Osmanl\u0131 Devleti\u2019nin son iki y\u00fcz y\u0131l\u0131 yenilgiler, mali s\u0131k\u0131nt\u0131lar, siyasi istikrars\u0131zl\u0131klar ve asayi\u015f problemleriyle ge\u00e7ti\u011finden, halk bedbin bir halet-i ruhiye ya\u015famaktan kendini kurtaramam\u0131\u015ft\u0131r. 17. Y\u00fczy\u0131lda yayg\u0131n bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclmeye ba\u015flayan cephelerdeki yenilgiler, sonraki d\u00f6nemlerde artarak devam etmi\u015ftir. Cephelerden zafer haberlerini duymaya al\u0131\u015fm\u0131\u015f bir toplum i\u00e7in yenilgi haberleri bedbinli\u011fin g\u00fcnden g\u00fcne artmas\u0131na neden olmu\u015ftur. Bu yenilgiler ve kay\u0131plar ser\u00fcvenine son zamanlardaki M\u00fcsl\u00fcman beldelerinin kaybedilmesi ve b\u00fcy\u00fck tazminatlar gerektiren yenilgilerin eklenmesi, toplum psikolojisini daha da k\u00f6t\u00fcle\u015ftirmi\u015ftir. 19. Y\u00fczy\u0131ldaki 1877-1878 Osmanl\u0131-Rus Sava\u015f\u0131 ve 20. Y\u00fczy\u0131l ba\u015flar\u0131nda Trablusgarp ve Balkan Sava\u015flar\u0131 bu \u00fcmitsizlik s\u00fcrecini daha da art\u0131ran tarihi olaylar olmu\u015ftur. D\u00fc\u015fman\u0131n \u0130stanbul\u2019a kadar geldi\u011fi, \u0130stanbul\u2019un g\u00fcvenli\u011finin sa\u011flanmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bu sava\u015flarda binlerce masum M\u00fcsl\u00fcman\u0131n Balkanlar\u2019dan Anadolu\u2019ya g\u00f6\u00e7meye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken halk\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 trajik durum toplum i\u00e7indeki bedbinli\u011fi beslemi\u015ftir.<\/p>\n
Bu zaman diliminde pek \u00e7ok bilgin devletin ve halk\u0131n durumunu d\u00fczeltebilmek i\u00e7in padi\u015faha layihalar sunmu\u015f, bu layihalarda halk\u0131n sorunlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6z\u00fclmesi i\u00e7in yol g\u00f6stermi\u015flerdir. 17. Y\u00fczy\u0131lda Sultan IV. Murat\u2019a verdi\u011fi layiha ile halk\u0131n sorunlar\u0131n\u0131n giderilmesini isteyen G\u00f6riceli Ko\u00e7i Bey, 18. Y\u00fczy\u0131lda Sultan I. Abd\u00fclhamid\u2019e verdi\u011fi layiha ile toprak sistemindeki aksakl\u0131klar\u0131n giderilmesini isteyen Canikli Ali Pa\u015fa ve 19. Y\u00fczy\u0131lda Sultan III. Selim\u2019e sundu\u011fu layiha ile \u00fclkedeki askeri, sosyal, ahlaki ve mali sorunlar\u0131n \u00e7\u00f6z\u00fclmesini isteyen Tatarc\u0131k Abdullah Efendi bunlardan sadece birka\u00e7 \u00f6rnektir.<\/p>\n
Uleman\u0131n bu gayreti yan\u0131nda, h\u00fck\u00fcmdarlar da, halk\u0131n i\u00e7inde bulundu\u011fu k\u00f6t\u00fc durumdan kurtar\u0131labilmesi i\u00e7in fermanlar yay\u0131nlam\u0131\u015flard\u0131r. Adaletn\u00e2me denilen bu fermanlarda h\u00fck\u00fcmdarlar, \u00fclkedeki yolsuzluklar\u0131n, mali s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n, asayi\u015f sorunlar\u0131n\u0131n ve devlet adamlar\u0131n\u0131n yapt\u0131klar\u0131 zul\u00fcmlerin \u00f6nlenmesi i\u00e7in bir tak\u0131m yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n uygulanmas\u0131n\u0131 istemi\u015flerdir. 16. Y\u00fczy\u0131l sonlar\u0131nda III. Mehmed\u2019in c\u00fcl\u00fbs\u00fcnde Anadolu beylerine, sancak beylerine ve kad\u0131lar\u0131na g\u00f6nderilen adaletname ile halk\u0131n vergi ve bask\u0131 alt\u0131nda ezilmemesi istenmektedir. Bu gelenek sonraki padi\u015fahlar d\u00f6neminde de devam etmi\u015ftir. Hatta Tanzimat ve Islahat Fermanlar\u0131 bile bu adaletname gelene\u011finin bir devam\u0131 niteli\u011finde kabul edilmi\u015ftir.<\/p>\n
Bu \u00e7abalar\u0131n yan\u0131s\u0131ra g\u00fcn ge\u00e7tik\u00e7e imparatorlu\u011fun daha da k\u00f6t\u00fcye gitmesi, toplumun \u00fcmidini yitirmesine neden olmu\u015ftur. Toplumun bu bedbin halden \u00e7\u0131kmas\u0131 \u00fclkenin yeniden geli\u015fmesi ve hasta adam konumundan kurtulmas\u0131 i\u00e7in pek \u00e7ok fikirler ortaya at\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Sorunlara dair Nam\u0131k Kemal, Ziya Pa\u015fa, Prens Sabahattin, Said Halim Pa\u015fa, Mehmet Akif ve Ziya G\u00f6kalp gibi siyasi ve entelekt\u00fcel ki\u015filer \u00fclkenin i\u00e7inde bulundu\u011fu durumdan nas\u0131l kurtulaca\u011f\u0131na dair fikir ileri s\u00fcrm\u00fc\u015flerdir.<\/p>\n
