Bu \u00e7al\u0131\u015fmada Muallim-i S\u00e2n\u00ee F\u00e2r\u00e2b\u00ee\u2019nin \u201cDu\u00e2\u2019un Az\u00eemun li Eb\u00ee Nasr el-F\u00e2r\u00e2b\u00ee\u201d<\/strong> adl\u0131 risalenin Arap\u00e7a metninden T\u00fcrk\u00e7e \u00e7evirisini verdik. F\u00e2r\u00e2b\u00ee bu duas\u0131nda Allah\u2019a inanm\u0131\u015f biri olarak, saf duygularla O\u2019na dua etmektedir. Bu dua metninde onun \u0130slam dinini ve k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fc bir olgu olarak dikkate ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve onlar\u0131 \u00f6nemli bir \u00f6nc\u00fcl olarak kabul etti\u011fini anlamam\u0131z m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr, bu da onun felsefesinin kaynaklar\u0131 hakk\u0131nda bize \u0131\u015f\u0131k tutmaktad\u0131r.<\/p>\n

F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin buradaki ifadelerinden ve en g\u00fcvenilir kabul edilen kaynaklardan \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131m\u0131z genel fikre g\u00f6re filozof; sakin, kendi k\u00f6\u015fesine \u00e7ekilip, yaln\u0131z ya\u015fama iste\u011fi ile dolu bir m\u00fctefekkirdir. Genelde hayat\u0131n\u0131, tabiat\u0131n kuca\u011f\u0131nda ge\u00e7irmek isteyen her m\u00fctefekkir gibi, F\u00e2r\u00e2b\u00ee de d\u00fcnyada, \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ve \u00f6\u011frencilerinden ba\u015fka arkada\u015f edinmemi\u015ftir. D\u00f6neminin siyasi i\u015fleriyle, insanlar\u0131n d\u00fcnyevi g\u00fcnl\u00fck ya\u015fant\u0131lar\u0131yla s\u0131n\u0131rl\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fclerde ilgilenmi\u015ftir. Zaman zaman \u015fiir de yazan Muallim-i San\u00ee, i\u00e7inde kopan il\u00e2h\u00ee f\u0131rt\u0131nalar\u0131 dile getirmeyi, \u015fiirin s\u0131n\u0131rl\u0131 kal\u0131plar\u0131 i\u00e7inde anlatman\u0131n zorlu\u011funu hissetmi\u015f olacak ki, bunlar\u0131 \u015fiirlerinde ve felsef\u00ee eserlerinde dile getirmenin yerine, en samimi ve duygulu \u015fiirsel nesrinde Allah’a y\u00f6nelip bu duay\u0131 da kaleme alm\u0131\u015ft\u0131r. Filozofumuz, sanki felsefesinin tamam\u0131n\u0131 \u201cDu\u00e2’un Az\u00eemun\u201d adl\u0131 risalesine s\u0131k\u0131\u015ft\u0131rmak istemi\u015ftir. \u0130\u00e7 d\u00fcnyas\u0131n\u0131n derinliklerinde, isteklerinin engin \u00e2leminde gezinirken, ulv\u00ee arzular\u0131n ve olaylar\u0131n cereyan\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp her \u015feyi var eden, her \u015feyin sahibi ve sebebi olan y\u00fcce Allah’a y\u00f6nelmi\u015f ve \u015f\u00f6yle seslenmi\u015ftir:<\/p>\n

F\u00c2R\u00c2B\u00ce’N\u0130N DUASI<\/strong><\/p>\n

Rahman ve Rahim Allah’\u0131n ad\u0131yla ba\u015fl\u0131yorum!<\/strong><\/p>\n

\n
1. Ey Zorunlu Varl\u0131k! Ey sebeplerin sebebi, ezel\u00ee ve ebed\u00ee olan Allah’\u0131m! Beni yan\u0131lg\u0131lardan koruman\u0131, bana senin ho\u015fnut olaca\u011f\u0131n eylemi emel yapman\u0131 istiyorum!<\/li>\n<\/ol>\n

    <\/p>\n

   \n
   1. Ey b\u00fct\u00fcn \u00c2lemlerin Rabbi olan Allah’\u0131m! Bana b\u00fct\u00fcn iyi hasletleri bah\u015fet, i\u015flerimde g\u00fczel neticeler ver, gayelerimde ve isteklerimde beni ba\u015far\u0131l\u0131 k\u0131l!<\/li>\n<\/ol>\n

