauf…) ise muhayyel bir alem peşindedir. Aileleriyle birlikte Yeni Zellanda’ya gitmeyi ve orada yaşamayı tasavvur etmektedirler. Düşündükleri gibi olmaz. Sonunda Fikret, Boğaz sırtlarına çekilir, planını kendisinin çizdiği Aşiyan’ında adeta bir iç sürgün yaşar.

Osmanlı’nın son sürgünleri de Malta sürgünleridir. 1919 baharında Malta’ya gönderilen sürgünler arasında kimler yoktur ki: Ziya Gökalp, Hüseyin Cahit, Ahmet Emin… Sözde “savaş suçlusu” tam 144 kişi… Devlet-i Aliye, Cumhuriyet sürgününü verince Malta sürgünlerinin de menfilikleri son bulur.

Cumhuriyetin ilk yıllarında resmi ideolojiyle geçinemeyen bir gizli sürgünler grubu da vardır. Bu aydınlardan bir kısmı, Milli Mücadele’de çok önemli görevler de üstlenmiş, yararlılıklar göstermiş olmalarına rağmen, sonradan küsmüşler, küstürülmüşlerdir. Bunlardan Akif, Halide Edip gibi zoraki bir gönüllülükle yurt dışına sürgüne giderken, Said Nursi gibi yurt içinde belde belde sürgünlerde, mahkemelerde dolaştırılanlar ve Y. Kemal, Ruşen Eşref, Yakup Kadri gibi yukarıdan gelen bir emirle elçi yapılarak taltif yoluyla teskin edilenler de vardır.

Bir de ikamet ettiği muhitten ayrılmadan sürgünlük yaşayanlar vardır. İçlerine, kendi kabuklarına çekilenler… İç sürgünü yaşayanlar… Çoğalanlar… I. Berk, B. Necatigil, A.Haşim gibi… Yaşama alanlarını daraltan, odalarında sürgün hayatı yaşayan “kendine sürgünler”.

Sürgün, vatandaşlıktan atılmak, yurtsuz yuvasız bırakılmak anlamlarını içeren nahoş bir kelam. Kişinin doğup büyüdüğü yerleri, eşi dostu geride bırakması, belki onları bir daha hiç görememesi çok zordur!

Hele o sürgün aydın, okuyup yazan, düşünen biri olursa… bu “müfarakat” daha da çetindir.! Yeni ülkesinde bir yabandır o. Güvende hissetmez kendini. Tedirgindir. Yalnızdır.

Ancak, zihnini, maddi ve manevi imkan ve melekelerini iyice derleyip toparlayabilirse gurbetteki aydın, etki gücünü en üst düzeye çıkarabilir.  Ülkesinden ayrı kalmasının onu özgürleştirici, eyvallahsızlaştırıcı, yüreklendirici bir rol oynayabilir! Ruhen ve zihnen derinleşir, eşya ve tabiata duyarlığı artar, hadiseleri sorgulamaya başlar. Bir yere ait olmaması ona zengin bir perspektif kazandırır.  Yaratıcılığını kışkırtır. Kayıplarını, arkada bıraktıklarını yazarak arar; yüklerinden azade olur, kaybettikleriyle zenginleşir, hafifler.

Kabul; uzun bir süre. sürgüneki aydın kendisine dar edilen memleketinden kopamaz. Ülkesine dair hayalleri, heyecanları sönmek bilmez bir türlü! Ülkesine hizmeti sadece oranın sorunlarıyla hemhal olmaktan ibaret gördüğü dönemler yaşar. Uzun süre, ülkesinden niye koptuğunu, koparıldığını sorgular öfkeyle; bir gün ülkesine döneceği günün hayaliyle yaşar.  Kendisini anayurdun dışında yaşadığı yerlerde, yabancı dilde kültürde rahat hissedemediğinden, ortalama bir göçmenden daha çok kimlik sorunları, varoluşsal sorunlar, uyum sorunları yaşar. Farklı dil ve kültür evreninde özkültürüyle sağlıklı bir münasebet tesis edemezse, zamanla özüne yabancılaşma riskiyle de karşıkarşıyadır!

Sürgün için, edebiyat, en güvenli limanlardan, en mütmanin teselli ve ilham kaynaklarından biridir.

Yazmak ve okumak en etkili terapi biçimlerindendir onun için. Yaza yaza dağıtır efkarını, acısını hafifletir, alışmaya çalışır gurbet ellere, var olmaya çalışır…

Bu yüzden, sürgündeki yazarın yazdıkları genellikle kendine ve ülkesine dairdir, otobiyografiktir, dönüp dolaşıp kendini anlatır, arar…hatıraların ışığında gurbette kendini yeniden kurgular.

Mesela, Bodrum’a kalebent olarak gönderilen Halikarnas Balıkçısı adıyla da bilinen mavi sürgün Cevat Şakir Kabaağaçlı orada yepyeni bir hayat kurar kendisine; yepyeni bir evren. Memleketin bu kuytu köşesinde artık “huzurlu mu huzurlu”, üretken mi üretkendir. Aziz Nesin de sever sürgünlüğü:

“Size o günlerin acı, çok acı olduğunu söylemeyeceğim. En acı günler bile üzerinden yıllar geçtikten sonra, dalında dura dura ballanan meyvalar gibi tatlılaşıyor. Şimdi, sürgünde geçen o acı günlerimi andıkça gülüyorum. Anlatınca da dinleyen gülüyor. Anlatamadıklarım, anlattıklarımdan çoktur. Bakın ben sürgünde neler çektim demek istemiyorum. Bunu söylemek de, düşünmek de ayıp” (Nesin 1997)

Tuhaftır, edebiyat tarihinde başarılı yazarların ekserisi kendi ülkelerinde horlanan, saygı görmeyen, eleştirilen ve sürülen kimseler arasından çıkmıştır. İşte Zola, Dante, Voltaire, Byron, V. Hugo, Oscar Wilde, T.S. Eliot, Hemingway… sadece bir kaçı.

Hugo, III. Napolyon’a olan muhalefeti sebebiyle terketmek zorunda kalır çok sevdiği Fransa’yı. Gittiği her yerde jurnallenir, “bir şaki gibi” takip edilir; zamanla Avrupa’nın bir çok ülkesinde istenmeyen adam ilan edilir. Hayatı sürgünlüklerde geçen yazar, Sefiller’i sadece yazmamıştır, yaşamıştır da…

Hizmet Hareketi’nin de entelektüel kesimi bugün daha çok yurtdışında. Dil bilenler, öğrenenler, usül erkan bilenler, dünya görmüş kimseler çoğunlukta…

Batı Üniversitelerinde hocalık pozisyonları elde edenler, akademi kariyer yapanlar, yeniden üniversite hayatına başlayanlar…

Aralarında eli kalem tutan, tutma kabiliyeti ve isteği olan çok isim de var. Sosyal medya da düşüncelerini, hayallerini, duygularını açıklıkla, cesaretle ifade edebilecekleri imkanlar sunuyor kendilerine…

Bu kişiler, oralarda zamanla yerleşikleşecekler; her ne kadar tamamen unutamasalar da, artık Ankara’yı, İstanbul’u, Türkiye’nin kısır siyasetini düşünmek yerine, mukimi oldukları beldelerin yerel meseleleriyle iştigal edecekler… Misafir olarak bulundukları ülkelerin dillerini, kültürlerini öğrenecekler. Ufukları genişleyecek, görgüleri artacak zenginleşecekler.

Bir araya gelip yayın platformları oluşturacaklar. Sesleri yerellikten kurulup evrenselleşecek, eskiden sadece Türkiye’ye hitap ederlerken şimdi dünya ile hemhal olacaklar. Aralarından nice yazarlar, bilimadamları….çıkacak.

Dergiler, gazeteler, internet siteleri açacaklar. Bunlar için kimseden bir tensip, talimat ve yardım beklemeyecekler. Hizmet Hareketi’nin temel umdeleri ışığında, bağımsızca düşünceler ürtecekler, sanat icra edecekler…Mesela Nazi zulmünü en iyi anlatanlardan Eli Wiesel, Primo Levi, Helene Berr gibi kalemler çıkacak aralarından.

Mesela büyükbabası Türkiyede zulme uğramış biri, otuz kırk yıl kadar sonra, Anne Frank etkileyciliğinde, içtenliğinde yazılmış annesinin günlüklerini çıkaracak gün yüzüne ve zülmün tarihini sil baştan yeniden yazacak, anlatacak…Yine, polis babası apar topar sürgünden sürgüne gönderine bir çocuk, Tatiana de Rosneyin kaleme aldığı bir Sarahs Key tadında romanlar yazacak, filimler çekecek…

Ezcüle, Hizmet Hareketi’nin aydın kesimi yurtdışında hayata küsmez, rehavete kapılmaz ise, kalitesine kalite katar. Sesi daha gür, bu sefer evrensel çapta çıkar. Yerini yurdunu terketmek, kerhen sürgün olmak (siz buna hicret de diyebilirsiniz) siyasal baskıların sebep olduğu psikolojik travmalar yaşamak aydın kesim için çok önemli kazanımlara vesile olabilir.

Ruhlar, zihinler, dimağlar, zorluklarla, çetin imtihanlarla birlikte terakki eder, kemale erer; ve ergeç meyvelerini verir.

Sürgün ve Hizmet Aydını

]]>
Bamteli : Ramazan, Oruç ve Takva http://www.kocar.org/yazilar/bamteli-ozetleri-ramazan-oruc-ve-takva/ Thu, 09 Jun 2016 15:14:42 +0000 http://www.kocar.org/?p=3869 “Dediler ki: Derttir dermanın seni!..”
  • Dermanı derdin içinde aramak lazım. Kalbi tetikleyen ve gözü açan dert, dermandır. Bu manayı dile getiren çok güzel sözler vardır: Bunlardan biri şu mısralardır: “Derd-i derunuma derman arardım / Dediler ki: Derttir dermanın senin / Dergâh-ı dildare kurban arardım / Dediler ki: Canın kurbandır senin.”
  • Hakka hizmet yolunda bulunan insanların öncelikle şu realiteyi kabul etmesi gerekir. Dün olduğu gibi bugün de kin, nefret, haset ve çekememezlik gibi kötü hasletlere sahip insanlar, paranoyak ruh hâliyle, kendileri gibi düşünmeyen kesimleri düşman ilân edecek, sürekli sağa sola saldıracak, çıkarlarını koruma adına da çeşit çeşit şenaat ve denaatleri işleyecektir.
  • Fakat adanmış ruhlar, tam bir tevekkül ve teslimiyet içinde sürekli Cenâb-ı Hakk’a sığınmalı, bütün faaliyetlerini O’na (celle celâluhu) bağlı götürmeli, daima Güller Gülü’ne (sallallâhu aleyhi ve sellem) müteveccih bulunmalı, her türlü kötülük ve engellemeye rağmen bütün insanlığı kucaklayacak şekilde engin bir vicdanla sarsılmadan hak bildikleri yolda yürümeye devam etmelidirler.

Allah’ın emirlerini tutup yasaklarından kaçınmak suretiyle O’nun azabından korunma cehdine “takva” denir.

Soru: Kur’an-ı Kerim’de, orucun farz oluşu anlatılırken, “Ey iman edenler! Oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı ki, (nefsinizin gayrı meşrû ve aşırı arzularına karşı) Allah’ın koruması altına girip takvaya ulaşabilesiniz.” (Bakara, 2/183) buyuruluyor. Fezlekede “takva”nın nazara verilmesinden hareketle Ramazan, oruç ve takva münasebetini lütfeder misiniz?

  • Takva, vikaye kökünden gelir; vikaye de gayet iyi korunma ve sakınma demektir. Şer’î ıstılahta takva, “Allah’ın emirlerini tutup, yasaklarından kaçınmak suretiyle O’nun azabından korunma cehdi.” şeklinde tarif edilmiştir.
  • Bir de takvanın oldukça şümûllü ve umumî mânâsı vardır ki, şeriat prensiplerini kemal-i hassasiyetle görüp gözetmeden, şeriat-ı fıtriye kanunlarına riayete; Cehennem ve Cehennem’i netice veren davranışlardan kaçınmaktan, Cennet’i semere verecek hareketlere; sırrını, hafîsini, ahfâsını şirkten, şirki işmam eden şeylerden koruyup kollamaktan, düşünce ve hayat tarzında başkalarına teşebbühten sakınmaya kadar geniş bir yer işgal eder.

İster iman, İslam, ihsan mevzuunda isterse de hizmet konusunda iki günü eşit olan aldanmıştır.

  • Kur’ân-ı Kerim, يَۤا أَيُّهَا الَّذِينَ اٰمَنُوا اٰمِنُوا buyuruyor. (Nisâ, 4/136) Bu ayet-i kerimede “Ey iman edenler!” buyurulurken mazi kipi kullanılıyor. Fiillerde, teceddüt esastır. Bu açıdan burada mü’minlere yönelik olan hitap şu şekilde anlaşılır: “Ey imanını yenileyerek iman eden insanlar!” Fakat böyle olmakla birlikte, Cenâb-ı Hak bunun arkasından yine اٰمِنُوا “Yeniden bir kere daha iman edin” buyuruyor. Demek ki, insanın sürekli imanını kontrol etmesi, mârifet ve muhabbet açısından sürekli kendisiyle yüzleşmesi gerekiyor.
  • Aslında herkes hem de her sabah gözlerini açarken yeni bir günün idrakiyle, dinini yeniden bir kere daha duymalıdır. Bugün ruhta, kalbde, histe duyulan din dünkü olmamalı. Yarın da bugünkü olmamalı. Öbür gün de yarınki olmamalı. Her gün ama her gün daha derin olmalı. Zât-ı Ulûhiyet ve eserleri vicdanda daha engince duyulmalı. Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) “İki günü müsavi olan aldanmıştır.” beyanı bu açıdan da çok önemlidir. Buna göre ister iman, İslam, ihsan mevzuunda isterse de hizmet konusunda iki günü eşit olan aldanmıştır.

