Tesanüdünü kaybeden bir cemiyetin canlılığını devam ettirmesi mümkün değildir. “Cemaatin maye-i hayatı, tesanüddür.” “Tesânüd bozulsa, cemaatin tadı kaçar.”

Onun için gelin bunları konuşalım bir kez daha…

Belki bazılarımız insafa gelir, bazılarımız da sürekli başkasının amel defterini tutmaktan kurtulur, belki….

Birkaç temel tespitle başlayalım.

Gencin en kuvvetli duygusu, şehvettir. Şehvet, akıl ve iman bağı ile kontrol altına alınıp bağlanmazsa insanı yoldan çıkarır, uçurumdan aşağı atar.

Yaşlının da en tehlikeli duygusu şehvet midir?

Yaşlı için ondan daha belalı bir duygu vardır.

Yaşlının en tehlikeli duygusu, hükmetme, hakim olma duygusu, makam sevgisidir. Yaşlıda, hükmetme arzusu şehvet gibidir. Ne bu arzusundan vazgeçer ne yakasını onun elinden kurtarabilir.

Bir diğer mesele….  İltibas yapmamak bazı şeyleri bazı şeylerle karıştırmamak gerektir.

Çünkü, bir yerde doğru olan bir başka yerde yanlış olabilir. Bir yerde güzel duran bir başka yerde çirkin durabilir.

Mesela, toplumu, tasavvufun kuralları ile yönetemezsiniz.

Tarikatta, “seninki senin, benimki de senin”dir.

Ama hukukta evvela hak sahibine hakkını vereceksiniz, adalet ve güzellik buradadır. Sonra o dilerse, yapması doğruysa ve lazımsa, kendi iradesiyle, “benimki de senin” diyebilir.

Yanınızda çalıştırdığınız işçiye tasavvufa göre muamele edip, “hani kardeştik, seninki de benimdi” deyip, maaşını vermemezlik yapamazsınız.

Durumun doğrusunu bilmeyen doğruyu bilmiyordur.

Bir topluluğu yönetirken, haklar üzerinde tasarruf yapılamaz. İnsanların hayatları, “feda olsun” mantıksızlığı ile korunamaz. Bir başkasının hakkı için “feda olsun” demek samimiyet ve fedakarlık değildir.

Başlarken yapacağımız üçüncü tesbit…

Biz peygamberimizin geldiği dönemdeki cahiliye Arab’ının karakterini taşımıyoruz. O günün Arab’ı cahildi, tarifsiz ölçüde vahşiydi, ama riyakâr, zilleti kabul etmiş, başkasına özenen, menfaati için her şeyinden vazgeçebilen bir toplum değildi. İzzetlerine halel getirecek en küçük bir söz bile meydan yerine çıkmalarına, savaşmalarına yetiyordu.

Günümüz İslam dünyası olarak biz, İsrail oğullarının karakterini taşıyoruz. O günün İsrail oğulları, Firavunun asırlar süren baskısı altında zilleti kabul etmiş, miskin, “bizden bir şey olmaz” diyen bir toplumdu. Eli kitaplı bir topluluk olmalarına rağmen, Firavunun batıl adetlerine özeniyor, Kıptileri taklit etmekte paye arıyorlardı. Riyakâr, ikiyüzlü, güvenilmez, bencil ve menfaatperest idiler.

Hizmet işte böyle bir toplum içinden çıkmış bir harekettir. Ve bu hareketin mensupları da ayaklarındaki kum torbalarından, kendilerini bağlayan bağlardan bütün bütün azade olabilmiş değildir.

Böyle bir toplumdan bu cemaatin çıkması Üstadımıza ve Hocamıza bahşedilen hususi bir ihsan ve muvaffakiyettir.

Bizden ancak bu kadar oluyor.

Hizmetimiz bu günlerde bir savrulma yaşıyor. Ve dayanılmaz acılar yaşayan insanlar insanlık tarihinde emsali görülmemiş bu tepe üstü ve tepeden çakılma hakkında konuşuyor.

Kimileri, konuşulmamasından, kimileri konuşanlardan rahatsız.

Ben sadece yola çıkarken ahitleştiğimiz konuları hatırlatmakla yetineceğim.

Zira hala tesanüdün öneminden bahsedip, tahşidat yapmanın böyle bir zamanda hiçbir geçerliliği ve kıymeti olmaz. Bu, insanlara güdülen varlık muamelesi yapmak olur.

Tesanüd, dayanışmadır, senetleşme kökünden gelen bir dayanışma…

Siz birisi ile belli konularda anlaşarak bir yardımlaşma, bir dayanışma içine girdiyseniz, dayanışmanızın, tesanüdünüzün devamı anlaşmanın esaslarına riayetle mümkündür.

Anlaşma maddelerine riayet etmeyenin tesanüdden bahsetmesi aldatmadır. Muhatabı hafife almak ve hatta onunla alay etmektir.

Evet, oturup yazılı bir metnin altına imzamızı atmadık. Ama bu yola girerken gönüllerimizin kabul edip altına imza attığı maddeler vardı.

Sayalım mı? Sayalım…

Evvela yaptığımız her şeyi rızayı İlahi için yapacak, Allah’ın rızasını şer-i şerif dairesinde arayacaktık. Fıkhın, ilmihalin hükümleri bizim sınırlarımızı belirleyecekti. Feraizi diniye ve takva yaşantımız olacaktı.

Dine ait hiçbir emri hafife almayacak, marufa ait hiçbir şeyi küçük görmeyecektik.

İkincisi, meselemiz, muhabbetimiz, sohbetimiz marifetullah olacaktı. Marifetullaha ait bir bahsi kainattaki her meseleden mühim tutacak, nefeslerimizi bu yolda kullanacaktık. Gündelik işler ve ehl-i dünya bizim kalp aynamızda yer işgal etmeyecekti. Ve asla bir marifetullah hakikatine, gündelik bir meseleyi, siyasi bir sohbeti tercih etmeyecektik. Kim neyden hoşlanırsa hoşlansın, biz bize ait şeylerden manevi lezzetimizi alacaktık.

Üçüncüsü, bu örf haneye fedakârlık yapmak, ortaya bir şeylerimizi koymak için gelmiştik. Sahiplenmeyecek, sahip çıkacaktık.

Kimimiz hayatını, kimimiz ilmini, kimimiz servetini ortaya koyarak sahip çıkacaktı. Sahiplenmediğimiz, sahip çıktığımız, bize sorulmadan bir şey yapılamaz demememizden, bize emanet edilen işi çok rahatlıkla bırakabilmemizden, perçinlenmiş duvar gibi olmaya, konulduğumuz yerde durmaya razı olmamızdan belli olacaktı.

Dördüncüsü, bizde ref-i imtiyaz vardı. Makam sahibi olmak, imtiyaz sahibi olmak manasına gelmeyecek, yükün çilenin büyümesi manasına gelecekti.

Kimse herhangi bir imtiyazından ötürü bir diğerine haşerata bakar gibi bakamayacak, “ezerim” der gibi konuşamayacaktı.

“İşte sulh-u umumî, aff-ı umumî ve ref-i imtiyaz lâzım.

Tâ ki, biri bir imtiyaz ile başkasına haşerat nazarıyla bakmakla nifak çıkmasın. Fahr olmasın.” Divan-ı Harb-i Örf-i

Beşincisi, bizde kimse hakkını aramaya ihtiyaç hissetmeyecekti. Çünkü en baştan fazilet üzere anlaşmıştık. Yetkili olanın kendi nefsine bizi tercih edeceğini, ondan bize zarar gelmeyeceğini düşünüyorduk.

Kardeşler makamı da maddi menfaati de diğer kardeşine bırakacaktı.

“Kardeşlerinizin nefislerini nefsinize şerefte, makamda, teveccühte, hattâ menfaat-i maddiye gibi nefsin hoşuna giden şeylerde tercih ediniz.”

