Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Hz. Peygamber her hususta oldu\u011fu gibi ibadet hayat\u0131 hususunda da inananlar i\u00e7in en g\u00fczel \u00f6rnektir.<\/p>\n

Y\u00fcce Allah Kur’\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem’de Hz. Peygamber’e hamd, tesbih, secde, ibadet, kulluk, ibadette sab\u0131r gibi hususlarda baz\u0131 emir ve y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler vermi\u015f (bk. en-Nahl 16\/98-99; Meryem 19\/65; H\u00fbd 11\/123; T\u00e2h\u00e2 20\/14), ayr\u0131ca baz\u0131 ibadetlere i\u015faretle Res\u00fbl-i Ekrem’den onlar\u0131 yerine getirmesini istemi\u015ftir. Mesel\u00e2 namazla ilgili t\u00e2limat i\u00e7eren \u00e2yet me\u00e2lleri \u015f\u00f6yledir:<\/p>\n

“Ey Muhammed Kitaptan sana vahyolunan\u0131 oku. Namaz k\u0131l; muhakkak ki namaz hayas\u0131zl\u0131ktan ve fenal\u0131ktan al\u0131kor” (el-Ankebut 29\/45).<\/strong><\/p>\n

“Ey Muhammedi Onlar\u0131n dediklerine sabret; g\u00fcne\u015fin do\u011fmas\u0131ndan ve batmas\u0131ndan \u00f6nce Rabbini hamd ile tesbih et. Gece saatlerinde ve g\u00fcnd\u00fczleri de tesbih et ki, Rabbinin r\u0131z\u00e2s\u0131na eresin” (T\u00e2h\u00e2 20\/130).<\/strong><\/p>\n

“Ehline namaz k\u0131lmas\u0131n\u0131 emret, kendin de onda devaml\u0131 ol” (T\u00e2h\u00e2 20\/132).<\/strong><\/p>\n

Kevser s\u00fbresinde ise “\u00d6yleyse Rabbin i\u00e7in namaz k\u0131l, kurban kes” (108\/2) <\/strong>buyurularak namazla kurban bir arada zikredilmi\u015ftir.<\/p>\n

\u015e\u00fcphesiz ki bu ve benzeri \u00e2yetlerde Hz. Peygamber’in \u015fahs\u0131nda b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik bir k\u0131s\u0131m emir ve tavsiyeler bulunmaktad\u0131r. Nitekim di\u011fer pek \u00e7ok \u00e2yet-i ker\u00eemede de namaz, b\u00fct\u00fcn m\u00fcminleri kapsayacak tarz\u00acda bazan tek olarak, \u00e7o\u011fu yerde de zek\u00e2tla birlikte emredilmi\u015ftir (bk. el- Bakara 2\/110, 183-184; en-Nis\u00e2 4\/77; et-Tevbe 9\/71; en-N\u00fbr 24\/56).<\/p>\n

“Ey b\u00fcr\u00fcn\u00fcp sar\u0131nan (resul\u00fcm), kalk ve (insanlar\u0131) uyar. Sadece Rabbini b\u00fcy\u00fck tan\u0131, kalbini tertemiz tut. K\u00f6t\u00fc \u015feyleri terke devam et” (el- M\u00fcddessir 74\/1-5)<\/strong> me\u00e2lindeki \u00e2yetlerin n\u00fcz\u00fbl\u00fcnden sonra Hz. Peygamber, Cebr\u00e2il’in tarifiyle abdest al\u0131p namaz k\u0131lm\u0131\u015f, daha sonra Hz. Hatice’ye de abdest ald\u0131r\u0131p namaz k\u0131ld\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Bu d\u00f6nemde namaz, sabah\u0131n erken ve ak\u015fam\u0131n ge\u00e7 vaktinde olmak \u00fczere g\u00fcnde iki vakitte iki\u015fer rek\u2018at olarak k\u0131l\u0131n\u0131rd\u0131.<\/p>\n

\u0130lk namazda Cebr\u00e2il, sabahleyin K\u00e2be civar\u0131nda Hz. Peygamber’e imaml\u0131k yapm\u0131\u015f, daha sonra namazlar Hz. Peygamber’in im\u00e2metiyle devam etmi\u015f, hemen ilk g\u00fcn ak\u015fam vaktine cemaat olarak Hz. Hatice, ertesi g\u00fcn Hz. Ali kat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. Ali, ak\u015famleyin amcao\u011flu Hz. Peygamber ile yengesi Hz. Hatice’yi namaz k\u0131larken g\u00f6rm\u00fc\u015f, davete uyarak ertesi g\u00fcn o da b\u00fcy\u00fck bir \u00e7ocuk iken cemaate kat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. Daha sonra Zeyd b. H\u00e2rise ve Hz. Eb\u00fb Bekir bunlara eklenmi\u015ftir.<\/p>\n