Oruç, sizden öncekiler için bir vazife olarak yazıldığı gibi size de farz kılındı.

  • Levh; yassı, düz, üzerine yazı yazılabilecek bir cisim demektir. “Levh-i Mahfuz”; Allah tarafından üzerine maddî-mânevî, canlı-cansız her şeyin kayıt ve tesbit edildiği mânevî bir levha veya bütün bu hususlara bakan ilm-i ilâhînin bir unvanı kabul edilegelmiştir. Onun için herhangi bir tebeddül, tagayyür söz konusu olmadığından ötürü ona “Levh-i Mahfuz” denmiştir.
  • Ulema, Levh-i Mahfuz’un yanında, يَمْحُوا اللهُ مَايَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ “Allah dilediğini mahv u isbat eder ve ana kitap (Ümmü’l-Kitap) O’nun nezdindedir.” (Ra’d, 13/39) âyetinin delâletiyle, bir de “Levh-i Mahv u İsbat”tan bahsederler.
  • Oruçtan maksad, Allah rızası, nefsin terbiyesi, irâde eğitimi ve takvadır. Oruç tutan insan Allah’ın bir emrini yerine getirdiği gibi, kötülüklerden kaçınma ve yasaklardan uzaklaşma konusunda kendine hâkim olmayı öğrenir. Bundan dolayı, geçmiş milletlerin üzerine de oruç farz olmuştu ve o, her dinin temel rükünlerinden birisiydi. Belki sadece orucu tutma keyfiyetinde bir kısım farklılıklar vardı.
  • Allah Teâlâ’nın orucu bize farz kıldığı gibi bizden öncekilere de farz kıldığını beyan buyurması, ilahi emirlerin temel ve gaye bakımından birliğini iş’âr etmek; ayrıca bu farzın önemini belirtmek; onun bir ceza değil insanların menfaatine bir emir olduğunu bildirmek ve yerine getirilmesi için teşvik etmek sadedindedir.

Oruç, takvaya yürüme yolunda bir köprüdür.

  • Her şeyin başı ve esası olan “hidayet”in kaynağı, başta Kur’ân-ı Kerim, sonra da Rasûl-i Ekrem Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) söz, fiil ve davranışlarını ihtiva eden Sünnet-i Sahiha’dır. Nitekim Bakara Sûresi’nin ikinci âyetinde, ذٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ “İşte Kitap! Şüphe yoktur onda.” beyanıyla Kur’ân’ın potansiyel olarak müttakiler için bir hidayet kaynağı olduğuna dikkat çekilmiştir. Üçüncü ve dördüncü âyetlerde müttakilerin özellikleri sayıldıktan sonra beşinci âyette أُولٰئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ “İşte bunlardır Rabbileri tarafından doğru yola ulaştırılıp hidayet üzere olanlar.” buyrulmak suretiyle tekrar hidayete vurgu yapılmıştır. Ayrıca burada Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan’dan hakkıyla istifade etmenin temel şartı olarak takva sahibi olma zikredilmiştir ki, hidayet ve takva arasındaki ilişkiyi göstermesi açısından dikkat çekicidir.
  • Oruç, takvaya yürüme yolunda bir köprüdür; namaz ayrı bir köprüdür, zekat ayrı bir köprüdür, hac ayrı bir köprüdür, iffetli yaşamak başka bir köprüdür.
  • Oruç insana sabrı öğretir. Sabredilen konular itibarıyla sabır çeşit çeşittir; ibadetlere devam hususunda sabır, günahlara girmeme mevzuunda sabır ve musibetlere karşı sabır en çok bilinen sabır çeşitleridir. İnsanları, kalb ve ruh ufkuna yönlendiren geçmiş asırlardaki büyük zatlar gibi Hazreti Pir de, eserlerinde özellikle bu üç sabır çeşidi üzerinde durmuştur. Evet, bütün çeşitleriyle sabır da bir takva yoludur ki orucun talim ettiği hususlardan biri de sabırdır.

“Hazer et, dikkatle bas, batmaktan kork. Bir lokma, bir kelime, bir dâne, bir lem’a, bir işaret ve bir öpmekle batma!”

  • Rasûl-ü Ekrem (sallallâhu aleyhi ve sellem) Efendimiz şöyle buyurmaktadır: حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالْمَكَارِهِ وَحُفَّتِ النَّارُ بِالشَّهَوَاتِ “Cennet çepeçevre nefsin hoşuna gitmeyen şeylerle sarılmış, Cehennem de (bedenî arzu ve iştihâları kabartan) şehevâtla…” Evet, Cennet mekârihle, insana ters, ağır ve zor gelen bir kısım hadiselerle kuşatılmıştır. Onlara takılmadan ve o dikenli tarlalardan geçilmeden oraya ulaşılamaz. Cehenneme gelince, o da cismânî, bedenî, beşerî ve garizî hislerle, şehvetlerle, arzularla, bohemlikle, yemekle, içmekle, yan gelip yatmakla ve dünyada ebedî kalacakmış gibi davranmakla kuşatılmıştır.
  • Bamteli: fgulen.com
]]>
Kur’an ve Sünnette Evlilik 2 – Prof. Dr. Hamdi Döndüren http://www.kocar.org/yazilar/kuran-ve-sunnette-evlilik-2-prof-dr-hamdi-donduren/ Fri, 22 Jan 2016 20:28:41 +0000 http://www.kocar.org/?p=3407 J) Evlilikte Karı kocanın Karşılıklı Mali Hak ve Görevleri:

1) Kadının Hakları:

  1. a) Mehir hakkı: Erkeğin evlenirken karısına verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği para veya mala “mehir” denir. Kur’an’da,

(…وَاٰتُوا النِّسَاۤءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً ) “Aldığınız kadınların mehirlerini gönül hoşluğu ile veriniz” [54] buyurulur. Mehir evliliğin rükün veya şartlarından değil, nafaka gibi kocaya vacip olan mali bir haktır. Hz. Peygamber, Ali (r.a)’a kızı Fâtıma’ya mehir olarak fazla bir zırhını vermesini bildirmiştir. [55]

Birçok toplumda, erkek tarafı evleneceği kızın ailesine para ya da sair bir mal verme geleneği vardır. Eski Türkler’de “kalın” uygulaması da bu niteliktedir. Yalnız Hristiyanlıkta mehrin aksine, kadının ailesi erkeğe drahoma adıyla bir meblağ verir.

Mehir nikâh sırasında belirlenip belirlenmemesine göre ikiye ayrılır. Evlilik sırasında miktarı belirlenmişse buna “mehr-i müsemmâ”, belirlenmemişse “mehr-i misil” denir. Yine evlilik sırasında peşin ödenen mehre “mehr-i muaccel”, ödenmesi sonraya bırakılan mehre ise “mehr-i müeccel” adı verilir. Ancak mehrin ödenme zamanı belirlenmemişse, ilke olarak boşanma anında veya eşlerden birisinin ölümü durumunda mehrin vadesi gelmiş sayılır.

Ebu Hanife’ye göre mehrin en az miktarı 10 dirhem (5 dirhem yaklaşık bir koyun bedeli), İmam Mâlik’e göre üç dirhemdir. Şâfiî ve Ahmed İbn Hanbel’e göre ise en azı için bir sınır yoktur. Mehrin en çok miktarı için bir sınır getirilmemiştir. Ayette,

( وَاٰتَيْتُمْ اِحْدٰيهُنَّ قِنْطَارًا فَلَا تَاْخُذُوا مِنْهُ شَيْـًٔا …) “Onlardan birine yüklerle mehir vermiş olsanız bile, ondan bir şey almayınız.” [46]

buyurulur. Hz. Ömer mehirleri 400 dirhemle sınırlamak istemiş, fakat bir kadının yukarıdaki ayeti okuyarak karşı çıkması üzerine sınırlamadan vazgeçmiştir. [57]

Kadın; nikâh sırasında bir mehir belirlenmişse buna, belirlenmemişse aileden emsal kızların mehri kadarına hak kazanır. Mehir kadının hakkı ve onun için iktisadî bir destektir. Onu veli alıp, kendisi için sarf edemez.

  1. b) Nafaka hakkı: Evlilik içinde kadının yiyecek, giyecek ve mesken masrafı kocasına aittir. Evin tefrişi ve ev eşyasının temini de erkeğin görevidir. İslâm toplumlarında örf gereği, kadının da yeni evine belirli bir çeyiz getirmesi ve ev eşyası alımına katkıda bulunması yaygın hale gelmişse de, özellikle Hanefîler’e göre kadın böyle bir katkıya zorlanamaz. Kocanın eve harcamaları örfe ve karı kocanın sosyal durumuna göre belirlenir.

Kur’an’da şöyle buyurulur:

(اَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ ) “Boşanan kadınları, gücünüzün yettiği kadar ikamet ettiğiniz yerin bir bölümünde oturtun…” [58]

(وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ) “Annelerin yiyecek ve giyeceği iyi bilinen örfe göre çocuğun babasına aittir.” [59]

(لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِه۪ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّاۤ اٰتٰيهُ اللّٰهُ لَا يُكَلِّفُ اللّٰهُ نَفْسًا اِلَّا مَاۤ اٰتٰيهَا سَيَجْعَلُ اللّٰهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْرًا) “Varlıklı olan kimse, nafakayı varlığına göre versin. Rızkı kendisine daraltılan yoksul da nafakayı Allah’ın ona verdiğinden versin. Allah, hiç kimseye ona verdiğinden başka bir şey yüklemez. Allah, bir güçlüğün arkasından kolaylık verir.” [60]

Kocanın ev masraflarını karşılamaması durumunda kadın mahkemeye başvurarak kendisine nafaka takdir ettirebilir. Bunun belirlenmesinde karı kocanın mâlî ve sosyal durumları birlikte dikkate alınır. Yalnız kocanın durumu dikkate alınır, diyen fakihler de vardır. Kadın takdir edilen nafakayı gerektiğinde icra yoluyla alır. Nafakayı ödemeyen koca hapisle zorlanabilir. Ancak yoksul olan kocayı hapisle zorlama uygun olmaz. Çünkü Kur’an’da, dara düşen borçluya, eli genişleyinceye kadar süre tanınması tavsiye edilir. [61]

Karı koca, nafaka borcu ve miktarı üzerinde anlaşmamışsa veya hâkim tarafından takdir yapılmamışsa, taraflardan birinin ölümü, boşanma veya kadının itaatsiz (nâşize) duruma düşmesi ile ödenmeyen nafaka düşer.

Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerine göre ise nafaka hâkimin takdirine bağlı olmaksızın kuvvetli bir alacak sayılır ve ancak ödenmekle veya nafaka alacaklısının kendi hakkından vazgeçmesi (ibrâ) ile düşer.

  1. c) Mal ayrılığı rejimi: İslâm’da genel olarak eşler arasında mal ayrılığı rejimi esas alınmıştır. Koca gelir getirici bir işte çalışarak kendisinin, eşinin ve çocuklarının geçimini sağlamakla yükümlüdür. Kadın, geliri olduğu takdirde bu harcamalara katılmaya zorlanamaz. Ancak kendi isteğiyle çalışarak veya miras yoluyla elde ettiği geliriyle aile harcamalarına katılırsa, bu onun ahlakının güzelliğinden olup, ayrıca sadaka ecri alacağında şüphe yoktur. Nitekim kocanın İslâmî ölçüler içinde aile fertleri için yaptığı bütün harcamaların da ona sadaka ecri kazandırdığı hadislerle sâbittir.

Bununla birlikte kadın, kendisine ait gelirleri aile harcamalarına karıştırmayarak tasarruf da edebilir. Bunları karz (ödünç) olarak kocasına kullandırabilir. Kendisine ait parayla satın alınan taşınır veya taşınmaz malların kendi mülkiyetinde kalmasını isteyebilir. Kocasının ölümü veya boşanma durumunda, kendisine ait mal ve haklarını ayrıca hesaplattırarak, miras dışı kalmasını sağlayabilir.

2) Kocanın hakları:

Kocanın karısı üzerinde miras dışında bir mâlî hakkı bulunmamaktadır. Hatta kadın, kendisine ait bir evi ikametine tahsis etmesi için kocasına kiraya verebilir. [62] Karı kocanın birbirine karşı sevgi ve saygı ile davranması karşılıklı hak ve borçlardandır.

Evli eşler arasında, ev içi, ev dışı işlerde bir görev bölümü eski çağlardan beri her devirde olmuştur. Bu konuda eşlerin ruh ve fizik yapıları, soysal ve kültürel çevre belirleyici olmuştur. Hz. Peygamber’in evin içindeki işleri kızı Fâtıma’ya, dışarıdaki işleri ise damadı Hz. Ali’ye öğütlemesi bu konuda geleneksel görev bölümünü İslâm’ın da onayladığı anlamına gelebilir. Buna göre dışarıda çalışmayan bir kadının evin içindeki işleri makul ve marûf ölçüler içinde yapması, “iyi geçim kuralları” na uyma olarak kabul edilebilir.