      Evrende nehirlerin co\u015fkun akt\u0131\u011f\u0131 gibi akan yedi y\u0131ld\u0131z\u0131n sahibi, ayd\u0131nlat\u0131c\u0131s\u0131 Rab! <\/strong><\/p>\n

      O y\u0131ld\u0131zlar, O’nun iyilikleriyle, b\u00fct\u00fcn cevheri ku\u015fatan iradesiyle i\u015flerini yaparlar.<\/p>\n

      Zuhal, Utarit ve M\u00fc\u015fteri gibi y\u0131ld\u0131zlar\u0131n bizzat kendilerinden bir \u015fey beklemem, ben hayr\u0131, her \u015feyi senden beklerim!<\/p>\n

      \n
      1. Allah’\u0131m! Bana g\u00fczellik elbiseleri giydir, iyilik ve g\u00fczellikler ver. Peygamberlerin kerametlerini ve zenginlerin saadetini, bilgelerin ilimlerini, muttakilerin mutluluklar\u0131n\u0131 ver!<\/li>\n<\/ol>\n

          <\/p>\n

         \n
         1. Allah’\u0131m! Beni mutsuzluk ve yokluk \u00e2leminden kurtar! Beni k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe bula\u015fmam\u0131\u015flardan, sevgiyle ba\u011fl\u0131 olanlardan, dosdo\u011fru ki\u015filer ve \u015fehitlerle birlikte g\u00f6kte ya\u015fayanlardan eyle!<\/li>\n<\/ol>\n

            Sen \u00f6yle y\u00fcce bir varl\u0131ks\u0131n ki, senden ba\u015fka ilah yoktur! Varl\u0131klar\u0131n yeg\u00e2ne sebebi, yerin ve g\u00f6\u011f\u00fcn nuru Sensin. Allah’\u0131m! Bana Fa’al Ak\u0131ldan bir feyiz bah\u015fet!<\/strong><\/p>\n

            Ey ululuk ve iyilik sahibi Allah’\u0131m! Ruhumu hikmet nuruyla s\u00fcsle! Ba\u011f\u0131\u015f olarak benim i\u00e7in taktir etti\u011fin nimeti (\u015f\u00fckr\u00fcn\u00fc) bana ilham et!<\/p>\n

            Bana hakk\u0131 hak olarak g\u00f6ster ve ona uyman\u0131n yolunu ilham et! Bana bat\u0131l\u0131 bat\u0131l olarak g\u00f6ster, beni bat\u0131la inanmaktan ve onu dinlemekten koru! Nefsimi ilk maddenin yap\u0131s\u0131ndan temizle! \u015e\u00fcphesiz ki sen, M\u00fcsebbibul Esbab\u2019s\u0131n!<\/p>\n

            Ey b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131n sebebi olan Hak, B\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131n feyzinden f\u0131\u015fk\u0131rd\u0131\u011f\u0131 kaynak.<\/strong><\/p>\n

            Kat kat g\u00f6klerin Rabbi, onlar\u0131n ortas\u0131na kara ve denizleri yerle\u015ftiren Rab.<\/strong><\/p>\n

            Sana s\u0131\u011f\u0131narak, bir g\u00fcnahk\u00e2r olarak, sana yalvar\u0131yorum!<\/p>\n

            Bu g\u00fcnahk\u00e2r ve ihmalk\u00e2r\u0131n su\u00e7unu ba\u011f\u0131\u015fla!<\/p>\n

            Ey Kainat\u0131n Rabbi!<\/strong> Y\u00fcce kat\u0131ndan bir feyiz ile,Nefsimi, madd\u00ee ve manev\u00ee kirlerden temizle!<\/p>\n

            \n
            1. Ey y\u00fcce ki\u015filerin, y\u0131ld\u0131zlar \u00e2leminin g\u00f6ky\u00fcz\u00fcndeki ruhlar\u0131n sahibi Allah’\u0131m! Kuluna, \u015fehev\u00ee \u015feylerin, a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k d\u00fcnyan\u0131n sevgisi bask\u0131n geldi. Sen himayeni, beni hatalara d\u00fc\u015fmekten koruyucu k\u0131l!<\/li>\n<\/ol>\n