Ris\u00e2letin ilk d\u00f6neminde alen\u00ee namaz k\u0131l\u0131nam\u0131yordu; Hz. Peygamber, Hz. Ali’yi de yan\u0131na alarak Mekke d\u0131\u015f\u0131nda da\u011f aralar\u0131nda namaz k\u0131l\u0131p d\u00f6n\u00fcyordu. Di\u011fer M\u00fcsl\u00fcmanlar da \u00f6yle yap\u0131yorlard\u0131. Bir defas\u0131nda Sa\u2018d b. Eb\u00fb Vakkas da\u011f aras\u0131nda m\u00fc\u015friklerin takibine, alay ve tazyikine m\u00e2ruz kal\u0131nca eline ge\u00e7irdi\u011fi bir deve \u00e7ene kemi\u011fi ile birinin ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015f ve “Allah yolunda ilk kan ak\u0131tan ki\u015fi” diye an\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. “Ey Muhammed Art\u0131k, sana buyurulan\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya koy, m\u00fc\u015friklerden y\u00fcz \u00e7evir” (el-Hicr 15\/94)<\/strong> me\u00e2lideki \u00e2yet n\u00e2zil olduktan sonra a\u00e7\u0131k davet ba\u015flam\u0131\u015f, b\u00f6ylece K\u00e2be ve civar\u0131ndaki yerlerde namaz da k\u0131l\u0131n\u0131r olmu\u015ftu. Ancak bu durum k\u0131yas\u0131ya bir m\u00fccadeleyi gerektiriyordu. Mesel\u00e2, bir defas\u0131nda Hz. Eb\u00fb Bekir’in de \u0131srar\u0131yla M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n K\u00e2be \u00f6n\u00fcnde topluca namaz k\u0131lma gayreti m\u00fc\u015friklerin h\u00fccumuyla \u00f6nlenmek istendi. Bu olayda Hz. Eb\u00fb Bekir d\u00e2hil baz\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanlar \u00f6l\u00fcmden d\u00f6nd\u00fcler. Kez\u00e2 Hz. Eb\u00fb Bekir’in evinin avlusunda namaz k\u0131l\u0131p, Kur’an okumas\u0131n\u0131n engellenmesi de bu zamanlara rastlar. Peygamberli\u011fin alt\u0131nc\u0131 y\u0131l\u0131nda \u00f6nce Hz. Hamza, daha sonra Hz. \u00d6mer’in M\u00fcsl\u00fcman olmas\u0131yla K\u00e2be’de iki saf olarak ilk defa a\u00e7\u0131k\u00e7a ve topluca namaz k\u0131l\u0131nd\u0131.<\/p>\n

“Ey \u00f6rt\u00fcn\u00fcp b\u00fcr\u00fcnen (resul\u00fcm)! Biraz\u0131 hari\u00e7 geceleri kalk namaz k\u0131l…” (el-M\u00fczzemmil 73\/1-4)<\/strong> \u00e2yetleri ile gece namaz\u0131 farz k\u0131l\u0131nd\u0131. Bir s\u00fcre sonra indirilen \u00e2yetle (el-M\u00fczzemmil 73\/20) sorumluluk hafifletilerek gece namaz\u0131 \u00fcmmet-i Muhammed i\u00e7in n\u00e2fileye d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcld\u00fc. Zaten geli\u015fmeyi takip eden y\u0131l yani peygamberli\u011fin on birinci y\u0131l\u0131nda Mi\u2018rac gecesinde be\u015f vakit namaz farz k\u0131l\u0131nd\u0131. Mi\u2018rac\u0131 takip eden g\u00fcnlerde Cebr\u00e2il gelip Hz. Peygamber’le birlikte be\u015f vakit namaz\u0131 bir g\u00fcn ilk vakitlerinde, ikinci g\u00fcn ise son vakitlerinde k\u0131lm\u0131\u015f ve namaz vakitlerinin ba\u015flang\u0131\u00e7 ve sonunu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131r (M\u00fcslim, \u201cMes\u00e2cid\u201d, 176, 179).<\/p>\n

Ayr\u0131ca “Gecenin bir k\u0131sm\u0131nda uyanarak, sana mahsus bir n\u00e2file olmak \u00fczere namaz k\u0131l…” (el-\u0130sr\u00e2 17\/79)<\/strong> \u00e2yeti ile Hz. Peygamber’den gece namaz\u0131 k\u0131lmas\u0131 istenmi\u015ftir.<\/p>\n

Yak\u0131nlar\u0131, Hz. Peygamber’in hayat\u0131 boyunca gece namaz\u0131na devam etti\u011fini rivayet ederler. Hatta gece namaz\u0131na olan bu itinas\u0131 dolay\u0131s\u0131yla baz\u0131 sah\u00e2b\u00eelerin “Allah senin ge\u00e7mi\u015f ve gelecekteki g\u00fcnahlar\u0131n\u0131 ba\u011f\u0131\u015flad\u0131\u011f\u0131 halde bu kadar zahmete niye katlan\u0131yorsun?” diye sordu\u011fu, Hz. Peygamber’in de “\u015e\u00fckreden bir kul olmayay\u0131m m\u0131?” cevab\u0131n\u0131 verdi\u011fi rivayet edilir (Tirmiz\u00ee, \u201c\u015eem\u00e2il\u201d, 44; M\u00fcsned, IV, 251).<\/p>\n

Peygamberimiz gecenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda yats\u0131 namaz\u0131n\u0131 k\u0131lar yatard\u0131. \u00dc\u00e7te birlik s\u00fcre i\u00e7inde uyan\u0131r ve tehecc\u00fcd\u00fc k\u0131lar, m\u00fcteakiben vitir namaz\u0131n\u0131 k\u0131lar, sonra tekrar yatar ve sabah ezan\u0131nda \u00e7abucak kalkar, abdest al\u0131r, s\u00fcnnetini evinde k\u0131lar, farz\u0131 i\u00e7in camiye giderdi.<\/p>\n

Hz. Peygamber tehecc\u00fcde ilk ba\u015flayanlara, b\u0131kk\u0131nl\u0131k g\u00f6stermemeleri i\u00e7in iki rek\u2018atla ba\u015flamalar\u0131n\u0131 tavsiye ederdi. Kendisi 8 veya 12 rek\u2018at k\u0131lard\u0131.<\/p>\n

Bir defas\u0131nda Hz. \u00c2i\u015fe: “\u015eayet geceleyin uyanamay\u0131p da vitri ge\u00e7irirseniz durum ne olur?” deyince Hz. Peygamber ona: “Benim g\u00f6zlerim uyursa da kalbim uyumaz, zaman\u0131 gelince uyan\u0131r, \u00f6nce tehecc\u00fcd\u00fc sonra vitri k\u0131lar\u0131m” cevab\u0131n\u0131 vermi\u015fti (Tirmiz\u00ee, \u201c\u015eem\u00e2il\u201d, 45).<\/p>\n

Hz. Peygamber tehecc\u00fcdden sonra sabah yak\u0131n ise dinlenmek \u00fczere, uzak ise uyumak \u00fczere tekrar yatard\u0131. Bunlardan da anla\u015f\u0131l\u0131yor ki Hz. Peygamber\u2019in tehecc\u00fcd ve vitir i\u00e7in kalkt\u0131\u011f\u0131 saat bazen gecenin ilk \u00fc\u00e7te biri ge\u00e7tikten sonraki zamand\u0131, bazen gecenin ortas\u0131, bazen da sonuna do\u011fru idi.<\/p>\n