Altıncısı, beşeriyetin neticesi yaşanan bir sıkıntıda, en zayıfımız, en güçlümüz karşısında hakkını aramaktan zerre kadar tereddüt etmeyecekti. Zira “Zayıfların güçlüler karşısında başına bir şey gelir endişesi duymadan hakkını arayamadığı toplumda hayır yoktur.” hadis-i şerifini hepimiz biliyor, ona göre davranmakta tereddüt edileceğini düşünmüyorduk.

Yedincisi, hizmette de dünyevi işlerde de makam sahibine veya zengine yakın olmaya çalışmayı, haksız kazanç beklentisi veya münafıklık alameti olarak görüyorduk. Biz bir insana makamından ötürü rağbet etmezdik. Rağbetimiz şefkatimizden, yani ona bir şey anlatmak için değilse, ancak fazilete ve ilme olurdu.

Onun için kimin hizmette hangi makama geldiği bizi hiç etkilemeyecekti, durumumuzu, adama karşı duruşumuzu belirlemeyecekti. Rağbet ettikse, ta baştan rağbet etmiştik, etmedikse, bir yere oturdu diye etmezdik.

Sekizincisi, ilmi fikri bir hareket olarak dünyaya söyleyecek sözümüz vardı. Bizi ilmi olmayan bahisler ilgilendirmiyor, “mesail-i imaniyeden bir bahsi kainattaki her meseleden daha büyük görüyorduk.” Bizi gündelik konuşmaların içine çekemez, gündelik bahisleri, siyaseti konuşan insanları, adı gazeteci de olsa, unvanı prof. da olsa dinletemezdiniz. Çünkü biz Allah’ın kıymet verdiği şeylere kıymet vermek için bu yola girmiştik.

Dokuzuncusu, Fert için iman, toplum adalet lazımdı.

En mühim meselenin bir insanın gönlünde imanın taht kurması ve ebedi hayatının kurtulması olduğuna inanıyorduk, şahsımızın, meşrebimizin veya başka birisinin taht kurması değil…

Onuncusu, biz adaleti, İslam’ın dört büyük davasından birisi olarak görüyorduk.

Hatta bize bunun da ötesi gösteriliyor, gündemimiz sürekli fazilet oluyordu. Adalet hak sahibine hakkını vermek, fazilet kendi hakkını da başkasına feda etmekti.

Adalet diye bir meselemiz pek olmadı. Güya bunu zaten kabul ediyor ve yaşıyorduk, onun için bize hep ondan sonraki merhale ve geçit işaret edildi.

Fakat, adalet köprüsünden geçmeden fazilet köprüsüne gelenler, bir yerde faziletli davranıp çok büyük fedakarlıklarda bulunurken, aynı anda bir başka yerde çok büyük adaletsizliklere, haksızlıklara düşebilir. Düştü mü, bunları çok konuşmayacağım…

Dini bildiğini iddia eden insanlar size ait bir şeyde size hiçbir hak tanımadan “gayr-i kabil-i rücu” anlaşmalara kıyamete kadar geçerli imzalar atmanızı istedi, “Bu İslami ve insani değil” dediğinizde hakkınızda dehşetli bir şayia çıkardı, o yalana herkesi inandırdı ve o günden sonra size öyle davranıldı ise ötesini siz düşünün.

On birincisi, ulvi bir gayeye hizmet için yaşayan kardeşlerimizi herkesten aziz bilecek, yolun çilesini çekmişlerle, uzaktan iki cümle alkışlayanları bir tutmayacaktık.

On ikincisi, bizde insan kaybetmek yoktu. Bu daire içine gireni bırakmaz, kimseye sana ihtiyacımız yok der gibi davranamazdık.

Birkaç kişi varken, bir kişinin kıymeti birse, binler milyonlar olduğunda, bir kişinin kıymeti binler kadar milyonlar kadar kıymetli olacaktı.

Kapıyı göstemeyi değil, kapının eşiğine başımızı koyup “gitme” demeyi dinlemiştik yıllarca…

On üçüncüsü, insanlığın kardeşliğine, herkesi kendi konumunda kabul etmeye inanmış bir hareket olarak, meyvelerin birbirine benzememesini, farklılığını en başta biz güzel bulup kabullenecek, kardeşlerimizi tek tip olmaya mahkûm etmeyecek, Üstadımızın ifadesiyle “yolu daraltmayacak”, aslanları koyun haline getirmeyi meziyet saymayacaktık.

Herkesi kendi konumunda kabul ederken de, bir yolu ve daveti olan insanlar olarak, “haram helal önemli değil, hepsi kabulümüz, tabakta zehir de olsa bizim için fark etmez” der gibi değil, helal dairesinde, meyve gibi temiz ve güzel olanlar kabulümüz olacaktı.

On dördüncüsü, yatırımımızı kitle ruh haletine veya kalabalıkların alkışına yapmayacak, kuru kalabalıkların nefsi birlikteliktekilerine önem atfetmeyecektik.

On beşincisi, Üstadımız, “İstikbale hakikat-i İslamiyet hükmedecek” dediği için, biz önce hakikatimizin galibiyetini izhar edecek, yaptığımız programlarda hakikatimizin kaynağına böylece bakışları çevirmeyi hedefleyecektik. Dünyanın karşısına bir fikir olarak çıkacaktık.

İnsanlık yaptığımız programlarda bizi bir gün “özgürlük”, diğer gün “adalet”, bir başka gün “kâinat” hakikatini konuşurken görecek, sloganik tavırlar ve pastel renkler içinde bulamayacaktı.

On altıncısı, yoluna basiret üzere davet eden bir Peygamberin (s.a.s.) talebeleri olarak, insanlara körü körüne “itaat et, rahat et” deme basitliğine düşmeyecek, itaatin güzelliğini ikna ve ispat güzelliğinden sonra arayacaktık.

On yedincisi, muvaffakiyetinden ötürü alkışladığımız insanları putlaştırmayacak, gündelik hayatımızda Rabbimizin emirlerine itaati onların bilinip sevilmesinden üstün tutacak, bunu her halimizle gösterecektik.

On sekizincisi, vazife vermeyi bizde hissiyat belirlemeyecekti. Vazife verme ilme, fazilete, birikime, gayrete, kapasiteye göre olacaktı.

Öyle olsaydı, bir köyde birkaç tavuğu emanet ederken düşünüp endişe edeceğiniz, karar iradesinden ve ilimden mahrum şahıslar, en önemli hizmetlerin başına getirilmez, orada yıllarca oturtulmaz, kırk elli yıllık hizmetler zayi ettirilmezdi.

İnsanlara görev verenler, onların kendilerine tazimini esas alma hissiliğine düşüyorlarsa, bilerek veya bilmeyerek hizmetlerine en büyük zararı veriyorlar demektir.

Yetki vermeyi hissiyat belirleyince binlerce masumun heba edilmesinin önü açılmış oldu.

Büyüklerimiz birisini bir yere gönderip işi ve insanları ona emanet ederken, “Kalpleri akılları uyarsın, uyandırsın, sarssın, varsın bize “Ne güzel buyurdunuz kralım diyen köleler gibi davranmasın.” diyecekti. Böyle biliyor, öyle zannediyorduk.

On dokuzuncusu, bizde idarecinin yanında, gerektiğinde yol gösterebilen, gerektiğinde idareci gaza bastığında frene basıp ona “dur” diyebilen, ilmiye sınıfına ait bir yetkili olacaktı. “Saltanat ve hilafet gayr-ı münfek ve müttehid-i bizzattır.” İlmiye sınıfı, yetkisiz süs eşyası konumuna düşürülmeyecekti.

Yirmincisi, muvaffakiyet evvela rahmet-i İlahiyeye ve umuma, başarısızlık ve mağlubiyet öndekilere verilecek, bizde yetki birkaç şahısta saltanat gibi ölene kadar devam etmeyecek, aramızda dünya yansa yıkılsa aynı havasını koruyan hükmetme sevdalıları olmayacaktı. “Hata benim, günah benim” diyen ve geri çekilmeyi bilen insanlar görecektik. Hala bir adet olsun göremedik.