               Benim i\u00e7in takvan\u0131, her t\u00fcrl\u00fc a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 kalkan yap! Muhakkak sen her \u015feyin ku\u015fat\u0131c\u0131s\u0131s\u0131n.<\/p>\n

               \n
               1. Ey Allah’\u0131m!<\/strong> Beni d\u00f6rt unsurun esaretinden kurtar ve beni geni\u015f kat\u0131na ve y\u00fcce huzuruna al!<\/li>\n<\/ol>\n

                   <\/p>\n

                  \n
                  1. Allah’\u0131m!<\/strong> Bana verece\u011fin yeterlili\u011fi, g\u00fcc\u00fc, topraks\u0131 cisimler ve varl\u0131kla ilgili olan d\u00fc\u015f\u00fcnceler aras\u0131ndaki yerilmi\u015f ili\u015fkilerimi kesmem bir sebep k\u0131l; hikmeti ve ruhumu il\u00e2hi alemler ve y\u00fcce ruhlarla birlikte olmaya vesile k\u0131l.<\/li>\n<\/ol>\n

                      <\/p>\n

                     \n
                     1. Allah’\u0131m!<\/strong> Benim ruhumu Cebrail vas\u0131tas\u0131yla ayd\u0131nlat! Akl\u0131ma ve duyguma olgun hikmetle etki et!\u00a0 Fizik \u00e2leminin yerine, melekleri bana yolda\u015f eyle!<\/li>\n<\/ol>\n

                         <\/p>\n

                        \n
                        1. Allah’\u0131m!<\/strong> Bana do\u011fruyu ilham et! \u0130man\u0131m\u0131 takva ile peki\u015ftir! Nefsimde d\u00fcnya sevgisine kar\u015f\u0131 nefret uyand\u0131r!<\/li>\n<\/ol>\n

                            <\/p>\n

                           \n
                           1. Allah’\u0131m!<\/strong> Benli\u011fimi, ge\u00e7ici \u015fehvetleri y\u0131kmaya kar\u015f\u0131 g\u00fc\u00e7l\u00fc k\u0131l! Ruhumu kal\u0131c\u0131 ruhlar\u00a0 yurduna ula\u015ft\u0131r ve onu y\u00fcce cennetlerdeki de\u011ferli, \u015ferefli varl\u0131klar toplulu\u011fundan eyle!<\/li>\n<\/ol>\n

                               <\/p>\n

                              \n
                              1. Ey, hal ve s\u00f6z diliyle konu\u015fan varl\u0131klar\u0131n \u00f6n\u00fcnde olan Allah’\u0131m seni tenzih ederim, \u015f\u00fcphesiz ki Sen, o varl\u0131klardan her birine hikmetinle l\u00e2y\u0131k oldu\u011fu \u015feyi verensin, o varl\u0131klara, yoklu\u011fa nispetle varl\u0131\u011f\u0131 bir nimet ve rahmet k\u0131lans\u0131n. \u00d6z olsun, ilinti olsun t\u00fcm varl\u0131klar senin nimetlerine m\u00fcstahakt\u0131rlar ve nimetlerinin g\u00fczelliklerine \u015f\u00fckrediyorlar. (Nitekim Sen;) \u201cO\u2019nu \u00f6vg\u00fc ile tesbih etmeyen hi\u00e7bir \u015fey yoktur. Ne var ki siz, onlar\u0131n te\u015fbihini anlamazs\u0131n\u0131z\u201d (buyurmaktas\u0131n).<\/li>\n<\/ol>\n

                                  <\/p>\n

                                 \n
                                 1. Allah’\u0131m<\/strong> seni tenzih ederim, sen y\u00fccesin, tek olan Allah’s\u0131n, yeg\u00e2nesin, Sen \u201cBirsin, teksin, do\u011furmayan, do\u011furulmayan ve kendine hi\u00e7bir \u015fey denk olmayan\u201d e\u015fsiz ve ihtiya\u00e7s\u0131z Allah’s\u0131n!<\/li>\n<\/ol>\n

                                     <\/p>\n

                                    \n
                                    1. Allah’\u0131m <\/strong>ku\u015fkusuz ki Sen, benim ruhumu d\u00f6rt unsurdan meydana gelen bir zindana hapsettin ve ruhumu par\u00e7alama i\u015fini, \u015fehvetlerden olu\u015fan birtak\u0131m y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvanlara havale ettin.<\/li>\n<\/ol>\n