Hz. Peygamber taraf\u0131ndan ilk cuma namaz\u0131 Kub\u00e2’dan Medine’ye giderken S\u00e2lim b. Avf o\u011fullar\u0131 yurdunda R\u00e2n\u00fbn\u00e2 vadisinde hicretin 1. y\u0131l\u0131nda k\u0131l\u0131nd\u0131, ilk cuma hutbesi de orada irad edildi.<\/p>\n

Hz. Peygamber ramazan ay\u0131nda iki gece evinden camiye \u00e7\u0131k\u0131p cemaate imam olarak teravih k\u0131ld\u0131rm\u0131\u015f, ama \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc g\u00fcn halk beklese de, teravihi cemaatle k\u0131lmak farz k\u0131l\u0131n\u0131r endi\u015fesiyle camiye \u00e7\u0131kmam\u0131\u015ft\u0131r. Ramazan gecelerinde 4+4+3 tarz\u0131nda yats\u0131dan ayr\u0131 olarak on bir rek\u2018at namaz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 rivayet edilir. Bunun son \u00fc\u00e7 rek\u2018at\u0131 vitirdir.<\/p>\n

Hz. Peygamber ilk bayram namaz\u0131n\u0131 hicretin 2. y\u0131l\u0131 \u015eevvalin birinci g\u00fcn\u00fcnde k\u0131lm\u0131\u015f ve cemaate k\u0131ld\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Hz. Peygamber namaza \u00e7ok d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc, onu dinin dire\u011fi olarak nitelendiriyordu (Tirmiz\u00ee, \u201c\u00cem\u00e2n\u201d, 8; M\u00fcsned, V, 231, 233). Namaz onun g\u00f6z\u00fcn\u00fcn nuru idi (Nes\u00e2\u00ee, \u201c\u0130\u015fret\u00fc’n-nis\u00e2\u201d, 1; M\u00fcsned, III, 128, 199, 285). O, namaz k\u0131larken sanki d\u00fcnyaya veda eder, \u00e2hiret \u00e2lemine dalard\u0131 (\u0130bn M\u00e2ce, \u201cZ\u00fchd\u201d, 15; M\u00fcsned, V, 412).<\/p>\n

Hz. \u00c2i\u015fe, Hz. Peygamber’in ahl\u00e2k\u0131n\u0131n Kur’an oldu\u011funu ve M\u00fc’min\u00fbn s\u00fbresinin ilk on \u00e2yetinde bu ahl\u00e2k\u0131n s\u0131raland\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirtiyordu. O s\u00fbreye bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman hemen ilk iki \u00e2yette kurtulu\u015fa eren m\u00fcminlerin, namazlar\u0131nda hu\u015f\u00fb i\u00e7inde olduklar\u0131 (bk. el-M\u00fc’min\u00fbn 23\/1-2) belirtiliyor. Hz. Peygamber Kur’an emrine uyarak namazlar\u0131n\u0131 hu\u015f\u00fb \u00fczere k\u0131l\u0131yor, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n da bu \u015fekilde k\u0131lmalar\u0131n\u0131 istiyordu. Esasen Hz. Peygamber kullukta ve ibadette ihsan esas\u0131ndan bahsediyordu. \u0130hsan, Allah’\u0131 g\u00f6r\u00fcyormu\u015f\u00e7as\u0131na ibadet etmekti (Buh\u00e2r\u00ee, \u201c\u00cem\u00e2n\u201d, 37; M\u00fcslim, \u201c\u00cem\u00e2n\u201d, 17; Tirmiz\u00ee, \u201c\u00cem\u00e2n\u201d, 4).<\/p>\n

Hz. Peygamber’in farz namazlara il\u00e2ve olarak de\u011fi\u015fik zamanlarda n\u00e2file namazlar da k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, bu namazlar\u0131n \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerince daha sonra, Hz. Peygamber’in devaml\u0131 k\u0131l\u0131p k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na veya tavsiye ederken kulland\u0131\u011f\u0131 \u00fcsl\u00fbba g\u00f6re s\u00fcnnet (m\u00fcekked ve gayr-i m\u00fcekked), m\u00fcstehap ve \u00e2d\u00e2b gibi isimlerle an\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Bu n\u00e2fileler gece i\u00e7inde rek\u2018at say\u0131s\u0131 pek belirgin olmayan tehecc\u00fcd namaz\u0131, sabah namaz\u0131nda 2 rek\u2018at, g\u00fcne\u015f do\u011fduktan bir s\u00fcre sonra 2 rek\u2018at, ku\u015fluk vakti 4 rek\u2018at, \u00f6\u011fleden \u00f6nce 4, sonra 2 rek\u2018at, ikindiden \u00f6nce 4, ak\u015famdan sonra 2, yats\u0131dan \u00f6nce 4, sonra 2 rek\u2018at namaz idi. Ak\u015famdan sonra 6 rek\u2018at evv\u00e2b\u00een namaz\u0131n\u0131 da genelde k\u0131lard\u0131. Seferden d\u00f6nd\u00fc\u011f\u00fcnde ise mescidde 2 rek\u2018atl\u0131k bir namaz k\u0131lard\u0131.<\/strong><\/p>\n

