A<\/span>LLAHU EKBER\u2019in otuz \u00fc\u00e7 mertebesinden yedisini anlataca\u011f\u0131z. O mertebelerin m\u00fchim bir k\u0131sm\u0131 Yirminci Mektup\u2019un ikinci Makam\u2019\u0131nda, Otuz ikinci S\u00f6z\u00fcn ikinci Mevk\u0131f\u0131n\u0131n sonunda ve \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc Mevk\u0131f\u0131n\u0131n ba\u015f\u0131nda izah edilmi\u015ftir. Bu mertebelerin hakikatini anlamak isteyenler o iki S\u00f6z\u2019e baks\u0131nlar.<\/strong><\/p>\n \u00a0\u201cDe ki: Her t\u00fcrl\u00fc hamd Allah\u2019a mahsustur ki, asla evlat edinmemi\u015ftir. H\u00e2kimiyetinde orta\u011f\u0131 yoktur. Acze d\u00fc\u015f\u00fcp de bir deste\u011fe muhta\u00e7 olmam\u0131\u015ft\u0131r. \u00d6yleyse tekbir getirerek O\u2019nun y\u00fcceli\u011fini ilan et.\u201d (\u0130sra;17\/111)<\/strong><\/p>\n Ya Rab! Ferman\u0131n ba\u015f\u0131m g\u00f6z\u00fcm \u00fcst\u00fcne! Emrine \u00e2m\u00e2deyim!<\/p>\n Y\u00fcceler y\u00fccesidir O! \u0130lim ve kudretiyle her \u015feyden b\u00fcy\u00fckt\u00fcr O!<\/p>\n Zira her \u015feyi yaratan O, yaratt\u0131klar\u0131n\u0131 d\u00fczenli ve ahenkli k\u0131lan O, insan\u0131 k\u00e2inata denk bir sanat eseri olarak kudretiyle \u015fekillendiren ve insan\u0131 yazd\u0131\u011f\u0131 kader kalemiyle k\u00e2inat\u0131 da aynen yazan O\u2019dur.<\/p>\n \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fu b\u00fcy\u00fck \u00e2lem olan k\u00e2inat, aynen bu k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2lem olan insan gibi, O\u2019nun kudretinin eseri ve kaderinin mektubudur. O, \u015fu b\u00fcy\u00fck \u00e2lemi \u00f6yle e\u015fsiz bir surette yaratm\u0131\u015ft\u0131r ki, onu bir mescit \u015fekline \u00e7evirmi\u015f; bu k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2lemi de \u00f6yle bir surette var etmi\u015ftir ki, secde eden bir kul yapm\u0131\u015ft\u0131r. \u015eu b\u00fcy\u00fck \u00e2lemi bir m\u00fclk \u015feklinde in\u015fa etmi\u015f, bu k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2lemi de b\u00fct\u00fcn m\u00fclke muhta\u00e7 bir kul olarak yaratm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n O\u2019nun b\u00fcy\u00fck \u00e2lemdeki sanat\u0131 bir kitap \u015feklinde kendini g\u00f6stermi\u015f, insandaki boyas\u0131 ise hitap \u00e7i\u00e7e\u011fi olarak a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r. O\u2019nun kudreti b\u00fcy\u00fck \u00e2lemde ha\u015fmetini g\u00f6sterirken, rahmeti de k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2lem olan insanda nimetlerini tanzim ediyor. Ha\u015fmeti, b\u00fcy\u00fck \u00e2lemde O\u2019nun V\u00e2hid oldu\u011funa \u015fehadet ederken, nimetleri de k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2lemde O\u2019nun Ehad oldu\u011funu ilan ediyor. O, b\u00fcy\u00fck \u00e2lemin hem b\u00fct\u00fcn\u00fcn\u00fcn hem de par\u00e7alar\u0131n\u0131n hareketlerine ve s\u00fck\u00fbnetlerine birlik m\u00fchr\u00fc bast\u0131\u011f\u0131 gibi, \u015fu insan\u0131n cismine ve uzuvlar\u0131na, h\u00fccre ve zerrelerine de \u00f6ylece birer birlik damgas\u0131 vurmu\u015ftur.