Tanp\u0131nar’\u0131n Be\u015f \u015eehir’de Erzurum’u anlatt\u0131\u011f\u0131 b\u00f6l\u00fcmde s\u00f6yledi\u011fi bu s\u00f6zler ile Erzurum’da do\u011fup yeti\u015fmi\u015f b\u00fcy\u00fck bir hatip olan Hocaefendi aras\u0131nda kurulacak bir m\u00fcnasebet, onun hatipli\u011findeki sadece mahall\u00ee tesir ve beslenmeyi bir nebze a\u00e7\u0131klamaya katk\u0131 yapar; ancak Hocaefendi’nin tam m\u00e2n\u00e2s\u0131yla anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flamaz. Onun fikirlerini ve te\u015fvik etti\u011fi hizmetlerin mahiyetini bir nebze anlaman\u0131n yolu, ancak eserlerine y\u00f6nelmekten ve vesile oldu\u011fu hizmetleri tan\u0131maktan ge\u00e7er. Hocaefendi hatip olman\u0131n yan\u0131nda, bir ed\u00eep, \u015fair, m\u00fctefekkir ve ayn\u0131 zamanda d\u00fc\u015f\u00fcncelerini fiiliyata ge\u00e7iren bir aksiyonerdir.<\/p>\n
Onda d\u00fc\u015f\u00fcnce ile aksiyon \u00f6yle i\u00e7 i\u00e7e ge\u00e7mi\u015ftir ki, bunlar neredeyse bir elman\u0131n iki yar\u0131s\u0131 gibi birbirini tamamlar bir mahiyet arz eder; \u00e7\u00fcnk\u00fc onun ruh ve d\u00fc\u015f\u00fcnce d\u00fcnyas\u0131nda hakik\u00ee var olman\u0131n yolu, kendini ve ba\u015fkalar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirebilecek nitelikteki bir aksiyondan ve ‘bir i\u00e7 aksiyo n’ olarak da tarif etti\u011fi ‘d\u00fc\u015f\u00fcnceden’ ge\u00e7er.<\/p>\n
Hocaefendi’nin yaz\u0131, \u015fiir ve konu\u015fmalar\u0131 dikkatli bir tetkike t\u00e2bi tutuldu\u011funda, onlar\u0131n verdikleri mesajlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan, ‘\u015fimdiki zaman’ ile ‘muhte\u015fem bir mazi\/\u0131\u015f\u0131lt\u0131l\u0131 gelecek’ aras\u0131nda gidip geldi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. ‘Fetret’ olarak niteleyebilece\u011fimiz i\u00e7inde bulundu\u011fumuz zaman, bu iki ak\u0131\u015f ortas\u0131nda \u00e2deta bir k\u00f6pr\u00fc konumundad\u0131r. Referanslar\u0131n\u0131 genellikle Kur’\u00e2n ve S\u00fcnnet’ten alan muhte\u015fem maziyle tarih\u00ee s\u00fcre\u00e7 i\u00e7erisinde ba\u011flar kopmu\u015f ve bu kopu\u015f, gelece\u011fi de belirsizli\u011fe s\u00fcr\u00fcklemi\u015ftir. ‘Hayal edilen mazi’ ile ‘\u00f6zlem duyulan \u00e2ti’; bu noktada ikincisi, birincisinin devam\u0131 h\u00fckm\u00fcnde iki medeniyet sembol\u00fc olarak belirir. Bunlardan biri devrini tamamlam\u0131\u015f; fakat i\u00e7indeki de\u011ferler bak\u0131m\u0131ndan in\u015fa edilecek medeniyete d\u00e2ir ciddi potansiyeller bar\u0131nd\u0131rmakta; di\u011ferinin ise -potansiyel baz\u0131 unsurlara sahip olmakla birlikte- ger\u00e7ekle\u015febilmesi ciddi bir irade ve azmi gerekli k\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
Gelece\u011fin m\u00fc’min hassasiyetlerini de nazar-\u0131 dikkate alacak tarzda \u015fekillenmesi, i\u00e7inde bulundu\u011fumuz zaman diliminde yap\u0131lacak \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n niteli\u011fine ba\u011fl\u0131d\u0131r. Hocaefendi i\u015fte tam bu noktada, referanslar\u0131n\u0131 Asr-\u0131 Saadet’ten ve milletimizin mill\u00ee-m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerinden dev\u015firen, yarat\u0131l\u0131\u015f gayesine uygun, insanlar\u0131n iki d\u00fcnyada da saadetini hedefleyen, ge\u00e7mi\u015fte veya \u015fimdide hi\u00e7bir siyas\u00ee kimlik ve ideolojiyle ba\u011f\u0131 olmayan, mazinin ve \u00e7a\u011f\u0131n renk-desenleri \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kendi k\u00fclt\u00fcrel de\u011ferlerini \u00fcreten, hayat\u0131n m\u00fcspet her alan\u0131nda bulunmay\u0131 gaye edinen tamamen nev’i \u015fahs\u0131na m\u00fcnhas\u0131r bir medeniyet tasar\u0131mc\u0131s\u0131 ve aksiyoner olarak kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kar.<\/p>\n
Hocaefendi’nin fikir, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve aksiyonlar\u0131, bu medeniyetin tasar\u0131m\u0131nda\/tasavvurunda baz\u0131 dinamikler a\u00e7\u0131s\u0131ndan, 18. ve 19. y\u00fczy\u0131llarda belirgin \u015fekilde uzakla\u015fmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131m\u0131z, bug\u00fcn itibariyle ise, bir\u00e7ok unsuru a\u00e7\u0131s\u0131ndan tam me\u00e7hul olan b\u00fcy\u00fck ve k\u00f6kl\u00fc bir medeniyet havzas\u0131n\u0131; ‘tarih\u00ee, zihn\u00ee, k\u00fclt\u00fcrel, mill\u00ee ve m\u00e2nev\u00ee’ hasletlerle donanm\u0131\u015f bir ‘kolektif ben’i i\u015faret etmektedir. Tarih boyunca milletimizi sevk ve idare eden mill\u00ee-m\u00e2nev\u00ee, k\u00fclt\u00fcrel ve tarih\u00ee de\u011ferlerden son y\u00fczy\u0131llarda bir eksen kaymas\u0131 ya\u015fanm\u0131\u015f ve bu kayma devaml\u0131 \u015fekilde b\u00fcy\u00fcyen bir a\u00e7\u0131yla maziye d\u00fc\u015fman olma, onu reddetme kertesine gelmi\u015ftir.<\/p>\n
