\u201cUlusun\u2026 Korkma nas\u0131l b\u00f6yle bir iman\u0131 bo\u011far,<\/p>\n
Medeniyet dedi\u011fin tek di\u015fi kalm\u0131\u015f canavar.\u201d<\/p>\n
Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n Avrupa medeniyetini tarifine bakmaya devam edelim:<\/p>\n
\u201cNeden \u015eeriat \u015fu medeniyeti reddeder?<\/p>\n
Dedim: \u00c7\u00fcnk\u00fc be\u015f menfi esas \u00fczerine teess\u00fcs etmi\u015ftir.<\/p>\n
\u0130\u015fte onun i\u00e7in bu medeniyet-i haz\u0131ra; be\u015ferin y\u00fczde seksenini me\u015fakkate, \u015fekavete atm\u0131\u015f; onunu m\u00fcmevveh (vehm\u00ee, hayal\u00ee) saadete \u00e7\u0131karm\u0131\u015f; di\u011fer onu da beyne beyne (ortada) b\u0131rakm\u0131\u015f. Saadet odur ki, k\u00fclle veya ekseriyete saadet ola. Bu ise ekalli kalildir (\u00e7ok azd\u0131r).<\/p>\n
Nev-\u00ee be\u015fere rahmet olan Kur\u2019\u00e2n; ancak umumun, l\u00e2akal ekseriyetin saadetini tazammun eden bir medeniyeti kabul eder. Hem serbest hevan\u0131n tahakk\u00fcm\u00fc ile havaic-i gayr-\u0131 zaruriye (zarur\u00ee olmayan ihtiya\u00e7lar\u0131), havaic-i zaruriye h\u00fckm\u00fcne ge\u00e7mi\u015flerdir. Bedayette (ilk zamanlar) bir adam d\u00f6rt \u015feye muhta\u00e7 iken, medeniyet y\u00fcz \u015feye muhta\u00e7 ve fakir etmi\u015ftir. Sa\u2019y (kazan\u00e7), masrafa k\u00e2fi gelmedi\u011finden; hileye, harama sevk etmekle ahl\u00e2k\u0131n esas\u0131n\u0131 \u015fu noktadan ifsat etmi\u015ftir.<\/p>\n
Cemaate, nev\u2019e verdi\u011fi servet, ha\u015fmete bedel ferd\u00ee, \u015fahs\u0131 fakir ahl\u00e2ks\u0131z etmi\u015ftir. Kurun-\u0131 Ulan\u0131n (ilk \u00e7a\u011f\u0131n) mecmuu vah\u015fetini (vah\u015fetlerinin tamam\u0131n\u0131) bu medeniyet bir defada kustu. \u00c2lem-i \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015fu medeniyete kar\u015f\u0131 istink\u00e2f\u0131 (ka\u00e7\u0131rmas\u0131) ve so\u011fuk davranmas\u0131 ve kabulde \u0131zt\u0131rab\u0131 cay-i dikkattir. Zira isti\u011fna (uzak durma) ve istikl\u00e2liyet hassasiyle m\u00fcmtaz olan \u015feraitteki il\u00e2h\u00ee hidayet, Roma felsefesinin dehas\u0131yla a\u015f\u0131lanmaz. \u0130mtiza\u00e7 etmez. Bel olunmaz. Tabi olunmaz\u2026<\/p>\n
Bir as\u0131ldan tev\u2019em (ikiz) olarak ne\u015f\u2019et eden (\u00e7\u0131kan) eski Roma ve Yunan iki dehalar\u0131, su ve ya\u011f gibi m\u00fcrur-\u0131 asar ve medeniyet ve H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n temzicine (kayna\u015fmas\u0131na) \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 halde yine istikl\u00e2llerini muhafaza, adeta tenas\u00fchle o iki ruh \u015fimdi de ba\u015fka \u015fekillerde ya\u015f\u0131yorlar. Onlar tev\u2019em ve esbab-\u0131 temzic (kayna\u015fma sebepleri) varken imtizac olunmazsa, \u015eeriat\u0131n ruhu olan nur-\u0131 hidayet, o muzlim (karanl\u0131k) medeniyetin esas\u0131 olan Roma dehas\u0131yla hi\u00e7bir vakit mezc olunmaz, bel\u2019 olunmaz (hazmedilmez).<\/p>\n
Bedi\u00fczzaman, bu ba\u011flamda Japonya\u2019y\u0131 \u00f6rnek veriyor. Neden Japonya? \u00c7\u00fcnk\u00fc Japonya medenile\u015fmeyi, teknik ilerlemeyi \u00f6rf, anane, alfabe (zor olmas\u0131na ra\u011fmen) ve hatta yerli k\u0131yafetlerini kaybetmeden ger\u00e7ekle\u015ftirmi\u015ftir.<\/p>\n