II- EVLİLİĞİN SONA ERMESİ

  1. A) Kur’an ve Sünnete Göre Evliliği Sona Erdiren Durumlar:

Evli eşlerden birisinin ölümü, doğal olarak evliliği sona erdirir. Bunun dışında evliliğin bir eksiklik yüzünden feshedilmesi veya mahkeme tarafından tefrik kararı verilmesi, boşanma, ilâ, zıhâr, muhâlea ve hâkim kararıyla boşanma gibi evliliği sona erdiren durumlar vardır. Aşağıda bunları kısaca açıklayacağız.

1)            Evliliğin Boşanma Yoluyla Sona Ermesi:

Bakara Sûresi 29, 30 ncu ayetlerde boşamanın üç kez olabileceği şöyle belirtilir:

(اَلطَّلَاقُ مَرَّتَانِ فَاِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ اَوْ تَسْر۪يحٌ بِاِحْسَانٍ وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ اَنْ تَاْخُذُوا مِمَّاۤ اٰتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا اِلَّاۤ اَنْ يَخَافَاۤ اَلَّا يُق۪يمَا حُدُودَ اللّٰهِ فَاِنْ خِفْتُمْ اَلَّا يُق۪يمَا حُدُودَ اللّٰهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا ف۪يمَا افْتَدَتْ بِه۪ تِلْكَ حُدُودُ اللّٰهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللّٰهِ فَاُوۨلٰۤئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ) “Boşama iki defadır. Bundan sonrası ya iyilikle tutmak ya da güzellikle salıvermek vardır. Onlara verdiklerinizden bir şey almanız size helal olmaz. Ancak eşlerin, Allah’ın sınırlarını koruyamayacaklarından korkmaları durumu bunun dışındadır. Siz de karı ile kocanın, Allah’ın sınırlarını koruyamayacaklarından korkarsanız, kadının ayrılmak için fidye vermesinde, ikisine de günah yoktur! İşte bunlar Allah’ın belirlemiş olduğu sınırlardır; sakın bunları aşmayın! Her kim Allah’ın sınırlarını aşarsa, işte onlar zalimlerdir.” [63]

Ayette kadının fidye verip boşamayı sağlaması “muhâlea” adını alır. Hz. Peygamber, Sâbit b. Kays’la geçinemeyen eşinin başvurusu üzerine, mehir olarak aldığı hurma bahçesini kocasına geri vermesi sözünü alarak, Sâbit’e şöyle demiştir: “Bahçeyi kabul et ve onu bir defa da boşa.”[64]

Çoğunluk fakihlere göre muhâlea sonunda bir bâin (kesin) boşama meydana gelir. İmam Şâfiî’ye göre ise muhâlea boşama değil, fesih sayılır. Çünkü bedelli boşama, Bakara sûresi 229 ve 230. ayetlerde üç boşamanın dışında, dördüncü bir yöntem olarak düzenlemiştir. Halbuki boşama sayısı üçü geçemez. Diğer mezhepler ise sözü edilen ayetlerdeki boşamaları bedelli ve bedelsiz olarak üç sayısı içinde değerlendirmiştir. [65]

(فَاِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتّٰى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ فَاِنْ طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَاۤ اَنْ يَتَرَاجَعَاۤ اِنْ ظَنّاَۤ اَنْ يُق۪يمَا حُدُودَ اللّٰهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللّٰهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ) “Eğer erkek kadını (üçüncü defa) boşarsa, bundan sonra kadın bir başka erkekle evlenmedikçe, onu alması kendisine helal olmaz. Bu (yeni koca) da onu boşarsa, Allah’ın sınırlarını koruyabileceklerine inandıkları takdirde, öncekilerin birbirlerine dönmelerinde her ikisine de günah yoktur. İşte bunlar, Allah’ın sınırlarıdır. Bunları bilen bir toplum için açıklıyor.” [66]

Boşanma süreci yukarıdaki ayetlerin tamamlayıcısı olan Talak Sûresi 1 ve 2 nci ayetlerde şöyle belirtilir:

(يَاۤ اَيُّهَا النَّبِيُّ اِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاۤءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَاَحْصُوا الْعِدَّةَ) “Ey Peygamber! Kadınları boşayacağınız zaman, iddetlerini gözeterek boşayın ve iddeti de sayın…” [67]

( فَاِذَا بَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَاَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ اَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَاَشْهِدُوا ذَوَىْ عَدْلٍ مِنْكُمْ) “İddet sürelerini doldurduklarında, onları ya iyilikle tutun veya onlardan iyilikle ayrılın. İçinizden adalet sahibi iki kişiyi de şahit tutun…” [68]

Yukarıdaki ayetler dikkatlice incelendiğinde, kadının aynı anda değil, ayrı zamanlarda boşanabileceği sonucuna ulaşılır. Nitekim yukarıda zikrettiğimiz, Buhârî ve Müslim’in boşanma konusunun hemen başında verdikleri Abdullah İbn Ömer’le ilgili şu hadis bu süreci belirleyicidir:, Abdullah, Rasûlüllah (s.a.s) döneminde âdetli olan eşini boşamıştı. Hz. Ömer, bunun hükmünü Nebî (s.a.s)’e sordu. Allah’ın elçisi şöyle buyurdu: “Ona emret, eşine dönsün, sonra temizleninceye kadar onu tutsun (terk etsin), sonra âdet görsün, sonra temizlensin. Bundan sonra isterse tutsun, dilerse cinsel ilişkiye girmezden önce boşasın. İşte, Allah’ın kadınları içinde boşanmasını emrettiği iddet (Talâk, 65/1) budur.” [69]

Ancak Hz. Ömer’in halifeliği sırasında, eşini üç talakla birden boşamalar yaygınlaşınca, bir ceza olmak üzere bu tasarrufun geçerli sayılması yoluna gidilmiştir. Abdullah İbn Abbas (r.anhümâ)’dan nakledildiğine göre, o şöyle demiştir: “Allah’ın Rasûlü ile Ebû Bekir döneminde ve Hz. Ömer’in halifeliğinin ilk iki yılında üç boşama bir sayılıyordu. Ömer, “Şüphesiz insanlar kendilerine süre verilen bir konuda acele ediyorlar. Şunu onlara geçerli saysak, dedi ve onu kendilerine uyguladı.” (Müslim, Talâk, 15). Bu rivayet, Hz. Peygamber döneminde, bir sözle yapılan üç boşamanın bir sayıldığını, Hz. Ebû Bekir devrinde ve Ömer’in halifeliğinin ilk iki yılında da uygulamanın bu şekilde sürdüğünü göstermektedir. Bu durum, konu hakkında nesih cereyan etmediğini ve Hz. Ömer’in uygulamasının bir maslahat ve boşama konusunda ortaya çıkan yeni duruma bir çözüm bulmaktan ibaret olduğunu da göstermektedir.

Diğer yandan evliliği sona erdiren “zıhar”, [70] “ilâ”, [71] hakeme başvurma yoluyla boşanma,[72] gibi yöntemler de vardır. Günümüz mahkeme yoluyla boşanmayı eşlerin resmî nikâh sırasında aldıkları bir boşama yetkisini kullanma olarak değerlendirmek mümkündür. Kadına tanınan bu boşama yetkisine “tefviz-i talak” denilir. Aşağıda bununla ilgili bilgi vereceğiz.

2)            Kadının Boşanma Hakkı (Tefvîz-i Talak):

Medine döneminde Müslümanların durumları iyileşip, maddi imkânlar çoğalmaya başlayınca, Hz. Peygamber’in eşleri diğer hanımlar gibi güzel takı ve giysiler istemişler, bu konuda ileri gidince, Allah’ın elçisi ile bir aya yakın ayrılık yaşamışlardı. İslâm fakihleri bu ayrılığı “îlâ” olarak nitelerler. Bu bir çeşit, eşler arasında yemine dayalı ayrı yaşama kararını ifade eder. İslâm gelmezden önce eşine yaklaşmamak üzere yapılan böyle bir yemin süreli veya süresiz olarak, sırf kadına baskı için yapılırdı. İslâm bunu Bakara sûresi 2/226 ve 227 nci ayetleri ile dört ay süreyle sınırladı. Eğer dört ay içinde barışma olursa, yemin kefâreti verilerek evlilik normal hale dönecekti. Eğer ayrılık dört ayı geçerse, evlilik kesin boşama ile sora erecektir.

İşte Hz. Peygamber eşleriyle böyle bir süreç yaşarken Ahzâb sûresinin şu ayetleri inmiştir:

(يَاۤ اَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِاَزْوَاجِكَ اِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَيٰوةَ الدُّنْيَا وَز۪ينَتَهَا فَتَعَالَيْنَ اُمَتِّعْكُنَّ وَاُسَرِّحْكُنَّ سَرَاحًا جَم۪يلًا ) “Ey peygamber! Eşlerine de ki: Eğer siz, dünya hayatını ve onun süsünü istiyorsanız, gelin, size boşanma bedellerinizi vereyim ve sizi güzellikle serbest bırakayım.” [73]

(وَاِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللّٰهَ وَرَسُولَهُ وَالدَّارَ الْاٰخِرَةَ فَاِنَّ اللّٰهَ اَعَدَّ لِلْمُحْسِنَاتِ مِنْكُنَّ اَجْرًا عَظ۪يمًا ) “Eğer siz, Allah’ı, elçisini ve ahiret yurdunu istiyorsanız, biliniz ki Allah, içinizden iyi işler yapanlara büyük bir mükâfat hazırlamıştır.” [74]

Hz. Peygamber yukarıdaki ayetler inince, eşlerine isteyenin ayrılabileceğini bildirmiştir. Ancak eşler, göz yaşları içinde, Allah ve elçisini tercih ettiklerini bildirmişlerdir. [75]

Evli bir erkek, vekil aracılığı ile boşanabileceği gibi, bu yetkiyi kendi eşine de verebilir. Buna “tefvîz” denir. Sürekli olarak verilince, artık kocanın bundan dönmesi geçerli olmaz. Bunun delili yukarıdaki ayet ve ona dayalı sünnettir.

Hz. Aişe şöyle demiştir: “Yukarıdaki ayetler inince, Allah’ın Rasûl’ü, benimle başladı, dedi ki: Sana bir şey söyleyeceğim, fakat ana- babanla görüşüp, izin almadıkça, cevap vermede acele etme!” Aişe dedi ki: O, babamın bana ayrılma konusunda izin vermeyeceğini biliyordu. Allah’ın Rasul’ü, bundan sonra Ahzâb, 33/28, 29 ncu ayetlerini okudu. Ben dedim ki: Hangi konuda, ebeveynimden izin isteyeyim? Şüphesiz ben, Allah’ı, Rasûl’ünü ve ahiret yurdunu istiyorum. Sonra, Nebî (s.a.s)’in öbür eşleri de benim yaptığımın benzerini yaptılar.” [76] Başka bir rivayette, Hz. Aişe, “Bu seçme, bizim aleyhimize bir sonuç doğurmadı.” Bir diğer rivayette: “Allah’ın Rasûlü bunu bir boşama olarak saymadı.” demiştir. [77] Buna göre, İslâm hukukunda, boşanma yetkisi konusunda erkekle kadının “tefvîz-i talak” müessesesi işletilerek eşit haklara sahip kılınması mümkündür.

3)            Dini Nikâh- Resmi Nikâh İkilemi:

1917 tarihli Osmanlı Devleti Hukuk-ı Aile Kararnamesi 4. Maddede, “Nikâh ehliyetine sahip olmak için evlenecek erkeğin 18, kadının 17 yaşını ikmal etmiş olması şarttır.” denilmiş ve 37. Maddede resmi nikâh prosedürü şöyle belirlenmiştir: “Akit sırasında, evlenecek erkek veya kadından birinin ikametgâhı bulunun kaza hâkimi veya nâibi hazır bulunup nikâh akdini tanzim ve tescil eder.”

Günümüz uygulamasında resmi nikâhtan sonra yapılan dini nikâh, resmi nikâhın onaylanması ve dini esaslara da uygunluğunu onaylama niteliğindedir. Resmi nikâhla, eşler bu nikâhın sona erdirilme şekli konusunda da anlaşmış sayılmaktadır. Buna göre resmi evli olan eşler bu evliliği mahkeme yani hakem önünde sona erdirme konusunda eşit haklara sahip olmaktadırlar. Bu da kadına bir boşama (tefvîz-i talak) hakkı vermekten başka bir şey değildir. Boşama konusunda vekâlette sonradan azil yoluyla rucû etmek mümkün olduğu halde, tefvîz süre zikredilmeden verildiği zaman, evlilik boşanma veya ölümle sona erinceye kadar devam eder. Bu özelliği ile vekâlet ve tefviz birbirinden farklı tasarruflardır.

Hz. Peygamber’in yukarıdaki ayetlerle verdiği boşanma hakkı ise, sınırlı bir süreyi kapsamış ve eşler evliliğe devam etme iradesini bildirince boşanma meydana gelmemiştir. Hz. Aişe’nin yukarıda verdiğimiz açıklamasından bu durum açıkça anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak, boşanan kadın boşama hangi çeşitten olursa olsun, üç hayız ve temizlenme süresince iddet bekler. [78] Bu iddet süresince de kocanın nafaka yükümlülüğü devam eder. Kadın gebe ise, bu yükümlülük doğuma kadar sürer. Ancak Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerine göre üç kez boşanan kadına iddet süresince yalnız mesken temin edilir, giyim, yiyecek ve benzerleri gerekmez.