Hz. Peygamberin k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 n\u00e2file namazlar\u0131n bu say\u0131lanlardan ibaret olmad\u0131\u011f\u0131, onun de\u011fi\u015fik vesilelerle \u00e7e\u015fitli n\u00e2file namazlar k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. O\u011flu \u0130brahim’in topra\u011fa verildi\u011fi g\u00fcn g\u00fcne\u015f tutulmu\u015ftu. Bunun \u0130brahim’in \u00f6l\u00fcm\u00fcyle bir ilgisi olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, Allah’\u0131n kanunu olarak cereyan etti\u011fini belirttikten sonra mescidde cemaatle birlikte 2 veya 4 rek\u2018at k\u00fcsuf namaz\u0131<\/strong> k\u0131ld\u0131. 4 rek\u2018at olarak tesbih namaz\u0131<\/strong> k\u0131lard\u0131. Sevin\u00e7li geli\u015fmeler oldu\u011funda \u015f\u00fck\u00fcr secdesine<\/strong> kapan\u0131rd\u0131. Zira Cen\u00e2b-\u0131 Allah “\u00d6yle ise siz beni ibadetle an\u0131n ki ben de sizi anay\u0131m. Bana \u015f\u00fckredin; sak\u0131n bana nank\u00f6rl\u00fck etmeyin! Ey iman edenler! Sab\u0131r ve namazla Allah’tan yard\u0131m isteyin. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah muhakkak sabredenlerle beraberdir” (el-Bakara 2\/152-153)<\/strong> buyuruyordu. N\u00e2file namazlar\u0131 evlerde k\u0131lmay\u0131 tavsiye ederdi. Y\u00fcce Allah’\u0131n namaz k\u0131l\u0131nan eve hay\u0131r, rahmet ve bereket ihsan edece\u011fini m\u00fcjdelerdi.<\/p>\n

O kulluk \u015fuuru en y\u00fcksek seviyede bir insand\u0131, ihsan \u00fczere (Allah’\u0131 g\u00f6r\u00fcyormu\u015f\u00e7as\u0131na) ibadet edilmesi gerekti\u011fini biliyor ve \u00fcmmetine bunu tavsiye ediyordu. \u0130man, ibadet, ahl\u00e2k (davran\u0131\u015flar) b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcne devaml\u0131 i\u015faret ederdi. \u00c7\u00fcnk\u00fc iman\u0131n anlam ve lezzetini, onu ibadet ve g\u00fczel davran\u0131\u015flarla destekledi\u011finde yakalayabilirdi. Sosyal hayattaki bilin\u00e7li duyarl\u0131l\u0131k, Allah korkusu ve takv\u00e2 da b\u00f6yle olu\u015furdu. M\u00fcminler g\u00fcnl\u00fck hayatlar\u0131nda iman ve ibadet \u00f6l\u00e7\u00fcleriyle ya\u015famal\u0131yd\u0131lar. Hz. Peygamber \u00f6yle iman etti, \u00f6yle ibadet etti, \u00f6yle ya\u015fad\u0131. Onun tasviriyle namaz, bir kimsenin evinin \u00f6n\u00fcnden akan bir \u0131rmakta g\u00fcnde be\u015f defa y\u0131kanmas\u0131n\u0131n b\u00fct\u00fcn kirleri ar\u0131tt\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcmini hata ve g\u00fcnahtan, gizli ve a\u00e7\u0131k \u00e7irkinliklerden temizlerdi (Buh\u00e2r\u00ee, \u201cMev\u00e2kit\u201d, 6; Tirmiz\u00ee, \u201cEdeb\u201d, 80). Zaten Kur’an’da da namaz\u0131n k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve \u00e7irkinli\u011fe engel oldu\u011fu bildirilir (el-Ankeb\u00fbt 29\/45).<\/p>\n

Hz. Peygamber geceleri ihyaya \u00e7ok \u00f6nem verirdi. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cen\u00e2b-\u0131 Allah \u015f\u00f6yle buyuruyordu: “\u015e\u00fcphesiz ki gece kalk\u0131\u015f\u0131, (kalp ve uzuvlar aras\u0131nda) tam bir uyuma ve sa\u011flam bir k\u0131raate daha elveri\u015flidir. Zira g\u00fcnd\u00fcz vakti, sana uzun bir me\u015fguliyet var. Rabbinin ad\u0131n\u0131 an. B\u00fct\u00fcn varl\u0131\u011f\u0131nla O’na y\u00f6\u00acnel” (el-M\u00fczzemmil 73\/6-8).<\/strong><\/p>\n

Gece namaz\u0131nda k\u0131yamda uzun s\u00fbreleri okudu\u011fu olurdu. Bunlar Bakara, Nis\u00e2, \u00c2l-i \u0130mr\u00e2n gibi s\u00fbreler olup, r\u00fck\u00fb ve secdeleri de uzun tutard\u0131. Ayetlerin derin anlamlar\u0131 \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrd\u00fc. Namazlar\u0131n pe\u015finden s\u0131k s\u0131k veciz dualar yapar, Allah Te\u00e2l\u00e2’y\u0131 zikreder, bol bol t\u00f6vbe ve isti\u011ffar ederdi.<\/p>\n

Peygamber Efendimiz cenaze namaz\u0131 <\/strong>da k\u0131ld\u0131 ve k\u0131ld\u0131rd\u0131. Kendisi hayatta iken \u00f6lm\u00fc\u015f pek \u00e7ok kad\u0131n ve erkek M\u00fcsl\u00fcman\u0131n cenaze namaz\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Uhud Sava\u015f\u0131’nda Hz. Hamza’n\u0131n cesedi civar\u0131na di\u011fer \u015fehidler de s\u0131ralanm\u0131\u015f ve Peygamberimiz yetmi\u015f kere cenaze namaz\u0131 k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. Mescid-i Neb\u00ee’yi Allah r\u0131z\u00e2s\u0131 i\u00e7in her g\u00fcn s\u00fcp\u00fcr\u00fcp temizleyen siyah\u00ee bir M\u00fcsl\u00fcman \u00f6lm\u00fc\u015f ve bir gece topra\u011fa verilmi\u015fti. Rahats\u0131z edilmemesi gayesiyle geceleyin Peygamberimize haber verilmemi\u015fti. Daha sonra bunu \u00f6\u011frenen Res\u00fbl-i Ekrem, o ki\u015finin mezar\u0131na gidip onun i\u00e7in ma\u011ffiret dile\u011finde bulundu. O\u011flu \u0130brahim\u2019in cenazesinde de bulundu ve mezar\u0131n d\u00fczg\u00fcn \u00f6rt\u00fclmesi hususunda M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc mezardaki bir oyuk \u00f6l\u00fcye de\u011fil, ama dirinin g\u00f6z\u00fcne zarar verirdi. Diri olan, uygun bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fcy\u00fc severdi ve Allah yap\u0131lan bir i\u015fin en iyi yap\u0131lmas\u0131ndan ho\u015fnut olurdu.<\/p>\n

