Yeniden d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcm: Neden bulamad\u0131m? Bulamad\u0131m, \u00e7\u00fcnk\u00fc Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 biliyordum, benim i\u00e7in yeni de\u011fildi. Onun kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duygular\u0131m, on bir y\u0131l Mekke\u2019de oturduktan sonra, \u015fimdi Ka\u2019be kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duygumun ak\u0131betine u\u011fram\u0131\u015ft\u0131. Onu ilk g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcmdeki o tatl\u0131 \u00fcrpertiyi yitirmi\u015ftim. \u00dclfet, s\u00fcrprizin etkisini gidermi\u015fti belki de. Yoksa Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 \u00e7abuk okudu\u011fumdan, hatmin sonuna gelmek i\u00e7in \u00e2yetleri yutarak ge\u00e7ti\u011fimden mi onun zevkine varmaz, i\u015faret ve hedeflerini fark etmez, iyiden iyi d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma gelmi\u015ftim? \n\t\t\t<\/div><\/div>\n

Evet, buldum i\u015fte sebebini. Kur\u2019\u00e2n\u0131 okuyu\u015fum Mekke\u2019den Cidde\u2019ye yolculu\u011fuma benziyordu. \u015eof\u00f6r\u00fcn de benim de kayg\u0131m\u0131z, yolu elli dakikada almakt\u0131. B\u00f6yle olunca Bahre ve Hid\u00e2\u2019da belli belirsiz evlerden, kimi geni\u015fleyen kimi daralan d\u00fczl\u00fcklerden, \u00f6tede beride y\u00fcksek al\u00e7ak tepelerden ba\u015fka ne g\u00f6rebilirdim ki? O evlerin \u015fekli nedir? Odalar\u0131n dekoru, oradaki insanlar nas\u0131ld\u0131r? O d\u00fczl\u00fcklerdeki topraklar ve kumlar hangi gruptand\u0131r, bile\u015fimleri nelerdir? O da\u011fl\u0131k kesimdeki kayalar hangi t\u00fcrdendir, diye sorulsayd\u0131 elbette bilemeyecektim. \u00c7\u00fcnk\u00fc ne dikkat etmi\u015f, ne de sormu\u015ftum. Fakat ke\u015fif ve ara\u015ft\u0131rma i\u00e7in gelen jeoloji kurulu, yolda elli dakikaya kar\u015f\u0131l\u0131k elli g\u00fcn ge\u00e7iren uzmanlar, b\u00fct\u00fcn bunlar\u0131 bilir ve geni\u015f bir rapor haz\u0131rlarlard\u0131.<\/p>\n

Ashab\u0131n okuyu\u015fu ile bizim okuyu\u015fumuzun durumu i\u015fte bu \u00f6rnek gibidir. Biz Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 anlamaks\u0131z\u0131n bir veya iki g\u00fcnde hatmederiz. Oysa onlardan biri, bir tek s\u00fbrenin \u00fczerine y\u0131llarca e\u011filir, iyiden iyi d\u00fc\u015f\u00fcnerek, \u00f6z\u00fcmseyerek kendini O\u2019na verir, anlad\u0131klar\u0131n\u0131 da i\u015finde ortaya koyard\u0131.<\/p>\n

Bir yandan bu \u00e7abukluk, \u00f6te yandan Kur’\u00e2n\u2019\u0131 dinlerken zihinlerin ses ve na\u011fmeye kaymas\u0131, Kurr\u00e2 denilen ki\u015filerin Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 s\u0131rf na\u011fme i\u00e7in haz\u0131rlanm\u0131\u015f g\u00fcfteden ibaret sanmalar\u0131 ve onu birbirinden daha g\u00fczel bestelemek i\u00e7in yar\u0131\u015fmalar\u0131 ve Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131, sadece kendisiyle toplant\u0131lar\u0131n a\u00e7\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir al\u00e2met edinmemiz… \u0130\u015fte b\u00fct\u00fcn bunlar ve benzerleridir ki, onun s\u0131rlar\u0131na dikkati perdelemi\u015f ve k\u00e2fir bile olsa, dinleyen her Arab\u0131n tadaca\u011f\u0131 g\u00fczelli\u011fini duymaktan beni yoksun b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n de\u011fi\u015fmedi. De\u011fi\u015fen, onu okuyan diller, i\u015fiten kulaklar ve kavrayan kalbler ve ak\u0131llard\u0131r. Kur\u2019\u00e2n’\u0131 anlamadan okuyoruz, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda hu\u015fu olmayan bir co\u015fkunluk duyuyoruz, ya da onu c\u00e2mi kap\u0131lar\u0131nda dilenme arac\u0131 yap\u0131yoruz. Bundan \u00f6t\u00fcr\u00fc ne ben, ne de bir ba\u015fkas\u0131, bu hissini Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n de\u011ferini \u00f6l\u00e7mek i\u00e7in \u00f6l\u00e7\u00fc olarak kullanamay\u0131z. Duymay\u0131 akla b\u0131rakal\u0131m!<\/p>\n