Diğer yandan evlilik süresince edinilen mal varlığının kazanılmasında kadının da çalışması ve katkısı dikkate alınarak bir mal ayırımı yoluna gidilmesi gerekir. Batı toplumlarında eşlerin katkısının birbirine yakın olduğu dikkate alınarak, evlilik süresince elde edilen mal varlığının ikiye bölünmesi ilkesi uygulanmaktadır. Son dönemde Türkiye de bu ilkeyi uygulamaktadır. Kur’an-ı Kerim’de aile konusunda sıkça “ma’rûf” ilkesine vurgu yapılması dikkat çekicidir. Ayette:

(وَلِلْمُطَلَّقَاتِ مَتَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّق۪ينَ) “Boşanmış kadınlar için, Allah’tan korkan erkekler üzerinde bir hak olarak, örfe uygun (ma’rûf) bir yararlanma hakkı vardır.” [79]

buyurularak, boşandıktan sonrası için bir süre belirtilmediği görülür. Buna göre boşanma yüzünden kadının büyük bir sıkıntıya düşmesi halinde, boşayan kocanın ona karşı iyi bilinen örfe göre desteğinin devam etmesi gerektiğine işaret edilir.

Dipnotlar
[1] Yeni Ümit Dergisi’nin 2.03.2014’te İstanbul’da düzenlediği “Ailenin Korunması ve Mut’a Fitnesi” konulu sempozyumda bildiri olarak sunulmak üzere hazırlanmıştır.
[54] Nisâ, 4/4. bk. 4/24.
[55] Ebû Dâvûd, Nikâh, 35; Nesâî, Nikâh, 76; Ahmed İbn Hanbel, I, 80.
[56] Nisâ, 4/20.
[57] Şevkânî, Neyl, VI, 168; Heysemî, Mecmau’z-Zevâid, Mısır, ty, IV, 283 vd.
[58] Talak, 65/6.
[59] Bakara, 2/233.
[60] Talâk, 65/7.
[61] Bakara, 2/280.
[62] İbnü’l-Hümâm, Fethu’l-Kadîr, III, 321-339; Kâsânî, Bedâyi’, IV, 14, 15.
[63] Bakara, 2/229 .
]]>
Kur’an ve Sünnette Evlilik 1 – Prof. Dr. Hamdi Döndüren http://www.kocar.org/yazilar/kuran-ve-sunnette-evlilik-1-prof-dr-hamdi-donduren/ Fri, 22 Jan 2016 19:51:30 +0000 http://www.kocar.org/?p=3404 I-EVLİLİK AKDİNİN MEYDANA GELMESİ

  1. A) Nikâh Terimi Ve Kapsamı:

Nikâh sözcüğü Arapça “nekeha” fiilinden bir mastar olup, erkeğin kadınla evlenmesi ve onunla cinsel temasta bulunması anlamına gelir. Bu sözcüğün “evlilik akdi” anlamı mecaz, “cinsel temas” anlamı ise gerçek anlamdır.

Bir fıkıh terimi olarak nikâh; şer’an evlenme engeli bulunmayan bir kadının, cinsel yönlerinden yararlanmayı erkeğe mübah kılan rizaî bir akittir. Müteahhırûn (12. M. yüzyıldan sonraki) fakihlerinin tarifi ise şöyledir; nikâh kasten mülk-i mut’ayı ifade eden bir akittir.[2] Yani erkeğe kadının cinsel yönlerinden yararlanma mülkiyeti hakkı veren bir sözleşmedir. Evlilik, nitelikleri dikkate alınarak aşağıdaki şekilde tarif edilebilir: Evlenmeleri yasak olmayan bir erkekle bir kadın arasında yapılan, birbirinin cinsel yönlerinden yararlanmayı meşru kılan, ortak hayat ve nesli sürdürmek için bir bağ meydana getiren akittir. İslâm’da nikâh akdi hem medenî bir muâmele ve hem de bir ibadettir. Çünkü nikâhın rükün ve şartlarını İslâm belirler ve eşlerin evlilik nedeniyle pek büyük ecirlere ulaşacağını haber verir. Evliliğin niteliğini İbnü’l-Hümâm (ö. 861/1457) şöyle belirtir: “Nikâh ibadetlere daha yakındır. Hatta evlenmek, sırf ibadet niyetiyle bekâr kalmaktan daha üstündür.”[3] Son devir fakihlerinden İbn Âbidîn (ö. 1252/1836) ünlü Reddü’l-Muhtar adlı eserinde nikâh konusuna şu cümlelerle başlar: “Bizim için Hz. Adem devrinden günümüze kadar meşru olmuş, sonra cennette de devam edecek, nikâh ile imandan başka ibadet yoktur.”[4]

Nikâhın mescid içinde akdedilmesi ve uygun olursa cuma gününe rastlatılması müstehaptır. Bu durum da onun ibadet yönünü güçlendirir.[5]

Şâfiîlere göre evlilik, alış-veriş gibi dünyaya ait alelâde işlerden olup, ibadet niteliğinde değildir. Dayandıkları delil, gayrimüslimlerin nikâhının da İslâm nazarında geçerli sayılmasıdır. Eğer ibadet olsaydı, onların nikâhlarının geçersiz olması gerekirdi. Evlilikten gaye, kişinin cinsel isteklerini teskinden ibarettir. İbadet ise yüce Allah için bir iş ve bir amel yapmaktır. Bu yüzden Allah için iş yapmak kendi nefsi için iş yapmaktan daha faziletlidir. Şâfiîlerin bu görüşüne çoğunluk mezhep müctehitleri karşı çıkmıştır. Şöyle ki:

Çoğunluk müctehitlere göre evlilik akdinin müslim veya gayrimüslim için geçerli olması dünyada toplum düzeni ile ilgilidir. Nitekim mescit, yol yapımı ve benzeri hayır işleri Müslüman için bir ibadet olduğu halde, gayrimüslim için bir ibadet sayılmaz. Genel anlamda Allah Teâlâ’nın hoşnut ve razı olduğu her iş ve davranış mü’min için bir ibadettir. Bu yüzden İslâm’ın belirlediği esaslara göre kurulan ve buna göre yürütülen evlilik de ibadet niteliğindedir. Çünkü evlenmekle, nefsi haramlardan korumak ve nesli sürdürmek gibi bir çok toplum maslahatları gerçekleşir. Nitekim Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Sizden birinizin evliliğinde sadaka sevabı vardır.”[6] “Bir kimsenin sarf edeceği en faziletli para (dinar), kendi aile fertlerine harcayacağı para ile, Allah yolunda hayvanına ve yine Allah yolunda cihad edecek olan arkadaşlarına harcayacağı paradır.”[7] “Çocuklarına, eşine ve hizmetçine yedirdiğin senin için bir sadakadır.”[8]

 

Diğer yandan kocaları yoksul olan iki varlıklı kadın, Allah’ın elçisine gelerek, kocalarına sadaka verip veremeyeceklerini sormuşlardı. Hz. Peygamber onlara şu cevabı verdi: “Kocalarınıza yardım ederseniz size iki ecir vardır. Hısımlık ecri ve sadaka ecri.”[9]

Batı ülkeleri Hristiyan toplumlarında nikâhın dinî veya medeni niteliği uzun süre tartışılmış, kimi ülkelerde nikâh yalnız kiliselerde akdedilirken, kimi ülkelerde de medeni nikâh esası benimsenmiştir. Resmi devlet memuru önünde akdedilen nikâha “medenî nikâh” denir.

Osmanlı Devleti uygulamasında 1917 tarihli “Hukuk-ı Aile Kararnamesi” Hristiyan veya Musevîler için kısmen dinî ve kısmen de medenî evlenme usulü getirmiştir. Buna göre gayrimüslimlerin nikâhı, dinî ayinler çerçevesinde rûhanî memurlarınca yani papaz veya rahiplerce akdedilir. Ancak ruhanî memur, en az yirmi dört saat önce mahallî mahkemeye haber verir. Hakim; belirtilen saatte nikâh meclisine özel bir memur gönderip kıyılan nikâhı deftere kayıt ve tescil ettirir.[10] Adı geçen kararnameye göre, Müslümanların evliliği de, aynı şekilde evde, bir salon veya mescidde, hakim naibinin hazır bulunduğu bir mecliste akdedileceği esası getirilmiştir. Böylece, ayrı dinlere mensup topluluklara, kendi inançlarına uygun bir şekilde evlenme, boşanma, nafaka, miras ve ticaret yapma serbestliği tanınmıştır.

  1. B) Evliliğin Meşru Olduğunu Gösteren Deliller:

Evliliğin meşru oluşu kitap, sünnet ve icma delillerine dayanır.

Kur’an’da şöyle buyurulur:

(وَاَنْكِحُوا الْاَيَامٰى مِنْكُمْ وَالصَّالِح۪ينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَاِمَاۤئِكُمْ اِنْ يَكُونُوا فُقَرَاۤءَ يُغْنِهِمُ اللّٰهُ مِنْ فَضْلِه۪ وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَل۪يمٌ)“Sizden olan bekârları, köle ve cariyelerinizden durumları evlenmeye uygun olanları evlendirin! Eğer bunlar yoksul iseler, Allah lütfundan onlara zenginlik verir. Çünkü Allah lütfu çok geniş olan, (her şeyi) bilendir.”[11]

Ayette Müslümanların, yoksul olsalar bile bekâr olan erkek ve kadınları evlendirmeleri, çünkü Allah’ın onlara evlilik sebebiyle yardımcı olacağı bildirilmektedir.

Evlenmek: Yukarıdaki ayette, “evlendiriniz” ifadesi, evlilik konusunda eşler kadar, veli veya İslâm toplumuna da görev düştüğünü gösterir.

Evlilik konusunda pek çok hadis nakledilmiştir. Allah elçisi, gençlere hitap ederek şöyle buyurmuştur:

“Ey gençler topluluğu! Sizden kimin evlilik yükümlülüklerine gücü yeterse evlensin. Çünkü evlilik gözü ve ırzı harama karşı koruyucudur: Kimin evlenmeye gücü yetmezse oruca devam etsin. Çünkü oruç onun için bir kalkandır.”[12]

Ashab-ı kiramdan üç kişi Hz. Peygamber (s.a.s)’in eşlerine onun gece ibadetini sormuşlar, belki azımsayarak birincisi “sürekli olarak gece namazı kılmaya”, ikincisi “sürekli oruç tutmaya”, üçüncüsü ise “kadınlardan sürekli ayrı kalmaya ve hiç evlenmemeye” karar verir. Onların bu konuşmalarını haber alan Hz. Peygamber şöyle buyurur:

Ashab-ı kiramdan üç kişi Hz. Peygamber (s.a.s)’in eşlerine onun gece ibadetini sormuşlar, belki azımsayarak birincisi “sürekli olarak gece namazı kılmaya”, ikincisi “sürekli oruç tutmaya”, üçüncüsü ise “kadınlardan sürekli ayrı kalmaya ve hiç evlenmemeye” karar verir. Onların bu konuşmalarını haber alan Hz. Peygamber şöyle buyurur:

“Bazı kimselere ne oluyor ki, şöyle şöyle demişler. Fakat ben hem namaz kılıyorum, hem uyuyorum; oruç tutuyorum, tutmadığım da oluyor; kadınlarla da evleniyorum. Kim benim sünnetimi terk ederse benden değildir.”[13]

Hz. Âişe’nin naklettiği bir hadiste şöyle buyurulmuştur:

“Nikâh benim sünnetimdir. Kim benim sünnetimden yüz çevirirse, benden değildir.”[14]

Diğer yandan evlenmenin meşruluğu üzerinde, bütün ümmet görüş birliği içindedir. Ancak evlenmenin hükmü evlenecek kişinin özel durumu dikkate alınarak değerlendirilir. Aşağıda çeşitli durumlara göre konuyu açıklayacağız.

  1. C) Evlenmenin Hükmü:

Evleneceklerin durumuna göre nikâhın hükmü farz, vacip, sünnet, haram, mekruh veya mübah kısımlarına ayrılır.

Evlenmediği takdirde zinaya düşeceği kesin olan kimsenin evlenmesi farzdır.

Yine evlenmezse zinaya düşme tehlikesi bulunan kimsenin evlenmesi vaciptir.[15]

Evlenince, eşine zulüm ve işkence yapacağı kesin olan kimsenin evlenmesi haramdır.

Eşine zulüm yapma ihtimali bulunan kimsenin evlenmesi mekruhtur.[16]

Cinsel bakımdan itidal halde bulunanların evlenmesi sünnettir.

İmam Şâfiî’ye göre yukarıda belirttiğimiz itidal durumunda evlenmek mübah olup, mü’min evlenme veya evlenmeme arasında serbest bırakılır. Dayandığı delil; Yahyâ Peygamber’in “…efendi, nefsine hâkim ve iffetli.”[17] olduğu belirtilerek buyrularak övülmesi ve “size evlilik helal kılındı.”[18] ayetiyle “mübah kılınma” nın ifade edilmesidir.

  1. D) Nikâhın Rükünleri:

Hanefîlere göre, evlilik akdinin rükünleri icap ve kabulden ibarettir. Çoğunluk mezhep imamlarına göre ise evliliğin rükünleri dört tane olup; siyga (icap ve kabul), kadın, koca ve evlenecek kadının velisidir.