\u0130\u015fte Bedi\u00fczzaman \u00fcmitsizli\u011fin hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 oldu\u011fu b\u00f6yle bir d\u00f6nemde ya\u015fad\u0131. Bat\u0131\u2019n\u0131n hakim etkisi alt\u0131nda \u0130slami de\u011ferleri ve gelene\u011fi nereye koyacaklar\u0131 konusunda kafalar\u0131n kar\u0131\u015f\u0131k oldu\u011fu bir d\u00f6nemde, insanl\u0131\u011f\u0131n temel problemlerine Kur\u2019an\u00ee \u00e7\u00f6z\u00fcm \u00f6nerileriyle dikkatleri \u00fczerine \u00e7ekti. Osmanl\u0131 Devleti\u2019nde II. Me\u015frutiyet\u2019in ilan\u0131n\u0131 m\u00fcteakiben gitti\u011fi Anadolu\u2019da zihinlerde olu\u015fan istifhamlar\u0131 gidermeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131. H\u00fcrriyet, me\u015frutiyet, az\u0131nl\u0131k haklar\u0131 gibi konularda tatmin edici cevaplar verdi. Daha sonra da o zaman bir Osmanl\u0131 \u015fehri olan \u015eam\u2019a giderek y\u00fczden fazla uleman\u0131n bulundu\u011fu, yakla\u015f\u0131k on bin ki\u015filik bir toplulu\u011fa kar\u015f\u0131, \u0130slam aleminin gelece\u011fine dair bir hutbe irad etti.<\/p>\n
Bedi\u00fczzaman bu hutbede, be\u015ferin hayat-\u0131 i\u00e7timaiye medresesinden ald\u0131\u011f\u0131 ders ile \u0130slam d\u00fcnyas\u0131n\u0131n problemlerine \u00e7\u00f6z\u00fcm \u00f6nerileri getiriyordu. Avrupal\u0131lar terakkide istikbale u\u00e7malar\u0131yla beraber bizi maddi cihette kurun-\u0131 vustada durduran ve tevkif eden alt\u0131 temel sorundan bahsediyordu. Bu temel sorunlar; Yeisin \u00fcmitsizli\u011fin i\u00e7imizde hayat bulup dirilmesi, s\u0131dk\u0131n hayat-\u0131 i\u00e7timaiye-i siyasiyede \u00f6lmesi, adavete muhabbet, ehl-i iman\u0131 birbirine ba\u011flayan nurani rab\u0131talar\u0131 bilmemek, \u00e7e\u015fit \u00e7e\u015fit sari hastal\u0131klar gibi inti\u015far eden istibdat ve menfaat-i \u015fahsiyesine himmetini hasretmekti. Bu temel sorunlar\u0131 tek tek ele alarak nas\u0131l a\u015f\u0131lmas\u0131 gerekti\u011fi konusunda Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019i referans g\u00f6stererek a\u00e7\u0131kl\u0131yordu.<\/p>\n
Biz bu \u00e7al\u0131\u015fmada, \u0130slam aleminin geri kal\u0131\u015f nedeni olarak sunulan bu alt\u0131 maddeden birincisini, yani, ye\u2019sin, \u00fcmitsizli\u011fin i\u00e7imizde hayat bulup dirilmesi meselesini analiz etmeye \u00e7al\u0131\u015faca\u011f\u0131z.<\/p>\n
\u201cYeis en deh\u015fetli bir hastal\u0131kt\u0131r ki alem-i \u0130slam\u0131n kalbine girmi\u015f\u201d<\/p>\n
Bedi\u00fczzaman, \u0130slam aleminin en ba\u015fta gelen sorunlar\u0131ndan birisi olarak \u00fcmitsizlik konusunu ele alm\u0131\u015ft\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz bu genel kan\u0131n\u0131n olu\u015fmas\u0131nda, yukar\u0131da da belirtildi\u011fi gibi 19. Y\u00fczy\u0131l\u0131n ikinci yar\u0131s\u0131nda \u0130slam toplumunun b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde s\u0131n\u0131rlar\u0131 i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 Osmanl\u0131 Devleti\u2019nin, i\u00e7inde bulundu\u011fu \u015fartlar\u0131n etkisi olmu\u015ftu.<\/p>\n
M\u00fcsl\u00fcmanlara “neme laz\u0131m hastal\u0131\u011f\u0131” ar\u0131z olmu\u015ftu. Ba\u015fkas\u0131n\u0131n tembelli\u011fini kendi tembelli\u011fi i\u00e7in \u00f6z\u00fcr zannedip hi\u00e7bir \u015fey yapmayan insanlar, \u015fehamet-i imaniyeyi terk edip hizmet-i \u0130slamiyeyi yapamaz hale gelmi\u015flerdi. Nemelaz\u0131mc\u0131l\u0131k \u00fcmitsizli\u011fin tabi bir sonucu olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Bedi\u00fczzaman \u00fcmitsizli\u011fin geli\u015ftirdi\u011fi nemelaz\u0131mc\u0131l\u0131\u011f\u0131n genel bir geri kalman\u0131n nedeni oldu\u011funu \u015fu \u00f6rnekle a\u00e7\u0131klar:<\/p>\n
\u201cFelekzede peri\u015fan fakat asil bir a\u015firetten bir cesur adam ile, talii yaver, fele\u011fi m\u00fcsaid, di\u011fer a\u015firetten bir korkak ile bir yerde rast gelirler. M\u00fcfahere, m\u00fcnazara ba\u015flar.<\/p>\n
Evvelki adam ba\u015f\u0131n\u0131 kald\u0131r\u0131r, a\u015firetinin zelil oldu\u011funu g\u00f6r\u00fcr, izzet-i nefsine yediremez, ba\u015f\u0131n\u0131 indirir. Nefsine bakar, bir derece a\u011f\u0131r g\u00f6r\u00fcr. Eyvah, o vakit \u201cNeme laz\u0131m, i\u015fte ben, i\u015fte ef\u2019alim\u201d gibi \u015fahsiyatla yaralanm\u0131\u015f gururu feryada ba\u015flar. Veyahud o a\u015firetten \u00e7ekilip veya as\u0131ls\u0131zl\u0131k g\u00f6sterip, ba\u015fka a\u015firete intisap eder.<\/p>\n