Said Nurs\u00ee; \u201c\u0130stikb\u00e2ldeki \u0130sl\u00e2miyetin kuvveti ile medeniyetin mehasini (iyilik ve g\u00fczellikleri) galebe edecek, zemin y\u00fcz\u00fcn\u00fc pisliklerden temizleyecek, sulh-i umumiyi (d\u00fcnya bar\u0131\u015f\u0131n\u0131) temin edecek.\u201ddiyor.<\/p>\n
Di\u011fer yandan Bedi\u00fczzaman\u2019a g\u00f6re medeniyet, insanl\u0131\u011f\u0131n m\u00fc\u015fterek emek ve himmetinin sonucunda olu\u015fmu\u015ftur. Bunun en b\u00fcy\u00fck nimetini de icatlar temsil etmektedir. \u0130yi ve derinlemesine tarih bilen ve bunu en iyi \u015fekilde tahlil eden Said Nurs\u00ee ke\u015fifler, icatlar, bulu\u015flar konusunda \u0130sl\u00e2m \u00e2leminin \u00f6nc\u00fcl\u00fck etti\u011fini, her sahada \u0130sl\u00e2m Medeniyeti\u2019nin ilk \u0131\u015f\u0131klar\u0131 yakt\u0131\u011f\u0131n\u0131 nazara vermektedir.<\/p>\n
Dediler:<\/p>\n
\u201c\u015eeriat-\u0131 garr\u00e2daki medeniyet nas\u0131ld\u0131r?\u201d<\/p>\n
Dedim:<\/p>\n
\u201c\u015eeriat-\u0131 Ahmediyenin (a.s.m.) tazammun etti\u011fi ve emretti\u011fi medeniyet ise ki, medeniyet-i haz\u0131ran\u0131n inki\u015f\u00e2\u0131ndan (so\u011fumas\u0131ndan) inki\u015faf edecektir. Onun menfi esaslar\u0131 yerine, m\u00fcsbet esaslar vaz\u2019 eder.<\/p>\n
\u201c\u0130\u015fte nokta-i istinad, kuvvete bedel hakt\u0131r ki, \u015fe\u2019ni adalet ve tevaz\u00fcnd\u00fcr. Hedef de, menfaat yerine fazilettir ki, \u015fe\u2019ni muhabbet ve tecaz\u00fcpt\u00fcr (kendine \u00e7ekmektir). Cihet\u00fc\u2019l-vahdet (birlik ciheti) de unsuriyet (\u0131rk\u00e7\u0131l\u0131k) ve milliyet yerine, rab\u0131ta-i din\u00ee, vatan\u00ee, s\u0131n\u0131f\u00eedir ki, \u015fe\u2019ni samim\u00ee uhuvvet (karde\u015flik) ve m\u00fcsalemet (bar\u0131\u015f) ve haricin tecav\u00fcz\u00fcne kar\u015f\u0131 yaln\u0131z ted\u00e2f\u00fcd\u00fcr (savunmad\u0131r). Hayatta d\u00fcsturu, cidal (m\u00fccadele) yerine d\u00fcstur-\u0131 teav\u00fcnd\u00fcr (yard\u0131mla\u015fmad\u0131r) ki, \u015fe\u2019ni ittihad (destekleme) ve tesan\u00fctt\u00fcr (dayan\u0131\u015fmad\u0131r). Hev\u00e2 (hevesler) yerine h\u00fcd\u00e2d\u0131r (hidayet yoludur) ki, \u015fe\u2019ni insaniyeten terakk\u00ee ve ruhen tek\u00e2m\u00fcld\u00fcr. Hev\u00e2y\u0131 tahdit eder (s\u0131n\u0131rlar); nefsin hevesat-\u0131 s\u00fcfliyesinin teshiline (kolayla\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131na) bedel, ruhun hissiyat-\u0131 ulviyesini tatmin eder.<\/p>\n
\u201cDemek, biz ma\u011fl\u00fbbiyetle ikinci cereyana tak\u0131ld\u0131k ki, mazl\u00fbmlar\u0131n ve cumhurun cereyan\u0131d\u0131r. Ba\u015fkalar\u0131ndan y\u00fczde seksen fakir ve mazl\u00fbmsa, \u0130sl\u00e2m\u2019dan doksan, belki doksan be\u015ftir.<\/p>\n
\u201c\u00c2lem-i \u0130sl\u00e2m \u015fu ikinci cereyana kar\u015f\u0131 l\u00e2kayt veya muar\u0131z kalmakla hem istinats\u0131z (dayanaks\u0131z), hem b\u00fct\u00fcn eme\u011fini heder, hem onun istil\u00e2s\u0131yla istihaleye (ba\u015fkala\u015fmaya) m\u00e2ruz kalmaktan ise, \u00e2k\u0131l\u00e2ne davran\u0131p onu \u0130sl\u00e2m\u00ee bir tarza \u00e7evirip, kendine h\u00e2dim k\u0131lmakt\u0131r. Zira d\u00fc\u015fman\u0131n d\u00fc\u015fman\u0131, d\u00fc\u015fman kald\u0131k\u00e7a dosttur. Nas\u0131l ki, d\u00fc\u015fman\u0131n dostu, dost kald\u0131k\u00e7a d\u00fc\u015fmand\u0131r.\u201d<\/p>\n
Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n 1919\u2019da o muhte\u015fem meclisteki se\u00e7kin ki\u015filerin bu sorusuna verdi\u011fi cevap, 2000\u2019li y\u0131llara giren \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n benimsemesi, kalb-vicdan-iman ve irfan\u0131nda derinden duymas\u0131 \u015fart olan bir kurtulu\u015f \u00e7a\u011fr\u0131s\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc Bedi\u00fczzaman \u201cMedeniyetin teknik ve laboratuvar\u0131n\u0131 ve onun sentezini yapan ilim potas\u0131n\u0131 alacaks\u0131n\u0131z; ink\u00e2rc\u0131l\u0131k, maddecilik, mukaddesat ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve insan\u0131n hayvanla\u015fmas\u0131n\u0131 reddedeceksiniz.\u201d demi\u015ftir.<\/p>\n
Said Nurs\u00ee, be\u015f maddede toplad\u0131\u011f\u0131 Bat\u0131 medeniyetinin temel esaslar\u0131n\u0131n insan h\u00fcrriyeti, \u015feref ve haysiyeti i\u00e7in y\u0131k\u0131m oldu\u011funu belirtir ve sonu\u00e7ta bu medeniyet insan\u0131 hayvanla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bunu reddetti\u011fini s\u00f6yler.<\/p>\n
\u0130sl\u00e2m\u2019da saadet b\u00fct\u00fcn milletlerindir. H\u0131ristiyan ve Musevi ideolojisinde ise, h\u00fck\u00fcmetlerde oldu\u011fu gibi din kadrolar\u0131nda da imtiyazlar vard\u0131r. Bu imtiyazlar s\u0131n\u0131f hareketi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Mesel\u00e2 sosyalizm dahi esas\u0131nda bir s\u0131n\u0131f hareketidir. \u0130sl\u00e2m\u2019da ise s\u0131n\u0131f hareketi yok, cemaat\u00e7ilik anlay\u0131\u015f\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n
G\u00fc\u00e7 inan\u0131l\u0131r bir ileri g\u00f6r\u00fc\u015ft\u00fcr ki, g\u00fcn\u00fcm\u00fcz iktisat\u00e7\u0131lar\u0131n\u0131n t\u00fcketim ekonomisi dedikleri \u00e7\u0131kmaz\u0131 Bedi\u00fczzaman, o muhte\u015fem meclistekilere aynen \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cBedavette bir adam d\u00f6rt \u015feye muhta\u00e7 iken, medeniyet y\u00fcz \u015feye muhta\u00e7 ve fakir etmi\u015ftir.\u201d \u00a0Bu orijinal te\u015fhisini; \u00e7al\u0131\u015fmalar ve sonunda elde edilen kazan\u00e7lar, masrafa k\u00e2fi gelmedi\u011finden, insanlar\u0131n istedi\u011fi \u015feyleri alabilmeleri i\u00e7in hileye, harama y\u00f6neldikleri, bunun da ahl\u00e2k\u0131n temel esas\u0131n\u0131 bozmakta oldu\u011fu, cemiyet zengin, ancak fertlerin fakir olduklar\u0131, dolay\u0131s\u0131yla da ilk\u00e7a\u011fdan bu yana b\u00fct\u00fcn zamanlarda yap\u0131lan vah\u015fetleri bu medeniyetin bir defada kusmu\u015f oldu\u011fu ifadeleriyle tamamlar.<\/p>\n