Evlilik akdinin konusu, yani eşlerin bu evlilikten gayeleri, birbirinin cinsel yönlerinden yararlanmadır. Bu yüzden yalnız ev hizmetlerini görmek üzere yapılacak bir akit bir “iş sözleşmesi” olabilir. Nikâh akdinde karı koca hayatının yaşanması asıldır. Mehir, evliliğin kendisine bağlı olduğu bir rükün değil; nafaka gibi evliliğin hükümlerindendir.

İcap, evlenme akdi taraflarından birisinin ilk olarak yaptığı tekliftir. “Benimle evlenmeyi kabul et” teklifine, karşı tarafın “kabul ettim” şeklindeki cevabı “kabul” niteliğindedir. Burada ilk teklifin karı veya koca tarafından yapılması sonucu etkilemez. İlk teklif icap, ikincisi kabul niteliğindedir.

Çoğunluk İslâm fakihlerine göre icap, kadının velisi veya vekili tarafından erkeğe yapılan evlendirme teklifidir. Kabul ise, kocanın bu teklife verdiği olumlu cevaptır.[19]

  1. E) Nikâhta Velinin Yetkisi:

1) Hanefilere göre evlenme ehliyetine sahip olan bir kadın, velisi hazır olmaksızın kendi nikâhında irade beyanında bulunabilir. Kız çocuğu için velinin devreye girmesi sünnet veya müstehap görülmüştür. Nitekim Kur’an’da kadının evlilikte bizzat taraf olabileceğini bildiren ayetler vardır:

(…وَامْرَاَةً مُؤْمِنَةً اِنْ وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِيِّ اِنْ اَرَادَ النَّبِيُّ اَنْ يَسْتَنْكِحَهَا خَالِصَةً لَكَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِن۪ينَ …)“Bir de Peygamber kendisiyle evlenmek istediği takdirde, kendisini peygambere hibe eden mümin kadını, diğer müminlere değil, sırf sana mahsus olmak üzere (helal kıldık).” [20]

(…فَاِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتّٰى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ) “Eğer kocası onu üçüncü defa boşarsa, bundan sonra kadın bu kocadan başka bir erkekle evleninceye kadar, boşayan kocasına helal olmaz.” [21]

Bu iki ayette veliden söz edilmeksizin, evlilikte kadın doğrudan taraf gösterilmiştir.

Hadislerde de şöyle buyurulmuştur:

“Bekâr kadın, kendisi hakkında velisinden daha fazla hak sahibidir.” [22]

“Dul bayan için velisinin yapabileceği bir şey yoktur.” [23]

2) Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelîlerin ortak görüşü:

Bu mezheplere göre kadın için evlilikte erkek bir velinin onu temsil etmesi gerekir. Dayandıkları deliller şunlardır:

Ma’kıl b. Yesar’ın, dul kız kardeşinin eski kocası ile evlenmesine engel olmak istemesi üzerine şu ayet inmiştir:

(وَاِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاۤءَ فَبَلَغْنَ اَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ اَنْ يَنْكِحْنَ اَزْوَاجَهُنَّ اِذَا تَرَاضَوْا بَيْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ) “Kadınları boşadığınız ve onlar da iddetlerini tamamlayınca, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde eski kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın..” [24]

Hanefiler bu ayeti, veli yetkisinin kaldırıldığı şeklinde anlamışlardır.

(…وَاَنْكِحُوا الْاَيَامٰى مِنْكُمْ) “Sizden bekârları evlendirin…” [25]

(…وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِك۪ينَ حَتّٰى يُؤْمِنُوا) “Müşrik erkekleri, onlar iman edinceye kadar evlendirmeyin.”

Hanefiler bu ayetleri, gençlerin evliliği ile ilgili veliye bir görev yükletildiği, belli bir veli yoksa bu görevin İslâm toplumuna ait olduğu görüşündedir.

Diğer yandan Hz. Aişe’den rivayet edilen bir hadiste şöyle buyurulur:

“Velisinden izinsiz evlenen kadının, nikâhı batıldır, batıldır, batıldır.”[26] Ancak bu hadisin râvisi olan Hz. Aişe, kardeşi Abdurrahman Şam’da iken kendisine emanet ettiği kızını babası seferden dönmeden evlendirmiş ve bu evlilik geçerli sayılmıştır. Tirmizî’ye göre bu hadisi İmam Zuhrî rivayet etmiş, ancak İbn Cüreyc hadisi Zuhrî”ye sormuş, o bunu inkâr etmiştir. [27]

  1. F) Evlilik Akdi Sırasında İki Şahidin Bulunması:

Evlilik geleceğe ait hak ve sorumluluklar doğuran bir müessese olduğu ve haramı helalden ayırdığı için, bunun topluma açıklanması, gizli kalmaması ve belirli şahitlerle belgelenmesi gerekli görülmüştür. Bu yüzden veli dışında iki şahit bulunmadıkça nikâh akdi sahih olmaz. Delil ayet ve hadislerdir.

Allah Teâlâ şöyle buyurur:

(وَاسْتَشْهِدُوا شَه۪يدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ فَاِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَاَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاۤءِ )”Erkeklerinizden iki şahit tutun. Eğer iki erkek olmazsa, o durumda razı olacağınız şahitlerden bir erkekle iki kadın yeter.” [28]

Ayet, ticaretle ilgili olmakla birlikte evlilik akdini de kapsamına alır. Akitlerde şahit, genellikle anlaşmazlık durumunda tarafların haklarını korumada ispat kolaylığı sağlar. Evlenme akdi de eşlerin lehine ve aleyhine hukukî sonuçlar meydana getiren bir akittir. Mehir, nafaka yükümlülüğü, nesebin sabit olması, sıhrî hısımlığın doğması bunlar arasındadır. Diğer yandan evlilik akdinin topluma ilân edilerek yapılması ve şahitlerin bulunması evlileri zina töhmetinden korur.

  1. G) Gizli nikâhın hükmü:

Dışarıda açıklanmamak üzere gizlice yapılan nikâh akdi caiz değildir. Ancak nikâh akdi şahitlerin önünde yapılıp da, sonradan şahitlere bunu gizlemeleri ve dışarıda açıklamamaları tavsiye edilse, bu evlilik gizli yapılmış sayılır mı?

Ebû Hanîfe ve İmam Şâfiî’ye göre böyle bir evlilik gizli yapılmış sayılmaz. Çünkü şahitlere sonradan yapılacak gizli tutma tavsiyeleri nikâh akdine zarar vermez. [29]

İmam Mâlik ise evliliğin topluma ilânını bir şart olarak kabul ettiği için, gizli yapılan veya şahitlerden gizlemeleri istenen bir nikâhı geçerli saymaz.

İmam Malik gizli nikâhı şöyle tarif eder: Kocanın şahitlerden nikâh akdini, daha önce evli ise önceki karısından veya ev halkı bile olsa diğer insanlardan gizlemelerini istediği nikâhtır. Böyle bir evlilikte cinsel birleşme olmuşsa, şahitsiz evlilikle birleşmede olduğu gibi nikâh akdi feshedilir ve bu bir bain talak (kesin boşama) sayılır. Eğer eşler cinsel birleşmeyi ikrar eder veya bu durum, zinadaki gibi dört şahitle sabit olursa her iki eşe de değnek (celde) veya recm cezası uygulanır. Ancak def çalmak veya düğün yemeği vermek yahut veli dışında tek şahitle de olsa nikâh ilân edilmiş olursa, şüphe bulunduğu için had cezası düşer. Nitekim Allah’ın Rasûlü; “Gücünüzün yettiği kadar , şüphe bulununca had cezalarını düşürünüz.” [30] buyurmuştur.

Hanbelîlere göre ise gizli tutma tavsiyesi nikâhı geçersiz kılmaz. Evliliği veli, şahitler ve eşler gizlese de bu geçerli olur, fakat böyle bir gizleme mekruhtur. [31] Diğer yandan İbn Ebî Leylâ, Ebû Sevr ve Ebû Bekr el-Esamm’a göre evlilikte şahit bulundurmak şart değildir. Bu fakihlerin dayandığı delil:

(فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاۤءِ) “Kadınlardan hoşunuza gidenleri nikâhlayın…” [32]

(وَاَنْكِحُوا الْاَيَامٰى مِنْكُمْ) “İçinizden bekâr olanları evlendirin..”[33]

ayetlerinin genel anlamıdır. Onlar bu konudaki hadisleri, ayetlerin mutlak anlamını sınırlayacak güçte görmemişlerdir.

Ancak çoğunluk müctehitler bu görüşü reddetmiş ve nikâhta şahitten söz eden hadislerin meşhur olduğunu ve ayetlerin mutlak anlamını sınırlayacak güçte bulunduğunu söylemişlerdir. [34]

  1. H) Nikâh Akdinde Öne Sürülüp Sürülemeyen Özel Şartlar:

İslâm’da, bir sözleşme yapılırken öne sürülebilen şartlar genel olarak “sahih”, “fâsit” “bâtıl olan şartlar” olmak üzere üçe ayrılır. Âyet ve hadislerle çelişmeyen ve akdin taraflarından birisine tek yanlı yarar sağlamaya yönelik bulunmayan, anlamlı olan ve sıkıcı da bulunmayan şartlar “sahih şart” niteliğindedir. Akdin niteliği ile bağdaşmayan veya şer’î hükümlerle çelişen şartlara ise “fâsit şart” denir. Bir tarafa yararı bulunmayan veya anlamsız ya da sıkıcı bulunan şartlar da “bâtıl şart” kapsamına girer. [35]

Hadiste şöyle buyurulur: “Müslümanlar kendi aralarında belirledikleri şartlara uyarlar. Ancak helalı haram veya haramı helal kılan şart müstesnadır.” [36]

Evlilikte öne sürülebilen şartları yukarıdaki ölçülere göre şu şekilde değerlendirebiliriz:

Nikâh akdinin niteliği ile bağdaşan ve şer’î hükümlerle de çelişmeyen şartlar sahih olup, karşı tarafı bağlar. Meselâ, bir kadın kocasının hısımları ile birlikte oturmamayı şart koşsa, bu şart geçerli olur. Çünkü evlilik akdi bu gibi şartlarla bağdaşır niteliktedir. Kadına boşama yetkisi veren şartlar da geçerlidir. Buna “tefvîz-i talak” denir.

Akdin niteliği ile bağdaşmayan veya ayet ya da hadislerle çelişen şartlar fasit şart olup, nikâh akdinde bu gibi şartlar geçersizdir. Evlilik akdi ise geçerliliğini sürdürür. Eşlerden birisi veya her ikisi için belli bir süre içinde, nikâhı feshetme hakkını öne sürmek gibi. Hadiste, “Bir kadın için, kocasının ilk eşini boşanmasını istemesi helâl değildir.” [37] buyurulur. Böyle bir şarta uymak mekruh olur.

Eşlerin birbirinin cinsel yönlerinden yararlanma ve kadının nafaka hakkı gibi özlük haklarına aykırı olan şartlar da geçersizdir.

Kadının hısımları ile ömür boyu ilişkiyi kesmek şartında da “sıla-ı rahmin” kesilmesi söz konusu olacağı için nass’larla çelişki meydana gelir ve kadının evlilikten sonra bu şarta uyması gerekmez. [38]

İ) İslâm’a Göre Evlenme Engelleri:

İslâm’a göre evlenme engelleri sürekli ve geçici olmak üzere ikiye ayrılır.

1) Sürekli evlenme engelleri: Bunlara şu ayette topluca yer verilmiştir:

(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ اُمَّهَاتُكُمْ وَبَنَاتُكُمْ وَاَخَوَاتُكُمْ وَعَمَّاتُكُمْ وَخَالَاتُكُمْ وَبَنَاتُ الْاَخِ وَبَنَاتُ الْاُخْتِ وَاُمَّهَاتُكُمُ الّٰت۪يۤ اَرْضَعْنَكُمْ وَاَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَاُمَّهَاتُ نِسَاۤئِكُمْ وَرَبَاۤئِبُكُمُ الّٰت۪ي ف۪ي حُجُورِكُمْ مِنْ نِسَاۤئِكُمُ الّٰت۪ي دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَاِنْ لَمْ تَكُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ وَحَلَاۤئِلُ اَبْنَاۤئِكُمُ الَّذ۪ينَ مِنْ اَصْلَابِكُمْ وَاَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْاُخْتَيْنِ اِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ اِنَّ اللّٰهَ كَانَ غَفُورًا رَح۪يمًا)

“Size şunlarla evlenmek haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek kardeşinizin kızları, kız kardeşinizin kızları, sizi emziren süt anneleriniz, süt kız kardeşleriniz, karılarınızın anneleri, kendileriyle cinsel ilişkide bulunduğunuz karılarınızdan olup evlerinizde bulunan üvey kızlarınız. Eğer anneleri ile cinsel ilişkide bulunmamış iseniz, (üvey kızlarınızla evlenmenizde) sizin için bir sakınca yoktur. Kendi sulbunuzdan gelen oğullarınızın eşleriyle evlenmeniz ve iki kız kardeşi bir arada almanız da (haram kılındı). Ancak daha önce geçen geçmiştir. Çünkü Allah çok bağışlayan, çok merhamet edendir.” [39]

Bu hısımlar üç grupta toplanabilir:

Kan hısımları: Anneler, nineler, kızlar, kız kardeşler, erkek ve kız kardeşlerin kızları, halalar ve teyzeler, büyük hala ve teyzeler bu gruba girer.