\u0130kinci adam ba\u015f\u0131n\u0131 kald\u0131rd\u0131k\u00e7a a\u015firetinin mefahiri g\u00f6z\u00fcn\u00fc kama\u015ft\u0131r\u0131r, hiss-i gururunu kabart\u0131r. Nefsine bakar gev\u015fek g\u00f6r\u00fcr. \u0130\u015fte o vakit, hiss-i fedakari fikr-i milliyet uyan\u0131r, \u2018a\u015firetime kurban olay\u0131m\u2019 der.\u201d<\/p>\n
Bu \u00f6rne\u011fi verdikten sonra, Bedi\u00fczzaman \u015fu \u015fekilde bitirir:<\/p>\n
\u201cEy M\u00fcsl\u00fcman!<\/strong><\/p>\n Aldanma! Ba\u015f\u0131n\u0131 indirme! Paslanm\u0131\u015f bihemta bir elmas, daima m\u00fccella cama m\u00fcreccaht\u0131r. Zahiren olan \u0130slamiyet\u2019in za\u2019f\u0131 \u015fu medeniyet-i haz\u0131ran\u0131n, ba\u015fka dinin hesab\u0131na hizmet etmesidir. Halbuki \u015fu medeniyet suretini de\u011fi\u015ftirmesi zaman\u0131 hul\u00fbl etmi\u015ftir.\u201d<\/strong><\/p>\n \u0130\u015fte Osmanl\u0131 Devleti\u2019nin son zamanlar\u0131nda a\u015firetinin yenilgisini g\u00f6rd\u00fck\u00e7e \u00fcmidini yitiren insan \u00f6rne\u011fi gibi, insanlar \u00fcmidini yitiriyordu. Osmanl\u0131 Devleti\u2019nde sava\u015flarda g\u00f6r\u00fclen yenilgiler, mali s\u0131k\u0131nt\u0131lar ve asayi\u015f problemleri o kadar artm\u0131\u015ft\u0131 ki halk\u0131n kendine g\u00fcveni kalmam\u0131\u015ft\u0131. 1897 Osmanl\u0131-Yunan Sava\u015f\u0131ndan sonra \u0130slam aleminde padi\u015fah II. Abd\u00fclhamid\u2019e g\u00f6nderilen mektuplar ve bu mektuplarda imparatorlu\u011fun yeniden canlanma emaresi g\u00f6stermesinden dolay\u0131 tebrikler ya\u011fd\u0131r\u0131l\u0131yordu. Yani 93 harbiyle maksimum d\u00fczeye \u00e7\u0131kan \u00fcmitsizlik 1897 Yunan Sava\u015f\u0131\u2019nda kazan\u0131lan zaferle b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde telafi edilmi\u015fti. 1908\u2019de ilan edilen II. Me\u015frutiyet yeni bir umut kap\u0131s\u0131 olmu\u015ftu. Ancak \u00e7ok ge\u00e7meden bask\u0131 rejimi do\u011furdu. Bir tarih\u00e7inin tespit etti\u011fi gibi, \u201cD\u00fcnyada bunun gibi umut verici ve bunun gibi umutlar\u0131n bu kadar bo\u015fa \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 \u00e7ok az hareket olmu\u015ftur\u201d. Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n \u0130stanbul\u2019a gelerek d\u00fcnya siyasetiyle ilgilendi\u011fi d\u00f6nemde Trablusgarb ve Balkan Sava\u015flar\u0131\u2019nda Osmanl\u0131 Devleti\u2019nin kaybetmesi b\u00fcy\u00fck bir \u00fcmitsizli\u011fin nedeni olmu\u015ftu. Bedi\u00fczzaman bu yeis ortam\u0131nda M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131 belli parametreler \u00e7er\u00e7evesinde ele alarak analiz etmi\u015ftir.<\/p>\n Said Nursi\u2019nin dikkat \u00e7ekti\u011fi noktalardan birisi, \u0130slam d\u00fcnyas\u0131n\u0131n Bat\u0131l\u0131 devletlerin s\u00f6m\u00fcrgesi haline gelmesidir. Ona g\u00f6re Garpta bir iki milyonluk k\u00fc\u00e7\u00fck bir devlet, \u015earkta yirmi milyon M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 kendisine hizmetkar ve vatanlar\u0131n\u0131 m\u00fcstemleke haline getirmi\u015ftir. Ger\u00e7ekten bu s\u00f6zler s\u00f6m\u00fcrgecilik tarihinin \u00f6zeti gibidir. Portekiz, Hollanda gibi n\u00fcfusu \u00e7ok az olan \u00fclkeler M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 topraklarda s\u00f6m\u00fcrge kurabilmi\u015flerdir. Bu durum alem-i \u0130slam\u2019\u0131n kendine g\u00fcvenini yitirmesinin do\u011fal bir sonucu olarak kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Osmanl\u0131 Devleti geli\u015fme d\u00f6nemlerinde M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n hukukunu muhafaza ederek bir istilaya u\u011framalar\u0131n\u0131 \u00f6nlemi\u015fti. Ancak gerileme d\u00f6nemlerinde topraklar\u0131n\u0131 bir bir kaybetmesi toplumun b\u00fcy\u00fck bir inkisar-\u0131 hayale u\u011framalar\u0131na neden oldu. Hatta I. Abd\u00fclhamid M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n mesk\u00fbn bulundu\u011fu yerlerin kaybedilmesini i\u00e7ine sindirememi\u015f, K\u0131r\u0131m\u2019\u0131n kaybedilmesi \u00fczerine \u00fcz\u00fcnt\u00fcden \u00f6lm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu ac\u0131n\u0131n toplum \u00fczerinde olumsuz psikolojik etkisinin olmamas\u0131 tasavvur bile edilemez.