Yirmi birincisi, bir yol, bir tek şahısla ancak bir patika olabilirdi. Yolun bir cadde-i kübra olması için, dünya çapında söz söyleyebilen bir çok insana ihtiyaç vardı. Kimse kabiliyet kıyımı yapmayacak, kendi konumunu korumanın adını “hizmeti korumak” koyan kapasitesiz zorbalar olmayacak, Hoca Efendiye alternatif çıkar deli saçmasıyla değişik bastırma teknikleri uygulanmayacaktı.  Biz olamayacağına inanarak bu yola girmiştik.

Yirmi ikincisi ve belki de en önemlisi, gayr adına fedakârlık ihanettir. İnsanlığın bütün cinayetlerinin sebebi budur. Hizmetimizde hiç kimse hiçbir kardeşinin en küçük bir hakkını onun adına ve izni olmadan feda etmek cinnetine düşmeyecek, izzetimize, malımıza, hayatımıza zarar verme hakkını ve yetkisini kimse hizmet için bahanesiyle kendinde görmeyecekti.

Bu mesele gördüğünüz gibi çok hamur götüren bir mesele… Bir yirmi daha rahatlıkla yazılabilir. Kimseyi ismen veya açık işaretle  suçlamadan, hepinizin kaynaklarımızdan bildiğiniz temel düsturlarımızı saymaya çalıştım.

Kim ne kadar riayet etti, ne kadar riayet etmedi, Onu Allah bilir.

Gelin ilk günkü gibi yeniden marifetullah bahislerine dönelim…

Rabbimizden, yeni bir yeşermenin arifesinde olduğumuz, dünyaya savrulduğumuz şu günlerde hiçbir kardeşimizin çürüyüp kaybolmamasını dileyelim.

  Kaynak: Yeni Hamle

Allah’ın insanlara bahşettiği ihsanlardan rahatsız olmak, onları yok saymak, red ve inkâr etmek, Allah’ı icraatında tenkit etmektir. O, dilediğinin eliyle dilediği şeyi gönderir, istediğine istediği şeyi söyletir. Kiminin lisanına hikmet, kiminin dalına üzüm takar. Birisi ile bilgisayarı, bir başkasıyla uçağı ihsan eder.

Rabbimiz kimi hangi anne-babadan yaratacağını, kimi hangi imtihana tabi tutacağını, kimi ne ile sevindireceğini –hâşâ– bize soracak değildir. Mülk O’nun, saray O’nun, sofra O’nun, kul O’nundur.

Onun içindir ki, Rabbi’lerine ve Rabbi’lerinin takdirlerine saygılı olanlar, insanların meziyetlerini memnuniyetle karşılar, insan kardeşlerine verilen hediyelerden ötürü mutlu olur, hem-cinslerinin sevincini onlarla birlikte ve takdirle yaşarlar.

Dava adamı, kimseyi yok saymaz. Yok saymanın böyle temel bir yanlış ve nezaketsizlik olduğunu da, yok sayanın yok sayılacağını da bilir.

Onun başkasının meziyetinden ve eline bir şey verilmesinden rahatsızlık duyması, ona verilen şeyden de başkalarının rahatsızlık duymasına, onlardan istifade etmemesine sebep olur. Ölümü öldüren reçeteyi taşıyan adamın böyle bir zaafı, neticesi itibariyle korkunç bir zaaftır.

Bu yola kimseyi mağlup etmek veya kimseyle akıl, bilgi, meziyet yarıştırmak için çıkılmaz, hakkın galip olması için çıkılır. Ebed diyarında geçmeyen ve hatta zemmedilen şeylerin bir dava adamının ayağına dolaşması, ucuza talip olması, kendi ayağına kendisinin çelme takması, basit şeylerin batağında boğulup kalması, rakibâne hislerle kendini zayıf düşürmesidir.

Mümin, değil mümin kardeşlerinin meziyetinden, kafirin elindeki meşrû meziyetten bile rahatsızlık duymaz. Üstadımız’ın uçağı gördüğünde, “Nev’imle iftihar ediyorum.” demesi gibi, insan kardeşleriyle iftihar eder. Sanattan, eserden, ilimden bu kadar anlayanın, Sâni-i Âzam’ı, Âlim-i Mutlak’ı tanımamasına üzülür, bu garip durumu hayretle karşılar; değil tenkit etmek ve tepeden bakmak, mahviyetle, tevazu ile yardıma çalışır.

Efendimiz, Hz. Hâlid’in yiğitliğinden, Hz. Amr bin Âs’ın zekâsından Hz. İkrime’nin cesaretinden rahatsızlık duymamıştı ve bu enginlik, onların hakkı teslim edip “hazretler” kervanına katılmasına vesile olmuştu.

Red ve inkâr edenden mürşid olamayacağı gibi, “Koş, ama beni geçme!” diyenden de rehber olamaz. O, olsa olsa insanların önünde bir engel, Kabe’yi tavaf ederken bile kendisini tavaf eden bir bencildir. Böyleleri, gölgesinde ot bitirmeyen ağaç gibidirler.

İmam Âzam Efendimiz’in yanında İmam Muhammed’i, İmam Yusuf’u görürüz ki, bazı meselelerde hocalarından farklı fetvalar verebilmişler ve Hanefi fıkhı onların görüşünü esas almış, kimse de onların farklı fetvalarından rahatsız olmamıştır.

Seriyy es-Sekatî, Cüneyd-i Bağdadî’nin dayısıdır. Ne Seriyy, Cüneyd’i; ne Bişr-i Hafî, İbrahim Ethem’i inkar etmiştir. Çünkü Bişr Hazretleri’nin ifadesiyle, “Yaptığın işleri çok ve önemli görüp başkalarının yaptığını küçümsemen, gurura kapılıp kendini beğenmendir.” ve o hazretler böyle illetlerden âzâdedir. Zaten belki de o kabul, bu mazhariyeti ve bu ufku netice vermiş, onların yürüdüğü sokaklar istikamet ibresi gibi insanlarla dolmuştur.

Üstadımız, “Dünyada en yüksek hakikat, peder ve validelerin evlatlarına karşı şefkatleridir.” der. Anne, hayatını evladı için feda eder, baba tam bir garazsızlıkla oğlunu kendi önünde görmekten hoşnut olur.

İşte mürşid ve hizmet adamı, anne-babadaki bu sâfî ahlâk ve ahvâl ile mücehhez olur, talebenin uhrevî hayatını kendi dünyevî hayatından önemli görür, maddî mânevî ilimlerle çift kanatlı bir melek gibi semavileşip kanatlanmasına hayatını vakfederse vazifesini kâmilen yapar, hizmetinde muvaffak olur.

Dünyanın dört bir yanını gül bahçelerine çeviren ve sinelere tesir eden şey, meselenin bu durulukta, bu ufukta yaşanmasıdır.

Bir hak dostunun huzuruna gitseniz, herkesin onun gönlünde kendisine bir yer bulduğunu, retlerle, inkarlarla, hor hakir görerek konuşmadığını, “olabilir” lerle sözü ve bakışı yumuşattığını, size faydalı olmayı tercih edip, sizden yana durduğunu görürsünüz. Tepki kalkar yüreğinizden, lehinize olanı istediğini bildiğiniz için ne derse yapar, yapmaya çalışırsınız. Bu tesirin sırrı, baba garazsızlığı ve anne şefkati dersiniz.

Allah’ın, mümin kâfir her kulunu muhtelif kabiliyetlerle dünyaya gönderdiği ve o kabiliyetlerin gelişmesi için yollar açtığı, zeminler hazırladığı unutulmamalı, her hak söyleyenin söylediği hakikat dava adamları tarafından çok rahatlıkla dinlenilip, kabul edilmelidir.