Benim gibi, elli y\u0131ldan fazla bir zamandan beri, g\u00fcnde ortalama olarak y\u00fcz sayfadan \u00e7ok okuyan bir adam\u0131 g\u00f6z \u00f6n\u00fcne getirelim. Bu adam b\u00f6ylece insanl\u0131k k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn b\u00fcy\u00fck bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc \u00f6\u011frenmi\u015f olsun, m\u00fcsl\u00fcman de\u011filse bile insafl\u0131 bir ki\u015fi olsun. Yaz\u0131m\u0131n ba\u015f\u0131nda ortaya att\u0131\u011f\u0131m soru kar\u015f\u0131s\u0131nda ne diyecektir?<\/p>\n

O bakacak ve insanl\u0131\u011f\u0131n, d\u00fcnya \u00e7ap\u0131nda derin izler b\u0131rakan bir\u00e7ok kitap g\u00f6rm\u00fc\u015f oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnecektir. Bu kitaplar\u0131n kimisi g\u00f6kten inmi\u015f, fakat insanlarca asl\u0131ndan uzakla\u015ft\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r: “K\u00eet\u00e2b-\u0131 Mukaddes\u201d denilen kitap gibi. Kimi yery\u00fcz\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131karak, ba\u011fl\u0131lar\u0131nca kutsalla\u015ft\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Hind Vedalar\u0131, Zerd\u00fc\u015ft\u2019e mensup eski Fars\u00e7a ile yaz\u0131lm\u0131\u015f Avesta veya Konf\u00fc\u00e7y\u00fcs\u2019\u00fcn yaz\u0131lar\u0131 gibi.<\/p>\n

Bir k\u0131sm\u0131 edeb\u00ee kitaplard\u0131r: \u0130liada, Homeros, Shakespeare (\u015eekspir), Moliere, La Fontaine (La Fonten)in tiyatro eserleri ve Alman Fichte\u2019nun hitabeleri gibi.<\/p>\n

Bir k\u0131sm\u0131 ilm\u00ee-felsef\u00ee kitaplard\u0131r: Eflatun\u2019un Cumhuriyet\u2019i, Sokrat\u2019\u0131n Diyaloglar\u2019\u0131, Aristo\u2019nun kitaplar\u0131, Descartes (Dekart)\u2019\u0131n “Metod \u00d6zerine Nutuk\u2019u, Kant\u2019\u0131n akl\u0131n kriti\u011fine dair kitaplar\u0131, Bergson\u2019un Yarat\u0131c\u0131 Tek\u00e2m\u00fcl\u2019\u00fc, A. Carrel\u2019in \u0130nsan Bu Me\u00e7hul\u2019u ve Einstein (Ayn\u015ftayn)\u2019\u0131n \u0130zafiyet Teorisi gibi. Darvin\u2019in, Freud (Froyd)\u2019un, Durkheim, Machiavelli (Makyavell\u0130), Hegel, Marx ve ba\u015fkalar\u0131n\u0131n yazd\u0131klar\u0131 benzeri kitaplar gibi. Bu liste uzat\u0131labilir; ancak ben mis\u00e2l olarak bunlar\u0131 sayd\u0131m. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kitaplar\u0131n\u0131 s\u00f6z konusu etmeyi\u015fimin iki sebebi var:<\/p>\n

Birincisi, ben m\u00fcsl\u00fcman olmayan herhangi bir d\u00een ve mezhepte, kendisini insafl\u0131 davranmaktan al\u0131koyacak taassubu bulunmayan insafl\u0131 bir ara\u015ft\u0131r\u0131c\u0131n\u0131n akl\u0131 ile d\u00fc\u015f\u00fcnmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorum. \u0130kincisi, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n b\u00fct\u00fcn kitaplar\u0131, uzaktan yak\u0131ndan Kur’\u00e2n\u2019\u0131n etkisinde kalm\u0131\u015ft\u0131r, O\u2019nun dallar\u0131 say\u0131labilirler. Halbuki ben, burada Kur\u2019\u00e2n\u2019dan bahsediyorum. Dal\u0131 a\u011fa\u00e7 i\u00e7in del\u00eel olarak kullanman\u0131n ma\u2019n\u00e2s\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, evl\u00e2d\u0131n babas\u0131 hakk\u0131ndaki \u015fahitli\u011fi de kabul edilemez.<\/p>\n

Bakal\u0131m, bu a\u00e7\u0131k fikirli ara\u015ft\u0131r\u0131c\u0131, bu kitaplar\u0131 Kur\u2019\u00e2n\u2019la kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131nca neler bulacak? D\u00fc\u015f\u00fcnecek ki, insanl\u0131k i\u00e7in en y\u00fcksek ideal, insan duygu ve bilgisinin en y\u00fcce zirvesi; hakikat, iyilik ve g\u00fczelliktir. Bu kitaplar aras\u0131nda, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme yoluyla hakikatten s\u00f6z edenler varsa da, g\u00fczellik ve iyili\u011fi bir yana b\u0131rakm\u0131\u015flard\u0131r. Duygu arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile, zevk yolundan g\u00fczellik \u00fczerinde derinle\u015fenler var, ancak bunlar da iyilik ve hakikate gereken \u00f6nemi vermezler.<\/p>\n