<\/p>\n Alem-i \u0130slam\u2019da yayg\u0131nla\u015fan \u00fcmitsizlik hastal\u0131\u011f\u0131, ahlaki de\u011ferleri de dejenere etmi\u015ftir. M\u00fcsl\u00fcmanlar \u0130slam\u2019a s\u0131ms\u0131k\u0131 sar\u0131ld\u0131klar\u0131 d\u00f6nemlerde oldu\u011fu gibi menfaat-i umumiyeyi d\u00fc\u015f\u00fcnen insanlar olmaktan \u00e7\u0131karak menfaat-i \u015fahsiyelerini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr hale gelmi\u015flerdir. Fedak\u00e2rl\u0131\u011f\u0131n, yard\u0131mseverli\u011fin, olu\u015fturdu\u011fu Kur\u2019an medeniyetinden uzakla\u015f\u0131larak, \u015fahsi menfaatlerin \u00f6n plana \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 bir anlay\u0131\u015f yayg\u0131nla\u015fmaya ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Kur\u2019an Medeniyeti menfaat-i umumiyeyi esas al\u0131r. Bundan dolay\u0131 \u0130slam toplumlar\u0131 tarih boyunca hep beraber geli\u015fmi\u015ftir. Zek\u00e2t ve faiz m\u00fcessesesi toplumsal gruplar aras\u0131nda a\u015f\u0131r\u0131 fark olu\u015fmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemi\u015ftir. Ancak bu y\u00fcksek de\u011ferler, her \u015feyden \u00fcmidini kesen bedbin toplum kesimleri taraf\u0131ndan terk edilmesiyle \u015fahsi menfaatler \u00f6n plana ge\u00e7meye ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n Yeisin M\u00fcsl\u00fcmanlardan ald\u0131\u011f\u0131 \u00f6nemli \u015feylerden birisi de kuvve-i maneviyedir. Daha \u00f6nceki d\u00f6nemlerde M\u00fcsl\u00fcmanlar, imandan gelen kuvve-i maneviye ile do\u011fudan bat\u0131ya kadar pek \u00e7ok yerde egemenlik kurduklar\u0131 halde, bug\u00fcn durum de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bat\u0131l\u0131lar, s\u00f6m\u00fcrgecilik d\u00f6neminin ba\u015f\u0131ndan bu yana (d\u00f6rt y\u00fcz y\u0131ldan bu yana) M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ya\u015fad\u0131klar\u0131 topraklarda egemenlik kurmu\u015flar, M\u00fcsl\u00fcmanlar ise te\u015febb\u00fcs ruhunu ve cesaretini yitirdikleri i\u00e7in ba\u015far\u0131 elde edememi\u015flerdir. Bilindi\u011fi gibi co\u011frafi ke\u015fiflerin ard\u0131ndan yeni bulunan yerlere ak\u0131n ak\u0131n giden Bat\u0131l\u0131 s\u00f6m\u00fcrgeciler gittikleri yerlerde yerli halk\u0131 bask\u0131 alt\u0131na alarak egemenlik kurmu\u015flard\u0131. Bu topraklar\u0131n i\u00e7inde M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ya\u015fad\u0131klar\u0131 Hindistan, Basra k\u00f6rfezi ve \u00e7evresi ve Afrika topraklar\u0131 da vard\u0131.<\/p>\n \u0130slam alemini \u00fcmid ve heyecandan mahrum eden bu olumsuzluklar bir de ba\u015fkalar\u0131 taraf\u0131ndan k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131l\u0131nca, \u0130slam aleminin \u00fcmidini yitirmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmu\u015ftur. Bedi\u00fczzaman \u0130slam toplumunun geri kalmas\u0131nda ba\u015fkas\u0131n\u0131n etkisini \u015fu c\u00fcmlerle a\u00e7\u0131klar:<\/p>\n \u201c\u015eu zaman\u0131n medeni engizisyonu m\u00fcthi\u015f bir vesile ile, baz\u0131 ezhan\u0131 telkih ile, bir k\u0131s\u0131m name\u015fru evlad\u0131n\u0131 v\u00fccuda getirip, \u0130slamiyete kar\u015f\u0131 kinini ve hiss-i intikam\u0131n\u0131 icra eder. Diyanetsizli\u011fe veya l\u00e2ubalili\u011fe veya H\u0131ristiyanl\u0131\u011fa tem\u00e2y\u00fcle veya \u0130sl\u00e2miyetten \u015f\u00fcphe ile, so\u011futmaya bir kap\u0131 a\u00e7mak ister.<\/p>\n \u201c\u0130\u015fte o desise \u015fudur: Ey M\u00fcsl\u00fcman, bak! Nerede bir M\u00fcsl\u00fcman varsa binnisbe fakir, gafil, bedevidir. Nerede H\u0131ristiyan varsa bir derece meden\u00ee, m\u00fctenebbih ehl-i servettir, demek\u2026\u201d<\/p>\n Bu vesvese ile de s\u00f6ylendi\u011fi gibi \u0130slam \u00e2leminin \u00fcmit ve kendine g\u00fcvenini yitirmesi, geri kalmas\u0131na neden olmu\u015ftur. Onlar\u0131 canland\u0131ran emel oldu\u011fu gibi bizi \u00f6ld\u00fcren ye\u2019is olmu\u015ftur. Bir nokta-i istinad bulsam k\u00fcre-i zemini yerinden oynat\u0131r\u0131m\u201d diyen ki\u015fi gibi alem-i \u0130slam \u00fcmitle bir nokta-i istinat sa\u011flarsa \u00e7ok b\u00fcy\u00fck ba\u015far\u0131lar\u0131 elde edecektir.<\/p>\n \u201c\u0130stikbal yaln\u0131z ve yaln\u0131z \u0130slamiyet\u2019in olacak.