Mutlak bir ger\u00e7ek olarak diyebiliriz ki; ne kendisinden \u00f6nce, ne de kendisinden sonra, hi\u00e7bir \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u00fc, Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019ten kaynaklanan Bat\u0131 medeniyetini Bedi\u00fczzaman gibi eski Yunan ve Roma\u2019n\u0131n tahakk\u00fcm hamuruna ba\u011flayamam\u0131\u015ft\u0131r. Bedi\u00fczzaman, Avrupa\u2019n\u0131n maddeden ba\u015fka bir \u015fey d\u00fc\u015f\u00fcnmeyen, materyalist medeniyetinin \u00f6z ilham ve sentez kayna\u011f\u0131 i\u00e7in \u015f\u00f6yle diyor: \u201c\u00c2lem-i \u0130sl\u00e2m\u2026 Roma dehas\u0131yla mezcolunmaz, bel olunmaz\u2026.\u201d<\/p>\n
Yani g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131, Avrupa medeniyetini hemen kucaklamas\u0131 gerekiyordu. \u00c7\u00fcnk\u00fc Orta\u00e7a\u011f karanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kapatan kudret \u0130sl\u00e2m idi. H\u0131ristiyanl\u0131k, Roma ve Yunan medeniyetlerinin bir bak\u0131ma varisi oldu, o iki ruhu kendi b\u00fcnyesinde ya\u015fat\u0131yor. Fakat Avrupa medeniyetinin g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fteki huzur ve rahat ya\u015fama \u00f6rg\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131 cezb edemedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6n\u00fcnde olan adalet, ruh-m\u00e2n\u00e2 temeli, ahl\u00e2k, vefa, d\u00fcnyan\u0131n ebed\u00ee hayata ge\u00e7i\u015f yeri olmas\u0131 ger\u00e7e\u011fi idraki i\u00e7inde, Avrupa medeniyetinin cazibesi zay\u0131f ve c\u0131l\u0131z kald\u0131. \u0130sl\u00e2m asl\u0131nda kendisinin olan m\u00fcsbet ilimleri kendi manev\u00ee potas\u0131nda, kendisine \u00f6zg\u00fc \u015fekilde sentez etmenin yolunu ar\u0131yor. Bir g\u00fcn bulunacak ve bu himmetin sonunda \u00e7a\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m medeniyeti do\u011facakt\u0131r.<\/p>\n
\u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131, H\u0131ristiyan ve Yahudi\u2019nin ortak eme\u011fi kabul edilen madde varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 alacak, onu kendi tefekk\u00fcr ve manevi k\u0131staslar\u0131 i\u00e7inde yeni bir olu\u015fuma hammadde yapacakt\u0131r. Yani iman, ilim ve tefekk\u00fcr\u00fc k\u00e2inat laboratuvar\u0131nda yo\u011furarak insanl\u0131\u011f\u0131n hizmetine sunacakt\u0131r. Son y\u00fczy\u0131lda Osmanl\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrlerinin hepsi Avrupa Medeniyeti\u2019nin sahip oldu\u011fu sil\u00e2h, makine, il\u00e2\u00e7 ve b\u00fct\u00fcn teknolojik nimetlerin hasretini \u00e7ekiyorlard\u0131. Hepsi bunlar\u0131 alal\u0131m demi\u015fler. Hatta kimisi i\u00e7in bu medeniyet b\u00f6l\u00fcnmezlik \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131maktad\u0131r. Yani medeniyet ile H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131 \u00f6zde\u015fle\u015ftirmi\u015ftir. Buna en canl\u0131 \u00f6rnek Tevfik Fikret\u2019in o\u011flu Haluk\u2019tur. Haluk \u00f6nce H\u0131ristiyan sonra da Protestan olmu\u015ftur. \u0130ngiltere\u2019ye gitti oradan Amerika\u2019ya ge\u00e7ti. Babas\u0131n\u0131n istedi\u011fi teknolojik ilimlerin hepsine \u00f6nce sahip oldu. Ancak bug\u00fcnk\u00fc binlerce benzeri gibi vatan\u0131na o medeniyeti getirmedi. Bil\u00e2kis zavall\u0131 bir pervane gibi, o yak\u0131c\u0131 \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131n hammaddesi oldu, eridi gitti. Hem de dinini de milliyetini de kaybederek.<\/p>\n