Neticeleri itibariyle ‘inanm\u0131\u015f bir toplumda, toplumun sosyal ve k\u00fclt\u00fcrel hayat\u0131na uzun vadeli katk\u0131lar\u0131n yan\u0131nda ebed\u00ee hayat\u0131n\u0131 ilgilendiren ve onu ger\u00e7ek m\u00e2n\u00e2da m\u00fc’min k\u0131lacak idealler \u00fczerinde yo\u011funla\u015fan’ Hocafendi’nin, hayat\u0131n b\u00fct\u00fcn m\u00fcspet \u00fcnitelerini i\u00e7ine alan, ‘ruhumuzun heykelini ikame edecek’ mahiyetteki bu medeniyet tasar\u0131mc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n \u015fifreleri \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, her hangi bir konudaki d\u00fc\u015f\u00fcnceleri tam olarak anla\u015f\u0131lamaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc onun ortaya koydu\u011fu b\u00fct\u00fcn kavramlar, te\u015fvik etti\u011fi b\u00fct\u00fcn faaliyetler, yazd\u0131\u011f\u0131 ve konu\u015ftu\u011fu b\u00fct\u00fcn konular i\u015faret etti\u011fi bu medeniyet tasar\u0131m\u0131\/tasavvuru ile ba\u011flant\u0131l\u0131d\u0131r ve onunla ba\u011f\u0131 nispetinde \u00f6nem kazanmaktad\u0131r.<\/p>\n
Dolay\u0131s\u0131yla Hocaefendi’nin edebiyat, sanat, \u015fiir.. gibi konularda beyan etti\u011fi fikirler de, bu medeniyet tasar\u0131m\u0131n\u0131n\/tasavvurunun birer unsuru olduklar\u0131ndan, birer alt dal konumundad\u0131rlar. Netice itibariyle k\u00f6k ve g\u00f6vdenin ne oldu\u011fu bilinmeden\/anla\u015f\u0131lmadan, dallar \u00fczerine s\u00f6ylenecek s\u00f6zler mahiyeti itibariyle ciddi bir derinlik ifade etmeyecek, k\u00f6k ve g\u00f6vdenin niteli\u011fine d\u00e2ir yol g\u00f6stericilikten uzak kalacaklard\u0131r.<\/p>\n
Medeniyet ve K\u00fclt\u00fcre D\u00e2ir Birka\u00e7 S\u00f6z<\/strong><\/p>\n Arap\u00e7a ‘medine-dinin ya\u015fand\u0131\u011f\u0131 \u015fehir’ kelimesinden dilimize girmi\u015f olan ‘medeniyet’, genellikle ‘k\u00fclt\u00fcr’ kavram\u0131yla beraber kullan\u0131lmas\u0131na ra\u011fmen, onu da ku\u015fat\u0131c\u0131 bir mahiyet arz eder. Genel itibariyle mill\u00ee unsurlar\u0131 ifade i\u00e7in kullan\u0131lan k\u00fclt\u00fcr, bir taraftan da ‘medeniyet’in geli\u015fmesine katk\u0131da bulunan dinamik unsurlar\u0131 ihtiva eder. “K\u00fclt\u00fcrden hareketle in\u015fa edilmi\u015f olmas\u0131na ra\u011fmen medeniyet, her hal\u00fck\u00e2rda ulusall\u0131\u011f\u0131 a\u015fan, en az\u0131ndan belli co\u011frafyalar\u0131, birbirinden az \u00e7ok fakl\u0131 toplumlar\u0131 ayn\u0131 anda temsil edegelen bir k\u00fclt\u00fcr matriksi i\u015flevini yerine getiregelmi\u015ftir.” ‘Medeniyetin’ mill\u00eeli\u011fi a\u015fan bir mahiyet arz etmesi, k\u00fclt\u00fcrlerin dinamik bile\u015fenlerden olu\u015ftu\u011fu hakikatini g\u00f6rmezden gelenlerce, bir d\u00f6nem bizde, onun ‘Bat\u0131 medeniyetini kabul d\u00fc\u015f\u00fcncesinin altyap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmaya y\u00f6nelik’ bir paradigma olarak kullan\u0131lmas\u0131na yol a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n Milletlerin ortak kimliklerini, hareket ve d\u00fc\u015f\u00fcnce tarzlar\u0131n\u0131, devletlerin benzer idar\u00ee, iktisad\u00ee ve siyas\u00ee yap\u0131lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 bir mahiyeti haiz olan medeniyet, \u00f6z\u00fc itibariyle ayn\u0131 kaynaktan do\u011fmu\u015f inan\u0131\u015flar\u0131n \u015femsiyesi alt\u0131nda, farkl\u0131 tel\u00e2kki, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve k\u00fclt\u00fcr unsurlar\u0131ndan tarih\u00ee s\u00fcreklilik i\u00e7inde in\u015fa edilmi\u015f bir \u00fcst sistemdir. Muharrem Ergin taraf\u0131ndan, ‘bir toplulu\u011fu millet yapan, onu di\u011fer milletlerden ay\u0131ran hayat tezah\u00fcrlerinin b\u00fct\u00fcn\u00fc’ \u015feklinde tar if edilen k\u00fclt\u00fcr ise, Mehmet Kaplan’a g\u00f6re ‘bir toplumda insan elinden ve dilinden \u00e7\u0131kan’ unsurlar\u0131n tamam\u0131n\u0131 ihtiva eder.<\/p>\n Birbirlerinden farkl\u0131 \u0131rk\u00ee hususiyetlere, k\u00fclt\u00fcrlere, dillere, tarih\u00ee ge\u00e7mi\u015fe, hatt\u00e2 farkl\u0131 din\u00ee uygulamalara sahip T\u00fcrk, Arap ve Far s milletlerinin; ortak bir inanc\u0131n tayflar\u0131 alt\u0131nda benzer hukuk, edebiyat ve sanat anlay\u0131\u015flar\u0131n\u0131 benimsemeleri medeniyet, k\u00fclt\u00fcr farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131na mis\u00e2l verilebilir. Medeniyetler genellikle bir inan\u00e7 siteminin etraf\u0131nda te\u015fekk\u00fcl eder, boy atar ve geli\u015fir. Bu geli\u015fme esnas\u0131nda, insana, hayata, k\u00e2inata, varl\u0131\u011fa, e\u015fyaya bak\u0131\u015fta kendi inan\u00e7 de\u011ferlerini fertlere i\u015fler, onlar\u0131n ruh ve d\u00fc\u015f\u00fcnce d\u00fcnyalar\u0131n\u0131 \u015fekillendirir. Medeniyet unsurlar\u0131 ise, bu fertlerin inan\u00e7lar\u0131ndan do\u011fan kabul ve retler, renk ve desenler \u00e7er\u00e7evesinde \u015fekillenmeye ba\u015flar. Bu s\u00fcre\u00e7te en \u00f6nemli husus, medeniyetlerin kendi k\u00fclt\u00fcrel de\u011ferlerini \u00fcretecek ‘insan’ unsurudur.