\u201d<\/strong><\/p>\n Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n \u00fcmitsizli\u011fin ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 bu sorunlara \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fcn nas\u0131l olaca\u011f\u0131na dair de fikirler ileri s\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr. \u00d6ncelikle toplumun kendine g\u00fcveninin yeniden tesis edilmesi gerekmektedir. Kendine g\u00fcvenin yeniden tesis edilebilmesinin ilk \u015fart\u0131 da sahip oldu\u011fu zenginliklerin fark\u0131na varmas\u0131 ile m\u00fcmk\u00fcnd\u00fc. Bu nedenle yeis hastal\u0131\u011f\u0131n\u0131 giderebilmek i\u00e7in \u0130slam toplumu maddi ve manevi geli\u015ftirebilecek bir istidada sahip oldu\u011funu bilmek gerekmektedir. \u0130slam hakikatlerinden uzakla\u015f\u0131larak yeniden bir \u00fcmit kazanmak asla m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Ancak \u0130slam\u2019\u0131n esaslar\u0131na sar\u0131larak eski heyecan ve ba\u015far\u0131ya ula\u015fmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.<\/p>\n Bu istidad\u0131n neler oldu\u011funu iki temel ba\u015fl\u0131k alt\u0131nda ele alabiliriz. Bunlardan birisi M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n manen terakkisi i\u00e7in \u0130slam\u2019\u0131n sahip oldu\u011fu \u00f6zellikleridir. Bilinmelidir ki M\u00fcsl\u00fcmanlar \u0130slam\u2019\u0131n kuvvetine g\u00f6re hareket ettikleri \u00f6l\u00e7\u00fcde geli\u015fmi\u015flerdir. \u0130slam hakikatlerine uzak kald\u0131klar\u0131 s\u00fcrece de geri kalm\u0131\u015flard\u0131r. Tarih buna \u015fahittir, \u0130slam\u2019\u0131n ilk d\u00f6nemlerinden itibaren geli\u015fmeye ba\u015flayan \u0130slam medeniyeti, kendi \u00f6z\u00fcnden kaynaklanan dinamikleri yitirince geri kalmaya ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Osmanl\u0131 d\u00f6neminde Bat\u0131 taklit\u00e7ili\u011finin ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 17. Y\u00fczy\u0131ldan itibaren gerilemenin ba\u015flamas\u0131 bir rastlant\u0131 de\u011fildir. Osmanl\u0131 k\u00f6r\u00fc k\u00f6r\u00fcne Bat\u0131 taklit\u00e7ili\u011fine \u00f6nem verdik\u00e7e daha da batarak y\u0131k\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131n zeminini haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n \u201cTarih bize g\u00f6steriyor ki, \u0130slam ne derece dine temess\u00fck etmi\u015f ise, terakki etmi\u015f, ne vakit dinde za\u2019f g\u00f6stermi\u015f ise, tedenni etmi\u015ftir. Ba\u015fka dinde, bilakis kuvveti zaman\u0131nda vah\u015fet, za\u2019f\u0131 zaman\u0131nda temedd\u00fcn has\u0131l olmu\u015ftur.\u201d<\/strong><\/p>\n Bug\u00fcn d\u00fcnyada teknolojinin geli\u015fmesine paralel olarak insanl\u0131k k\u00fclt\u00fcrel d\u00fczey olarak y\u00fckselmi\u015ftir. Bu nedenle dinsiz kalmalar\u0131, varl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcne dair yanl\u0131\u015f de\u011ferlendirmelere devam etmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. \u0130nsanl\u0131\u011f\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fc dikkate almas\u0131 gerekmektedir. Varl\u0131k \u00e2lemindeki en \u00e7arp\u0131c\u0131 ger\u00e7ek \u00f6l\u00fcmd\u00fcr. \u00d6l\u00fcm olay\u0131 insan\u0131n varl\u0131k kar\u015f\u0131s\u0131nda aczini mutlak \u015fekilde anlatmaktad\u0131r. \u00d6yle ise \u00f6l\u00fcme \u00e7are bulamad\u0131klar\u0131 s\u00fcrece b\u00fct\u00fcn felsefi ak\u0131mlar, b\u00fct\u00fcn topluluklar Kur\u2019an\u2019\u0131n \u00f6l\u00fcm hakk\u0131ndaki yorumlar\u0131na muhta\u00e7t\u0131rlar. Bu durum varl\u0131\u011f\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fc en do\u011fru yorumlama imk\u00e2n\u0131na sahip olan M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Allah\u2019tan \u00fcmit kesmemeleri gerekti\u011fini ortaya koyar. Bug\u00fcn uyanm\u0131\u015f be\u015ferin, temel sorunlar\u0131na \u00e7\u00f6z\u00fcm bulabilmek i\u00e7in alemin yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 tan\u0131maktan ba\u015fka \u00e7aresi yoktur.