Bu \u015fu demektir ki, ortada olan kitaplar ya s\u0131rf \u0130lm\u00ee, ya s\u0131rf edeb\u00ee, ya s\u0131rf ahl\u00e2k\u00ee, ya da felsef\u00ee-ahl\u00e2k\u00ee kitaplard\u0131r. Sonra bakar ki, onlar\u0131n i\u00e7erisinde insan\u0131n yarad\u0131l\u0131\u015f\u0131na ayk\u0131r\u0131 taraflar bulunuyor; yarad\u0131l\u0131\u015f ise kendisine ayk\u0131r\u0131 olandan ka\u00e7ar. Zenginli\u011fi \u00e7irkin g\u00f6ren ve “zengin, g\u00f6klerin melek\u00fbtuna (Cennete) giremez\u201d diyen Kitab\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnelim. Oysa insan, mal\u0131 seven bir yarad\u0131l\u0131\u015ftad\u0131r. Ayn\u0131 Kitap, d\u00fcnya zevklerini b\u0131rakmay\u0131, rahipli\u011fi \u00f6ver; h\u00e2lbuki insan, yarad\u0131l\u0131\u015f\u00e7a aile hayat\u0131na meyillidir. “Sa\u011f yana\u011f\u0131na vurana, sol yana\u011f\u0131n\u0131 da \u00e7evir.\u201d der; h\u00e2lbuki insan, hakk\u0131n\u0131 almak isteyen bir yarad\u0131l\u0131\u015fa sahiptir.<\/p>\n

Toplumu ayakta tutmak iddias\u0131yla, ferdi ortadan kald\u0131ran, ferde g\u00fc\u00e7 i\u015fler y\u00fckledi\u011fi halde kazanc\u0131 yasaklayan, d\u00fc\u015f\u00fcnmemesi i\u00e7in onun akl\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcrmeye, akl\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131f\u0131na b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fan… \u0130nsanlar\u0131 bar\u0131\u015f ve anlay\u0131\u015f\u0131n de\u011fil, sava\u015f ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131n toplad\u0131\u011f\u0131 s\u0131n\u0131flar yapan bir kitap bulur. Bu kitap, tarih\u00ee diyalektik hurafesini kabul eder. Oysa tarih, ge\u00e7mi\u015fi iletmek ve ge\u00e7mi\u015fteki olaylar\u0131n sebeplerini ara\u015ft\u0131rmaktan ibarettir; yoksa Marksistlerin sa\u00e7malad\u0131klar\u0131 gibi, gelecekte olacak olana h\u00fckmetmek demek de\u011fildir.<\/p>\n

G\u00fcnlerin ge\u00e7mesiyle eskiyen, de\u011feri azalan ve sadece zaman ak\u0131\u015f\u0131ndaki \u00f6ncelik \u00f6zelli\u011fini koruyan ilm\u00ee ve fikr\u00ee kitaplar da bulacak. Diyebiliriz ki, bu g\u00fcn\u00fcn bir \u00fcniversite \u00f6\u011frencisi t\u0131bb\u0131 Hipokrat\u2019tan, geometriyi Euclide\u2019den, astronomiyi Copernic\u2019den, kimyay\u0131 Lavoisier\u2019den daha \u00e7ok bilmektedir.<\/p>\n

Genel olarak, ilm\u00ee eserlerden daha kal\u0131c\u0131 ve daha sabit olsa da, zevkler ve \u00e7a\u011flara g\u00f6re, insanlar\u0131n bak\u0131\u015flar\u0131n\u0131 ve takdirlerini \u00e7eken edeb\u00ee kitaplar da bulacakt\u0131r. Esaslar\u0131 de\u011fi\u015fen, \u00e7e\u015fitli teoriler ileri s\u00fcren ahl\u00e2k kitaplar\u0131 bulacakt\u0131r. G\u00f6recektir ki onlardan yanl\u0131\u015f\u0131 ortaya \u00e7\u0131kanlar, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 ve ate\u015fi s\u00f6nenler var: Freud\u2019un g\u00f6r\u00fc\u015fleri, Darwin nazariyesi gibi. B\u00fct\u00fcn\u00fcyle uygulama imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131 bir yana, uygulama s\u0131ras\u0131nda b\u00fcy\u00fck zararlar ve y\u0131k\u0131c\u0131 sonu\u00e7lar ta\u015f\u0131yanlar var: Marx\u2019in Das Kapital\u2019i gibi.<\/p>\n