Süt hısımları: Ayette sütana ve sütkardeşten söz edilmiş, Hz. Peygamber’in, “Nesepçe haram olanlar süt yoluyla da haram olurlar.” [40] hadisi yasağın kapsamını genişletmiştir. Buna göre, sütanne, sütnine, süt hala, süt teyze ve sütkardeş veya yeğenle evlenme yasağı vardır. Ebu Hanife’ye göre, sütün ilk iki buçuk yıl, çoğunluğa göre ise ilk iki yıl içinde emilmesi gerekir. Haramlık doğuracak sütün miktarı, çoğunluğa göre az olabilir, İmam Şâfiî’ye göre aralıklarla en az beş defa doyurucu süt emilmesi gerekir.

Evlilik yoluyla haram olanlar: Bunlara “sıhrî hısım” denir. Üvey kızlar, kayın valideler, baba ve dedenin karıları ile oğul veya torunların karıları bu grupta yer alır.

Yukarıda belirtilen kimselerle olan evlenme yasağı -sıhrî hısımlığı doğuran evlilik sona erse bile- ebedi olarak devam eder. [41]

2) Geçici evlenme engelleri:

Bunlar şartlar değişince ortadan kalkabilen geçici engeller olup şunlardır:

Başkasının eşi olma: İslâm kadın için tek evlilik esasını benimsemiştir. Bu yüzden başkası ile evli bulunun bir kadın, bu erkekten ayrılıp, iddetini tamamlamadıkça yeniden evlenemez. Kur’an’da,

(وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاۤءِ … حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ )            “..Kocalı kadınlarla evlenmeniz size haram kılındı.” [42]

buyurulur.

  1. b) İki akraba ile birden evlenme: Sıla-i rahmin kesilebileceği endişesiyle yakın bazı hısımların bir nikâh altında toplanması yasaklanmıştır. Kur’an’da,

(وَاَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْاُخْتَيْنِ اِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ…. حُرِّمَتْ عَلَيْكُم ) “İki kız kardeşi birlikte almanız da size haram kılındı.” [43]

buyurulur. Yasağın kapsamı ortak illet sebebiyle aşağıdaki hadisle genişletilmiştir:

“Bir kimsenin karısı ile, bu karısının hala veya teyzesi bir nikâh altında toplanamaz.” [44]

İddete bağlı evlenme engeli: Evliliğin ölüm, boşanma veya fesih sebeplerinden biriyle sona ermesi durumunda kadının yeniden evlenebilmesi için beklemek zorunda olduğu süreye “iddet” denir. Neseplerin karışmaması için günümüz beşerî hukuklarında da iddet süreleri konulmuştur. Kocası ölen kadının iddet süresi 4 ay 10 gün, [45] boşanan kadının iddeti, üç hayız ve temizlenme süresi, [46] gebe kadının iddeti ise her durumda doğuma kadardır. [47] Henüz âdet görmeyen kız çocukları ile menopoz dönemindeki kadınların iddeti üç aydır. [48] Hanefîler’e göre, kocası kaybolan ve sağ olup olmadığı da bilinemeyen bir kadın, kocasının akranı olan kişiler ölünceye kadar bekler, Mâlikî ve Hanbelîler’e göre ise 4 yıl bekler ve bundan sonra eşi mahkemeden kayıplık kararı alarak, 4 ay 10 gün ölüm iddeti bekleyerek serbest kalır. [49] 1917 tarihli Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi, bu konuda 127. maddesiyle Mâlikî mezhebinin görüşünü kanunlaştırmıştır. Savaş şartları içinde kaybolmalarda bekleme süresi bir yıldır. Müslüman bir erkekle evli bulunan Hristiyan veya Yahudi kadını da iddet konusunda Müslüman kadın gibidir.

Ebu Hanife’ye göre İslâm ülkesinde yaşayan gayrimüslimlerin kendi aralarındaki evliliklerinden doğan iddet konusunda, kendi dinlerine göre davranırlar. Hadiste, “Onları kendi dinleri üzere bırakınız.” buyurulmuştur. [50]

Üç kere boşanma: İslâm’da bir erkeğin eşi üzerinde en çok üç boşama hakkı vardır. Eşini üçüncü kez boşayan erkeğin bu kadınla yeniden evlenebilmesi için bu kadının, başka bir erkekle evlenmesi ve bu ikinci evlilik sona ererse, iddet sürelerini de gözetmesi şartıyla, yeniden ilk kocasına dönebileceği esası getirilmiştir. Bu geçici yasağı ortadan kaldırmaya yönelik muamelelere “tahlîl (helal kılma)” veya kısaca “hulle” denir. Kur’an’da şöyle buyurulur:

(فَاِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتّٰى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ ) “Erkek karısını (üçüncü kez) boşarsa, bundan sonra kadın, başka bir erkekle evlenmedikçe, ona helal olmaz.” [51]

Din ayrılığı: Müslüman erkek veya kadın, ateist veya Allah’a ortak koşan kimselerle, bu durumu devam ettiği sürece evlenemez. Delil şu ayettir:

(وَلَا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكَاتِ حَتّٰى يُؤْمِنَّ… وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِك۪ينَ حَتّٰى يُؤْمِنُوا) “Allah’a ortak koşan kadınlarla -onlar iman edinceye kadar- evlenmeyin… Müşrik erkekleri de –onlar iman edinceye kadar- (mü’min kadınlarla) evlendirmeyin.” [52]

Ancak Müslüman erkeğin ehl-i kitap bir kadınla evlenmesine aşağıdaki ayetle izin verilmiştir.

(وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الَّذ۪ينَ اُوۧتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ اِذَاۤ اٰتَيْتُمُوهُنَّ اُجُورَهُنَّ) “Kendilerine sizden önce kitap verilenlerden, hür ve iffetli kadınlar da, siz onların mehirlerini verip nikâh edince …(size helal kılındı).” [53]

Buradaki düzenleme, erkek esas alınarak yapılmış ve yukarıdaki ayetin, müşriklerle evlenme yasağını bildiren, Bakara sûresi 2/221. ayeti tahsis ettiği kabul edilmiştir.

[1] Yeni Ümit Dergisi’nin 2.03.2014’te İstanbul’da düzenlediği “Ailenin Korunması ve Mut’a Fitnesi” konulu sempozyumda bildiri olarak sunulmak üzere hazırlanmıştır.
[2] bk. İbnü’l-Hûmâm, Fethu’l-Kadîr, II, 339, vd.; Meydâni, lübâb, III, 3; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtâr II, 335-357; Şirbinî, Muğnî’l-Muhtâc, III, 123.
[3] İbnû’l Hümâm, age, II, 340.
[4] İbn Âbidîn, age, II, 258.
[5] Âskalânî, Bulûgu’l-Merâm, terc. Davudoğlu, İstanbul, 1967, II, 228 vd.
[6] Müslim, Zekât, 53; Ebu Dâvud, Tatavvu’, 12, Edeb, 160; A. b. Hanbel, V, 167, 168.
[7] Müslim, Zekât, 38; Tirmizî, Birr, 42; İbn Mâce, 4; A. b. Hanbel, V, 279, 284.
[8] A.b. Hanbel, IV, 121, 122.
[9] Müslim, Zekât, 45.
[10] H.A.K. mad. 40-44.
[11] Nûr, 24/32.
[12] Buhârî, Savm, 10, Nikâh, 2,3; Müslim, Nikâh, 1, 3; Ebû Dâvud, Nikâh, 1; Tirmizî, Nikâh, 1; Nesâî, Sıyâm, 43; Nikâh, 3; İbn Mâce, Nikâh, 1; Dârimî, Nikâh, 2; A.b. Hanbel, I, 378, 424, 425.
[13] Müslim, Nikâh, 5; Nesâî, Nikâh, 4; Dârimî, Nikâh, 3; A. b. Hanbel, II, 158, III, 341, 359, V, 409.
[14] İbn Mâce, Nikâh, 1. Bu hadisin senedi, rivayet zincirinde bulunan İsâ b. Meymun Medînî yüzünden zayıf sayılmışsa da, hadisi destekleyen başka rivayetler de vardır.
[15] Kâsânî, age, II, 260 vd.; İbnü’l-Hûmâm, Fethu’l-Kadîr, II, 342.
[16] Mevsilî, İhtiyâr, III, 82.
[17] Âl-i İmrân, 3/39.
[18] Nisâ, 4/24.
[19] Kâsânî, age, II, 229 vd. V, 133; Döndüren, age, s 187, 188.
[20] Ahzâb, 33/50.
[21] Bakara, 2/230.
[22] Müslim, Nikâh, 66-68; Ebû Dâvûd, Nikâh, 25; Tirmizî, Nikâh, 17; İbn Mâce, Nikâh, 11.
[23] Ebû Dâvûd, Nikâh, 25; Nesâî, Nikâh, VI, 85.
[24] Bakara, 2/232.
[25] Nûr, 24/33.
[26] Ebû Dâvûd, Nikâh, 19; Tirmizî, Nikâh, 14; Dârimî, Nikâh, 11.
[27] Tirmizî, Nikâh, 14.
[28] Bakara, 2/282.
[29] Serahsî, age, V, 31; İbn Rüşd, age, II, 15.
[30] Tirmizî, Hudûd, 2.
[31] Mer’a b. Yûsuf, Gâyetü’l-Muntehî, 1. baskı, Dimşak, III, 27.
[32] Nisâ’, 4/3.
[33] Nûr, 24/32.
[34] Zühaylî, age, VII, 71, 72.
[35] bk. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Ticaret ve İktisat İlmihali, İstanbul 1993, S. 189-196
[36] Buhâri, İcâre, 14; Tirmizi, Ahkâm, 17.
[37] Ebû Dâvud, Talâk, 2.
[38] bk. İbnü’l-Hümâm, age, III, 107 vd.; ez-Zeylaî, Tebyînü’l-Hakâik, II, 148; İbn Abidin, age, II, 405; Mezhep görüşlerini karşılaştırmak için bk. ez-Zühayli, age, VII, 54 vd.; İbn Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid, II, 57 vd.
[39] Nisâ, 4/23.
[40] Nisâ, 4/23.
[41] bk. Nisâ, 4/22, 23; Buhârî, Şehâdât, 7; Müslim, Radâ, 1.
[42] bk. Nisâ, 4/24; Buhârî, Şehâdât, 7; Müslim, Radâ, 1.
[43] Nisâ, 4/23.
[44] Buhârî, Nikâh, 27; Müslim, Nikâh, 33, 34, 36, 40.
[45] Bakara, 2/234.
[46] Bakara, 2/228.
[47] Talak, 65/4.
[48] Talak, 65/4.
[49] İbnü’l-Hümâm, age, IV, 440 vd.; İbn Âbidîn, age, III, 160; İbn Rüşd, age, II, 52.
[50] Mevsılî, İhtiyâr, Kahire, ty.; Bilmen, age, II, 384; Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, s. 463, 464.
[51] Bakara, 2/230.
[52] Bakara, 2/221.
[53] Mâide, 5/5.
]]>
Sızıntı Başyazıları: Maarifimizde Muallim http://www.kocar.org/yazilar/sizinti-basyazilari-maarifimizde-muallim/ Tue, 05 Jan 2016 13:09:00 +0000 http://www.kocar.org/?p=3287

Muallim, doğumdan ölüme kadar, bütün bir hayat boyu, hayatı şekillendiren kudsî üstaddır. Milletine, kader programında rehberlik yapıp, ahlâk ve karakterini yücelten ve ona ebediyet şuurunu aşılayan, melek soluklarının mihraklaştığı bu üstün varlığa denk yeryüzünde ikinci bir yaratık gösterilemez.

Muallimin, ferd üzerinde te’siri, anne, baba ve cemiyyetin te’sirinden kat kat üstündür. Aslında, anneyi de, babayı da, hatta cemiyyeti de yoğuran odur. Onun elinin, içine girmediği her hamur tatsız ve tuzsuz sayılır.

O, Allah’ın insanları yükseltip, alçaltmasında kullandığı bir el ve bir dildir. Evet, muallimini bulmuş bedevî bir topluluk, melekler kadar ulvîleşir ve cemaat hâlinde muallimlik payesine yükselir. Ve yine iyi bir muallim sayesinde Makedonya, cihanın büyük Fâtihlerinden birine sahip olur. Anadolu, iyi muallimler sayesinde umran devrine erer. Çağlarla oynayan Fâtih; büyük disiplin ve nizam insanı Yavuz ve daha yüzlercesi, böyle güzîde birer üstat elinden çıkmış nâdide çıraklardı…

Muallimin elinde madenler saflaşır, som altına ve pırıl pırıl gümüşe inkılâb eder. O esrarlı elde en ham ve en değersiz şeyler, bîhemtâ elmaslar hâline gelir. Hiçbir fabrika onun kadar seri ve onun kadar sistematik olarak iş göremez. Karşısına aldığı yüzlerce insana, bir anda bütün duygu tayflarını intikal ettirmek ve onların varlıkları içinde ikinci bir varlık hâline gelmek, muallimden başka kimseye müyesser olmamıştır.

O, sırlar âleminin aşılmaz şâhikalarından, sızıp sızıp bize gelen manâların tercümanı ve varlık âlemindeki sezilmez infiâllerin sesi ve sözüdür. Onun sayesinde insan bulutlar gibi yükselir ve rahmet olarak yere iner.