<\/p>\n Medeniyetlerin varl\u0131\u011f\u0131, genellikle yay\u0131lmac\u0131 hususiyet g\u00f6stermelerine, kendini var eden de\u011ferleri ba\u015fka k\u00fclt\u00fcr veya medeniyetlere benimsetmelerine ba\u011fl\u0131d\u0131r. Bu durum, onlar\u0131n i\u00e7 dinami\u011fini sa\u011flar, aksiyon ve faaliyetlerine bir m\u00e2n\u00e2 katar. \u0130\u00e7lerindeki, a\u015fk ve \u015fevk gibi aksiyona sevk edici de\u011ferleri yitiren medeniyetler, zamanla bu e\u011filimlerinden uzakla\u015f\u0131rlar ve belirli bir s\u00fcre\u00e7 i\u00e7inde ba\u015fka medeniyetler taraf\u0131ndan eritilmeye, yok edilmeye do\u011fru s\u00fcr\u00fcklenirler. Medeniyetler birbiriyle \u00e7e\u015fitli m\u00fcnasebetlerde, al\u0131\u015fveri\u015flerde bulunurlar. Bu m\u00fcnasebetlerde medeniyetleri temsil eden kurum\/fertler veya k\u00fclt\u00fcr fraksiyonlar\u0131 aras\u0131nda \u00e7eki\u015fmeler, z\u0131tla\u015fmalar, karars\u0131zl\u0131klar, kabul ve reddedi\u015fler; \u00e7at\u0131\u015fmadan, diyalo\u011fa kadar \u00e7e\u015fitli durumlar ortaya \u00e7\u0131kar. Bir medeniyetin kendi varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 daha anlaml\u0131 ve s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir h\u00e2le getirmesi, ba\u015fka medeniyetlerden ald\u0131klar\u0131n\u0131 kendi b\u00fcnyesinde eritmesine, kendine t\u00e2bi k\u0131lmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.<\/p>\n Hocaefendiye G\u00f6re Medeniyet<\/strong><\/p>\n De\u011fi\u015fik anlay\u0131\u015f, tel\u00e2kki ve felsefelere g\u00f6re farkl\u0131 tan\u0131mlar\u0131 yap\u0131labilen medeniyet, ona g\u00f6re k\u0131saca “bir milletin d\u00fc\u015f\u00fcnce, inan\u00e7, sanat tel\u00e2kkisi veya o milletin madd\u00ee- m\u00e2nev\u00ee varl\u0131\u011f\u0131na has evs\u00e2f\u0131n b\u00fct\u00fcn\u00fc”; e\u015fyaya, nesneye, d\u00fc\u015f\u00fcnceye, aksiyona, idareye, fikre, sanata ve felsefeye m\u00fchr\u00fcn\u00fc vuran ‘kolektif millet ruhu’ \u015feklinde de tarif edilebilir.<\/p>\n Hocaefendi, medeniyetin beslenmesine, b\u00fcy\u00fcy\u00fcp geli\u015fmesine katk\u0131da bulunan k\u00fclt\u00fcr\u00fc ise;\u00a0“asl\u00ee ve t\u00e2l\u00ee unsurlar\u0131yla insan tabiat\u0131na mal olmu\u015f; bilinmi\u015f, inan\u0131lm\u0131\u015f, ya\u015fan\u0131lm\u0131\u015f, nihayet \u015fuuralt\u0131 bir dok\u00fcman h\u00e2line gelmi\u015f mefhum, kural ve insiyaklar\u0131n b\u00fct\u00fcn\u00fc.. \u015fuur ve irade s\u00f6z konusu olmasa da, yer yer belli sebep, s\u00e2ik ve ted\u00e2\u00eelerle mevc\u00fbdiyet ve belirleyicili\u011fi duyulup hissedilen epistemolojik bir olgu.”<\/strong> \u015feklinde tarif eder.<\/p>\n Sel\u00e7uklu ve Osmanl\u0131 \u00f6rneklerine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda milletimizin, k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn, d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin, tel\u00e2kkilerinin, aksiyonlar\u0131n\u0131n, kolektif ruhunun en \u00f6nemli dinami\u011fi, \u0130sl\u00e2m inanc\u0131d\u0131r. M\u00fcsl\u00fcmanlar, hareket noktalar\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee mant\u0131k ve \u0130sl\u00e2m\u00ee muhakemeden alan bir anlay\u0131\u015fla, uzun gayretler, k\u00f6kl\u00fc himmetler, gerekli zaman, bitmeyen sab\u0131r, dipdiri \u00fcmit, sars\u0131lmayan ir\u00e2de ve teenn\u00ee \u00fcst\u00fcne teenni ile tarihte benzeri \u00e7ok nadir g\u00f6r\u00fclen b\u00fcy\u00fck olu\u015fumlara imza atm\u0131\u015flard\u0131r. Fakat yak\u0131n ge\u00e7mi\u015fi itibar\u0131yla M\u00fcsl\u00fcman d\u00fc\u015f\u00fcncesi ve mant\u0131\u011f\u0131, kendini temsil eden bir devletin duraklamas\u0131na\/\u00e7\u00f6k\u00fc\u015f\u00fcne paralel olarak sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmi\u015f, \u0130sl\u00e2m co\u011frafyas\u0131 kendini tarih i\u00e7inde ayakta tutan b\u00fct\u00fcn dinamiklerinden uzakla\u015fm\u0131\u015f, ahl\u00e2ktan inanca, ekonomiden e\u011fitime, siyasetten sosyal hayata kadar tarihinin en bunal\u0131ml\u0131 g\u00fcnlerini ya\u015fam\u0131\u015ft\u0131r. Hayat\u0131n her sahas\u0131nda kendini g\u00f6steren bu buhran, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Kur’an\u00ee \u00e7izgiden devaml\u0131 uzakla\u015fmalar\u0131na yol a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu durumu, \u0130sl\u00e2m’\u0131n evrenselli\u011fine g\u00f6lge d\u00fc\u015f\u00fcrm\u00fc\u015f ve dinin fonksiyonunu eda etmesine m\u00e2ni olmu\u015ftur. Dinini ve kayna\u011f\u0131n\u0131 ondan alan de\u011ferlerin ya\u015fand\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde, ilimde, sanatta, ekonomide, devlet y\u00f6netiminde cihan\u0131n en g\u00fczel sistemlerini ortaya koyan bu medeniyetin temsilcileri son as\u0131rlarda, Hocaefendi’nin ifadesiyle “\u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlerden uzakla\u015f\u0131p, cehaletin, ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n, hurafelerin, beden\u00ee ve cisman\u00ee zaaflar\u0131n esiri haline gelince de hemen zulmet ve h\u00fcsran u\u00e7urumlar\u0131na yuvarlanm\u0131\u015f, ink\u0131razdan ink\u0131raza s\u00fcr\u00fcklenmi\u015f.. ba\u011f\u0131 kopmu\u015f tesbih taneleri gibi darmada\u011f\u0131n\u0131k; \u015fir\u00e2zesi \u00e7\u00f6z\u00fclm\u00fc\u015f bir kitab\u0131n par\u00e7alar\u0131 gibi ayaklar alt\u0131nda.. k\u0131s\u0131r