Onlar\u0131 b\u0131rak\u0131p da Kur\u2019\u00e2n\u2019a bakarsa O\u2019nda ne bulacakt\u0131r? \u0130lkin, Kur\u2019\u00e2n’\u0131n tek ba\u015f\u0131na b\u00fct\u00fcn y\u00fcksek s\u0131fat ve idealleri, hakikati, iyili\u011fi ve g\u00fczelli\u011fi ku\u015fatt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6recektir. O da bir ilim kitab\u0131d\u0131r, fakat hipotezler ve teoriler ileri s\u00fcrmez, kanunlar serdetmez. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k, insanlar\u0131, d\u00fcnyan\u0131n s\u0131rlar\u0131n\u0131 anlamak i\u00e7in, ak\u0131llar\u0131n\u0131 \u00e7al\u0131\u015ft\u0131rmaya y\u00f6neltir. Bu hayat\u0131n sa\u011flam nizamlar\u0131, sabit kanunlar\u0131 oldu\u011funu, onlara kesin olarak bildirir, Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 ilk olarak i\u015fiten toplumun anlayabilece\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde, bu kanun ve nizamlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131na i\u015faret eder ve kendi varl\u0131klar\u0131nda onlar\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaya \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r; bedenlerinde ve duygular\u0131nda; \u00e7evrelerindeki develerde ve yak\u0131n temasta bulunduklar\u0131 \u00f6b\u00fcr hayvanlarda; geli\u015fen, giydirilen, k\u0131\u015f\u0131n \u00f6len ve sonra diriltilen a\u011fa\u00e7lar ve bitkilerde, yerde ve orada bulunanlarda, g\u00f6kte ve g\u00f6kten g\u00f6r\u00fcnen taraflarda…<\/p>\n

Ayr\u0131ca Kur\u2019\u00e2n onlara bildirir ki, k\u00e2inatta bulunan her \u015fey \u00f6l\u00e7\u00fcl\u00fc bir s\u0131n\u0131r i\u00e7erisindedir, belli nisbetlerle ayakta durmakta ve de\u011fi\u015fmez ili\u015fkilere sahip bulunmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlara dair insanlara verilen bilgi azd\u0131r. Allah onlar\u0131n bilmediklerini de yaratacakt\u0131r, sonradan gelecek insanlara, daha \u00f6ncekilerin bilmediklerini de \u00f6\u011frenme imk\u00e2n\u0131 verecektir.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n, devaml\u0131 olarak Allah\u2019\u0131n tu\u011fras\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan tabiat kanunlar\u0131na i\u015faret eder; ba\u011fl\u0131lar\u0131n\u0131n dikkatlerini, onlar\u0131 kullanmaya, -ak\u0131l ve fikrimizi \u00e7al\u0131\u015ft\u0131rmak \u015fart\u0131yla- faydalanmam\u0131z i\u00e7in onlar\u0131n emrimize verildi\u011fine dikkati \u00e7eker: “Hepsi Kendisinden olarak, g\u00f6klerde ve yerde olan her \u015feyi, size \u00e2m\u00e2de k\u0131ld\u0131.\u201d<\/em><\/strong> Bu emre verme, sadece ge\u00e7ici d\u00fcnya hayat\u0131nda faydalanma i\u00e7in de\u011fil, sonraki devaml\u0131 hayatta, hak\u00eek\u00ee faydalanma yolunu anlamam\u0131za i\u015faret ve del\u00eel olmak gayesine de y\u00f6nelmi\u015f bulunmaktad\u0131r: “\u0130yice d\u00fc\u015f\u00fcnen bir topluluk i\u00e7in, bunlarda elbette i\u015faretler vard\u0131r.\u201d<\/em><\/strong><\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n akaid kitab\u0131d\u0131r, fakat kalbi hep inan\u00e7la me\u015fgul edip, akl\u0131 \u00e7al\u0131\u015ft\u0131rmaktan ve bedi\u00ee (estetik) g\u00fczelli\u011fi tatmaktan uzakla\u015ft\u0131ran art arda bahislerden ibaret de\u011fildir. Aksine, yarad\u0131lan\u0131 ve ondaki g\u00fczelli\u011fi incelemek yoluyla Yaradan\u2019\u0131 bulmak i\u015flemi i\u00e7inden, inanc\u0131 yerle\u015ftiren \u00e2yetlerdir.<\/p>\n