                                        <\/p>\n

                                       \n
                                       1. Allah’\u0131m!<\/strong> Nefsimi (beni) ismetle y\u00fccelt! Sana yara\u015fan bi\u00e7imde ona \u015fefkat et! Senden gelen ve sana l\u00e2y\u0131k olan bir asaletle onu esirge! G\u00f6kteki yerine ula\u015ft\u0131racak bir t\u00f6vbeyi ona l\u00fctfet! Kutsal makam\u0131na geri d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc (ula\u015fmas\u0131n\u0131) \u00e7abukla\u015ft\u0131r! Nefsimin karanl\u0131klar\u0131 \u00fczerine Fa’al Ak\u0131l g\u00fcne\u015fini do\u011fdur! Cehalet ve sapk\u0131nl\u0131klar\u0131n karanl\u0131klar\u0131n\u0131 ondan uzakla\u015ft\u0131r. Ruhumda bilkuvve bulunan\u0131 g\u00fczellikleri aktif hale getir. Ruhumu bilgisizli\u011fin karanl\u0131klar\u0131ndan \u00e7\u0131kar\u0131p, hikmetin ayd\u0131nl\u0131\u011f\u0131na ve akl\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131na ilet. (Nitekim sen;) \u201cAllah inananlar\u0131n dostudur. Onlar\u0131 karanl\u0131klardan ayd\u0131nl\u0131\u011fa \u00e7\u0131kar\u0131r\u201d\u00a0 (diye buyurmaktas\u0131n).<\/li>\n<\/ol>\n

                                           <\/p>\n

                                          \n
                                          1. Ey Allah’\u0131m!<\/strong> Bilinmeyenlerin ger\u00e7ek suretlerini ruhuma r\u00fcyada g\u00f6ster! Ruhumu karma kar\u0131\u015f\u0131k k\u00e2buslardan, r\u00fcyalar\u0131nda iyilikleri ve do\u011fru m\u00fcjdeyi g\u00f6rmeye d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr! Ruhumu etkileyen duyular\u0131n ve kuruntular\u0131n kirlerinden temizle!<\/li>\n<\/ol>\n

                                             Ruhumdan fizik\u00ee \u00e2lemin bulan\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 uzakla\u015ft\u0131r. Ruhumu, ruhlar \u00e2lemindeki y\u00fcce makama konuk et! Nitekim Sen! Bana hidayeti nasip eden, bana her \u015feyde yeterli olan ve beni himaye eden en y\u00fcce varl\u0131ks\u0131n!<\/p>\n

                                             Hamd yaln\u0131zca Allah’a mahsustur. Allah’\u0131n rahmeti ve selam\u0131 sonsuza dek kendisinden sonra hi\u00e7bir peygamber gelmeyecek olana (Hz. Peygamber’e) olsun.<\/strong> (Amin).<\/strong><\/p>\n

                                             \u00a0<\/strong><\/p>\n

                                             NOT:<\/strong> Bu \u00e7al\u0131\u015fmada Muallim-i S\u00e2n\u00ee F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin kaleme ald\u0131\u011f\u0131 ve Muhsin Mehdi taraf\u0131ndan Beyrut 1991 de II. bask\u0131 olarak yay\u0131nlanan, yine F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin \u201cKit\u00e2bu\u2019l-Mille ve Nus\u00fbsun Uhr\u00e2 adl\u0131 eserin 89-92 sayfalar\u0131 aras\u0131nda yer alan \u201cDu\u00e2\u2019un Az\u00eemun li Eb\u00ee Nasr el-F\u00e2r\u00e2b\u00ee\u201d ba\u015fl\u0131kl\u0131 duas\u0131n\u0131n T\u00fcrk\u00e7e \u00e7evirisini verece\u011fiz. Bu risalenin m\u00fcellif n\u00fcshas\u0131na ula\u015famad\u0131k. Ancak bir yazma n\u00fcshas\u0131, S\u00fcleymaniye, \u015eehit Ali Pa\u015fa, nr. 537’de mevcut olup, 4 varaktan ibarettir.<\/p>\n