Hz. Peygamber namazlar\u0131n\u0131 en \u00fcst\u00fcn bir kulluk \u015fuuruyla eda etmi\u015f, ashab\u0131na da \u00f6\u011fretmi\u015f, ashab\u0131n Hz. Peygamber’den k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenip aktard\u0131\u011f\u0131 namazlar g\u00fcn\u00fcm\u00fcze kadar gelmi\u015ftir. \u0130nananlara d\u00fc\u015fen de ayn\u0131 kulluk \u015fuuruna ererek namazlar\u0131 eda etmeye \u00e7al\u0131\u015fmak olmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Hz. Peygamber bir defas\u0131nda attan d\u00fc\u015ft\u00fc. Hurma k\u00fct\u00fc\u011f\u00fcne \u00e7arpt\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in aya\u011f\u0131 yar\u0131ld\u0131, sa\u011f yan\u0131 s\u0131yr\u0131l\u0131p ezildi. Bu hadise \u00fczerine yakla\u015f\u0131k bir ay kadar namazlar\u0131n\u0131 oturarak k\u0131ld\u0131<\/strong>. Di\u011fer sa\u011fl\u0131kl\u0131 zamanlar\u0131nda hep ayakta k\u0131lard\u0131. Yine vefat\u0131na yak\u0131n zamanlarda, kamu i\u015flerinden yorgun d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc g\u00fcnlerin gecelerinde tehecc\u00fcd\u00fc oturarak k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Son hastal\u0131\u011f\u0131nda Hz. Eb\u00fb Bekir’in k\u0131ld\u0131rd\u0131\u011f\u0131 namaza oturarak uymu\u015ftu. Bu, onun cemaatle namaza ne kadar \u00f6nem verdi\u011fini g\u00f6stermektedir. Hz. Peygamber’in sa\u011fl\u0131\u011f\u0131nda, cemaate M\u00fcsl\u00fcman erkekler geldi\u011fi gibi isteyen M\u00fcsl\u00fcman han\u0131mlar da gelerek Mescid-i Neb\u00ee’de arka saflarda cemaate i\u015ftirak edebiliyorlar ve namazdan sonra Hz. Peygamber’in nasihatlerini dinleyebiliyorlard\u0131. Hatta bu nasihatleri daha yararl\u0131 d\u00fczeyde g\u00f6t\u00fcrebilmek i\u00e7in han\u0131mlar\u0131n ba\u015fvurusu \u00fczerine haftan\u0131n belirli bir g\u00fcn\u00fcnde ve belirli bir saatte s\u0131rf han\u0131mlar, mescidi dolduruyorlar ve Hz. Peygamber’i dinleme imk\u00e2n\u0131n\u0131 buluyorlard\u0131.<\/p>\n

Ramazan orucu hicr\u00ee 2. y\u0131lda farz k\u0131l\u0131nd\u0131 ve sah\u00e2be Hz. Peygamber’le birlikte dokuz y\u0131l ramazan orucu tutma bahtiyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ya\u015fad\u0131.<\/strong> Hicretten sonra Medine’de Yahudilerin a\u015fure orucu tuttu\u011funu g\u00f6ren Res\u00fbl-i Ekrem; “Biz bunu tutmaya daha l\u00e2y\u0131k\u0131z” diyerek ad\u0131 ge\u00e7en orucu v\u00e2cip k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. Sonra ramazan orucunun farziyetini bildiren \u00e2yetler (bk. el-Bakara 2\/183-185) gelince M\u00fcsl\u00fcmanlardan a\u015fure orucu mecburiyeti kald\u0131r\u0131ld\u0131 ve a\u015fure orucu bundan sonra isteyenin tutabilece\u011fi bir n\u00e2fileye d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc.<\/p>\n

Hz. Peygamber farz olan ramazan orucuna \u00f6nem verirdi. \u0130ftarda acele edilmesini, sahurda ise imsake uzanan ge\u00e7 vakte kadar yemeyi tavsiye ederdi (M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 48-50). Sahur yeme\u011finde bereket oldu\u011funu s\u00f6yler, Ehl-i kitap’la m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki fark\u0131n sahur yeme\u011fi oldu\u011funu ifade ederdi (M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 46). \u00dcmmetine, ibadet, t\u00f6vbe ve isti\u011ffar i\u00e7in ramazan gecelerinin \u00f6nemli bir f\u0131rsat oldu\u011funu s\u00f6yler ve M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ramazan gecelerini ihyaya te\u015fvik ederdi. Oru\u00e7 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklere kar\u015f\u0131 bir kalkand\u0131; zararl\u0131 s\u00f6z, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flardan korurdu. Oru\u00e7lu olmak bilinci ki\u015fiyi hep hay\u0131r ve iyiliklere y\u00f6neltirdi.<\/p>\n

Ashab\u0131n bildirdi\u011fine g\u00f6re Hz. Peygamber, insanlar\u0131n en c\u00f6merdi idi. Bilhassa Ramazanda Cebr\u00e2il ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 zaman mutlulu\u011funa ve c\u00f6mertli\u011fine s\u0131n\u0131r olmuyordu. Ramazan gecelerinde Cebr\u00e2il Hz. Peygamberle bulu\u015fup n\u00f6betle\u015fe Kur’an (mukabele) okurlard\u0131. Res\u00fblullah Cebr\u00e2il ile bulu\u015ftu\u011funda insanlara rahmet getiren r\u00fczg\u00e2rdan daha c\u00f6mert, daha faydal\u0131 olurdu.<\/p>\n

Hz. Peygamber, Ramazan\u0131n genellikle son on g\u00fcn\u00fcnde itik\u00e2fa girerdi.<\/strong> Hz. \u00c2i\u015fe’nin bildirdi\u011fine g\u00f6re Res\u00fblullah ramazanda son on g\u00fcn girince geceleri ihya eder, ailesini ibadet i\u00e7in uyand\u0131r\u0131r, ibadete daha \u00e7ok \u00f6nem verir, di\u011fer vakitlere nisbetle daha \u00e7ok ibadet eder ve M\u00fcsl\u00fcmanlara da bunu tavsiye ederdi (M\u00fcslim, \u201c\u0130tik\u00e2f\u201d, 7).<\/p>\n