Ayn\u0131 zamanda O bir kanun kitab\u0131d\u0131r, fakat sadece h\u00fck\u00fcmleri bildiren, kanun metinlerinden ibaret olan bir J\u00fcstinyen Kodu gibi de\u011fildir; h\u00fck\u00fcmlerini inanca biti\u015ftiren, Yaradan\u2019a ba\u011flayan bir kanun kitab\u0131d\u0131r. Terekede miras\u00e7\u0131lar\u0131n paylar\u0131n\u0131, noter yan\u0131nda \u015fahitli\u011fi belgelemek \u00fcsl\u00fbbunda bile b\u00f6yledir.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n tarih kitab\u0131d\u0131r, ama Peygamberlerin k\u0131ssalar\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 olarak kronolojik s\u0131ra i\u00e7inde vererek nakletmez, her yerde duruma uygun olan ba\u015fka bir taraf\u0131 al\u0131r. Gaye onlardan hisse kapmakt\u0131r bildirilen olaydan yararlanmakt\u0131r, yoksa olay\u0131n ayr\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 bildirmek de\u011fildir. K\u0131ssa ile hisseyi b\u00f6ylesine meze etmenin ve k\u0131ssalar\u0131, de\u011fi\u015fik yerlerde de\u011fi\u015fik bi\u00e7imlerde tekrarlaman\u0131n hikmeti -Allah bilir ya-, inanc\u0131n yerinin \u015fuuralt\u0131 oldu\u011fu hususunda aranmal\u0131d\u0131r. Endirek (dolayl\u0131) olan bu telkin tarz\u0131, \u00f6zellikle tekrarla birle\u015firse, kolayca \u015fuuralt\u0131na uzan\u0131r. Yabanc\u0131 e\u011fitimciler bunun fark\u0131na varm\u0131\u015flar, bu konuda geni\u015f ara\u015ft\u0131rmalar yapm\u0131\u015flar ve arzu ettikleri prensipleri \u00e7ocuklara a\u015f\u0131lamakta bu metodu kullanm\u0131\u015flard\u0131r. E\u011fer k\u0131ssa \u00f6\u011fretici okul kitaplar\u0131 gibi, \u015fuurlu akla hitab ederek verilseydi, haf\u0131za onu belleyecek ve gerekti\u011fi anda akla iletecekti. Ak\u0131l da, \u00fczerinde fikir y\u00fcr\u00fctecek, ara\u015ft\u0131rma yapacak, \u015f\u00fcpheler ortaya \u00e7\u0131karacak, k\u00fc\u00e7\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcnde belledi\u011fi ve imtihan ge\u00e7irdi\u011fi okul derslerini, b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u011f\u00fc zaman unutan \u00f6\u011frenci gibi, g\u00fcnlerin ge\u00e7mesiyle onu da unutacakt\u0131. Oysa ayn\u0131 \u00f6\u011frenci, \u00f6\u011fretmenin, i\u00e7ten gelen, do\u011fal, akla hitab etmeksizin yapm\u0131\u015f oldu\u011fu y\u00f6nlendirmeleri unutamaz. Yeminle s\u00f6yleyebilirim ki, \u015fahsen ben, bu tarz y\u00f6nlendirmelerden, birinci d\u00fcnya sava\u015f\u0131 s\u0131ras\u0131nda i\u015fitmi\u015f oldu\u011fum bir\u00e7ok \u015feyi h\u00e2l\u00e2 hat\u0131rl\u0131yorum.<\/p>\n

Sap\u0131tan ve yanl\u0131\u015fa d\u00fc\u015fen baz\u0131 kimseler san\u0131yorlar ki, Kur\u2019\u00e2n\u2019daki peygamber k\u0131ssalar\u0131, ediplerden mesel\u00e2 A. Dumas, yahut Ch. Dickens\u2019in roman ve hik\u00e2yeleri gibi, ger\u00e7e\u011fi ortaya koymay\u0131p, yaln\u0131z ibrete vas\u0131ta olan par\u00e7alard\u0131r.<\/p>\n

O kitaplar\u0131n hepsi -g\u00f6kten inen ve indi\u011fi gibi kalanlar d\u0131\u015f\u0131nda-, fikirleri ne kadar y\u00fcksek olursa olsun, duygular\u0131 ne kadar y\u00fcce olursa olsun yery\u00fcz\u00fcndeki insan hayat\u0131ndan kaynaklanm\u0131\u015flard\u0131r. Onlardaki her \u015fey, s\u0131n\u0131rl\u0131 insan hayat\u0131yla kay\u0131tl\u0131d\u0131r. \u0130nsan hayat\u0131, kendisinden \u00f6ncekini ve sonrakini bilemez; olsa olsa, hakikatin desteklemedi\u011fi, delilin kuvvet vermedi\u011fi, hayal ve vehim parmaklar\u0131yla onlara i\u015faret edebilir. Kur\u2019an\u2019\u0131n konusu ise, bu d\u00fcnyadan \u00f6ncekini ve sonrakini kapsar ve biz insanl\u0131k toplulu\u011funa, nereden geldi\u011fimizi, asl\u0131m\u0131z\u0131n ne oldu\u011funu, nereye gitti\u011fimizi, sonumuzun ne oldu\u011funu bildirir.\u00a0 O s\u00f6ylememi\u015f olsayd\u0131, bunlar\u0131 bilemeyecektik.<\/p>\n