m\u00fccadelelerle fevkal\u00e2de sars\u0131k, binbir tefrika ile iki b\u00fckl\u00fcm.. esaretlerin en utand\u0131r\u0131c\u0131s\u0131yla inim inim inlerken h\u00fcrriyet t\u00fcrk\u00fcleri s\u00f6yleyecek kadar \u015fa\u015fk\u0131n.. kimliksiz fakat bencil; tabu deyip Allah’a, Peygambere ba\u015f kald\u0131rm\u0131\u015f ama bir s\u00fcr\u00fc tabunun pen\u00e7esinde, peri\u015fanlardan daha peri\u015fan hale gelmi\u015ftir.” Bu durum, tarih i\u00e7inde, kendi de\u011ferlerinden emin \u015fekilde varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren bir medeniyetin temsilcilerinin, kendi de\u011ferlerine yabanc\u0131 ba\u015fka bir medeniyetin teknolojik \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc kar\u015f\u0131s\u0131nda teredd\u00fcde d\u00fc\u015fmesini, kendi de\u011ferlerinden \u015f\u00fcphe duymas\u0131n\u0131, g\u00f6zlerini kama\u015ft\u0131ran ufukla ait oldu\u011fu yer aras\u0131nda ikileme d\u00fc\u015fmesini ve hastal\u0131kl\u0131 bir ruh h\u00e2li ya\u015famas\u0131n\u0131 netice vermi\u015ftir.<\/p>\n Bir medeniyeti ayakta tutan omurgan\u0131n zedelenmesi, \u00e7\u00fcr\u00fcmeye y\u00fcz tutmas\u0131 m\u00e2n\u00e2s\u0131na da gelen bu durum, Hocaefendiye g\u00f6re birka\u00e7 okul a\u00e7makla, birka\u00e7 konferansla veya birka\u00e7 nasihatle ortadan kald\u0131r\u0131lamayacak kadar ciddidir; “K\u00f6kleri as\u0131rlar \u00f6ncesine dayanan, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de bilim ve teknolojiyle desteklenen bu kartla\u015fm\u0131\u015f inhir\u00e2f\u0131n giderilmesi, yeniden kendimizi ke\u015ffetmemize, kendimizi bulmam\u0131za, \u0130sl\u00e2m\u00ee \u015fuur, \u0130sl\u00e2m\u00ee mant\u0131k ve \u0130sl\u00e2m\u00ee muh\u00e2keme usul\u00fcyle bir kere daha tan\u0131\u015fmam\u0131za.. uzun gayret, k\u00f6kl\u00fc himmet, gerekli zaman, bitmeyen sab\u0131r, dipdiri \u00fcmit, sars\u0131lmayan ir\u00e2de ve teenn\u00ee \u00fcst\u00fcne teenniye muhta\u00e7t\u0131r.”<\/strong> Millet olarak, “Birka\u00e7 as\u0131rdan beri, mill\u00ee k\u00fclt\u00fcr\u00fcm\u00fcz\u00fcn m\u00e2n\u00e2 k\u00f6klerini te\u015fkil eden \u0130sl\u00e2m\u00ee dinamiklere dayal\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcnce sistemimizin, bir hayat felsefemizin olmay\u0131\u015f\u0131, bize ba\u011fl\u0131 koca bir d\u00fcnya ile beraber s\u00fcr\u00fcm s\u00fcr\u00fcm olmam\u0131z\u0131 netice vermi\u015ftir.”<\/strong><\/p>\n Bu itibarla kayan medeniyet ekseninin tekrar yerine oturtulmas\u0131 ve de\u011ferlerin yerli yerini bulmas\u0131 i\u00e7in, fantezilerden uzak \u015fekilde, \u00e7a\u011f\u0131 da hesaba katarak, \u00e7a\u011fla hesapla\u015fmak m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelen yeni bir R\u00f6nesans, yani “varl\u0131k ve h\u00e2diselere \u0130sl\u00e2m\u00ee perspektifle yakla\u015fmak ve her \u015feyi \u0130sl\u00e2m\u00ee mant\u0131kla de\u011ferlendirmek i\u00e7in \u0130sl\u00e2m\u00ee d\u00fc\u015f\u00fcnce ve \u0130sl\u00e2m\u00ee tasavvurun yeniden ger\u00e7ekle\u015ftirilmesi \u015fartt\u0131r.” Medeniyet mefhumunu, ‘millet ruhu’nun m\u00fc\u015fahhas bir ifadesi olarak de\u011ferlendirdi\u011fimizde, “Millet Ruhu” <\/strong>\u015fiiri bize Hocaefendi’nin bu konudaki d\u00fc\u015f\u00fcnce, fikir ve hislerine d\u00e2ir \u00f6nemli ipu\u00e7lar\u0131 verir. Tarih i\u00e7inde bir milletin aksiyonlar\u0131n\u0131 sevk ve idare eden, ona d\u00fcnyay\u0131 cennetlere d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrme a\u015fk ve \u015fevki veren ‘millet ruhu’ yani medeniyet tel\u00e2kkisi, g\u00f6m\u00fclm\u00fc\u015f, \u00fcst\u00fcne ta\u015flar bast\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u015fiirde ge\u00e7en ‘yi\u011fit’ kelimelerini ‘millet ruhu’ veya ‘yitik medeniyet tel\u00e2kkisi’ \u015feklinde okumak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr:<\/p>\n Arkadan kefenini, g\u00f6mle\u011fini soydular.<\/strong><\/p>\n ‘Aman kalkar!’ deyip \u00fcst\u00fcne ta\u015flar koydular,<\/strong><\/p>\n Bir yi\u011fit vard\u0131; g\u00f6md\u00fcler \u015fu kar\u015f\u0131 bay\u0131ra.<\/strong><\/p>\n Yi\u011fidim, hele anlat\u0131ver olup biteni!<\/strong><\/p>\n Sen dertli, vatan dertli, oturup a\u011flayal\u0131m…<\/strong><\/p>\n A\u011flay\u0131p da s\u00eenelerimizi da\u011flayal\u0131m,<\/strong><\/p>\n Yi\u011fidim, hele anlat\u0131ver olup biteni.<\/strong><\/p>\n Ses ver yi\u011fidim, yoksa beni duymuyor musun!<\/strong><\/p>\n Y\u0131llar var ki hep hay\u00e2linle oyna\u015f\u0131yorum,<\/strong><\/p>\n Kalk\u0131p gelece\u011fin \u00fcmidiyle ya\u015f\u0131yorum…<\/strong><\/p>\n Ses ver yi\u011fidim, yoksa beni duymuyor musun?!<\/strong><\/p>\n S\u0131rt\u0131mda ardan bir g\u00f6mlek, y\u0131llar\u0131n veb\u00e2li,<\/strong><\/p>\n \u00dcmitle \u0131\u015f\u0131ldayan g\u00f6nl\u00fcm, seni bekliyor;<\/strong><\/p>\n K\u00e2h g\u00f6klerde u\u00e7up, k\u00e2h yerlerde emekliyor.<\/strong><\/p>\n S\u0131rt\u0131mda ardan bir g\u00f6mlek, y\u0131llar\u0131n veb\u00e2li.