Neden?<\/p>\n
\u00c7\u00fcnk\u00fc Avrupa Medeniyeti\u2019nin neyi alaca\u011f\u0131n\u0131 bilmiyordu. Yanl\u0131\u015f adrese gitmi\u015fti. \u00d6zyap\u0131s\u0131 da bu al\u0131\u015f veri\u015fte kendisine teknolojinin basama\u011f\u0131 yapacak yeterlilik i\u00e7inde de\u011fildi. Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n ifadesiyle o; Hakka bedel kuvveti; karde\u015flik yerine cidali; huda yerine hev\u00e2y\u0131 tercih etmi\u015fti. Demek biz ma\u011fl\u00fbbiyetle ikinci cereyana tak\u0131ld\u0131k ki, mazl\u00fbmlar\u0131n ve cumhurun cereyan\u0131d\u0131r. Ba\u015fkalar\u0131ndan y\u00fczde seksen fakir ve mazl\u00fbma; \u0130sl\u00e2m\u2019dan doksan belki doksan be\u015ftir. \u00c2lem-i \u0130sl\u00e2m \u015fu ikinci cereyana kar\u015f\u0131 l\u00e2kayt veya muar\u0131z kalmakla; hem istinats\u0131z, hem b\u00fct\u00fcn eme\u011fini heder, hem onun istil\u00e2s\u0131yla istihaleye (ba\u015fkala\u015fmaya) maruz kalmaktan ise, akil\u00e2ne davran\u0131p onu \u0130sl\u00e2m\u00ee bir tarza \u00e7evirip, kendine hadim k\u0131lmakt\u0131r. Zira d\u00fc\u015fman\u0131n d\u00fc\u015fman\u0131, d\u00fc\u015fman kald\u0131k\u00e7a dosttur; nas\u0131l ki; d\u00fc\u015fman\u0131n dostu, dost kald\u0131k\u00e7a d\u00fc\u015fmand\u0131r.<\/p>\n
\u015eu iki cereyan birbirine z\u0131d, hedefleri z\u0131d, menfaatleri z\u0131d oldu\u011fundan; birincisi dese: \u201c\u00d6l\u201d di\u011feri diyecek \u201cDiril\u201d. Birinin menfaati; zarar, ihtil\u00e2f tedenni, zaaf uyumam\u0131z\u0131 istilzam etti\u011fi gibi; \u00f6tekinin menfaati dahi kuvvetimizi ve ittihad\u0131m\u0131z\u0131 bizzarure iktiza eder. \u015eark hus\u00fbmeti, \u0130sl\u00e2m inki\u015faf\u0131n\u0131 bo\u011fuyordu, zail oldu ve olmal\u0131. Garp hus\u00fbmeti, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ittihad\u0131na, uhuvvetin inki\u015faf\u0131na en m\u00fcessir sebeptir baki kalmal\u0131. \u0130sl\u00e2m Medeniyeti ile Bat\u0131 medeniyetini mukayese eden Bedi\u00fczzaman, daha sonrada ma\u011fl\u00fbbiyetle tabi oldu\u011fumuz cereyan\u0131 a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Tabi oldu\u011fumuz ikinci cereyana kar\u015f\u0131 l\u00e2kayd kalamayaca\u011f\u0131m\u0131z\u0131 belirtiyor.<\/p>\n
Bu ifadelerden anl\u0131yoruz ki, Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n 1919 y\u0131l\u0131nda \u0130sl\u00e2m Medeniyeti\u2019nin esaslar\u0131 ile ilgili koydu\u011fu h\u00fck\u00fcm, bakir ve ele al\u0131nmam\u0131\u015f olarak yerinde duruyor. \u0130\u015fte 16. Hicr\u00ee 21. Mil\u00e2d\u00ee as\u0131rda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n manev\u00ee cihad ufkunda do\u011facak tek yol bundan seksen y\u0131l \u00f6nce kara g\u00fcnlerde Allah resul\u00fcn\u00fcn yolunu g\u00f6steren ve Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n ilk ad\u0131mlar\u0131n\u0131 att\u0131\u011f\u0131 Ris\u00e2le-i Nur yoludur.<\/p>\n
Dr. Yasin Y\u0131lmaz<\/p>\n
Risale-i Nur Enstit\u00fcs\u00fc (http:\/\/www.risaleinurenstitusu.org\/index.asp?Section=Enstitu&SubSection=EnstituSayfasi&Date=1\/11\/2008&TextID=1258<\/a>)<\/p>\ntweet<\/a>