Kabul etmeyi bilenin söylediği kabul edilir. Ve kimsenin bir başkasını küçülterek büyüdüğü vâki değildir.

Şahdamar Yayınları, Mehmet Akar; Hizmet Ekseni adlı kitaptan alınmıştır.

Bu has, bu emsalsiz bir şeydi. İslâm olmadan olacak şey değildi. Çünkü bu nefsini feda etmekti, çünkü bu bir ömür bir ekşi ayranı ummak kadar olsun murat taşımamaktı. Bu lezzeti, hazzı, ayağını basacak, başını koyacak yeri unutmaktı.

Evet, başkalarının da davaları oldu. Fakat hiçbirinin, dünya kendilerine gülüyorken, lezzeti, hazzı, rahatı, zevki, eğlencesi, mansıbı, serveti, yetkisi eksilmedi. Zaten haz için yaşayan ve kavgası dünya için olan insanlardan o türlü şeyler de beklenemezdi.

Üstadımız, tam fedailiği tarif ederken “Nur’un erkânları” dediği ağabeylerimizi misal veriyor, “her hissini maksadına feda etmeyi” anlatıyordu. Onun fedakârlık ufku buydu. Her hissini feda etmek. Lezzetini, menfaatini, benliğini, gururunu, lâzım olsa haklılığını. Her hissini.

Bu, kaderini davasına bağlamaktı; bu, hayatını davası için yaşamak ve vakfetmekti. Bir ömür aynı dikkat ve teyakkuzla kalmaktı. Bu şekilde yaşamak ve olmak ise çok zordu.

Makam hissini feda etti

Çoklarının makam için yaşadığı dünyada, o makamı da makam sevgisini de bir kenara itti, gönlünde öyle bir arzuya zerre kadar yer vermedi.

Ona Şeyh Sünûsî’nin yerine Şark vilâyetleri umum vaizliği teklif edildi. Dilerse aynı zamanda milletvekili de olabilirdi.

Reddetti. İtibarlı, yetkili olmayı düşünmedi. Bu teklif başkasına yapılsa belki de şeytan sağdan yaklaşabilir, “Sen insanları irşat için fırsat arıyordun. İşte ruhsatlı, izinli irşat… Bu vazifeyi kabul eder, dilediğin gibi anlatabilirsin.” diyebilir, tuzağa düşürebilirdi. Çünkü ona bu teklif, dilediği gibi anlatsın diye değil, tesiri kırılsın diye yapılıyordu. Ondaki beklentisizliğe bir parça da olsa gölge bulaştırılacaktı. Konuşturanlar, bir gün dilediklerini de konuşturmaya çalışacak, verdiklerinin karşılığını isteyecek, ondan dinin ruhunu incitecek fetvalar ve tavırlar talep edeceklerdi.

Üstadımız, o teklifi reddederken başına açılacak gaileleri biliyordu. O günden sonra, karşısında yetkililerin hürmetle, tazimle durduğu Nur adam’a karşı onlara dalkavukluk yapmayı vazife ve paye sananlar bile tahakküm edecek, baskıda bulunacaktı. O günden sonra en ufak memur, “şöyle yapma, böyle yap, oturma, ayağa kalk!” diyecekti. Nitekim öyle de oldu, hem defalarca.

Meselâ bir memur, hastalığına ve yetmiş beş yaşına aldırmadan, Afyon Mahkemesi’nin kapısında beklerken bu nuranî adamın oturmasına müsaade etmeyecek, “Ayakta beklesin!” diyecekti. En yetkililerin, en ufak tavrına tahammül edemeyen, dinlemeyen ve cevap veren adam, tahriklere kapılmayacak, kapılmamayı öğretecek, ayağa kalkacak, katlanacaktı. Bunları ve o günden sonra başına gelebilecek şeyleri bilerek, makamı, yetkiyi reddetti.

Zübeyir Ağabey ile Sungur Ağabey de o namüsait şartlarda iş başa düştü deyip, memuriyeti terk etmiş, Üstadlarının yanına, hizmete koşmuşlardı. Halbuki o dönemde, yani Milli Şef döneminde devlet memuru olmak, doğu bloku ülkelerindeki gibi, devlet olmak demekti. Ekonomik olarak da dünyevî itibar olarak da “elit” olmaktı. Fakat o kahraman fedailerin, Kur’ân sahipsizken şahıslarını düşünecek, maddî mânevî makam arayacak hâlleri yoktu.

Tabiidir ki bir memlekette herkes makamı terk edemezdi. Üstadımız maksatlı verilen makamı reddetmiş, diğer iki ağabe-yimiz de ona yardımcılık yapmayı makamlara tercih etmişlerdi. Elbette makam sahibiyken de insan dinini yaşamalı, hizmet etmeliydi.

Makamlarını kaybetmek endişesiyle dinden ellerini gevşeten, dinî hizmetlerden uzak durmaya çalışanlara model olarak Cenab-ı Hak yine bir Nur talebesini seçmiş, bu mevzuda güzel örnek olma bahtiyarlığını Hulusi Ağabeyimize bahşetmişti. O da devlet memuruydu, askerdi, albaydı. Bunların hiç birisi, insanın dinini yaşamasına, dinine hizmet etmesine mâni değildi. Ağabeyimiz, bunu yaşantısıyla gösterdi. Bulunduğu her yerde sohbet halkaları kurdu. Üstadını tanıttı, iman hakikatlerini anlattı. Öyle olduğu için, “saff-ı evvel”deydi. Öyle olduğu için, Hazreti Ali Efendimiz’in ve Abdülkadir-i Geylânî Hazretleri’nin ihbarına, işaretine mazhardı. Öyle olduğu için, “Kur’ân hizmeti¬nin 800 ve 1300 sene evvelinden görünen” şâhikalarındandı.

Sadece maddî değil, mânevî makamlara talip olmak arzusunu da aşmışlardı. Zübeyir Ağabeyimiz, “Dershanede ders yapmakla, tuvalet temizlemek arasında, hizmet noktasında bir fark yoktur.” diyor, diyebiliyordu.

Makam sevdası, Üstadımızın da talebelerinin de ayağına bağ, yoluna engel olamadı.

Menfaatini düşünmedi

Menfaatperestlerin dünyasında, menfaati reddetmek inanılmaz bir hâldi. Fakat o, önüne konulan yığın yığın altınlara dönüp bakmadığı gibi, bir hediye olsun kabul etmedi.

Erek Dağı’ndayken Kör Hüseyin Paşa, önüne bir yığın altın koymuş, sürgüne gönderilirken zenginler yolunu kesip ihtiyacı olur diye keseler dolusu altın teklif etmişlerdi. “İhtiyacım yok!” dedi, almadı. Zira, o fedakârlık zirvesinin hatır için dahi olsa en ufak bir şey almasına mânen izin çıkmamıştı. Başkasının bir şeyini yese ya hasta oluyor, ya ağzına atınca boğazından geçmiyor, yutamıyordu. Kardeşinin getirdiği çorbayı bile ancak parasını verip içebiliyordu. Bunu nasihatindeki tesir kırılmasın diye yapıyordu. Samimiyetin tesiri hiçbir şeye feda edilemezdi. Menfaatini düşünseydi, dünyevî bir şey hatırına, insanların ebedî kazancına zarar vermiş, camı elmasa tercih etmiş olacaktı. Halkın bakışı bulanacak, itimatları darbe alacaktı. Bu kötülüktü ve bu kötülüğü ne kendisine ve ne de başkalarına yapabilirdi. Halk için, mürşidin hâli hakikate hüccet, kalplerine takviyeydi.