                                             Bu risale, \u0130bn Eb\u00ee Usaybia’n\u0131n Uy\u00fbnu’l-Enb\u00e2 f\u00ee Tabak\u00e2ti’l-Et\u0131bb\u00e2’s\u0131nda\u00a0 F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin eserleri aras\u0131nda g\u00f6sterilmektedir. Ancak F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin eserlerinden bahseden di\u011fer tabakat kitaplar\u0131nda bu risalenin ad\u0131 zikredilmedi\u011finden ve bu risalenin m\u00fcellif n\u00fcshas\u0131na ula\u015f\u0131lamad\u0131\u011f\u0131ndan dolay\u0131, F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin bu adla bir risale kaleme almad\u0131\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilir. Bu anlamda bu eserin filozofa ait olup olmamas\u0131 konusunda \u00f6zellikle 20.yy. da pek \u00e7ok tart\u0131\u015fmalar yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu tart\u0131\u015fmalara burada, \u00e7evirisini yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir metin \u00e7er\u00e7evesinde, girmeyi gereksiz g\u00f6r\u00fcyorum, zira malumun ilan\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey olmayacakt\u0131r. Burada bizce \u00f6nemli olan bu dua metninin F\u00e2r\u00e2b\u00ee’ye ait olup olmamas\u0131ndan \u00e7ok, bu c\u00fcmlelerin, d\u00fc\u015f\u00fcncelerin ve fikirlerin ona ait olup olmamas\u0131d\u0131r. Bize g\u00f6re, bu c\u00fcmleler bir dua metni b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc i\u00e7inde filozofumuzca kaleme al\u0131nmam\u0131\u015f olsa da, par\u00e7a par\u00e7a c\u00fcmleler ve anlamlar \u015feklinde filozofa ait oldu\u011fu kanaatindeyiz. Nitekim, F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin eserleri ve felsefesinin b\u00fct\u00fcn\u00fc g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda, bu c\u00fcmlelerin ve duygular\u0131n ona ait olabilece\u011fi \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kar. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu dua metninde ge\u00e7en c\u00fcmlelerin hemen hemen tamam\u0131, F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin di\u011fer eserlerinde bire bir kar\u015f\u0131l\u0131k bulmakla birlikte, bu c\u00fcmleler i\u00e7erdikleri anlam itibar\u0131yla da F\u00e2r\u00e2b\u00ee’nin felsefesiyle tamamen \u00f6rt\u00fc\u015fmektedir. Bunlar\u0131 dikkate alarak konuya bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda da, bu dualar\u0131n F\u00e2r\u00e2b\u00ee’ye ait oldu\u011funu s\u00f6yleyebiliriz.<\/p>\n

                                             Bu eserde ge\u00e7en, \u201c…ihv\u00e2n-\u0131 saf\u00e2…ash\u00e2bu’l-vef\u00e2…\u201d ifadeleriyle \u0130hv\u00e2n-\u0131 Saf\u00e2’y\u0131 hat\u0131rlatt\u0131\u011f\u0131, dolay\u0131s\u0131yla bu eserin \u0130hvan-\u0131 Saf\u00e2 ekol\u00fcne mensup biri taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nm\u0131\u015f olabilece\u011fi akla gelebilir. Ancak bu ifadelerin T\u00fcrk\u00e7e kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n \u201c..(beni) k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe bula\u015fmam\u0131\u015flardan, sevgiyle ba\u011fl\u0131 olanlardan .(eyle)!\u201d oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fczde bu anlaml\u0131 terimlerin bir dua metninde yer almas\u0131n\u0131n \u00e7ok normal bir \u015fey oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyoruz. Ayr\u0131ca gerek dualarda gerekse \u015fiirlerde i\u015flenen felsef\u00ee fikirler \u0130hv\u00e2n-\u0131 Saf\u00e2’n\u0131n fikirleriyle bire bir \u00f6rt\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc s\u00f6ylenemez.<\/p>\n

                                             Nitekim bug\u00fcn elimizde mevcut olan \u0130hv\u00e2n-\u0131 Saf\u00e2 Risalelerine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ifadelere rastlayamamaktay\u0131z. Ancak yine de bu konuda farkl\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnenlerin olabilece\u011fini de ifade etmek gerekir.<\/p>\n

                                             \u00c7ev. Do\u00e7. Dr. \u0130brahim Hakk\u0131 AYDIN <\/strong><\/p>\n

                                             Atat\u00fcrk \u00dcniversitesi \u0130l\u00e2hiyat Fak\u00fcltesi \u0130sl\u00e2m Felsefesi Ana bilimdal\u0131<\/strong><\/p>\n

                                             <\/div>

                                             