Konu y\u00f6n\u00fcnden bakacak olursak, b\u00fct\u00fcn o kitaplar aras\u0131nda, yaln\u0131z Kur\u2019an\u2019\u0131n, fert ve toplum hayat\u0131, ruh ve beden hayat\u0131 i\u00e7in eksiksiz prensipler kapsad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Kur\u2019\u00e2n insanl\u0131\u011f\u0131n yery\u00fcz\u00fcndeki k\u0131sa hayat\u0131 i\u00e7in ekonomik, sosyal, ahl\u00e2k\u00ee ve \u0130dar\u00ee esaslara sahip oldu\u011fu gibi, gelecek ahiret hayat\u0131na ili\u015fkin esaslar\u0131 da kapsamaktad\u0131r. Hatta bu prensibin, sadece on d\u00f6rt kelimede toplanm\u0131\u015f olmas\u0131, Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n az bulunur \u00f6zelliklerinden birini te\u015fk\u00eel eder: “Andolsun Asra ki, insanl\u0131k ziyandad\u0131r; ancak \u00eeman edip faydal\u0131 i\u015fler yapanlar, biribirlerine hakk\u0131 ve sabr\u0131 tavsiye edenler bundan m\u00fcstesnad\u0131r. \u201d<\/em><\/strong><\/p>\n

Sure \u00e7ok iyi bildi\u011fimiz, fakat \u00e7ok\u00e7a unuttu\u011fumuz bir ger\u00e7e\u011fi hat\u0131rlatmakla ba\u015fl\u0131yor. O da, insan\u0131n b\u00fct\u00fcn sermayesinin, “hayat\u0131\u201d oldu\u011fudur. Ge\u00e7en her g\u00fcn ile, o sermayeden bir miktar kaybeder, sonunda \u00f6l\u00fcm saati \u00e7al\u0131nca ziyan tamamlan\u0131r. \u0130\u015fte bundan dolay\u0131 Asr\u2019a, zamana yemin etti. Bu yemin, insanlar\u0131nki gibi, onu y\u00fcceltmek i\u00e7in de\u011fil, ona dikkati \u00e7ekmek i\u00e7indir. \u00d6l\u00fcmle ziyan ederiz, zira her \u015feyden ayr\u0131l\u0131r, ge\u00e7er gideriz. Fakat i\u00e7imizden bir k\u0131sm\u0131na bu kay\u0131p bir \u015fey yapamaz. Onlar, bu d\u00fcnyan\u0131n nimetlerinden, ahirette faydalanacaklar\u0131 taraflar\u0131, beraberlerinde g\u00f6t\u00fcrenlerdir. Onlar “\u00eeman edip, faydal\u0131 i\u015fler yapanlard\u0131r.\u201d<\/p>\n

Sonra, ferde kendi ki\u015fili\u011finde, topluma da birbirleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerde, prensip ve uygulama bak\u0131m\u0131ndan gerekli en genel metodu verir. Prensiplerden do\u011fru olan vard\u0131r, yanl\u0131\u015f olan vard\u0131r. M\u00fc\u2019min, hakka sar\u0131l\u0131r. Do\u011fru prensibe sar\u0131lanlardan da, uygulaman\u0131n s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131na, g\u00fc\u00e7l\u00fcklerine katlanamayanlar vard\u0131r. M\u00fc\u2019min hakk\u0131 b\u00fct\u00fcn\u00fcyle ger\u00e7ekle\u015ftirinceye kadar, o g\u00fc\u00e7l\u00fcklere sab\u0131r g\u00f6stermek konusunda azimli ve h\u0131rsl\u0131 olacakt\u0131r. \u00d6te yandan, her ki\u015fi, kendi nefsiyle yetinmeyecek, fertler aralar\u0131nda yard\u0131mla\u015facaklard\u0131r; birbirlerine hakk\u0131 ve sabr\u0131 tavsiye edeceklerdir ki, fertler gibi toplum da d\u00fczelsin. Bunlar, Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n b\u00fct\u00fcn\u00fc ve konusu itibariyledir.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n \u00fcsl\u00fbbuna gelince, O bu alanda e\u015fsizdir; insanlar\u0131n bildi\u011fi hi\u00e7bir kitap, onun benzeri olamam\u0131\u015ft\u0131r. Hem yeni bir \u00fcsl\u00fbp getirmi\u015f, hem de bu \u00fcsl\u00fbp yeni kalm\u0131\u015ft\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc o, ne taklid etmi\u015f, ne de ba\u015fkas\u0131n\u0131n tarz\u0131n\u0131 \u00f6rnek alm\u0131\u015ft\u0131r. Onun dokuyu\u015fu gibi dokuyan olmam\u0131\u015ft\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n b\u00fct\u00fcn\u00fc, \u00f6l\u00fcml\u00fc insan\u0131, \u00f6l\u00fcms\u00fcz Allah\u2019a ba\u011flama etraf\u0131nda d\u00f6ner. Tevhidiyle, zikriyle, uluhiyette ba\u015fkas\u0131n\u0131 O\u2019na ortak tutmaktan ve kullu\u011fu O\u2019ndan ba\u015fkas\u0131na y\u00f6neltmekten \u00e7ekindirmesiyle, bu \u00f6l\u00fcml\u00fc hayat\u0131, imanla baki hayata haz\u0131rlamak ve orada fayda sa\u011flayacak davran\u0131\u015flarda bulunmak etraf\u0131nda d\u00f6ner.<\/p>\n