<\/strong><\/p>\n Her tarafta har\u00e2b eller, bayku\u015flara bayram,<\/strong><\/p>\n K\u00f6pr\u00fcler bir bir y\u0131k\u0131lm\u0131\u015f ve yollar yolcusuz,<\/strong><\/p>\n Gelip u\u011frayan\u0131 kalmam\u0131\u015f \u00e7e\u015fmeler, susuz..<\/strong><\/p>\n Her tarafta har\u00e2b eller, bayku\u015flara bayram.<\/strong><\/p>\n \u0130r\u00e2delerde \u00e7at\u0131rt\u0131, r\u00fbhlarda m\u00fcthi\u015f \u015fok,<\/strong><\/p>\n T\u00e2rihi ya\u011fmalad\u0131 bir d\u00fczine t\u00e2lihsiz;<\/strong><\/p>\n De\u011ferler alt\u00fcst oldu, mukaddes\u00e2t s\u00e2hipsiz,<\/strong><\/p>\n \u0130r\u00e2delerde \u00e7at\u0131rt\u0131, r\u00fbhlarda m\u00fcthi\u015f \u015fok.<\/strong><\/p>\n T\u0131pk\u0131 r\u00fcy\u00e2larda oldu\u011fu gibi diril, gel!<\/strong><\/p>\n Beyaz at\u0131n\u0131n \u00fczerinde bir sabah erken;<\/strong><\/p>\n G\u00f6zlerim kapal\u0131 r\u00fbhumda seni s\u00fczerken <\/strong><\/p>\n T\u0131pk\u0131 r\u00fcy\u00e2larda oldu\u011fu gibi diril, gel!” \n\t\t\t<\/div><\/div><\/strong><\/p>\n Hocaefendi, ‘millet ruhunun’ di\u011fer bir ifadeyle ‘kendi ruhumuzun’ heykeli olarak da de\u011ferlendirilebilecek bu medeniyetin dinamikleri olan d\u00fc\u015f\u00fcnce sistemine, k\u00fclt\u00fcre, hayat felsefesine, e\u015fyay\u0131 ve \u00f6tesini de\u011ferlendirme \u015fekline ve \u00fcsl\u00e2ba dair \u00e7ok m\u00fchim \u015feyler s\u00f6yler. Kendine, bug\u00fcnk\u00fc teknolojik imk\u00e2nlara uzanan kap\u0131lar\u0131 a\u00e7an R\u00f6nesans’\u0131n temelindeki romantik Hristiyan\u00ee miras\u0131 reddeden ‘modern, maddeci uygarl\u0131k’, tarihteki di\u011fer b\u00fct\u00fcn medeniyetlerden farkl\u0131 olarak, insan\u0131n madd\u00ee ve m\u00e2nev\u00ee boyutlar\u0131n\u0131 birbirinden kopartarak, tamamen sek\u00fcler bir d\u00fczlemde ‘de\u011ferlerini’ \u00fcretmi\u015ftir. Bu ‘uygarl\u0131\u011f\u0131n’ tesirleriyle\/y\u00f6nlendirmesiyle\/bask\u0131s\u0131yla m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerinden soyutlanan\/uzakla\u015ft\u0131r\u0131lan insanl\u0131k, madd\u00ee a\u00e7\u0131dan hi\u00e7bir zorlu\u011fu olmasa da, mutlulu\u011fu\/huzuru yakalayamam\u0131\u015f, \u00e7e\u015fitli ‘felsefe’lerin cenderesinde buhrandan buhrana savrulmu\u015f; bazen sudan sebeplerle sava\u015flar \u00e7\u0131karm\u0131\u015f, madd\u00ee hedeflerine ula\u015fma u\u011fruna tabiat\u0131 ve ‘\u00f6teki’ olarak de\u011ferlendirdi\u011fi insanlar\u0131 s\u00f6m\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.<\/p>\n Bu buhranlar\u0131n sebeplerini ve yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ar\u0131zalar\u0131 \u00e7ok iyi te\u015fhis eden Hocaefendi, hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, ge\u00e7mi\u015fte ba\u015far\u0131l\u0131 \u00f6rnekleri sergilenmi\u015f olan kendimize has bir medeniyetin, \u00e7a\u011f\u0131n renk ve desenleriyle s\u00fcslenmi\u015f \u015fekilde tekrar ne\u015fv \u00fc nema bulabilmesi i\u00e7in, ‘i\u00e7imizde ruh ve m\u00e2n\u00e2 k\u00f6klerimizi tahribe programlanm\u0131\u015f ne kadar yabanc\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ve anlay\u0131\u015f varsa, hepsinin i\u015fgaline son vererek mutlaka kendi mill\u00ee hars kanavi\u00e7emiz \u00fczerine kendi d\u00fc\u015f\u00fcnce tarz\u0131m\u0131z\u0131, kendi inan\u00e7 sistemimizi ve kendi hayat felsefemizi i\u015fleyebilece\u011fimiz bir yol takip etmemiz’ gerekti\u011finin alt\u0131n\u0131 \u00e7izer. Bunun i\u00e7in de uygun vasatlar\u0131n olu\u015fturulmas\u0131 l\u00e2z\u0131m geldi\u011fine Do\u011fu ve Bat\u0131’dan baz\u0131 isimler \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda mis\u00e2llar getiren Hocaefendi, s\u00f6z konusu medeniyetin in\u015fas\u0131nda zeminle birlikte rol alacak unsurlara da dikkatleri \u00e7eker: “Yar\u0131nlar ad\u0131na bekledi\u011fimiz \u015feyleri, m\u00fcsait ortam, ilim a\u015fk\u0131, \u00e7al\u0131\u015fma azmi ve metodolojinin birle\u015fik noktas\u0131nda aramal\u0131y\u0131z. Vasat, ilim a\u015fk\u0131n\u0131 co\u015fturup \u00e7al\u0131\u015fma azmini de \u015fahland\u0131r\u0131nca, duyarl\u0131 g\u00f6n\u00fcller bunu ola\u011fan\u00fcst\u00fc bir imtisasla b\u00fct\u00fcn benliklerinde duyacak, de\u011ferlendirecek ve belli disiplinlerle hayata ge\u00e7irecektir. Ard\u0131ndan yeni ilhamlar, yeni \u00e7a\u011fr\u0131\u015f\u0131mlar, yeni terkipler, yeni tahliller ‘s\u00e2lih daire’si i\u015flemeye ba\u015flayacakt\u0131r ki, bunu da entelekt\u00fcel gayretlerin ve temel dinamiklere uygun, kendi doktrinine muvaf\u0131k sistemlerin te\u00e2kub\u00ee bir ivme ile s\u00fcr\u00fcp gitmesi takip edecektir..”