Hz. Peygamber, bin aydan daha hay\u0131rl\u0131 (bk. el-Kadr 97\/3) olan Kadir gecesinin ramazan\u0131n son on g\u00fcn\u00fcnde ve tekli gecelerde aranmas\u0131n\u0131 tavsiye etmi\u015ftir (M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 208, 212).<\/p>\n

Hz. Peygamber ramazan ay\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda n\u00e2file oru\u00e7 da tutard\u0131. \u00dcs\u00e2me b. Zeyd’in nakline g\u00f6re Peygamberimiz en \u00e7ok n\u00e2file orucu \u015f\u00e2ban ay\u0131nda tutard\u0131. Bunun hikmeti sorulunca Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle cevap verdi: “Ey \u00dcs\u00e2me, \u015e\u00e2ban ay\u0131, recep ile ramazan aras\u0131nda de\u011ferli bir ayd\u0131r. Halk bunun faziletinden habersizdir. \u015e\u00e2ban ay\u0131nda i\u015flenen ameller \u00e2lemlerin Rabbi olan Cen\u00e2b-\u0131 Allah’\u0131n huzuruna y\u00fckseltilir. Ben de s\u00e2lih amellerimin bu ay i\u00e7inde Cen\u00e2b-\u0131 Hakk’\u0131n huzuruna y\u00fckseltilmesinden haz duyar\u0131m.” (Tirmiz\u00ee, “\u015ee- m\u00e2il\u201d, 50-51).<\/p>\n

Sah\u00e2beden yap\u0131lan nakillere g\u00f6re Hz. Peygamber her ay\u0131n ba\u015f\u0131nda \u00fc\u00e7 g\u00fcn oru\u00e7 tutard\u0131<\/strong>. Bu \u00fc\u00e7 g\u00fcn\u00fc bazan ay\u0131n ortas\u0131na, bazan da sonuna getirdi\u011fi olurdu. Haftan\u0131n pazartesi ve per\u015fembe g\u00fcnleri \u00e7o\u011funlukla oru\u00e7lu olurdu<\/strong>. Bazen bir ay\u0131n bir haftas\u0131n\u0131n cumartesi, pazar ve pazartesi, di\u011fer ay\u0131n o haftas\u0131n\u0131n \u00e7ar\u015famba, per\u015fembe g\u00fcnlerini oru\u00e7lu ge\u00e7irirdi (Tirmiz\u00ee, \u201c\u015eem\u00e2il\u201d, 51).<\/p>\n

Hz. Peygamber’in bazen iki oru\u00e7 aras\u0131nda iftar etmeden vis\u00e2l orucu tuttu\u011fu da olurdu. Ama herkesin g\u00fcc\u00fcn\u00fcn bir olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek ashab\u0131n\u0131 bundan menederdi.<\/p>\n

Hz. Peygamber a\u015fure orucunu da tavsiye etmi\u015f, kez\u00e2 Recep, Zilkade, Zilhicce ve muharrem aylar\u0131nda \u00fc\u00e7 g\u00fcn oru\u00e7 tutulmas\u0131n\u0131 \u00f6\u011f\u00fctlemi\u015ftir. Bu \u00fc\u00e7 g\u00fcn\u00fcn muharrem ay\u0131ndaki uygulamas\u0131 a\u015furedan \u00f6nceki g\u00fcn, a\u015fure g\u00fcn\u00fc ve a\u015fureden sonraki g\u00fcn \u015feklindeydi. Bilindi\u011fi gibi a\u015fure g\u00fcn\u00fc muharremin 10. g\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Bu konuda Hz. Peygamber’den nakledilen \u015fu hadis \u00e7ok ilgin\u00e7tir: “Ramazan orucundan ba\u015fka en faziletli oru\u00e7 Allah’a iz\u00e2feten \u015fereflendirilen (yani \u015fehrullah olan) muharrem ay\u0131nda tutulan oru\u00e7tur… ” (M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 202). Ayr\u0131ca Hz. Peygamber Ramazan \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra \u015fevval ay\u0131nda alt\u0131 g\u00fcn oru\u00e7 tutar ve m\u00fcsl\u00fcmanlara tavsiye ederdi. O, bu konuda \u015f\u00f6yle buyurur: “Her kim ramazan orucunu tutar ve buna \u015fevvalden alt\u0131 g\u00fcn daha oru\u00e7 tutup onun ard\u0131ndan g\u00f6nderirse o ki\u015fi b\u00fct\u00fcn seneyi oru\u00e7lu ge\u00e7irmi\u015f gibi olur” (M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 204).<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m’da kurban, Hz. \u0130br\u00e2him’in ge\u00e7irdi\u011fi imtihanlardan sonra y\u00fcce Allah\u2019\u0131n ihsan etti\u011fi ko\u00e7un kurban edilmesini hat\u0131rlatan bir ibadettir. Hz. Peygamber kurban keserek bu ibadeti ifa etmi\u015f, “baban\u0131z \u0130br\u00e2him’in s\u00fcnneti” <\/strong>dedi\u011fi kurban ibadetini hem kendisi yerine getirmi\u015f, hem de \u00fcmmeti kanal\u0131yla g\u00fcn\u00fcm\u00fcze kadar ya\u015fat\u0131lmas\u0131na vesile olmu\u015ftur. Kesilen kurban\u0131n etinden kendisi ve ailesi yer, dost ve arkada\u015flar\u0131na ikram eder, ihtiya\u00e7 sahiplerine g\u00f6nderirdi. Kurban etinden yenilenin de\u011fil ba\u015fkalar\u0131na ikram edilenin kal\u0131c\u0131 oldu\u011funu da s\u0131k s\u0131k tekrarlard\u0131.<\/p>\n