Fakat \u00f6b\u00fcr dinlerin mensuplar\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131 gibi, din-d\u00fcnya ayr\u0131m\u0131 yapmaz. Onlar, insanlar\u0131n kimisini d\u00een yoluna giren d\u00een adamlar\u0131 durumuna sokar; kimisini ise bilim, siyaset, ekonomi adamlar\u0131 gibi d\u00fcnya adamlar\u0131 sayar. Kur\u2019\u00e2n nazar\u0131nda her insan -ona sar\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve onun kendisine verdi\u011fi g\u00f6revleri yapt\u0131\u011f\u0131, yasaklar\u0131ndan uzakla\u015ft\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece-, din adam\u0131d\u0131r. \u00dcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc, kuvveti, mal\u0131 arad\u0131\u011f\u0131, ama sadece helal yoldan taleb etti\u011fi ve de\u011ferli i\u015fler yapt\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece de, d\u00fcnya adam\u0131d\u0131r. D\u00fcnyay\u0131 isteyen, onun s\u0131n\u0131r\u0131nda durur, \u00f6tesine ge\u00e7mez; ahireti isteyen ise, d\u00fcnyay\u0131, kendisinden az\u0131k sa\u011flayaca\u011f\u0131 bir istasyon sayar.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n maksad\u0131 bunlar olmakla birlikte, o maksatlar aras\u0131ndan, ikinci pl\u00e2nda olarak, insan\u0131n, m\u00fcmk\u00fcn olan kem\u00e2l noktas\u0131na ula\u015fmakta muhta\u00e7 oldu\u011fu fikir, beden, duygu ve iyi ahl\u00e2k pl\u00e2nlar\u0131n\u0131 da ihmal etmez. Kur\u2019\u00e2n bunlar\u0131, g\u00fczelli\u011fin zirvesinde olan bir \u00fcsl\u00fbp i\u00e7inde, benzersiz bir bi\u00e7imde birle\u015ftirir, b\u00f6ylece \u015fuuralt\u0131na, yani \u00f6z akla ula\u015f\u0131r. Oraya da yerle\u015fince, insan\u0131n, fikrinde, duygusunda, davran\u0131\u015f\u0131nda ve b\u00fct\u00fcn i\u015flerinde izleri ortaya \u00e7\u0131kar. \u0130\u015fte b\u00f6ylece \u0130sl\u00e2m, Sahabeyi de\u011fi\u015ftirmi\u015fti. Onunla, tarihe yeniden do\u011fmu\u015flard\u0131. Hz. \u00d6mer\u2019i, \u00f6rnek olarak al\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn ki, m\u00fcsl\u00fcman olmakla nereye y\u00fckseldi, \u0130sl\u00e2m\u2019a girmeseydi ne olacakt\u0131!<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n hi\u00e7 bir \u015feyi eksik b\u0131rakmam\u0131\u015ft\u0131r; fakat bu demek de\u011fildir ki, O\u2019nda, \u00f6\u011frenci defterindeki matematik problemlerinin \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fc, dilbilgisi kitaplar\u0131ndaki imtihan beyitlerinin gramer y\u00f6n\u00fcnden tahlilleri, Brezilya da\u011flar\u0131n\u0131n say\u0131lar\u0131, Fransa\u2019daki \u0131rmaklar\u0131n uzunluklar\u0131 vard\u0131r. Kur\u2019\u00e2n size elma sand\u0131\u011f\u0131 sunmaz. Onun yerine, size yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ve kendisiyle, elma a\u011fac\u0131na sahip olaca\u011f\u0131n\u0131z yetene\u011fi verir. Size fizik kanunlar\u0131n\u0131 s\u0131ralamaz; d\u00fc\u015f\u00fcnme metodu verir ve d\u00fc\u015f\u00fcnceyi, fizik kanunlar\u0131n\u0131 bilmekte kullanmaya y\u00f6neltir. Bir \u00c7in atas\u00f6z\u00fc der ki: “Bal\u0131k hediye etti\u011fin kimseyi, bir g\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcne doyurursun, ama bal\u0131k avlamay\u0131 \u00f6\u011fretti\u011fin kimseyi bir \u00f6m\u00fcr boyu…\u201d<\/em><\/strong><\/p>\n