Üstadımızın vazifesi farklı olduğu gibi, ölçüleri de farklıydı. Hususiyle, menfaatin putlaştığı bir çağda ona ayrı bir ufuk gösterilmiş, dünyayı değil, âhireti bile maksat yapmaktan men edilmişti. Bu garip durumu kendisi bile hayretle anlatıyor:

“Bu derûnî hisler ve ilhamlar beni hayretler içinde bırakı-yordu. Salih amellerle herkesin hoşlandığı mânevî makamları ve âhiret saadetini kazanmak, bu yola yönelmek, meşru bir hak olduğu hâlde ben ruhen ve kalben men ediliyordum.” diyordu. Halbuki insanlar işlerini mânevî kazanç için yapmaya teşvik edilmekteydi.

Sanki ondan, öz evlâdın sadakati gibi bir sadakat istenmiş, “Siz de sevap için yapıyorsunuz, o da menfaat” diyeceklere daha o günden verilecek cevap hazırlanmıştı.

Yakın bir tarihte bir iş adamı, dünyanın dört bir tarafında imana ve Kur’ân’a hizmet eden kardeşlerimizi kastederek:

“Sizin de menfaatiniz var?” demişti.

Kastettiği o insanlar beceriksiz insanlar değildi. Hemen hepsi üniversite mezunuydu. Maişet için onca fedakârlığı göze almalarına gerek yoktu, belki de hemen her yerde o kadarını kazanabilirlerdi.

Muhatabı, anlamasına rağmen, kastettiği menfaatin ne olduğunu sordu.

“Sevap kazanıyorsunuz.”

“Siz komşunun çocuğunu tarif ediyorsunuz. Öz evlât öyle düşünmez!”

“Nasıl yani?”

“Komşunun çocuğu, mahalledeki Hatice teyzeyi, pasta, börek veriyor diye sever. Ama Hatice teyzenin oğlu, “O benim annem!” der, öyle sever. “Pasta verse de, vermese de annem!”

“Kardeşlerimiz de ‘O bizim Allah’ımız!’ diyor, sadece O’nun bilinmesini ve O’na saygısızlık yapılmamasını istiyorlar. Başka bir gayeleri yok!”

Elbette Sonsuz Kerem Sahibi, fazlından onları mahrum bırakacak, onlar da O’nun ihsanına müstağni kalacak değildi. Fakat asıl gaye hep O’nun hoşnutluğu ve yüce adı olmuştu, bunun için yaşıyorlardı.

İş adamı anladı. Gözlerinin içi gülüyordu.

Üstad’ın anlaşılması güç o meselden kastı belki de böyle bir şeydi. Fakat kat’i olan bir şey varsa, o da milyonlarca insanın, hayatlarının gayesini bu ölçüde aşkın ve duru tutmayı Üstad’dan öğrendiğiydi.

Servetleri elinin tersiyle itti

İnsanlar parayı put hâline getirmişlerdi. Onun için her şey yapılır, her şeye katlanılır sanıyorlardı. Oyuna daldıklarının, taşa cevher adını taktıklarının farkında bile değillerdi. Büyük fedai, servetleri elinin tersiyle itiyor, yapılan her türlü teklifi reddediyordu.

Şark Umum Vaizliği’ni kabul etseydi, aylık üç yüz lira maaş alacaktı. Bu meblağ, iyi dereceli bir devlet memurunun aldığının on katından fazla idi. Soğuk kış günlerinde, bir küçük kürekle ateşe kömür atmak kadar küçük bir masrafı hesap etmeyi ve iktisatla yaşamayı tercih ediyor, onca maaşa dönüp bakmaya bile tenezzül etmiyordu.

O gün reddettiği gibi, Emirdağ’ına sürgün gönderildiğinde de reddetti. İlk teklifin üzerinden yirmi yıldan fazla zaman geçmişti. Bu süre içerisinde yokluklarla yaşamıştı. Yıpranmış olmalıydı. Yeni bir teklif yapıldı, bir kez daha denendi. Hayır, umdukları olmadı. Dört yüz liralık harcırah teklifini reddederken bir lahza düşünmedi. Parayla, pulla yolundan dönmeyecekti.

Bunu reddetmek de o kadar kolay bir şey değildi. Çünkü para getirecek bir işi de, herkesinki gibi aşı da yoktu. Darü’l- Hikmet’ten aldığı maaşı muhafaza ediyor, onunla hayatını devam ettirmeye çalışıyor, maddî fedakârlık gerektiğinde de hemen gerekeni yapıyordu. Günlük masrafını kuruşlarla ifade edilecek kadar az tutmasına rağmen, Mu’cizatlı Kur’ân-ı Kerîm’in basılması için o altınlardan ayırdığı bir miktarı ağabeylere vermiş, bu vesileyle Kur’ân’ın âhirette kendisine şefaatçi olmasını ummuştu.

Üstadımızın bu samimiyet ve fedakârlığı kalplere aksettiği için Nur’un el yazması nüshaları altı yüz bin adede ulaşıyordu. Altınbaşak soyadını, İsparta’daki tarlalarından ötürü alan Hüsrev Ağabeyimiz, onunla tanıştığı günün hemen akabinde servetinin büyük bir kısmını satıyor, iman hizmetinde kullanıyordu. Gönlündeki dava ve fedakârlık ateşinin taşmasına bir defa görüşmek yetmişti. Öyle olmasa idi, o imkânsızlıklar içerisinde, kâğıt, kalem, mürekkep, aş, mekân, malzeme, yol parası nereden bulunacaktı.

Tahiri Ağabey de Nurlar’ın matbaada basımı için gerekli parayı, köyündeki tarlalarını satarak tedarik etmiş, vazifesini yapmanın ve Üstadının gönlünü şad etmenin sevincini yaşamıştı.

Zübeyir Ağabey, Afyon Hâdisesi’nden ötürü memuriyetten uzaklaştırılmış, mahkûmiyet temyiz mahkemesince bozulunca biriken iki buçuk yıllık maaşının tamamını, kuruşuna dahi dokunmadan, hizmet için Üstadına göndermişti. Çünkü ondan almayı değil, vermeyi öğreniyorlardı.

Kahraman ağabeyimiz, Üstadını tanıdıktan sonra zaten maaşının tamamını hizmetlerde kullanır olmuştu.

Lezzetleri terk etti

Üstadımız, o kadar az yiyordu ki, Ceylan Ağabey, bir gün “Sizin yediğinizle Zübeyir Ağabey’in yediği benim dişimin kovuğuna bile gitmez.” demişti. Hem çok sade yiyor, hem çok az yiyordu.

Bir ekmeği on beş günde bitiriyordu. Afyon hapsindeyken, gün boyu yediği sadece bir tas şehriye çorbasıydı. Genellikle şehriye veya pirinç çorbası, fındık kadar tereyağı, yoğurt ve yumurta yerdi. Ağabeylerimiz yanında kalmaya başladıktan sonra, iki haftada bir koyun eti de aldırdığı olmuştu.

Abdullah Yeğin Ağabey’i dinleyelim: “Her gün veya gün aşırı yoğurt aldırırdı. Topraktan bir çanak yirmi beş kuruşaydı. Ağzı örtülü gelmezse ondan yemiyordu. Hem ekmekten bir avucu ile ne kadar koparabilirse o kadar yerdi. Bazen onu da yiyemiyordu. Ekmek fırından ve kapalı yerden alınırdı. Açıktaki ekmekten aldırmaz ve ondan yemezdi. Bir bez torba içinde çarşıdan gelir ve daima kapalı kalırdı. Yemeği yalnız başına yerdi. Yemek yerken görsek, yemeğinin belki yarısını bize veriyordu.”

O da, talebeleri de yemek için yaşamıyor, lezzet hislerini ayakları altına alıyorlardı. Zübeyir Ağabey’in ifadesiyle, bedenlerini hizmet için besliyorlardı.

Çocukluk arkadaşı Mehdi Halıcı, Akşehir’de çalışıyorken, Zübeyir Ağabeyimizi ziyarete gitmişti. Öğle yemeğini birlikte yediler. Sofrada sadece kuru ekmek parçaları vardı. İzzetle, “Buyurun!” diye arkadaşını davet etmişti. Mehdi Bey, o “Buyurun!” sözünü hiç unutamadı. Ekmekleri yedikten sonra ellerini kaldırmış, “Ey bizi nimetleri ile perverde eden Sultanımız!” diye dua etmiş, “Mehdi kardeş! Cenab-ı Hak, ne nimetler veriyor, değil mi? Şükretmesini bilmemiz gerekir.” demişti.