Gökler ötesi âlemlerin en emini bir üstat ve bu üstadın getireceği haberlere bağrını açan yüce ruh ise, en büyük bir muallimdi. Muallimlik vazifesinde, ferdin de cemiyetin de medyun olduğu bir muallim… Bugün doğru olarak ne biliyorsak ve ne biliniyorsa hepsi ondan; gerisi kîl u kâlden ibaret…

Muallim, gâh filozof, gâh zâhid, gâh derviş hâlinde zuhur etmiş ve yaşadığı zamana damgasını vurmuştur. Ne var ki herkesin ‘gerçek’den istifadesi nispetinde, her muallimin görünümü de başka başka olmuştur: İlk devirlerin hikmet âşıkları nebilere ait nağmeleri tekrar ediyorlardı. Ortaçağın ‘skolastik’ mürşit ve muallimleri, ilâhilerine ‘pozitivizm’ nağmesini de ilave ettiler. Aynı devirde, doğunun muallimleri ise, ellerindeki esrarlı menşurla, insanı keşf ve onu kendine ulaştırma gayreti içinde idiler..

Rönesans’dan sonra, her şeyle beraber muallim de değişti. Artık o, körü körüne eşyâ ve hâdiselere dalan, elindeki küçük tezgâhından çarşıdaki atölyesine kadar, her şeyiyle hakk-ı temettu peşinde koşan, keşif ve icat tutkunu toy bir aşıktı. Bu dönemde kitleler üzerinde hükmedenler, hiçbir zaman muallim olamadılar. Evet, bu devirde kitleler aşırı telkin ve teşhirlerle aldatılarak, belli istikametlere sevk edildiler; fakat hiçbir zaman muallim görmediler. Aslında, bu ‘yeniden doğuşun’ zifaf gecesinde, kalb çoktan mefistoya kaptırılmıştı.

Daha sonra ise, topyekün teknik vasıtaları teleskoptan mikroskoba kadar nebülozlara tırmanan merdivenler ve partiküllere sarkıtılan şuâları hâline getirip, her şeyi madde ile izaha kalkışan materyalizmin banal görüşlü muallimleri gelir. Bu devirde, insanı yüceltme adına bir şey yapılamadığı için, muallimden bahsetmek de oldukça zordur. Ancak, bu alabildiğine katı ve karanlık dönem de, uzun sürmemiş, arkadan bir yeni tecessüs ve tefahhüs dönemi başlamıştır.

İnsanlığa karşı büyük cürümler işlemiş bir avuç sergerdandan sonra, yakın geçmişini kuşkuyla karşılayan ve yeniden sebep ve neticeleri kurcalama lüzumunu duyan bu dönemin irfan ordusu, hürmet duyduğumuz muallimlik müessesesini bize iade edecek gibidir. Toplumun yüreğini hoplatacak, himmetini bileyecek; zihinlere aydınlık ve kalplere kuvvet kazandıracak muallimliği… Evet, bu muallimlik sayesinde talebenin öteler ötesiyle münasebete geçmesi temin edilecek ve o yüce âlemlerden gelen mesajlarla, talebe, şahsî idrakinin kat kat üstünde ilhamlara mazhar olacaktır. Aslında ‘Mutlak’ la temasa geçmeye yaramayan ilimle ne yüce terkiplere varılabilir ne de eşyânın yüzüne aydınlık getirilebilir. Böyle bir ilim, çok defa varlıktaki esrarı inkâr ettiren bir ilhad veya kalpleri tereddütlere boğan bir şüpheciliğe götürür. Talebesini bu hâle getiren üstat ise, o da ya bir mülhit veya bir septistdir; ama kat’iyyen ve asla bir muallim değildir.

Onun içindir ki, öteden beri en duru, en doğru dersi; hiç aldanmaz ve aldatmaz olan, güzide nebîler topluluğu temsil etmişlerdir. Herkese açık ve her yaşta müdâvimleri bulunan nebîler mektebi, bütün bir hayatı içine alır ve bütün bir hayat boyu da devam eder. Her yer bu mektebin sınıfları ve her ferd de bu irfan ocağının ya muallimi veya talihli bir talebesi olmuştur.

Devlet, bu mektebin ‘başyüceleri’nin ders verip, ders gördüğü bir akademidir. Her ferde açık bu âli mektepte, devlet ruh ve şuuruna vâkıf en büyük devlet adamları yetişir. Muallimleşen bu devletin, ne Eflatun’un, filozoflarla idare ettirdiği devlete, ne de Budin’in, tamamen aksi görüşteki devlet stiline benzer tarafı yoktur. Bu, nev’i şahsına mahsus bir devlettir. Ve bu devletin en başta gelen vasfı da devlet ricalinin çıraklıktan ‘Bâbü’s-saâde’ ağalığına kadar, yükselişin her merhalesinde, hayat ve hâdiselerden dolgun not ala ala, o seviyeye gelmiş olmalarıdır. Yoksa, belli kademelerden geçmeden ve her girizgahta kâinatla bir kere bütünleşmeden, idareye talip olmak, ‘acemioğlanlık’ seviyesinde iken, ‘başkumandanlık’a gönül koymak gibi garip ve gülünç olacaktır ki, böyle bir durum millet adına en büyük talihsizliktir.

Brahman yüce duygularıyla tilmizlerinin gönlünde ebedileşen bir muallimdi. Buda Nirvana’ya giden çetin yolda, temiz duygularıyla örnek ayrı bir muallimdi. Konfiçyus ahlâkın, Hürmüz sonsuzluk sırrının işaretçisi birer muallim idiler. En yüce varlıkta billûrlaşan Ömerler ise, büyük üstatları sayesinde her biri başlı başına bir muallim oluvermişli…

Hâlâ bütün canlılığıyla insanlığın gönlünde, en temiz çizgiler hâlinde devam eden bu muallim ve üstatları, zaman aşındıramamış ve içtimâî çalkalanmalar unutturamamıştır. Kim bilir, belki de bir gün gide gide insanlık, yeniden bu kadim çizgiye gidip dayanacaktır.!

Bu sırdandır ki, Yahudi, ruh köküne ondan daha yakın bir alternatif zuhur edeceği âna kadar, Mescid-i Aksâ ile beraber, komşuları üzerinde de hâkim bir güç olarak devam edecektir. Bu hâkimiyet, sûrî dahi olsa onun havraya dönmesinde aranmalıdır. Prensipleri aşınmış olmasına rağmen havraya dönmesinde… Kilise de, düne kadar üzerinden atamadığı ‘Ortaçağ’ zihniyetinden sıyrılarak St. Ogüst’lerin arkasında yeni bir bakışa ulaşacak gibidir.!

Kendi muallim ve üstatlarını bulup, yeniden inşâ dönemine geçecek olan bizim insanımızın derlenip toparlanması ise, hepten şaşırtıcı olacağı benzer. Elverir ki, günümüzün ta’lim ve terbiye vazifelisi, feth ve keşfedici bir ruha sahip bulunsun. Mukaddes kanaat ve düşüncelerinin hakkını vererek, büyük terkibcilere yakışır vecibeyi hakkiyle yerine getirsin: Nizamülmülk’le Alpaslan’ı yan yana görsün. Fâtih’le Akşemseddin’i, Zenbilli ile Yavuz’u birbirinden ayırmasın. Gazalî’nin aydın semâsında, Pascal’ı unutmasın. Mevlâna’nın sehhâr ifâdeleriyle semâa kalkarken, laboratuara uğrayıp Pastör’ü selâmlamayı da ihmâl etmesin. Sözün özü, kafa ve kalb bütünlüğünü kendisine şiar edinsin…

Neslini yüceltme sancısını çeken muallime binler selâm…

Yazar: Fethullah Gülen, Sızıntı, Aralık 1979, Cilt 1, Sayı 11 Tarih:

]]>
Sızıntı Başyazıları: Bizim Maarifimiz (1) http://www.kocar.org/yazilar/sizinti-basyazilari-bizim-maarifimiz-1/ Thu, 31 Dec 2015 14:04:45 +0000 http://www.kocar.org/?p=3269

Her ders yılına girerken, mektebi ve muallimi düşünmeden edemeyiz. Nasıl düşünmeyiz ki, mektep, hayatî bir laboratuar; derslerimiz hayat iksiri; muallim ise bu esrarlı şifahânenin kahraman üstadıdır.

Mektep bir öğrenme yeridir. Orada hayat ve ötesine ait her şey öğrenilir. Aslında hayatın kendisi de bir mekteptir. Ne var ki biz, hayatı da ancak mektep sayesinde öğreniriz.

Mektep, hayatî hâdiselerin üzerine irfan hüzmeleri göndererek onları aydınlatır, talebelerine çevrelerini kavrama imkânını hazırlar. Aynı zamanda gayet hızlı olarak eşya ve hâdiseleri keşfetme yolunu açar ve insanı düşünce bütünlüğüne; tefekkürde istikamete ve çokta, Tek’e götürür. Bu manâda mektep aynı ma’beddir ve o ma’bedin azizleri de muallimlerdir.

İyi bir mektep, ferdde fazilet duygularını inkişaf ettiren, müdâvimlerine ruh yüceliği kazandıran melekler otağıdır. Talebelerine hoyratlık aşılayıp onları canavarlaştıran bina görünümlü bir kısım harâbeler ise, birer çiyan yuvasıdır ve insanımız, asırlardan beri ters işleyen bu kabil irfan ocakları karşısında hep hacâletten iki büklümdür.

Gerçek muallim, saf ve temiz tohumun ekicisi ve koruyucusudur. İyisiyle, sağlamıyla meşgul olmak onun vazifesi olduğu gibi, hayat ve hâdiseler karşısında ona yön vermek ve hedef göstermek de ona aittir.

Bin koldan akıp giden hayatın, kendine has hüviyeti kazandığı yer mektep olduğu gibi, çocuğun gerçek şeklini aldığı ve benliğinin sırlarına erdiği yer de mekteptir. Dağınık bir ırmağın dar bir geçitte katlanıp kendine has ihtişamiyle görünmesi veya ağaçtaki saf hayatî sıvının billûrlaşıp güneş hüzmeleriyle münasebete geçmesi gibi, hayatın çokluk içinde akışı, mektep sayesinde vahdete ulaşır; tıpkı bir meyvenin, ağacın cihetü’l-vahdetini izhar etmesi gibi…

Mektebin, hayatın sadece bir parçasında insanı alâkadar ettiği zannedilir; aslında o, kâinat mektebindeki bütün dağınık şeyleri bir arada görme ve gösterme vazifesiyle, çıraklarına daimî okuma imkânını hazırlayan, susarken dahi konuşan bir yuvadır. Bu itibarladır ki o, hayatın sadece bir bölümünü işgal ediyor görünse bile, bütün zamanlara hükmeden ve hâdiselere sözünü dinleten hâkimiyetin remzi bir yuvadır. Bir çırak hüviyetiyle mektebe intisap eden her talebe, bütün bir ömür boyu oradan aldığı dersi tekrar eder durur. Oradan alınıp benliğe mâl edilen şeyler, birer tasavvur, birer hayal olabileceği gibi, birer hakikat, birer hüner de olabilir. Asıl mes’ele ise, elde edilen şeylerin fazilete giden yollarda, bir rehber ve kapalı kapıları açan sırlı bir anahtar olmasıdır.

Mektepte, ilim benliğe mâl edilir ve insan bu sayede yaşadığı katı ve madde dünyasının buudlarını aşar ve bir bakıma sonsuzluk sınırına ulaşır. Benliğe mâl edilememiş ilim ise, insanın sırtına vurulmuş bir yük, hem de mahcûp edici bir yükdür. Böyle bir bilgi, sahibinin omuzunda bir vebâl ve şuuru teşviş eden bir şeytandır. Evet, fikre bir aydınlık, ruha kanatlanma vâdetmeyen her türlü kaba belleme ve ezbercilik, benliği aşındıran bir törpü ve kalbe indirilmiş bir darbedir.

Mektebin vereceği en iyi ilim, dıştaki hâdiselerle içteki irfanın uç uca getirilmesinden ibarettir. Bu mektepte muallim ise, dışımızda yaşanan içimizde canlılık kazandıran mürşittir. Şurası muhakkak ki, hiçbir zaman değişmeyen ve durmadan derslerini tekrar eden en büyük mürşit ve en doğru üstat hayattır. Ne var ki, doğrudan doğruya ondan ders almasını bilmeyenler için aracılara ihtiyaç vardır ve bu güzide aracılar da, hayatla benlik arasında kürsü kuran ve hâdiselerin muğlak ifâdelerine tercüman olan muallimlerdir.

Gazeteler, kitaplar hatta radyo ve televizyon belki insanlara bir şeyler öğretebilirler. Ama, kat’iyyen gerçek hayatı ve onun insan içinde akıp gitmesini öğretemezler. her gün ayrı bir sancı ve ızdırapla talebenin gönlüne inen, ders ve davranışlarıyla onun dimağına silinmez renkli çizgiler bırakan muallim, yeri doldurulmaz bir öğreticidir. Onun içindir ki günümüzde her şeyi kolaylaştırma usulü sayılan batı metoduyla talebeye bir şeyler verilebilse bile, hiçbir zaman iyi örnekler verilemeyecek ve ilimlerin gayesi öğretilemeyecektir. Bu güzel şeyler, ancak, sîması hakikat gamz eden, bakışları alabildiğine derin ve çıraklarına vereceği her şeyi gönül menşurundan geçiren muallim tarafından verilebilecektir.