<\/p>\n \u015eimdi O\u2019nun muntazam ve m\u00fckemmel eserlerine \u015f\u00f6yle bir bak: Nas\u0131l g\u00fcn gibi a\u015fik\u00e2r, s\u0131n\u0131rs\u0131z bir c\u00f6mertlikle beraber e\u015fsiz bir d\u00fczen; ba\u015f d\u00f6nd\u00fcren bir h\u0131zla beraber m\u00fckemmel bir uyum; fevkal\u00e2de bir kolayl\u0131kla beraber muhte\u015fem bir sanat; her tarafa yay\u0131lm\u0131\u015f bollukla beraber benzersiz bir g\u00fczellik; birbirinden alabildi\u011fine uzakl\u0131kla beraber ola\u011fan\u00fcst\u00fc birlik; karmakar\u0131\u015f\u0131kl\u0131kla beraber birbirinden son derece ayr\u0131l\u0131k ve farkl\u0131l\u0131k; \u00e7ok pahal\u0131 olmakla beraber fevkal\u00e2de ucuzluk oldu\u011funu g\u00f6receksin!..<\/strong><\/p>\n \u0130\u015fte bu g\u00f6r\u00fcnen hal, s\u00fcrekli hakikatin pe\u015finde ko\u015fan ak\u0131l sahibi bir kimse i\u00e7in bir \u015fahit oldu\u011fu gibi, ahmak bir m\u00fcnaf\u0131\u011f\u0131 da b\u00fct\u00fcn bunlar\u0131n sonsuz ilim ve s\u0131n\u0131rs\u0131z kudret sahibi Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n sanat\u0131 oldu\u011funu ve O\u2019nun birli\u011fini kabul etmeye mecbur k\u0131lar.<\/p>\n Vahdette fevkal\u00e2de bir kolayl\u0131k, Allah\u2019a ortak ko\u015fmada ise i\u00e7inden \u00e7\u0131k\u0131lmas\u0131 imk\u00e2ns\u0131z bir zorluk vard\u0131r:<\/strong><\/p>\n E\u011fer b\u00fct\u00fcn e\u015fya tek bir Z\u00e2t\u2019a verilirse, k\u00e2inat\u0131 yoktan var etmek bir hurma fidan\u0131n\u0131 yaratmak kadar, bir hurma fidan\u0131n\u0131 var etmek de bir meyve kadar kolay olur. E\u015fya bir\u00e7ok varl\u0131\u011fa isnat edildi\u011finde ise meyveyi a\u011fa\u00e7 kadar, a\u011fac\u0131 ise k\u00e2inat kadar zorla\u015ft\u0131ran bir imk\u00e2ns\u0131zl\u0131k ortaya \u00e7\u0131kar. Zira bir tek Z\u00e2t, pek \u00e7ok \u015fey i\u00e7in bir tek neticeyi ve vaziyeti, bir tek fiil ile k\u00fclfetsiz bir \u015fekilde ve bizzat u\u011fra\u015fmadan elde eder. E\u011fer bu netice ve vaziyet bir\u00e7ok varl\u0131\u011fa havale edilse, ona ancak b\u00fcy\u00fck bir zorlukla, bizzat u\u011fra\u015farak ve m\u00fccadeleyle ula\u015f\u0131labilir: Bir subay\u0131n vazifesini erlere, ustan\u0131n vazifesini binan\u0131n ta\u015flar\u0131na, yerk\u00fcrenin hareketini gezegenlere, f\u0131skiyenin vazifesini su damlalar\u0131na, daire merkezinin vazifesini o dairenin \u00e7evresindeki noktalara b\u0131rakmak gibi…<\/p>\n B\u00fct\u00fcn