Bir gün Barla’da, Zübeyir, Bayram ve Ceylan Ağabey her zamanki gibi yıldız şehriyeden yaptıkları çorbayı içiyor, “kimin kaşığına şehriye tanesi gelecek” diye şakalaşıyorlardı. Zübeyir Ağabeyin kaşığına bir şehriye denk düşmüştü. “Ooo, sen şanslısın.” diye gülerlerken Üstadımız çıkageldi. Seslerini işitmişti.

“Ne bu? Siz obur olmuşsunuz, koca bir tencereyi yiyorsunuz. Böyle giderse ben size bakamayacağım.” diye onlara latife yapmıştı.

Hemen Ceylan Ağabey, kaşığını tencereye daldırıp, yavaş yavaş boşalttı. “Bak Üstadım, bak! Görüyorsun ki yediğimiz bir su!” diyordu. Üstad Hazretleri hâllerine tebessüm etmişti.

Urfa’da Abdullah Yeğin, Zübeyir Gündüzalp ve Hüsnü Bayram ağabeyler hapse atılmışlardı. Mahpuslar, onlara “Geçmiş olsun.” deyince, “Bize geçmiş olsun demeyin; bizi tebrik edin. Biz buraya iman için, İslâmiyet için ve Kur’ân için girdik.” demişlerdi. Hapishanedeki yaklaşık dört yüz kişiden, aklî dengesi yerinde olmayan birkaç kişi hariç hemen tamamı namaza başlamış, bunu duyan savcı onlara hücre cezası vermişti. Urfa halkı, dehliz gibi karanlık, rutubetli, kanalizasyon kokusunun yayıldığı hücreden sağ çıkamazlar diye endişe ediyor, iyi beslenmeleri için sürekli kebap ve künefe gönderiyordu. Onlar da hepsini teşekkür ve dua ile karşılıyor, yemeden gardiyanlara veriyorlardı.

Nur talebelerinin gerçek bir derviş gibi nefislerine pay biçmemek hayat tarzlarıydı. Belki de nefislerin putlaştığı, gemsiz hevesatın yaşandığı çağda kendilerini ancak nefislerine yan çıkmamakla koruyabiliyorlardı.

Bir Nur dershanesinde, kabın içine iki avuç şeker atıp, üstünü de su ile doldurduktan sonra yemek âdet olmuştu. Adını da ördek çorbası koymuşlardı. Bir gün birisi, “Ördek çorbası, ördek çorbası… Yeter artık! Dizlerimde fer kalmadı!” diye sitem etti. “Gidip kendimize 250 gram kıyma alıp bir çorba yapalım. Kendimize bir ziyafet çekelim.” diyordu. Artık o dönemde ziyafet ölçüleri bu hâle gelmişti.

Üstad’ın vefatından sonraydı, altmışlı yılların sonlarıydı. Mazhar İyidöner ile Said Gezegen, Zübeyir Ağabey’i İstanbul’da kaldığı evde ziyaret ettikten sonra çıkmış, bir müddet sonra lokantaya girmişlerdi. Zübeyir Ağabey de içerdeydi. Önünde ise az bir pilav ve 50 gram kadar yoğurt vardı. Onları görünce kalkıp mecbur ve mahcup yanlarına geldi. “Kardeşlerim, beni mazur görün! Sizi misafir edecek durumda değilim, bu benim üç günlük tayinatımdır (yiyeceğimdir).” dedi.

Üstadımız seneler evvel onun bu durumunu anlatmış, memurluk yaparken aynı zamanda da altı adet şirkete ortak olup ticaret yapan Zübeyir Ağabey için, “Yedi yüz lirayı bırakıp geldi, benim yanımda otuz kuruş tayinata razı oldu.” demişti.

Evi, yuvası, köşkü olmadı

Üstadımıza, Şark umum vaizliği ile birlikte bir adet de köşk teklif edilmiş, o bunu da reddetmişti. Halbuki inanılmaz bir hayatı vardı. Misafirhane olan dünyada tam bir misafir gibi yaşıyordu. Başını hangi gün, nerede yastığa koyacağı belli değildi. Herkesin sığınacak bir köşesi varken o böyle bir hayatı tercih etmişti. Âhiret yurdunu, asıl kalınacak diyarı işaret edebilmek, yüzleri ona çevirebilmek ve vazifesini hakkıyla yapabilmek için böyle olağanüstü fedakârlıklara katlanıyordu. Emirdağ’a geldiğinde bu teklif de tekrarlandı. İstesin yeterdi. Hemen dayalı döşeli, özel bir ev inşa edilecekti.

Cami köşelerinde, misafirhanelerde, otel odalarında, kiralık evlerde yaşayan adam yine erimedi, istikametini asla değiştirmedi. O bu yola, sefil bir dünyada şahsına haneler kurmak, misafirhanede hane yapmak için değil, kardeşlerine Cennet’te saraylar hazırlamak için çıkmıştı. Bu teklif, o yüce hedef karşısında çok küçük kalıyordu.

Bu yolu tercih etmek, çok büyük sıkıntıları göze almak, çeşitli meşakkatlere katlanmak demekti. Hususiyle öylesine hassas ve nezih bir ruhun buna tahammül edip kabullenmesi, muhakkak ki sıradan insanlardan çok daha büyük ve özel bir fedakârlıktı.

Hayatı, bir yüzü hüzün ve hicran, bir yüzü fedakârlık olan kesitlerle doluydu. Meselâ, 16 Haziran 1944’te Denizli hapsinden beraat edip, tahliye edilmişti. Beraat eden Nur talebelerinden ayrı kalmıştı. Denizli Şehir Oteli’nde bir buçuk ay tek başına göz hapsinde beklemek zorunda bırakılmıştı. Kaderin hükmüne boyun eğip, bekledi.

Nihayet beklenen emir Ankara’dan geldi. Yeni sürgün yeri Afyon’un Emirdağ ilçesiydi. Bir komiser nezaretinde, iki günlük bir seyahatten sonra Afyon’a ulaştı. Afyon’da da bir otelde, on, on beş gün bekletildi. Daha sonra iki jandarma eşliğinde Emirdağ’a götürüldü.

Orada da otelin yolunu tuttu. Altında kahvehane olan bu oteldeki gürültüden rahatsız olunca, Hasan Çalışkan’ın tuttuğu eve taşındı. Yine kiracıydı.

Ömür boyu sadece zaruri ihtiyacına yetecek kadar eşyası oldu. Kaldığı evler, ahşap, eski evlerdi. Dünya yükünü bir elinde taşıyabilen adamın odasına giren şaşırıyordu. Mustafa Ramazanoğlu gördüğü bu manzarayı şöyle anlatmıştı: “Dünyaperestlerin, halılarla, koltuklarla müzeyyen tantanalı odası gibi bir oda değildi. Dünyaya ve dünya saltanatına hiç ehemmiyet vermeyen, dünyasını âhiretine mezraa yapan, yalnız âhiretini düşünen, orası için çalışan müstağni bir zâtın odasıydı. Bu odada taban halısı gibi bir zinet eşyası yoktu. Karyolasında, karyola örtüsü ve karyola eteği gibi şeyler de yoktu. Sadece karyolada bir yatak vardı. Odaya girdiğimde hemen Üstad’ın elini öptüm. Gözüm oturacak bir koltuk veya sandalye aradı. Ne gezer? Karyolanın baş ucunda yere serilmiş bir minder vardı.”

Ali Çakmak ise ziyaretinde, bunlara ilâve olarak sadece bir çift takunya ile leğen ve ibrik görmüştü. Zaman zaman bir hasırı ve rahlesi de olmuştu.