Ayetleri anlamak ve k\u00e2inat\u0131n s\u0131rlar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in, Kur\u2019\u00e2n bizi, iyiden iyi d\u00fc\u015f\u00fcnmeye ve akl\u0131m\u0131z\u0131 \u00e7al\u0131\u015ft\u0131rmaya \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r. Allah, her \u015fey i\u00e7in bir kanun koydu\u011funu, g\u00f6z ve ak\u0131l verdi\u011fini bildirmi\u015f ve bize “g\u00f6klerde ve yerde olanlara bak\u0131n\u0131z.\u201d <\/em><\/strong>buyurmu\u015ftur. Her dert i\u00e7in deva indirmi\u015f ve bize “dert i\u00e7in deva aray\u0131n, Allah\u2019\u0131n d\u00fcnyadaki nizam ve kanunlar\u0131n\u0131 ke\u015ffedin, o kanunlar\u0131n toplam\u0131 olarak yaratt\u0131\u011f\u0131 tabiat\u0131 tan\u0131y\u0131n\u201d<\/em><\/strong> demi\u015ftir.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n, m\u00fcsl\u00fcmana, hesapla\u015fmay\u0131 kabul etmeyi, akla dayanan tart\u0131\u015fmay\u0131, kesin delile teslim olmay\u0131 ve kar\u015f\u0131 koyandan -e\u011fer varsa- delilini istemeyi \u00f6\u011fretmi\u015ftir: “De ki: E\u011fer iddian\u0131zda hakl\u0131 iseniz, delilinizi getiriniz.\u201d<\/em><\/strong> \u00c7\u00fcnk\u00fc delilsiz iddian\u0131n lay\u0131\u011f\u0131, geri \u00e7evrilmektir. Kendi \u015fahs\u0131m\u0131z aleyhinde de olsa, hakikati s\u00f6ylememizi, yani arzular\u0131m\u0131z\u0131, i\u015ftahlar\u0131m\u0131z\u0131, ac\u0131lar\u0131m\u0131z\u0131, lezzetlerimizi ger\u00e7e\u011fin h\u00fckm\u00fcne boyun e\u011fdirmemizi \u00f6\u011fretmi\u015ftir.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n, emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin sebeplerini de bildirir. Bunlar ister apa\u00e7\u0131k inan\u00e7 esaslar\u0131 olsun: “E\u011fer oralarda (g\u00f6klerde ve yerde) Allah\u2019tan ba\u015fka tanr\u0131lar bulunsayd\u0131, onlar\u0131n nizam\u0131 bozulurdu.”;\u00a1ster kanun\u00ee h\u00fck\u00fcmler olsun: “(…) Do\u011fru yoldan sapmaman\u0131z i\u00e7in, en uygunu budur. \u201d<\/em><\/strong> gibi kay\u0131tlar koyar.<\/p>\n

Tabiat kanunlar\u0131 gibi, sosyal kanunlara da i\u015faret eder ve onlar\u0131n da de\u011fi\u015fmez nizamlar\u0131 oldu\u011funu anlat\u0131r: “Sizden \u00f6nce bir\u00e7ok olaylar, \u015feriatlar gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Onun i\u00e7in yery\u00fcz\u00fcnde gezin, dola\u015f\u0131n da (peygamberleri) yalan sayanlar\u0131n sonu nice oldu g\u00f6r\u00fcn!\u201d \u0130\u015fte bu, Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu sosyal bir kanundur: Hakikati yalanlayanlar, onu reddedip de ba\u015fka yola girenlerin sonu, yok olmakt\u0131r. “\u0130\u015f ba\u015f\u0131na ge\u00e7ince, yery\u00fcz\u00fcnde bozgunculuk yapmaya, ekin ve nesli yok etmeye \u00e7abalar\u201d<\/em><\/strong>. \u0130\u015fte bu da bir kanundur.<\/p>\n

Hurafelere inanmay\u0131, yani yanl\u0131\u015f \u00f6nc\u00fcllere dayanarak vehmi sonu\u00e7lara inanmay\u0131 da yasaklar. \u015eans oyunlar\u0131yla k\u0131smet aramak gibi, ilm\u00ee d\u00fc\u015f\u00fcncenin reddetti\u011fi tesad\u00fcfe ba\u011fl\u0131 durumlar\u0131, aldat\u0131c\u0131 hokkabazlar\u0131 do\u011frulamay\u0131 men eder. B\u00f6ylece, hurafelere k\u00f6le olmaktan insanlar\u0131 kurtar\u0131r.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n \u00f6\u011fretmesi sayesinde, m\u00fc\u2019min, herhangi bir \u015feyi, ancak \u015fu iki yoldan biri ile do\u011frular: devaml\u0131 g\u00f6zleme dayanan akl\u00ees\u00fcb\u00fbt ve kesin haber (vahiy). \u0130\u015fte bu da bir esas kanundur. Normal olarak, devlet anayasas\u0131 genel hatlar\u0131 \u00e7izer, b\u00fcy\u00fck hedefleri a\u00e7\u0131klar, ihtiya\u00e7 duyulacak durumlar d\u0131\u015f\u0131nda ayr\u0131nt\u0131lara girmez.<\/p>\n

\u201cBu yaz\u0131 Ali Tantavi’ye ait olup el-Va’yul-\u0130slami Dergisi. Say\u0131:112, s.8-14’de k\u0131rk y\u0131l kadar \u00f6nce yay\u0131nlanm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d<\/strong><\/p>\n

Prof. Dr. Suat Y\u0131ld\u0131r\u0131m\u2019\u0131n \u201cKur\u2019an\u2019la Dirili\u015f\u201d adl\u0131 kitab\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\ntweet<\/a>