                                             About the author<\/h3>\n\t\t\tFarabi; 873(H.259) senesinde T\u00fcrkistan\u2019\u0131n Farab \u015fehrinde do\u011fdu. \u0130lk tahsilini Farab\u2019da g\u00f6rd\u00fc. Arap\u00e7a, Fars\u00e7a, Grek\u00e7e ve Latince\u2019yi \u00e7ok iyi \u00f6\u011frenerek, Aristo ve Eflatun\u2019un eserlerini defalarca okudu. Ebu Bekr Serrac\u2019dan gramer ve mant\u0131k okudu. Daha sonra kendini tamamen felsefeye verdi ve Yuhanna bin Haylan\u2019la birlikte \u00e7al\u0131\u015ft\u0131. Vaktini felsefi d\u00fc\u015f\u00fcncelerini kaleme almakla ge\u00e7irdi. Kitaplar\u0131n\u0131 Arap\u00e7a yazd\u0131. Bir musiki \u00fcstad\u0131yd\u0131. Kanun ad\u0131ndaki \u00e7al\u0131\u011f\u0131 aletini o buldu. Ayr\u0131ca r\u00fcbab denilen \u00e7a\u011fl\u0131y\u0131 da o geli\u015ftirip, bu g\u00fcnk\u00fc \u015fekle soktu. Bir \u00e7ok bestesi vard\u0131r. Matematikle de u\u011fra\u015ft\u0131. Farabai, ilimleri s\u0131n\u0131fland\u0131rd\u0131. Ona gelinceye kadar ilimler trivium(\u00fc\u00e7\u00fczl\u00fc) ve huatrivium(d\u00f6rd\u00fczl\u00fc) diye iki k\u0131s\u0131mda toplan\u0131yordu. Nahiv, mant\u0131k, beyan \u00fc\u00e7\u00fczl\u00fc ilimlere; matematik, geometri, musiki ve astronomi ise d\u00f6rd\u00fczl\u00fc ilimler k\u0131sm\u0131na dahildi. Farabi ise, ilimleri; fizik, matematik ve metafizik ilimler diye \u00fc\u00e7e ay\u0131rd\u0131. Onun bu metodu, Avrupal\u0131 bilginler taraf\u0131ndan ancak on \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc as\u0131rda kabul edildi. Hava titre\u015fimlerinden ibaret olan ses olay\u0131n\u0131n ilk mant\u0131ki izah\u0131n\u0131 Farabi yapt\u0131. O, titre\u015fimlerin dalga uzunlu\u011funa g\u00f6re azal\u0131p \u00e7o\u011fald\u0131\u011f\u0131n\u0131, deneyler yaparak tespit etti. Bu ke\u015ffiyle musiki aletlerinin yap\u0131m\u0131nda gerekli olan kaideleri de buldu. Ayn\u0131 zamanda t\u0131p alan\u0131nda \u00e7al\u0131\u015fmalar yapan Farabi, bu konuda \u00e7e\u015fitli ila\u00e7larla ilgili eser yazd\u0131. Aristo\u2019dan sonra gelen bir felsefeci olarak kabul edildi. Eskiyi yeni felsefeye ustal\u0131kla aktard\u0131. Montesgieu, Spinoza gibi bat\u0131l\u0131 filozoflar, Farabi\u2019nin eserlerinin tesirinde kald\u0131lar.\n\t\t\t<\/div><\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

                                             Bu \u00e7al\u0131\u015fmada Muallim-i S\u00e2n\u00ee F\u00e2r\u00e2b\u00ee\u2019nin \u201cDu\u00e2\u2019un Az\u00eemun li Eb\u00ee Nasr el-F\u00e2r\u00e2b\u00ee\u201d adl\u0131 risalenin Arap\u00e7a metninden T\u00fcrk\u00e7e \u00e7evirisini verdik. F\u00e2r\u00e2b\u00ee bu duas\u0131nda Allah\u2019a inanm\u0131\u015f biri olarak, saf duygularla O\u2019na dua etmektedir. Bu dua metninde onun \u0130slam dinini ve k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fc bir olgu olarak dikkate ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve onlar\u0131 \u00f6nemli bir \u00f6nc\u00fcl olarak kabul etti\u011fini anlamam\u0131z m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr, bu da …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2394,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,6],"tags":[74,94,512,514,513],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2393"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2393"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2393\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2395,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2393\/revisions\/2395"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2394"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2393"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2393"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2393"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}