<\/strong><\/p>\n Bat\u0131 R\u00f6nesans’\u0131n\u0131n temelindeki Hristiyanl\u0131\u011fa s\u0131\u011f\u0131n\u0131\u015fa, Yunan’\u0131 \u00f6rnek al\u0131\u015fa ve eski Roma’yla zifaf olu\u015fa dikkatleri \u00e7eken Hocaefendi, bizim muhtemel R\u00f6nesans’\u0131m\u0131z\u0131n temellerine de g\u00f6ndermelerde bulunur. Ona g\u00f6re biz de, kendi mazimize, kendi m\u00e2n\u00e2 k\u00f6klerimize s\u0131\u011f\u0131nmal\u0131 ve \u00f6rneklerimizi zaman\u0131n buland\u0131ramad\u0131\u011f\u0131 l\u00e2h\u00fbt\u00eeli\u011fin enginliklerinden almal\u0131y\u0131z. Felsefeden tasavvufa, dinin yerle\u015fmi\u015f tarz-\u0131 tel\u00e2kkisinden ahl\u00e2k\u00ee buuduna kadar birer kanavi\u00e7e gibi, her zaman onunla \u00f6v\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz ve bizim i\u00e7in de zaman\u0131n alt\u0131n dilimi say\u0131lan ak \u00e7a\u011flardan almal\u0131 ve onun \u00fczerinde atk\u0131 atk\u0131 gelece\u011fin dantel\u00e2s\u0131n\u0131 \u00f6rmeliyiz. “Bu dantel\u00e2da, Mevl\u00e2n\u00e2 Taftaz\u00e2ni ile yan yana gelecek, Yunus Mahdum Kulu ile ayn\u0131 seccade \u00fczerinde oturacak, Fuz\u00fbl\u00ee Akif’i kucaklayacak, Ulu\u011f Bey Eb\u00fb Hanife’ye sel\u00e2m \u00e7akacak, Hoca Dehhan\u00ee \u0130mam Gaz\u00e2li’yle diz dize gelecek, Muhyiddin \u0130bn-i Arab\u00ee \u0130bn-i Sina’ya g\u00fcl atacak, \u0130mam-\u0131 Rabban\u00ee Bedi\u00fczzaman’\u0131n bi\u015f\u00e2reti ile co\u015facak.. ve koskocaman bir ge\u00e7mi\u015f, o dev\u00e2s\u00e2 d\u00fc\u015f\u00fcnceleri, dev\u00e2s\u00e2 kametleriyle bir araya gelecek ve bize kurtulu\u015fun ve dirili\u015fin b\u00fcy\u00fcs\u00fcn\u00fc f\u0131s\u0131ldayacak.”<\/strong><\/p>\n Hocaefendi, M\u00fcsl\u00fcman hassasiyetleri i\u00e7inde maziyi ve \u00e7a\u011f\u0131 \u00f6nemser; fakat maziyi \u00f6nemseyi\u015f sadece ona ba\u011fl\u0131 kalmak olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, \u00e7a\u011f\u0131 \u00f6nemseme de onun her \u015feyini onaylamak de\u011fildir. Hocaefendi mazinin \u00f6lmeyen referanslar\u0131yla \u00e7a\u011f\u0131n M\u00fcsl\u00fcman ruhuna uyan enstr\u00fcmanlar\u0131n\u0131 bir sentezde bulu\u015fturduktan sonra bir gelecek in\u015fas\u0131 sal\u0131k verir. Bu sentezde, sahabenin fedak\u00e2rl\u0131\u011f\u0131, Yunuslar\u0131n ho\u015fg\u00f6r\u00fcs\u00fc, Mevl\u00e2nalar\u0131n ruh y\u00fcceli\u011fi, Fatih, Yavuz ve Abd\u00fclhamidlerin idar\u00ee dehas\u0131, \u015eeyh Galiplerin m\u00e2n\u00e2 derinli\u011fi, \u00c2kiflerin samimili\u011fi, Fuzul\u00eelerin lirizmi, Horasan erenlerinin te\u015fkil\u00e2t\u00e7\u0131l\u0131\u011f\u0131, Yesev\u00ee dervi\u015flerinin aksiyonerli\u011fi, Bedi\u00fczzaman’\u0131n mant\u0131\u011f\u0131… din\u00ee ve mill\u00ee duygular\u0131n ikliminde bir kanavi\u00e7e gibi \u015fekillenecektir.<\/p>\n Hocafendi, gelece\u011fin d\u00fcnyas\u0131n\u0131n muhtemel medeniyetler aras\u0131 \u00e7at\u0131\u015fmalara hamile oldu\u011funu savunanlar\u0131n fikirlerini daha ba\u015ftan \u00e7\u00fcr\u00fctecek, bizim medeniyetimize d\u00e2ir bir hakikate dikkatleri \u00e7eker. Yunan (ve Grek) medeniyetlerinin felsefe; Babil ve Harran medeniyetlerinin irfan (Gnostisizm); bug\u00fcnk\u00fc Avrupa’n\u0131n ise, bilim ve teknoloji medeniyeti oldu\u011funa vurgu yapan Hocaefendi, bizim as\u0131rlard\u0131r devam edegelen medeniyetimizin ise, d\u00fc\u015f\u00fcnce, ak\u0131l, mant\u0131k ve muhakeme y\u00f6r\u00fcngesiyle herkese a\u00e7\u0131k bir F\u0131k\u0131h ve Us\u00fbl-i F\u0131k\u0131h medeniyeti oldu\u011funu s\u00f6yler. Ona g\u00f6re “bizdeki F\u0131k\u0131h Metodolojisi \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131, en m\u00fckemmel bir hukuk sisteminin, en kusursuz bir kanun ilminin in\u015f\u00e2s\u0131, geli\u015fmesi ve her asr\u0131 kucaklayabilecek \u015fekilde a\u00e7\u0131lmas\u0131 zaviyesinden, en cidd\u00ee bir ilk te\u015febb\u00fcst\u00fcr. Hem de, epistemolojik olarak ba\u015fka k\u00fclt\u00fcr ve medeniyetlere kaynak te\u015fkil etmeye a\u00e7\u0131k bir ilk te\u015febb\u00fcs.” \u0130n\u015fa edildi\u011fi zamandan bu tarafa \u0130sl\u00e2m medeniyeti, di\u011fer medeniyetlerle diyalog h\u00e2linde olmu\u015f, m\u00fcntesiplerinin hak ve hukuklar\u0131n\u0131 en ince teferruat\u0131na kadar koruyup kollad\u0131\u011f\u0131 gibi, ba\u015fka medeniyetlerin m\u00fcntesiplerinin de h\u00e2m\u00eeli\u011fini yapm\u0131\u015f, onlar\u0131n hak ve hukuklar\u0131na azam\u00ee ihtimam g\u00f6stermi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m medeniyeti bu \u00f6zelli\u011fini kaynak olarak b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde F\u0131k\u0131htan ve Usul-i F\u0131k\u0131htan alm\u0131\u015ft\u0131r. <\/strong>“\u00c7\u00fcnk\u00fc F\u0131k\u0131h, \u0130sl\u00e2m medeniyetinin, mikro ve mokro d\u00fczeyde, sosyal ekonomik, siyas\u00ee ve hukuk\u00ee problemlerini \u00e7\u00f6zme arac\u0131d\u0131r. \u0130sl\u00e2m medeniyetinin d\u00fcnyaya h\u00e2kim oldu\u011fu \u00e7a\u011fda kurulan, ba\u015fta End\u00fcl\u00fcs ve Hindistan \u00f6rneklerinde oldu\u011fu gibi, \u00e7ok medeniyetli ve \u00e7ok k\u00fclt\u00fcrl\u00fc d\u00fcnya d\u00fczeninin kurumsal temelleri F\u0131k\u0131h taraf\u0131ndan in\u015fa edilmi\u015ftir… ” F\u0131k\u0131h ve Usul-i F\u0131k\u0131h’\u0131n zenginle\u015ftirdi\u011fi yorumlar sayesinde, Osmanl\u0131 ve End\u00fcl\u00fcs \u00f6rneklerinde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrlere a\u00e7\u0131k ve \u00e7ok katmanl\u0131 bir hususiyet arz eden \u0130sl\u00e2m medeniyeti, pozitivist bilimin tek katmanl\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce siteminin ve Frans\u0131z \u0130htilali’nin ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 milliyet\u00e7ilik anlay\u0131\u015f\u0131 \u00fczerine in\u015fa edilmi\u015f ulus devletlerin globalle\u015fen d\u00fcnyada kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 problemleri \u00e7\u00f6zme kabiliyetine sahiptir.