Havarî, Hazreti Mesih’in çarmıha gerilme tehdidine rağmen ders verdiğini görmeseydi, arslanların ağzına atılırken gülmesi lâzım geldiğini nereden öğrenecekti? İlk ve son yolun en büyük mürşidine bel bağlayanlar, onun kanlar içinde dahi gönüllere yumuşaklık dilemesini görmeselerdi, ateşte “berd ü selâm” olduğunu nereden bileceklerdi…?

İyi bir ders, mektepte ve muallim önünde öğrenilen derstir. Böyle bir ders insana sadece bir şey vermekle kalmaz; onu sonsuz bilinmeyenlerin huzuruna yükseltir ve ona sınırsızlık bahşeder. Bu dersin talebesi nazarında her hâdise, görünmeyen âlemler üzerinde bir kaneviçe, o da hareket eden levhalar arkasında hakikatların müşâhidi olur.

Böyle bir mektepte ne öğrenmeden ne de öğretmeden doymak düşünülemez. Nasıl düşünülür ki, kanatlanan muallimin himmeti, çırağını kâh yıldızlara yükseltir, kâh vicdanda soluk aldırır ve bu iki şey arasında duyulan hayret, hasıl olan düşünce, onları yaşadıkları buudların dışına çıkarır.

İşte bize göre gerçek muallim; teker teker eşya ve hâdiselerdeki nirengileri yakalayan, bir ahize ve nâkile kontaklaşması gibi, hayat ve vicdan arasında münasebet kuran, her şeyden gerçeği duymağa ve her dille ona tercüman olmağa çalışan, Yunus diliyle;

‘Tur dağında Mûsâ ile,
Elindeki âsâ ile,
Deryalarda mâhî ile,
Sahralarda âhû ile…’

onu söyleyen insandır.

Rousseau’nun üstadı vicdan; Kant’ınki vicdan ve aklın iltisakı… Mevlâna ve Yunus mektebinde ise üstat Hz. Muhammed (sav)… Kur’ân, bu ilâhî dersten nâğmeler ve söyleyişler; ama bütün sözleri kesen, çokta biri gösteren, sırlı söyleyişler…

Mektep bu ışığın odaklaşacağı mukaddes yuva. Muallim bu esrarengiz laboratuarın sehhâr üstadıdır. İki büklüm belimizi sihirli elleriyle doğrultacak, ufkumuzu kaplayan karanlıkları temiz soluklarıyla giderecek mukaddes üstadı…

Yazar: Fethullah Gülen, Sızıntı, Ekim 1979, Cilt 1, Sayı 9 Tarih: .

]]>
Sızıntı Başyazıları: İnsanı Yükseltme http://www.kocar.org/yazilar/insani-yukseltme/ Tue, 29 Dec 2015 13:52:20 +0000 http://www.kocar.org/?p=3253

Senin mâhiyetin hatta meleklerden de ulvîdir.
Avâlim sende pünhandır, cihanlar sende matvîdir.
M.A.

İnsan, her felsefî ve ilmî görüşün temel mevzuudur. O hesaba katılmadan ne bir felsefe yapmak, ne de ilimlere geçmek mümkün değildir. Fiziğiyle, metafiziğiyle ilimlere mevzu odur ve onun dışındaki her şeyin, onunla münasebeti nispetinde bir ağırlığı ve kıymeti vardır.

İlimler kol kol onun etrafında kümelenir ve onun çeşitli yönlerinden bahisler açarlar. Kitaplar ona koşar, onunla dolar ve etrafa nur saçarlar.

Vücûdunun biçimi ve fonksiyonlarının mükemmel ayarlanmasıyla, inanılmayacak ölçüde ideâl bir yapı olan bu varlığın özünün, uzuvlarından hangisinin anatomisine eğilirsek eğilelim, karşısında hayranlık duymamak mümkün değildir.

Ya iç âlemindeki derinlik ve devamlı buutlaşabilme istidâdı… Kompleks bir beyin ve maddî ölçüler içinde bulanık bir mahiyet arz eden ruh; sonra bu iki sırlı varlığın tam bir âhenk içindeki münasebeti… Bunların her birerleri, o muhteşem âbidenin taç tabakasındaki renklerden, billûrlaşan manâlardır.

Biz şimdilik, ne şu muhteşem zâhire, ne de bu menşurla az buçuk sezebildiğimiz bâtına temas etmeyecek ve sadece onu yükselten bir-iki istidat ve kabiliyetinden söz edeceğiz.

İnsan her şeyi ile anlaşılması güç bir varlıktır. Gariplik ve tuhaflıkları dünyaya gelişiyle başlar ve devam eder. Onun dışında her canlı dünyaya ayak basarken, başka bir âlemde yetiştirilmiş gibi, hayat kanunlarına âşina ve en mükemmel insiyaklarla gelir. O ise, en muhteşem ve mübeccel bir varlık olmasına rağmen, bütün bu insiyaklardan ve hayat için gerekli fonksiyonlardan mahrum olarak karşımıza çıkar. Onun hayvanî mevcudiyetinin mekanik nizamını aşan her şey, akıl, zihin, irade, hürriyet, his ve iç müşahede sayesinde burada teşekkül eder. İç ve dış bütünlüğüne bu suretle kavuşur ve benliğine de ancak bu yolla erer.

Onda bir niyet ve geleceğin büyük adamı olma remzinden ibaret olan bu istidâtlar, ancak talim ve terbiye ile inkişaf ettirilir. İç müşahede ve murâkabe ile buutlaştırılır. Onu insiyaklarına terk etmek ise, en mükemmel şey olma yolundaki bir nüveyi veya nüveler topluluğunu, en pespâye, en sefil ve en acınacak hâlde bırakmak demektir.

Aslan, kendisi için gerekli olan pençesiyle, sığır boynuzuyla, köpek de dişiyle dünyaya geldikleri hâlde, insan; bütün müdafaa ve taarruz vasıtalarını kendi hazırlama durumunda buraya gönderilir.

Hayatı için gerekli olan her şeyi celp etmede, zararlı her şeyi de defetmede, basiret ve zekâsıyla; irade ve aklıyla, icat ettiği şeyleri kullanacak ve bunlarla ferdî ve insanî dünyasını.. huzur dolu insanî dünyasını kuracaktır. Sonra da meydana getirdiği eserleri, gönül ve fikir dünyasında kurduğu, yaşattığı değerleri gelecek nesillere bırakacaktır.

Böyle yapacaktır; zira o, sadece içinde bulunduğu ânı yaşamamaktadır. Geçmiş ve gelecek zamanlar, onun nazarında diri ve mevcudiyetinden birer parçadırlar. Onun içindir ki, geçmişten bugüne tefekkür ve ilim hayatımıza hizmet edenler, say ve gayretlerinin semerelerini bizzat görmemelerine rağmen, fütur getirmemiş ve nemelâzımcılığa düşmemişlerdir. İnsanlık için çalışmış, didinmiş, ilim ve kültür adına yığın yığın miras bırakmışlardır. Eğer böyle olmasaydı, bugün yeryüzünde ne ilimden, ne de medeniyetten söz etmek mümkün olmayacaktı.

İlim, hars ve medeniyet mirasının yanında, mükemmel ve faziletli insan da, yine beşerî say ve cehtin semeresidir. Onun istidâtlarını geliştirme, davranışlarını plânlama; iyiye ve fazilete sevk etme, hep kendi nev’inin eliyle olmuştur. Bütün tarih boyunca, bir nesil, diğer bir neslin terbiyesini derpiş etmiş ve bunu kendine vazife bilmiştir… Bu itibarla, öncekilerin sonrakilere en büyük armağanı da, iyi bir terbiye olmuştur.

Terbiye; insanın, hayvanî temâyülleri dolayısıyla gayesinden, insanlığından ayrılmasına mâni olur. Hareket ve faaliyetlerinin hududunu tayin ederek başıboş bırakılmamasını ve yozlaşmamasını sağlar. Aynı zamanda terbiye; insanın, beraberinde dünyaya getirdiği kabiliyetleri de inkişaf ettirir ve insan rûhunda meknî ve saklı potansiyelin ortaya çıkmasına yardım eder.

İnsanda hep iyinin ve güzelin nüveleri vardır. Kötünün ve çirkinliğin nüveleri yoktur. Şehvet, öfke ve intikam gibi şeyler bile bir bakıma, dolaylı güzellikler için fidanlıklar hükmündedir. Ancak, şurası da unutulmamalıdır ki, müspet-menfi her şeyde görülen güzellik, bir terbiye mahsûlü olduğu gibi, bizzat insanın insan olması da yine, bir terbiyeye müsteniddir. Akıl, irade ve iç müşahedeye bütün fonksiyonlarını eda ettirecek bir terbiyeye… İnsanı, hayvanî mevcudiyetin fevkine çıkaran, onu illî kanunlara göre cereyan eden tabiat karşısında otonom yapan, sonra da onu, ‘Mutlak, Hür ve Muhtar’ olan bir mevcuda bağlayan ayırıcı özellik onun aklî bir varlık olmasında, irade ve iç müşahedeye mâlik bulunmasında aranmalıdır.

Akıl, felsefî tarifiyle: ‘Kanun ve prensiplerden hareket ederek, umumî olandan hususî hâlleri çıkaran bir kabiliyettir.’ Hayvanla insan arasındaki mahiyet farkının temelinde de, bilhassa bu faal akıl gözükmektedir ki, bu da insanlığa has bir nimettir.

İnsanı, insan yapan âmillerin başında akıl gelir; ne var ki o, mükemmelleştirilmiş şekli ve olgunlaştırılmış hâliyle değil de, basit ve kapalı olarak insana verilmiştir. İnsan, kendisi ile hayvan arasındaki bu mahiyet farkını geliştirerek, inkişaf ettirme mecburiyetindedir. Akıl, iç ve dış dünya arasında kordon durumuna gelip, vicdanla birleşince apayrı bir hüviyet alır. Buna şayet (bulunuşla) (buluşun) birleşmesi denecekse, vicdan da, amelî bakımdan hüküm veren, hareket ve istikâmetimizi gösteren (akıl) durumuna gelir. Aklın zihinleşip, kendi vazifesini eda etmesinde en son gaye, en ulvî ideâl ise, ALLAH marifetine ermektir. Bu marifete eren akıl veya zihin, kemâle vasıl olmuş ve vicdanî mükellefiyetlerin de altına girmiş demektir.

İnsanı insan yapan hususlardan biri de onun hürriyetidir: Yani, kendi hareketlerini kendinin tayin etmesi, faal bir akla, ‘otonomiye’ malik olmasıdır. Bu sayede insan, canlı-cansız bütün tabiatın fevkine çıkar; hareketlerini kontrol etme ve hesabını verme kabiliyetini kazanır. İnsanı makina gören ve onun iradesini inkâr edenlerle, çok sathî ve banal görüşlü bir kısım pozitivist ve materyalist çevrelerin, kayda değmeyen mütalâaları bertaraf edilecek olursa, hürriyet ve insan iradesi hesaba katılmadan, ne ahlâkîliği, ne de lâahlâkîliği izah etmek mümkün değildir.

Demek ki, insanda hür ve muhtar bir yönün, yani, tabiattaki kanunlar tarafından tayin edilmeyen bir cihetin mevcut olduğunu ve bunun da ahlâka mesnet teşkil ettiğini kabul etmek, bir yüce âleme muhatap olma, sonra da böyle bir muhatap olmaya terettüp eden mükellefiyetleri yerine getirme; dış telkin ve iç müşahede ile iyiyi, kötüyü tefrik etme gibi durumlardan ötürü zaruri görülmektedir.

Daha sonra, dış âlemle alâkalı kavrayışlar ve iç imtisâslar -manâların nurdan hüzmeler hâlinde vicdanda makes bulması ve doğrulanması- imkân âleminin verâsına menfezler açar ki, bu devrede insan, içinde yaşadığı mekân buutlarından yukarılara doğru yükselme hisseder. Aklın cevelânı, iradenin kararlılığı ve müşahedenin sağlamlığına göre ‘mi’rac’ diyeceğimiz böyle bir husus, her ferd için bahis mevzuudur ve her ferd elindeki kâse ve içindeki kevsere göre bundan hissedâr olur.

Bunun ötesinde ise, en kâmil dimağların, en muhteşem iradelerin ve en derin iç müşahede ve zevk sahiplerinin ulaştığı bir nokta vardır ki; o da, varlığımız arkasında varlığını, irademizde iradesini, hissimizde bildirip erdirmesini bize duyuran ve bizi bu neşveye erdiren muhteşem Yaratıcı’nın eşsiz güzelliğini müşahede etmektir.

Asırlardan beri insanımız, bu ulvî yolculuğa karşı yabancı ve bigânedir. Onu, mahiyetinin marifetine erdirmek; aklını inkişaf ettirip iradesine fer getirmek, his âlemini durulaştırıp tabiatın mâverâsıyla temasını temin etmek, büyük terbiyecilerimizin vazifesidir.

Bütün terbiyecilere bir kere daha seslenip ilân ediyoruz ki; makina çarkları arasında makinalaşan neslimize, onu insan kılacak terbiyeyi vermede, şayet biraz daha gecikecek olursanız, tarih önünde bütün bir yamyamlaşmanın sorumlusu sizler olacaksınız!

Yazar: Fethullah Gülen, Sızıntı, Temmuz 1979, Cilt 1, Sayı 6 Tarih: .

]]>