<\/p>\n Kur\u2019an be\u015feri akl\u0131 ve fikriyle me\u015fveret etmeye \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yor. D\u00fc\u015f\u00fcnmelerini, \u00f6\u011frenmelerini, tefekk\u00fcr etmelerini s\u00f6yleyerek onlar\u0131 ikaz ediyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar b\u00fcrhana tabidirler. Bundan dolay\u0131 sair dinlerin tabileri gibi ruhban\u0131 taklit yoluna gitmemelidirler. Ak\u0131l ve ilim ve fen h\u00fckmedecek olan istikbalde elbette b\u00fcrhan-\u0131 akliye istinat eden ve b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerini akla tespit ettiren Kur\u2019an h\u00fckmedecektir.<\/p>\n \u0130slam\u2019\u0131n bu temel \u00f6zellikleri bize rahmet-i ilahiyeden \u00fcmit kesilmemesi gerekti\u011fini anlat\u0131yor. Ancak Bat\u0131n\u0131n baz\u0131 \u00f6zellikleri \u0130slam d\u00fc\u015f\u00fcncesinin b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada egemen olmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemektedir. Di\u011fer bir ifade ile Bat\u0131\u2019n\u0131n \u0130slam hakikatlerine kapal\u0131 olmas\u0131n\u0131n belirli nedenleri vard\u0131r. Bunlar, Bat\u0131\u2019n\u0131n cehaleti, vah\u015fetleri ve taassuplar\u0131d\u0131r; bu maniler marifet ve medeniyetin mehasini ile k\u0131r\u0131ld\u0131 ve da\u011f\u0131lmaya ba\u015fl\u0131yor. Papazlar\u0131n taassubu ve geni\u015f halk kitlelerinin bu kesimleri taklit etmeleri \u0130slam\u2019\u0131n bu topraklarda tan\u0131nmas\u0131n\u0131 geciktirmi\u015ftir. Yeni ortaya \u00e7\u0131kan fenlerin baz\u0131 meselelerinin \u0130slam d\u00fc\u015f\u00fcncesindeki baz\u0131 zahiri konulara ters d\u00fc\u015fmesi, \u0130slam\u2019\u0131n geni\u015f kitleler taraf\u0131ndan kabul edilmesini geciktirmi\u015ftir.<\/p>\n Bedi\u00fczzaman ehl-i \u0130slam\u2019\u0131n kendilerine g\u00fcveninin zay\u0131flamas\u0131 ve ellerindeki inan\u00e7lar\u0131n\u0131n de\u011ferinin anlamamalar\u0131n\u0131 telafi etmek i\u00e7in Mister Carlyle ve Bismark gibi Bat\u0131l\u0131 siyaset adam\u0131 ve entelekt\u00fcellerinin s\u00f6zlerinden de \u00f6rnekler vermi\u015ftir. Bu \u00f6rneklerle Bat\u0131\u2019dan d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrlerin bile \u0130slam\u2019\u0131n y\u00fcceli\u011fini kabul ettikleri vurgulanarak, rahmet-i ilahiyyeden \u00fcmidin kesilmemesi gerekti\u011fi vurgulanmaktad\u0131r.<\/p>\n \u0130slam hakikatleri M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n gelece\u011fe manen h\u00fckmedece\u011fini g\u00f6sterdi\u011fi gibi, maddeten dahi h\u00fckmedece\u011fini g\u00f6stermektedir. Hakiki bir medeniyet ve do\u011fru fenlerle te\u00e7hiz edilmi\u015f hi\u00e7bir kuvvetin k\u0131ramayaca\u011f\u0131 bir medeniyet, gelecekte maddeten de h\u00fck\u00fcmran olacakt\u0131r. \u0130slam toplumu kendini gelecekte h\u00fck\u00fcmran edecek be\u015f kuvvete sahiptir. Bu kuvvetler sayesinde gelecekte madden de h\u00fck\u00fcmran olacakt\u0131r.<\/p>\n Bu be\u015f kuvvetten en \u00f6nemlisi b\u00fct\u00fcn g\u00fczelliklerin kayna\u011f\u0131 olan, b\u00fct\u00fcn M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 tek bir insan gibi omuz omuza vermelerini sa\u011flayabilen ve do\u011fru fenlerle te\u00e7hiz edilmi\u015f olan hi\u00e7bir kuvvetin onu k\u0131ramayaca\u011f\u0131 \u0130slam hakikatleridir. Ge\u00e7mi\u015fte oldu\u011fu gibi bug\u00fcn de maddi cihette b\u00fcy\u00fck bir geli\u015fme g\u00f6stermek i\u00e7in, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu hakikatlere s\u0131ms\u0131k\u0131 sar\u0131lmas\u0131 gerekmektedir.<\/p>\n Medeniyet ve sanat\u0131n \u00fcstad\u0131 olan ihtiya\u00e7 \u0130slam toplumlar\u0131nda o kadar \u015fiddetli bir hal alm\u0131\u015f ki, bu k\u0131r\u0131lamaz ve \u00f6nlenemez bir g\u00fc\u00e7 durumuna gelmi\u015ftir. Bu ihtiya\u00e7 bir de fakirlikle birle\u015fince medeniyetin geli\u015fmesini tetikleyen bir duyguyu da ortaya \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n \u0130slam toplumunun maddi geli\u015fmesini sa\u011flamas\u0131 gereken di\u011fer \u00f6nemli bir unsur da h\u00fcrriyettir. H\u00fcrriyetin be\u015fere y\u00fcksek maksatlar\u0131 ders vermesi ve o yolda \u00e7al\u0131\u015ft\u0131rmas\u0131, istibdad\u0131 par\u00e7a par\u00e7a etmesi, ulvi hisleri heyecana getirmesi ve insanlar aras\u0131nda rekabet damarlar\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmas\u0131 insanlar\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmaya sevketmektedir. \u00d6z\u00fcnde rekabet, yenile\u015fme ve geli\u015fme e\u011filimi ta\u015f\u0131yan h\u00fcrriyet-i \u015fer\u2019iyye maddi a\u00e7\u0131dan da M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n geli\u015fmesini sa\u011flayacak bir unsurdur.