e\u015fya bir tek Z\u00e2t\u2019a verildi\u011fi takdirde, yaratmak her \u015feyi mutlak yokluktan var etmesi anlam\u0131na gelmez. Bir tek Z\u00e2t\u2019\u0131n e\u015fyay\u0131 var etmesi, t\u0131pk\u0131 cama akseden g\u00f6r\u00fcnt\u00fcy\u00fc kolayca foto\u011fraf k\u00e2\u011f\u0131d\u0131na aktararak ona madd\u00ee bir varl\u0131k verilmesi veya g\u00f6r\u00fcnmez bir m\u00fcrekkeple yaz\u0131lm\u0131\u015f bir yaz\u0131n\u0131n, gizli yaz\u0131lar\u0131 ortaya \u00e7\u0131karan bir madde sayesinde g\u00f6r\u00fcn\u00fcr hale getirilmesi gibi ilimde gizli olan\u0131 varl\u0131k kat\u0131na \u00e7\u0131karmak anlam\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131r.<\/p>\n E\u015fyan\u0131n sebeplere ve bir\u00e7ok orta\u011fa verilmesi, mutlak yokluktan var etmeyi gerektirir. Bu durum, imk\u00e2ns\u0131z olmasa da son derece zordur. \u00d6yleyse bir Yarat\u0131c\u0131n\u0131n varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmekte v\u00fcc\u00fbb derecesine varan bir kolayl\u0131k, \u00e7ok say\u0131da yarat\u0131c\u0131n\u0131n var oldu\u011funu kabul etmekte ise imk\u00e2ns\u0131zl\u0131k derecesine varan bir zorluk bulunur.<\/p>\n Vahdetteki hikmetle, bir varl\u0131\u011f\u0131 zamans\u0131z ve maddesiz mutlak yokluktan var etmek m\u00fcmk\u00fcn olur ki, o varl\u0131\u011f\u0131n zerreleri hi\u00e7bir kar\u0131\u015f\u0131kl\u0131k ve zorluk olmadan \u201c\u0130lm\u00ee bir kal\u0131ba\u201d\u00a0 d\u00f6k\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n \u015eirkteki ve \u00e7okluktaki yoktan var etme iddias\u0131n\u0131n ise m\u00fcmk\u00fcn olmad\u0131\u011f\u0131nda, akl\u0131 ba\u015f\u0131nda herkes birle\u015fir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bir canl\u0131n\u0131n var olmas\u0131 i\u00e7in yery\u00fcz\u00fcne yay\u0131lm\u0131\u015f zerrelerin ve elementlerin bir araya gelmesi gerekir. Ayr\u0131ca, \u0130lm\u00ee bir kal\u0131b\u0131n var olmay\u0131\u015f\u0131 sebebiyle, o canl\u0131n\u0131n cismindeki zerrelerin korunmas\u0131 i\u00e7in her zerrede s\u0131n\u0131rs\u0131z bir ilim ve sonsuz bir irade bulunmas\u0131 gerekecektir. Bununla beraber, ortaklara hi\u00e7 ihtiya\u00e7 bulunmad\u0131\u011f\u0131 ve varl\u0131klar\u0131 da imk\u00e2ns\u0131z oldu\u011fu halde, onlar\u0131n varl\u0131klar\u0131n\u0131 iddia etmek m\u00e2n\u00e2s\u0131z, delilsiz ve bo\u015ftur. Varl\u0131klarda b\u00f6yle bir \u015feye ne bir emare ne de bir i\u015faret vard\u0131r.