Zek\u00e2t hicretten sonraki y\u0131llarda farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. Peygamber \u015fahsen zengin de\u011fildi, ancak toplanan zek\u00e2t mallar\u0131n\u0131 m\u00fcmk\u00fcn mertebe hi\u00e7 bekletmeden ve geceletmeden gerekli yerlere ve ihtiya\u00e7 sahiplerine da\u011f\u0131t\u0131rd\u0131. Ehl-i beyt, zek\u00e2t mallar\u0131ndan yararlanamazd\u0131. Dolay\u0131s\u0131yla Hz. Peygamber \u00f6mr\u00fc boyunca zek\u00e2t gelirlerinden yararlanmam\u0131\u015f, h\u00e2ne halk\u0131n\u0131 da yararland\u0131rmam\u0131\u015ft\u0131r. Ancak o, hediye kabul eder, kendisine getirilen hediyeye hediye ile mukabelede bulunurdu. Hz. Peygamber inananlar\u0131 zek\u00e2tlar\u0131n\u0131 vermeye ve zek\u00e2t d\u0131\u015f\u0131nda da infak ve tasadduka davet ederdi. Zira bu, di\u011ferk\u00e2ml\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftiriyordu. Veren g\u00f6n\u00fcl hazz\u0131, alan da eksiklerini kar\u015f\u0131layaca\u011f\u0131 i\u00e7in g\u00f6n\u00fcl huzuru hissediyordu. Hz. Peygamber hi\u00e7bir mal\u0131n ihtiya\u00e7 fazlas\u0131 k\u0131sm\u0131n\u0131 elinde ve evinde tutmaz, infak ederdi; kom\u015fular\u0131na ve muhta\u00e7lara g\u00f6nderirdi.<\/p>\n

Hac, hicretin 9. y\u0131l\u0131nda farz k\u0131l\u0131nd\u0131 (bk. el-Hac 22\/26-29). O y\u0131l Hz. Eb\u00fb Bekir hac em\u00eeri tayin edilerek hacc\u0131n esaslar\u0131n\u0131 uygulamal\u0131 olarak insanlara g\u00f6sterdi. Hz. Peygamber ise farz olan ilk ve son hacc\u0131n\u0131 hicretin 10. y\u0131l\u0131nda ger\u00e7ekle\u015ftirdi. Hac g\u00fcnlerinde Arafat’ta Zilhiccenin 9. g\u00fcn\u00fc irad edilen hutbenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda, ashab\u0131 ile bir daha g\u00f6r\u00fc\u015fememe ihtimalinden bahisle ebediyete intikalinden \u00f6nce vedala\u015ft\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hacca “Ved\u00e2 hacc\u0131” denilmi\u015ftir. Yine dinin kemale ve tamama erdi\u011fini bildiren \u00e2yet (bk. el-M\u00e2ide 5\/3) o g\u00fcnlerde n\u00e2zil oldu\u011fu i\u00e7in bu hacca “haccet\u00fc’l-kem\u00e2l ve’t-tem\u00e2m” hacc\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini s\u00f6zle tebli\u011f edip amel\u00ee olarak g\u00f6sterdi\u011fi i\u00e7in “haccet\u00fc’l-bel\u00e2\u011f”, farz olan hacc\u0131n ifas\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in “haccet\u00fc’l-\u0130sl\u00e2m” gibi isimler de verilmi\u015ftir.<\/p>\n

Farkl\u0131 rivayetler olmakla birlikte Hz. Peygamber’in hicretin 7. y\u0131l\u0131nda Hudeybiye umresi, 8. y\u0131l\u0131nda Mekke fethi g\u00fcn\u00fc ifa edilen umre, ayn\u0131 y\u0131l Huneyn ve T\u00e2if seferini m\u00fcteakip ger\u00e7ekle\u015ftirilen umre ve 10. y\u0131lda Ved\u00e2 hacc\u0131 s\u0131ras\u0131nda ifa edilen umre olmak \u00fczere d\u00f6rt umre yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir.<\/strong><\/p>\n

Ashabtan g\u00f6rg\u00fc \u015fahitlerinin verdi\u011fi bilgiye g\u00f6re Hz. Peygamber Kur’an okumay\u0131 ve Kur’\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem’i ba\u015fkas\u0131 okurken dinlemeyi \u00e7ok severdi. O, Kur’an okurken kelimeler gayet a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde anla\u015f\u0131l\u0131yordu, medlere riayet ediyordu, bazen y\u00fcksek sesle, bazen da i\u00e7inden sessizce okuyordu; sesi sadas\u0131 gayet g\u00fczeldi. Sesli okurken sesini sadece etraf\u0131nda ve odada bulunanlar\u0131n duyabilece\u011fi \u015fekilde y\u00fckseltirdi. Tatl\u0131 ve yumu\u015fak bir sesi olan Hz. Peygamber etkileyici bir okuyu\u015fa sahipti. O, Kur’an okurken dinleyenleri bir vecd kaplar ve kendilerini sanki ba\u015fka bir \u00e2lemde hissederlerdi. Tegannide a\u015f\u0131r\u0131 gitmezdi; sunilikten uzak, tabii bir okuyu\u015fu vard\u0131.<\/p>\n

Hz. Peygamber ibadetlerinde devaml\u0131 idi. Terketmez, ara vermez, s\u00fcrekli yapard\u0131. \u00d6mr\u00fc boyunca hi\u00e7bir zaman ibadetlerini b\u0131rakmad\u0131. Ashab\u0131na da en hay\u0131rl\u0131 ibadetin devaml\u0131 yap\u0131lan\u0131 oldu\u011funu s\u00f6ylerdi<\/strong> (Buh\u00e2r\u00ee, \u201cSavm\u201d, 52, \u201cTehecc\u00fcd\u201d, 7, 18, \u201c\u00cem\u00e2n\u201d, 32; M\u00fcslim, \u201cM\u00fcs\u00e2fir\u00een\u201d, 31).<\/p>\n