<\/p>\n D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc kuvvet \u015fefkatle cilalanm\u0131\u015f \u015fehamet-i \u0130slamiyedir. Yani zalimlere ve zul\u00fcmlerine kar\u015f\u0131 tezell\u00fcl etmemek, mazlumlara kar\u015f\u0131 da zulmetmemektir. \u0130\u00e7inde y\u00f6neticiler aras\u0131nda bulunan zalimlere kar\u015f\u0131 tezell\u00fclde bulunarak onlara kar\u015f\u0131 dalkavuk\u00e7a bir hareket i\u00e7ine girmek b\u00fcy\u00fck bir zillettir. Ayr\u0131ca mazlumlara zulmedenlerin de kar\u015f\u0131s\u0131nda olunmas\u0131 gerekir.<\/p>\n Be\u015finci kuvvet izzet-i \u0130slamiyedir. Bu kuvvet \u0130slam\u2019\u0131n g\u00fczelliklerini b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyaya yaymak gerekmektedir. Bu zamanda Allah\u2019\u0131n ad\u0131n\u0131 yaymak, \u0130slam\u2019\u0131n g\u00fczelliklerini yaymak maddi gereklilikleri de beraberinde getirmektedir. Yani maddi ve manevi geli\u015fme birlikte olmal\u0131d\u0131r. Hem Kur\u2019an medeniyetine sahip \u00e7\u0131k\u0131lmas\u0131, hem de maddi geli\u015fmelerin sa\u011flanmas\u0131 gerekiyor. Bu ikisi birlikte olursa, ger\u00e7ek bir ilerlemeden s\u00f6z edilebilir. Bu durumu Nursi \u015f\u00f6yle ifade eder:<\/p>\n \u201c\u0130zzet-i \u0130slamiyedir ki, i\u2019l\u00e2-i kelimetullah\u0131 il\u00e2n ediyor. Ve bu zamanda i\u2019l\u00e2-i kelimetull\u00e2h, maddeten terakkiye m\u00fctevakk\u0131f ve medeniyet-i hakikiyeye girmekle i\u2019l\u00e2-i kelimetull\u00e2h edilebilir. \u0130zzet-i \u0130sl\u00e2miyenin iman ile kat\u2019i verdi\u011fi emri, elbette \u00e2lem-i \u0130sl\u00e2m\u0131n \u015fahs-\u0131 manevisi o kat\u2019i emri istikbalde tam yerine getirece\u011fine \u015f\u00fcphe edilmez.\u201d<\/p>\n Cihad anlay\u0131\u015f\u0131 da yeni bir \u015fekil kazanm\u0131\u015ft\u0131r. Eskiden \u0130slamiyet\u2019in geli\u015fmesi i\u00e7in, d\u00fc\u015fman\u0131n inad\u0131n\u0131 k\u0131rmak, taassubunu yok etmek ve sald\u0131r\u0131lar\u0131n\u0131 def etmek i\u00e7in \u015fiddet kullan\u0131l\u0131r, sava\u015f\u0131l\u0131rd\u0131. Ancak gelecekte maddi cihad\u0131n yerini manevi cihad alm\u0131\u015ft\u0131r. Kur\u2019an hakikatlerine sar\u0131larak buna ba\u011fl\u0131 olarak gelen maddi geli\u015fme esas cihad\u0131 olu\u015fturacakt\u0131r.<\/p>\n \u00dcmidin ye\u015ferebilmesi i\u00e7in nerede bir H\u0131ristiyan varsa \u0130ngiliz\u2019in yard\u0131m\u0131yla ve di\u011fer H\u0131ristiyanlar\u0131n dayanak olmas\u0131 ile \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131r. M\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda bu yard\u0131m ve dayan\u0131\u015fma geli\u015ftirilmelidir. \u015eu bilinmelidir ki Arab\u2019\u0131n ba\u015f\u0131na her hangi bir s\u0131k\u0131nt\u0131 geldi\u011fi zaman bilmelidir ki T\u00fcrk karde\u015fi yan\u0131ndad\u0131r. \u0130\u015fte o zaman ger\u00e7ek bir geli\u015fme olur.<\/p>\n Bedi\u00fczzaman Hutbe-i \u015eamiye\u2019deki Birinci Kelime\u2019de sayd\u0131\u011f\u0131 bu maddi ve manevi nedenlerden dolay\u0131 istikbalde yaln\u0131z ve yaln\u0131z \u0130slamiyet\u2019in olacak demektedir. Alem-i \u0130slam\u0131n kendi de\u011ferlerinin fark\u0131na vararak, \u00fcst\u00fcndeki tozlar\u0131 silkerek aya\u011fa kalkmak durumundad\u0131r.<\/p>\n Bedi\u00fczzaman, \u0130slam alemini her a\u00e7\u0131dan geri b\u0131rakan hastal\u0131k olan yeisten kurtulmalar\u0131n\u0131n, yine M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kendi \u00f6z metinlerine d\u00f6nmeleriyle m\u00fcmk\u00fcn olaca\u011f\u0131n\u0131 belirtmektedir. Son d\u00f6rt as\u0131rdan bu yana kanser (seretan) gibi b\u00fcnyeyi rahats\u0131z ederek, alem-i \u0130slam\u0131 geri b\u0131rakan yeise kar\u015f\u0131 \u201cAllah\u2018\u0131n rahmetinden \u00fcmidinizi kesmeyiniz” k\u0131l\u0131c\u0131yla o yeisin yok edilmesi gerekti\u011fini ifade etmektedir. \u0130slam toplumunun eksiksiz bir toplum oldu\u011fu s\u00f6ylenemez, pek \u00e7ok noktadan ba\u015fka toplumlardan geri bile olabilir. Ancak, “tamamen elde edilmeyen \u015fey b\u00fct\u00fcn b\u00fct\u00fcn terk edilmez” hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00fcmidimizi yitirmeden \u00e7al\u0131\u015fmam\u0131z gerekti\u011fini belirtmektedir.