<\/p>\n Zira g\u00f6klerin ve yerin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131, zorunlu olarak, sonsuz, m\u00fckemmel bir kudreti gerektirir. Dolay\u0131s\u0131yla ortaklara da hi\u00e7 ihtiya\u00e7 yoktur. E\u011fer bunun aksi farz edilse -hi\u00e7bir zorunluluk yokken, hatta zorunluluk bunun tam aksi iken- s\u0131n\u0131rs\u0131z ve gayet m\u00fckemmel bir kudreti, s\u0131n\u0131rs\u0131z oldu\u011fu halde, s\u0131n\u0131rl\u0131 ba\u015fka bir kuvvetle s\u0131n\u0131rland\u0131rmak gerekir ki, bu, be\u015f y\u00f6nden imk\u00e2ns\u0131zd\u0131r. \u0130\u015fte, ortaklar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 aynen bunun gibi imk\u00e2n d\u0131\u015f\u0131d\u0131r ve varl\u0131kta hi\u00e7bir \u015fekilde -zikredilen y\u00f6nler itibar\u0131 ile- var olmalar\u0131 imk\u00e2ns\u0131z bulunan ortaklar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131na dair bir i\u015faret veya bunun ger\u00e7ekle\u015fti\u011fine\/ger\u00e7ekle\u015fece\u011fine dair bir emare yoktur.<\/p>\n Bu meseleyi Otuz \u0130kinci S\u00f6z\u2019\u00fcn Birinci Mevk\u0131f\u0131\u2019nda zerrelerden gezegenlere; \u0130kinci Mevk\u0131f\u0131\u2019nda da g\u00f6klerden her bir insan\u0131n y\u00fcz\u00fcndeki, onu di\u011fer insanlardan ay\u0131ran farkl\u0131l\u0131klara kadar, teker teker ele al\u0131p soru\u015fturduk; hepsi de tevhid m\u00fchr\u00fcn\u00fc g\u00f6stererek \u015firke \u201cret\u201d cevab\u0131 verdiler.<\/p>\n O\u2019nun orta\u011f\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, yard\u0131mc\u0131s\u0131 ve veziri de yoktur. Sebepler ise ezel\u00ee kudretin tasarrufuna ince bir perdeden ibarettir; zaten i\u015fin asl\u0131nda, yaratmada da hi\u00e7bir tesirleri yoktur. Zira sebeplerin en \u00fcst\u00fcn\u00fc ve en geni\u015f iradelisi insan oldu\u011fu halde, \u201cyeme, konu\u015fma, d\u00fc\u015f\u00fcnme\u201d gibi iradeyle ger\u00e7ekle\u015ftirilen en a\u00e7\u0131k fiillerde dahi onun elinde olan, bunlar\u0131n ancak y\u00fczde biri kadar \u015f\u00fcpheli bir k\u0131s\u0131md\u0131r.<\/strong><\/p>\n G\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn gibi, en \u00fcst\u00fcn ve iradesi en geni\u015f olan sebebin hakiki tasarrufta eli kolu b\u00f6yle ba\u011fl\u0131 ise di\u011fer hayvanlar ve cans\u0131z varl\u0131klar, yaratmada ve rub\u00fbbiyette g\u00f6klerin ve yerin Yarat\u0131c\u0131s\u0131na nas\u0131l ortak olabilirler?<\/p>\n Nas\u0131l ki bir padi\u015fah\u0131n, i\u00e7ine hediyesini koydu\u011fu zarf, l\u00fctfunu sard\u0131\u011f\u0131 mendil veya eliyle sana nimet g\u00f6nderdi\u011fi asker, onun saltanat\u0131na ortak olamaz. \u00d6yle de, elleriyle bize nimetlerin g\u00f6nderildi\u011fi sebepler, bizim i\u00e7in biriktirilen nimetlerin sand\u0131klar\u0131ndan ibaret zarflar ve bize hediye g\u00f6nderilen \u0130l\u00e2h\u00ee l\u00fctuflar\u0131n \u00fczerine sar\u0131lm\u0131\u015f sebepler, yard\u0131mc\u0131, ortak veya tesirli birer vas\u0131ta olamazlar.<\/p>\n Ufuk Yay\u0131nlar\u0131, Lem\u2019alar, 29. Lem’a, Bedi\u00fczzaman Said Nursi<\/strong><\/p>\ntweet<\/a>