Birçoğu da emanetti. Emirdağ’dan ayrıldıktan sonra Ceylan Ağabey’e yazdığı mektupta emanetleri sayıyor, çoğu Çalışkanlar’a ait olan emanetlerin sahiplerine iadesini istiyordu.

Giyimi de yemeği gibi fevkalâde sadeydi. Yedi senede giyimine sadece yedi banknot harcamış, aldığı eski bir paltoyu tam on sene giymişti.

Evlenmedi

Etrafından talebeleri, uğruna canını feda edecek kadar sevenleri hiç eksik olmadı. Mânevî evlâtları vardı. Fakat onun ne hususi bir dünyası ne de öz evlâdı oldu. Muhakkak ki o büyük gönül, o temizlik ve nezaket abidesi, şahsî işlerini yaparken de yaptırırken de zorlanıyordu. Fakat ahdetmiş, meydan yerine Kur’ân’ı hak ettiği yüceliğe oturtmak için çıkmıştı. Giydiği mânevî üniformayı onun için üzerinden hiç çıkarmadı, onun için hep görev başında gibi yaşadı.

Evlenmemesini yadırgayanları anlayamıyor gibiydi. Geçmişin büyüklerinden, şahsî kemâlât için dünyasını terk edenleri herkes biliyordu ve bu takdirle yad ediliyordu. Hâl böyle iken, haricî ve dahili dinsizlerin hücumuna karşı koyabilmek, bîçarelerin dalâlete düşmelerini önlemek ve ebedî saadetlerini kazanmalarına yardımcı olmak için fâni dünyayı terk etmek, “elbette sünnet-i seniyyeye muhalefet değil, belki hakikat-i sünnete mutabakattı.” Sahabiler ve selefin büyükleri, ciddî ve çetin günlerde, vazife başındayken şahsî hayatlarını düşünmüşler miydi? Sıddık-ı Ekber, o vazife şuuruyla ve şefkatle, başkalarına yer kalmaması için “Cehennem’i ben doldurayım.” demiyor muydu? O ihlâsın zerresini kazanmak isteyen “bîçare Said” de “bütün ömründe tecerrüdü, istiğnayı ihtiyar etmiş”, evlenmemişti. Değil o, Bayram Yüksel Ağabeyle birlikte hizmet yolunda vefat eden Ali Uçar Beyefendiye bile, Mahmut Allahverdi Ağabey: “Evlenmeyi düşünmüyor musun?” diye sormuş, o, gayet safiyane, “Ağabey, sen söyledin, ben hatırladım. Ben Cennet’te hurileri bile istemiyorum, sen bana evlenmekten bahsediyorsun.” demişti.

Üstadımız da öyle buyurmuş, “Kırk seneden beri gayet dehşetli bir zındıka hücumu karşısında, her şeyini feda edecek hakikî fedakârlar lâzım geldiği bir zamanda” değil evlenmeye, on huri verilse bakmamaya mecbur olduğunu anlatmıştı.

Evliliğin teşvik edilmesine ve Nur talebelerinin de hemen tamamının evli olmasına rağmen, o olağanüstü şartlar, böyle bir fedakârlığı gerektirmiş, “bütün dünya malını bir eliyle taşıyabilecek olan” Üstadımız, âzamî bir takva ve fedakârlıkla yaşamıştı. Onun içidir ki, Emirdağ Lahikası’nda gönül rahatlığıyla:

“Ben maddî ve mânevî her şeyimi feda ettim, her musibete katlandım, her işkenceye sabrettim. Bu sayede hakikat-i imaniye her tarafa yayıldı. Bu sayede Nur mekteb-i irfanının yüz binlerce, belki de milyonlarca talebeleri yetişti.” diyebiliyordu.

Şahsî onurunu değil, davasının izzetini düşünüyordu

İmandan ve insaniyetten gelen izzet ile, Allah karşısındaki küçüklüğü idrak onda cem olmuştu. Fevkalâde mütevazı, fevkalâde vakurdu.

Çocukluğundan beri izzetini korumasına rağmen, dini, davası bahis mevzuu olduğunda, “izzetim, onurum” demiyor, her türlü tahakküme katlanıyordu. Evet, mesele dava olduğunda asıl onur, şahsî onurunun derdinde olmamaktı.

Emirdağ’da bir ara camiye gitmesi bile engellenmişti. Onun eskiden en küçük bir tahakküme tahammül edemediğini bilenler, tahrik etmek maksadıyla bunu yapıyorlardı. Komplo kuranlar, o bahane ile başta Hazreti Üstad olmak üzere ilgili ilgisiz bütün masumları cezalandıracaklardı.

Üstad Hazretleri, maksatlarını anlamıştı. Durumdan haberdar olan talebelerine yazdığı mektupta “Hiç ehemmiyeti yok, hiç merak etmeyiniz.” dedi. Nur’un okunmasına ve yayılmasına zarar gelmemesi için her gün bir ihanete uğrasa, azaba düşse, Allah’a şükredecek, aldırmayacaktı.

Hizmet yolunda yürünürken farklı mizaçlar arasında zaman zaman ihtilâflar oluyordu. Üstadımız hemen meseleye müdahale ediyor, onlara kim olduklarını hatırlatıyordu.

Sadakatlerinin ve Nurlar’a olan bağlılıklarının gereği olarak birbirleri için hayatlarını feda etmekten çekinmeyen bu insanlar, küçük ve önemsiz hislerini feda etmekle de mükellefti. Çünkü gün, fâni ve fena hislerin bahis mevzuu yapılacağı gün değildi.

Zübeyir Ağabey, kardeşler arasında bir meseleden ötürü ihtilâf çıkınca hastalıklarına aldırmadan yollara düşmüş, kendisine soğuk bakanların bulunduğu dershaneye gidip, “Dershane-i nuriyenizin eşiğini öpmeye geldim!” demişti. İşte bu kadar melek gibi duruydular.

Zulümlere, eziyetlere dayandı

Hulusi Ağabey bu durumu anlatırken: “Üstad’a yapılan zulümlere bizden bir cemaat bile tahammül edemez.” demişti.

Ağabeyimiz tespitinde haklıydı. Zira ne ölçüde fedakâr olursa olsun, kırlara çıktığında arkasından kurşun atılmasına, yetmişini aşmışken kıyafetine, sarığına ilişilip on iki kez karakol, savcılık ve mahkeme huzuruna çıkarılmaya, evinin kapısında sürekli bir bekçinin bulunmasına, zaman zaman kapısının dıştan kilitlenip, anahtarının alınmasına, baskınlara, evinin kapısının kırılmasına, ziyaretçilerle görüşmesine ve camiye gitmesine engel olunmasına, halkın soğutulmasına ve aleyhte propagandaya, iftiralara, sokağa çıktığı andan itibaren adım adım takip edilmeye hangi fert tahammül edebilir, kim katlanabilirdi ki?

O nezih Üstadımız bütün bunlardan o kadar bunalıyordu ki, hapishaneyi arzular, kabre girmeyi ister hâle geliyordu. Emirdağ’ı onun için tam bir “esirdağ” yapmışlardı.

Üstadımızın şahsına fiilî müdahale yapamasalar da talebelerine zaman zaman işkence yapıyor ve dayak atıyorlardı. Onlar, yine de her gün aynı işleri yapmaktan, Üstad’ın hizmetine koşmaktan dûr olmuyorlardı.

Zübeyir Ağabey, bir gün Üstadımızın hizmetini görürken gardiyanlara yakalanmıştı. Onu hemen falakaya yatırmışlar, adamların her vuruşunda, başına basanların yüzüne tükürür gibi, “Vur! Zalimler için yaşasın Cehennem!” diye bağırmış, izzetini kurtarmıştı. Gardiyanlar, onu yorulana kadar dövmüşlerdi. O gün ağabeyimiz ancak duvarlara tutunarak koğuşuna gidebilmişti.