<\/p>\n Hocafendi ilimden sanata, sosyal hayattan, d\u00fc\u015f\u00fcnceye, aksiyondan ahl\u00e2ka kadar her \u015feyde ‘kendimiz olma’<\/strong>y\u0131 ve bize d\u00e2ir de\u011ferlerin ‘temsil’<\/strong>ini \u00f6nemser. ‘Kendimiz olma’ ve ‘temsil’ tabiri onun bir\u00e7ok fiil, yaz\u0131 ve konu\u015fmas\u0131n\u0131n izah\u0131n\u0131 veren bir anahtar durumundad\u0131r. O, ‘kendimiz olma’ tabiriyle ‘g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 \u00e7evrelerin kasdetti\u011fi m\u00e2n\u00e2 k\u00f6klerimizle bir m\u00fcnasebeti bulunmayan folklorik g\u00f6sterileri, cism\u00e2niyet ad\u0131na bo\u015falma ihtiyac\u0131 duyan kitlelerin d\u0131\u015fa vuran nefs\u00e2n\u00eelikleri’ de\u011fil; ‘toplumun b\u00fct\u00fcn kesimlerinde hemen her zaman ge\u00e7erli olan; milletin, haf\u0131za, \u015fuur ve vicdan\u0131ndan beslene beslene devam edegelen, yine onun duygu, d\u00fc\u015f\u00fcnce, dil ve sanat tel\u00e2kkisinde duyulup temsil edilen.. \u00f6rf, adet ve geleneklerimizle hemen her zaman hayat\u0131n en \u00f6nemli bir derinli\u011fi olarak ya\u015fanan.. annelerimizin kuca\u011f\u0131nda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz ihtimamdan, atalar\u0131m\u0131z\u0131n mill\u00ee karakterimizi aksettiren o babacan davran\u0131\u015flar\u0131na; e\u011fitim sistemimizin mill\u00ee ruh muhteval\u0131 olmas\u0131ndan, e\u011fitimcinin bu ruhu kusursuzca soluklamas\u0131na; mutfa\u011f\u0131m\u0131zdaki yemek \u00fcsl\u00fbbundan ba\u011f\u0131m\u0131zda-bah\u00e7emizde ve tarlam\u0131zdaki temel tav\u0131rlar\u0131m\u0131za; masa ba\u015f\u0131ndaki oturu\u015f ve kalk\u0131\u015f\u0131m\u0131zdan bir \u015fantiyedeki i\u015f ahl\u00e2k\u0131m\u0131za; konu\u015fma, yazma tarz\u0131m\u0131zdan ba\u015fkalar\u0131yla m\u00fcnasebetlerimize kadar hayat\u0131n her \u00fcnitesinde, bu \u00fcnitelerin her basama\u011f\u0131nda ve y\u00fcr\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz yollar\u0131n her dura\u011f\u0131nda’ ya\u015fad\u0131klar\u0131m\u0131z\u0131, anlay\u0131\u015flar\u0131m\u0131z\u0131, hareketlerimizi, d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcklerimizi, hissettiklerimizi ifade eder.<\/p>\n Son birka\u00e7 as\u0131rd\u0131r, yenilenme veya R\u00f6nesans ad\u0131na hep ba\u015fkalar\u0131n\u0131n \u00fcretti\u011fi, pek \u00e7o\u011fu itibar\u0131yla temel dinamiklerimize ters yabanc\u0131 \u00fcr\u00fcnler al\u0131n\u0131p te\u015fhir edildi\u011fine vurgu yapan Hocaefendi, bizde yenilenme ve R\u00f6nesans’\u0131n bir t\u00fcrl\u00fc kendi dinamikleriyle ele al\u0131namad\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirtir. Bu sebeple o, yenilenme esprisinin kavranamay\u0131\u015f\u0131ndan, d\u00fc\u015f\u00fcnce eksikli\u011finden, ilim a\u015fk\u0131n\u0131n, hakikat a\u015fk\u0131n\u0131n yerini, \u015fablonculu\u011fun almas\u0131ndan dolay\u0131, son as\u0131rlarda bizde hakiki m\u00e2n\u00e2da bir yenilenmenin ger\u00e7ekle\u015femedi\u011fini s\u00f6yler. Medeniyet vak’as\u0131n\u0131n en temel r\u00fckn\u00fcn\u00fcn yeti\u015fmi\u015f insan, en hayat\u00ee esas\u0131n\u0131n h\u00fcr ve m\u00fcstakil bir \u00fclke, en k\u0131ymettar sermayesinin de zaman oldu\u011funa dikkatleri \u00e7eken Hocaefendi, bize d\u00e2ir bir medeniyetin hareket merkezinde dinle birlikte mill\u00ee de\u011ferlerin olmas\u0131 gerekti\u011fine vurgu yapar. A\u015fk ve \u015fevkin ilham ve bereketini, ak\u0131l ve mant\u0131\u011f\u0131n emniyet telkin eden sa\u011flaml\u0131\u011f\u0131n\u0131, h\u00fcrriyetin ve kendimiz olman\u0131n istikrar ve ins\u00e2n\u00eeli\u011fini, sanat ve felsefemizin derinlik, incelik, tecrit buudlu, mant\u0131k eksenli ve vahiy ruhlu olmas\u0131n\u0131 R\u00f6nesans’\u0131m\u0131z\u0131n en m\u00fchim esaslar\u0131 olarak de\u011ferlendiren Hocaefendi; bu yenilenmede g\u00e2ye-i hay\u00e2lin Allah r\u0131zas\u0131; ruhun bedenin \u00f6n\u00fcnde; nefsin kalbin idaresinde; vazife \u015fuurunun, harekete ge\u00e7irecek temel dinamik; insan ve \u00fclke sevgisinin vazge\u00e7ilmez bir tutku; ahl\u00e2k\u00eeli\u011fin hi\u00e7bir zaman terk edilmeyecek yol az\u0131\u011f\u0131; k\u00e2inat\u0131n, insan\u0131n ve hayat\u0131n,<\/p>\n Kur’\u00e2n men\u015f\u00fbru alt\u0131nda ayr\u0131 ayr\u0131 fas\u0131llar\u0131yla s\u00fcrekli kurcalanan s\u0131rl\u0131 bir kitap; insan\u0131n, karakteri ve ger\u00e7ek be\u015fer\u00ee de\u011ferleriyle \u00f6nemli bir g\u00fc\u00e7 kayna\u011f\u0131; hedef ve g\u00e2yenin hakkaniyet ve mukaddesiyet \u00f6l\u00e7\u00fcl\u00fc; o hedef ve g\u00e2yeye ula\u015ft\u0131ran yollar\u0131n Kur’\u00e2n ve S\u00fcnnet y\u00f6r\u00fcngeli olmas\u0131n\u0131 da \u015fa\u015fmazl\u0131\u011f\u0131n garantisi olarak nazara verir.