<\/p>\n Ehl-i iman gelece\u011fe dair d\u00fc\u015f\u00fcncelerinde \u00fcmitsizlik de\u011fil \u00fcmit ve heyecan ta\u015f\u0131mal\u0131d\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n, “Ben kulumun h\u00fcsn-i zann\u0131 yan\u0131nday\u0131m” hakikati M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00fcmit ve heyecanlar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli canl\u0131 tutmalar\u0131 gerekti\u011fini ortaya koymaktad\u0131r. Olumlu d\u00fc\u015f\u00fcncelere sahip olan ki\u015finin olumlu geli\u015fmelere sebep olma ihtimali kuvvetlidir. Bu ilahi mesaja muhatap olan M\u00fcsl\u00fcmanlar, yeis i\u00e7inde korkak, a\u015fa\u011f\u0131 ve \u00e2ciz insanlar olamazlar. \u0130slam\u2019\u0131n izzeti b\u00f6yle bir h\u00e2lete izin vermez.<\/p>\n \u0130n\u015faallah, Araplar ye\u2019si b\u0131rak\u0131p, \u0130sl\u00e2miyet\u2019in kahraman ordusu olan T\u00fcrklerle hakik\u00ee bir tes\u00e2n\u00fcd ve ittifak ile el ele verip Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n bayra\u011f\u0131n\u0131 d\u00fcnyan\u0131n her taraf\u0131nda il\u00e2n edeceklerdir. Bug\u00fcn Orta Do\u011fu\u2019da ya\u015fanan olaylar bu hakikat\u0131 ilan etmektedir. Yasemin devrimi ile ba\u015flay\u0131p, Tahrir Meydan\u0131\u2019ndaki gen\u00e7lerin ba\u015far\u0131s\u0131 ile devam eden geli\u015fmeler, Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n T\u00fcrklerle birlikte Araplar\u0131n \u0130slam\u2019\u0131n hakikatlar\u0131n\u0131 b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyaya ilan edece\u011fini g\u00f6stermektedir.<\/p>\n \u0130slam toplumunun Bat\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131ndaki gerilemesi bir vak\u0131ad\u0131r. Bat\u0131\u2019n\u0131n ileri giderken \u0130slam d\u00fcnyas\u0131n\u0131n geri kalmas\u0131n\u0131 etkileyen en \u00f6nemli fakt\u00f6r de yeistir. Yeis alem-i \u0130slam\u2019\u0131n \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck devletler kar\u015f\u0131s\u0131nda yenik d\u00fc\u015fmesine, topraklar\u0131n\u0131 kaybetmesine neden olmu\u015ftur. Bununla da kalmam\u0131\u015f, izzet-i \u0130slamiye ve \u015fehamet-i islamiyenin kabul etmesi m\u00fcmk\u00fcn olmayan bir ya\u015fam bi\u00e7imi i\u00e7ine girilmi\u015ftir. Bu h\u00e2let-i ruhiyeden hissesini ahlaki de\u011ferler de alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsanlar toplumun umumi menfaatleri yerine kendi k\u0131sa vadeli menfaatlerini d\u00fc\u015f\u00fcnmeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n Ehl-i iman, bu g\u00fcnlerde b\u00fct\u00fcn Orta Do\u011fu\u2019da g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, tesan\u00fcd, dayan\u0131\u015fma ve \u00fcmitle hak ve hukukuna sahip \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. B\u00f6ylece k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden, despotlardan kurtulup kendine g\u00fcveni olan \u00fcmit dolu bir \u0130slam toplumu g\u00f6rebilece\u011fiz. Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n y\u00fcz y\u0131l \u00f6nce s\u00f6yledi\u011fi gibi, \u0130ngiliz Mekteb-i \u0130dadisinde \u00e7al\u0131\u015fan Hindistan, \u0130ngiliz Mekteb-i M\u00fclkiyesinden ders alan \u0130slam\u2019\u0131n zeki \u00e7ocu\u011fu M\u0131s\u0131r ve Rus Mekteb-i Harbiyesinde talim eden \u0130slam\u2019\u0131n bahad\u0131r evlatlar\u0131 Kafkas ve T\u00fcrkistan\u2019\u0131n diplomalar\u0131n\u0131 alma vakti gelmi\u015ftir. Art\u0131k \u0130slam\u2019\u0131n bayra\u011f\u0131n\u0131 bulunduklar\u0131 b\u00f6lgelerde dalgaland\u0131racaklard\u0131r. Orta Do\u011fu\u2019daki hareketler bu m\u00fcjdeli haberin sanc\u0131lar\u0131d\u0131r. \n\t\t\t<\/div><\/div>\n Adem \u00d6LMEZ – Do\u00e7. Dr., Harran \u00dcniversitesi, \u00d6\u011fretim \u00dcyesi<\/strong><\/p>\n K\u00f6pr\u00fc Dergisi Bahar 2011\u00a0\u00a0 [ 114. Say\u0131 ]\n <\/p>\ntweet<\/a>\n
\u201cEy Ehl-i \u0130slam! \u0130\u015fte k\u00fcre-i zemin gibi a\u011f\u0131r ve alem-i \u0130slamiyete \u00e7\u00f6km\u00fc\u015f olan mesaib ve devahiye kar\u015f\u0131 nokta-i istinad\u0131n\u0131z, muhabbet ile ittihad\u0131; marifet ile imtizac-\u0131 efk\u00e2r\u0131; uhuvvet ile teav\u00fcn\u00fc emreden nokta-i \u0130slamiyettir.\u201d<\/h4>\n<\/blockquote>\n