Cehennem’in dehşetini o kadar açık görmüş, öyle hissetmişlerdi ki, insanları o yangından kurtarmaya koşarken sanki acıları hissetmez olmuşlardı.

İntikam duygusu yoktu

Davası uğrunda hislerini o kadar ayakları altına almıştı ki, en umulmaz anda bile şefkatin gereğini yapıyordu.

Afyon hapsinde iken Üstad’ı zehirlediklerinde Sungur Ağabey’e, “Belki hayatta kalmayacağım, benim mevcudiyetim vatan, millet, gençlik ve Âlem-i İslâm ve beşerin ebedî rahat ve saadeti uğruna feda olsun. Ölürsem dostlarım intikamımı almasınlar!” demişti.

14. Şuâ’da, Nurlar’ı tenkit etmek için tetkik eden memurlar, kendisini idama bile mahkûm etseler, fakat bu vesileyle imanlarını kuvvetlendirip kurtarsalar, onlara hakkını helâl edeceğini söylüyordu. Fedai, kendisine yapılanları değil, ölümünü değil, insanların imanını, akıbetini düşünüyordu. Zaten, o vazifedar mürşitten istenen de buydu.

Üstadımız canını ortaya koyan, fakat aynı zamanda her hissine her an cihad ilân eden, arzularını meşru dahi olsa ayağının altına alıp çiğneyen bir fedaiydi. Dünyanın kapılarını ardına kadar açtıklarında reddetmesi bundandı. Teklifleri kabul etseydi, “hiçbir şeye alet olamayan ve tâbi olmayan ve sırr-ı ihlâsı taşıyan Risale-i Nur meydana gelmezdi.”

Evet, zaman, “İslâmiyet fedaisi olmak zamanıydı” ve eğer Üstadımız fedakârlığı âzamî ölçüde yaşamasaydı, yalnız bir adamın, ölsün diye gönderildiği köyden, çekirdek olup, dünyayı saran bir ilim ve irfan çınarı gibi yeşermesi mümkün değildi.

Hareketinin sebebi emir, neticesi ilâhî rızaydı

İslâm’da hikmet çok önemlidir. Kâinat bir maksatla kurulmuş, ölçü ve ahenkle yaratılmıştır. Sırrı arayan, perdeyi aralar, sahibini bulur. Fakat emir, maslahat ve faydadan çok daha önemlidir.

Emir, inciyi değil Sultan’ı tercih etmektir. Emir, kendi küçüklüğünü, O’nun sonsuz büyüklüğünü anlamaktır. Daracık bir kovuk gibi olan akla deryaları sıkıştırmaya, sığdırmaya çalışmamak; Sonsuz İlim Sahibi’nin adedi bilinmeyen maksadını, görünen bir sebebe bağlamamaktır. İsteyen O olduğu için, O’nun rızası olduğu için yapmaktır.

Bediüzzaman Hazretleri, meselelere semâvî bir akılla baksa, dinî hikmeti arasa da hep o edeple yaşamış, aklının, zihninin mahkûmu olmamıştı. Ayaklarının kendi gölgesine takıldığı vâki değildi. Onun için her sözünün ten kafesinin dışından geldiği belliydi. Ve zaten insan da sesi dışardan geleni dinlemeliydi.

Emredildiği için yapmak, maksat ve fayda aramamak imanın ve samimiyetin gereğiydi.

Nurlar’ın birçok yerinde mesele tafsilâtıyla anlatılıyordu: İbadetin ruhu, ihlâstı. İhlâs ise, yapılan ibadetin yalnız emredildiği için yapılmasıydı. Eğer başka bir hikmet ve fayda ibadete illet gösterilirse, o ibadet bâtıl olurdu. Faydalar, hikmetler yalnız tercih ettirebilir, sebep olamazdı.

Üstadımız, bu mevzuda, Celâleddin-i Harzemşah’ı ve onun samimiyetini misal veriyordu. Vezirleri ona, “Sen galip geleceksin.” deyince o, “Ben, Allah’ın emriyle, cihad yolunda hareket etmeye vazifedarım. Cenab-ı Hakk’ın vazifesine karışmam. Muzaffer etmek veya mağlûp etmek O’nun vazifesidir.” demiş, çok defa bu samimiyeti galibiyetle mükâfatlandırılmıştı.

İçtihad Risalesi’nde de emrin hikmetten öte olduğunu anlattı. Seferde namazın kısaltılmasının sebebinin meşakkat değil, emir olduğunu, meşakkatli işlerde namaz kısaltılmazken, meşakkatsiz seferlerde namazın kısaltıldığını ifade etti.

“Neşr-i hak” emrine uyduğu için hizmet etmiş, Cenab-ı Hakk’ın hoşnutluğundan başka hiçbir şeyi maksat yapmamış, bunu bâtıl görmüştü. Zira hakikî bir dava adamı, Rabbisinin hoşnutluğunu tercih ederdi. Sadık kul, kendi hoşnutluğundan önce Efendisinin hoşnutluğunu düşünürdü.

Davasına gölge düşürmemek için görevini en iyi şekilde yapmaya dikkat etse de işini insanların kabul veya reddine bina etmemiş, bunu ikilik saymıştı. Kalbin kastı Allah’ın rızası ve hoşnutluğu olmalı, insanların kabulü O’nun sonsuz hikmetli takdirine ve rahmetine havale edilmeliydi.

Lem’alar’da, bu mevzudaki edebi anlatmak için şöyle diyor: “Hüner, kesret-i etba ile -tâbi olanların çok olması- değildir. Belki hüner, rıza-yı ilâhîyi kazanmakladır. Sen neci oluyorsun ki, böyle hırsla, “Herkes beni dinlesin.” diye, vazifeni unutup vazife-i ilâhiyeye karışıyorsun? Kabul ettirmek, senin etrafına halkı toplamak Cenab-ı Hakk’ın vazifesidir. Vazifeni yap, Allah’ın vazifesine karışma!” Bu ders, idrak erbabına kâfi geliyordu.

İbadetler de dinî hizmetler de sadece emir olduğu için yapılırdı. Mânen arınmak, keramet göstermek, halkın takdirini kazanmak gibi duygular ve beklentiler istikamet kaymasıydı, Cenab-ı Hakk’ın hoşnutluğunun önüne başka şeyler koymaktı. Çok defa bu türlü beklentiye girenler muratlarına erememiş, belki başlarına maksatlarının tersi gelmiş, böylece tokatlanmışlardı. Öyle olanlar ne kalplerindeki bulanıklıktan arınabilmiş, ne keşfe mazhar olabilmişlerdi. Onların bahtlarına ancak istiskal görmek, alaya alınmak düşerdi.

Dünya, uzleti ülfete tercih etmelerine, gaybubeti yaşamalarına rağmen, insanlardan alkış bekleyenlerin değil, sadece ilâhî rızayı arayanların yörüngesine girmiş, onlar dünyayla meşgul olmasa da dünya onlarla meşgul olmuştu.

Kur’ân’a hizmetkâr olmak, bir kulun erebileceği en yüksek payeydi. “Ben mal sahibi değilim. Kur’ân’ın mücevherat dükkânının bir bîçare dellâlıyım.”, “Müflis bir adamın gayet kıymettar ve zengin elmas ve mücevherat dükkânının dellâlı olduğu gibi ben dahi mukaddes ve Kur’ânî bir dükkânın dellâlıyım.” demiş, ilim, fazilet, keramet iddiasında bulunmamıştı.

Yerin hoşnutluğu, göklerin hoşnutluğuna, yerin sevgisi, göklerin sevgisine bağlıydı. Zaten hakkında sevgi vaz edilenler de samimane hislerle Hakk’ın sevgisini, rızasını talep edip emredileni yapmayı her şeyden üstün tutanlardan olmuştu.

Mehmet Akar, Şahdamar Yayınları, “Dava Adamı” adlı kitaptan alınmıştır.