<\/p>\n O, insanlar\u0131n ‘varl\u0131\u011f\u0131 duyu\u015f, sezi\u015f ve yorumlay\u0131\u015f a\u00e7\u0131lar\u0131n\u0131n farkl\u0131 farkl\u0131 oldu\u011funa dikkatleri \u00e7ekerek, her \u015feyi \u00fczerine bina edece\u011fimiz sa\u011flam bir d\u00fc\u015f\u00fcnce blokaj\u0131 ve felsef\u00ee sistem olmad\u0131\u011f\u0131 takdirde g\u00f6r\u00fc\u015flerin devaml\u0131 birbiriyle \u00e7eli\u015fece\u011fini, insanlar\u0131n, ‘te\u00e2ruzlar\u0131n- tes\u00e2kutlar\u0131n’ a\u011f\u0131nda birbirini yiyip bitirece\u011fini belirtir. Herhangi bir sistemde, mill\u00ee mant\u0131k, mill\u00ee d\u00fc\u015f\u00fcnce, mill\u00ee muhakeme ve ruh v\u00e2rid\u00e2t\u0131n\u0131n olduk\u00e7a \u00f6nemli oldu\u011funun alt\u0131n\u0131 \u00e7izen Hocaefendi, bir d\u00fc\u015f\u00fcnce sisteminin ancak milletin kendi akl\u0131ndan, vicdan\u0131ndan ve his \u00e2leminden kaynakland\u0131\u011f\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fcde, o milletin his, mant\u0131k, muhakeme birli\u011fi ve beraberce ya\u015fama suh\u00fbleti tahakkuk edece\u011fine vurgu yapar. Aksi durumlarda ise, duygular\u0131n, d\u00fc\u015f\u00fcncelerin, yorumlar\u0131n ve \u00fcsl\u00fbplar\u0131n birbirleriyle \u00e7arp\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131, muhakemelerin birbiriyle \u00e7eli\u015fti\u011fi durumlarda her zaman, yok olup gitmenin s\u00f6z konusu oldu\u011funu belirtir.<\/p>\n Ona g\u00f6re: “Bizim d\u00fc\u015f\u00fcnce sistemimiz ve hayat felsefemiz, b\u00fct\u00fcn e\u015fya ve e\u015fya \u00f6tesini bir k\u00fcll h\u00e2linde ele al\u0131p de\u011ferlendirdi\u011fi gibi, umum\u00ee ya\u015fama tarz\u0131m\u0131z\u0131 da bir bitev\u00eelik i\u00e7inde belirleyecek enginliktedir. “<\/strong> Bu sebeple o, “Yunan felsefe sisteminin m\u00fctercimleri say\u0131lan Kind\u00eelerin, F\u00e2r\u00e2b\u00eelerin, \u0130bn-i R\u00fc\u015fdlerin ve bir m\u00e2n\u00e2da \u0130bn-i Sinalar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve felsef\u00ee sistemlerini, k\u00f6kleri semalara dayanan, ezel kadar eski ve her \u00e7a\u011f\u0131 kucaklayacak kadar da yenilerden yeni bizim hikmetler manzumesi d\u00fc\u015f\u00fcnce sistemimizden ve hayat felsefemizden ay\u0131rmak” l\u00e2z\u0131m geldi\u011fini s\u00f6yler ve fikir sistemimizdeki l\u00e2h\u00fbt, ceber\u00fbt, melek\u00fbt ve n\u00e2s\u00fbt ini\u015fli, men\u015fei belli ve ayd\u0131nl\u0131k, yarat\u0131l\u0131\u015f ger\u00e7e\u011fine dayal\u0131 yoruma dikkatleri \u00e7eker.<\/p>\n Hocafendiye g\u00f6re, “b\u00f6yle bir yorum ve tefsir kendi esprisiyle kavranabildi\u011fi takdirde, bug\u00fcn de, kendi d\u00fc\u015f\u00fcnce sistemimizi ortaya koymam\u0131z m\u00fcmk\u00fcn olabilecek ve bu, d\u00fcnya \u00e7ap\u0131nda cidd\u00ee yenilenmelere vesile te\u015fkil edecek ve \u00e7ok zengin yollar a\u00e7acakt\u0131r.”<\/strong> Toplumlar\u0131n k\u00fclt\u00fcrlerinin, ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrlerden ald\u0131klar\u0131n\u0131 yo\u011furup \u015fekillendirme hususiyetine de dikkatleri \u00e7eken Hocaefendi, Bat\u0131n\u0131n Do\u011fu’dan ald\u0131klar\u0131 her \u015feyi -faydaland\u0131klar\u0131 ilim adamlar\u0131n\u0131n isimlerini de\u011fi\u015ftirme\u011fe var\u0131ncaya kadar- kendilerine maletti\u011fine dikkatleri \u00e7ekerek, kendi asl\u00ee dokumuzun muhafaza edilmesini, kendi de\u011ferlerimizin korunmas\u0131n\u0131 ba\u015fard\u0131\u011f\u0131m\u0131z takdirde, Bat\u0131’dan ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyleri kendi mill\u00ee blokaj\u0131m\u0131z \u00fczerinde \u015fekillendirebilece\u011fimizi belirtir. Vahiy merkezli \u0130sl\u00e2m medeniyetin in\u015fas\u0131nda, sahabenin yabanc\u0131 k\u00fclt\u00fcrlere d\u00e2ir “\u00fcmmiyetine” vurgu yapan Hocaefendi, Bedi\u00fczzaman’\u0131n “irad\u00ee” olarak tercih etti\u011fi \u00fcmmili\u011fi de hat\u0131rlatarak, gelecekte in\u015fa edilecek medeniyetin temeline konacak har\u00e7ta yabanc\u0131 tesirlerden uzak durman\u0131n ehemmiyetini nazarlara sunar. Medeniyetin bizde zaman zaman hemen transfer edilebilecek bir unsur \u015feklinde yanl\u0131\u015f de\u011ferlendirilmesine kar\u015f\u0131l\u0131k Hocaefendi, onun al\u0131n\u0131p ba\u015fa ge\u00e7irilecek bir urba olmad\u0131\u011f\u0131 hakikatine dikkatleri \u00e7eker ve yeni bir medeniyet in\u015fas\u0131nda zaman-\u015fartlar-insan \u00fc\u00e7l\u00fcs\u00fcn\u00fcn \u00f6nemine vurgu yapar. O, millet\u00e7e, hangi pl\u00e2n ve projeler ile gelece\u011fe y\u00fcr\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz\u00fcn ve nas\u0131l bir safhadan hangi safhaya ge\u00e7mek istedi\u011fimizin mutlaka bilinmesi gerekti\u011fi hususuna dikkatleri \u00e7eker.<\/p>\n Ali Osman D\u00d6NMEZ<\/p>\n Ya\u011fmur Dergisi, Say\u0131: 44 Temmuz – A\u011fustos – Eyl\u00fcl 2009<\/p>\ntweet<\/a>