Hz. Peygamber ibadetin veya din\u00ee bir h\u00fckm\u00fcn asl\u0131n\u0131 koruma kayd\u0131yla her konuda M\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in hep kolay olan\u0131 tercih etmi\u015ftir. Dolay\u0131s\u0131yla zorla\u015ft\u0131rmamak, m\u00fcjdelemek, so\u011futmamak onun uygulad\u0131\u011f\u0131 ve \u00f6nerdi\u011fi bir prensip idi. Her konuda oldu\u011fu gibi ibadette de itidali esas al\u0131r, a\u015f\u0131r\u0131l\u0131ktan uzak olmay\u0131 tavsiye ederdi. Zira a\u015f\u0131r\u0131l\u0131k hel\u00e2k sebebiydi (Buh\u00e2r\u00ee, \u201cRikak\u201d, 18; M\u00fcslim, \u201c\u0130lim\u201d, 4; \u0130bn M\u00e2ce, \u201cZ\u00fchd\u201d, 20). \u00dcmit ile korku aras\u0131nda olmak kulluk \u00e2d\u00e2b\u0131n\u0131n gere\u011fiydi. Bu nedenle, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00fcmitsizli\u011fe d\u00fc\u015fmesini de, yapt\u0131klar\u0131 ibadetlere a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcvenmelerini de uygun g\u00f6rmemi\u015ftir.<\/p>\n

\u0130badetlerde kulluk bilincinin diri tutulmas\u0131na \u00f6nem verir, ki\u015filerin ibadet etme gayretiyle a\u011f\u0131r y\u00fckler alt\u0131na girmesine raz\u0131 olmazd\u0131. Bir defas\u0131nda sah\u00e2beden birinin oru\u00e7 adad\u0131\u011f\u0131 ve oru\u00e7 g\u00fcn\u00fcnde cuma hutbesinde ayakta durmay\u0131, d\u0131\u015far\u0131da g\u00f6lgelenmemeyi ve konu\u015fmamay\u0131 da kastetti\u011fi s\u00f6ylenince Hz. Peygamber bunu do\u011fru bulmad\u0131; o ki\u015finin hutbede oturmas\u0131n\u0131n, g\u00f6lgelenmesinin ve konu\u015fmas\u0131n\u0131n daha uygun olaca\u011f\u0131n\u0131, orucunu bu \u015fekilde tamamlarsa makbul say\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatt\u0131 (Buh\u00e2r\u00ee, \u201cEym\u00e2n\u201d, 31; Eb\u00fb D\u00e2v\u00fbd, \u201cEym\u00e2n\u201d, 19). Nitekim Allah Te\u00e2l\u00e2 da “Allah sizin i\u00e7in kolayl\u0131k istiyor, zorluk istemiyor” (el-Bakara 2\/185)<\/strong> buyuruyordu.<\/p>\n

Hz. Peygamber’in cemaatle ibadet esnas\u0131ndaki baz\u0131 uygulamalar\u0131 da ibadetin \u00f6z\u00fcn\u00fc zedelememek kayd\u0131yla cemaate kar\u015f\u0131 tam bir m\u00fcsamaha i\u00e7inde oldu\u011funu g\u00f6steriyor. Mesel\u00e2 cemaatle namaz esnas\u0131nda saflarda annesiyle birlikte bulunan bir \u00e7ocu\u011fun a\u011flamas\u0131n\u0131 duyunca k\u0131sa bir s\u00fbre okuyarak r\u00fck\u00fb ve secdeye giderdi. \u00c7\u00fcnk\u00fc namaz uzad\u0131k\u00e7a annenin zihni \u00e7ocu\u011fun a\u011flay\u0131\u015f\u0131na tak\u0131l\u0131p kalacakt\u0131.<\/p>\n

Hz. Peygamber’in bilhassa n\u00e2fileleri k\u0131larken, torunlar\u0131n\u0131n omuzuna t\u0131rman\u0131p oyun oynamalar\u0131na engel olmamas\u0131 da onun hem \u00e7ocuk sevgisini hem de ibadetlerde m\u00fcsamahak\u00e2r davranmas\u0131n\u0131 g\u00f6sterir.<\/p>\n

Ashaptan Abdullah b. Amr son derece z\u00e2hid bir zat idi. Her g\u00fcn oru\u00e7 tutuyordu, her gece hatmediyordu; bu y\u00fczden de yeni evli oldu\u011fu halde han\u0131m\u0131ndan uzak duruyordu. Durum Hz. Peygamber’e intikal edince onu \u00e7a\u011f\u0131rarak meseleyi ara\u015ft\u0131rd\u0131. Bu sah\u00e2benin daha fazla sevap kazanma gayretiyle b\u00f6yle davrand\u0131\u011f\u0131n\u0131 anlay\u0131nca da ona, b\u00f6yle yapmas\u0131n\u0131n yanl\u0131\u015f oldu\u011funu, v\u00fccudunun ve ailesinin de \u00fczerinde haklar\u0131n\u0131n bulundu\u011funu s\u00f6yleyip her ayda \u00fc\u00e7 g\u00fcn oru\u00e7 tutmas\u0131n\u0131 ve ayda bir de Kur’an’\u0131 hatmetmesini tavsiye etti. Bundan fazlas\u0131na g\u00fcc\u00fcn\u00fcn yetece\u011fini s\u00f6yleyip daha fazla ibadet etmek i\u00e7in izin istedi\u011finde de ona g\u00fcn a\u015f\u0131r\u0131 oru\u00e7 (savm-\u0131 D\u00e2v\u00fbd) tutmas\u0131n\u0131, haftada bir de Kur’an hatmetmesini \u00f6nerdi (M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 185-193). Y\u00fcce Allah kulun ibadetinden usanmaz, ama kul hastalan\u0131r, yo\u011fun i\u015fe m\u00e2ruz kal\u0131r, ihtiyarlay\u0131p g\u00fc\u00e7ten d\u00fc\u015fer ve y\u00fcklendi\u011fi yo\u011fun ibadetlerin ifas\u0131nda zorlanabilirdi. Nitekim de \u00f6yle oldu. Ya\u015fl\u0131l\u0131k y\u0131llar\u0131nda Abdullah b. Amr’\u0131n, Hz. Peygamber’in g\u00f6sterdi\u011fi kolayl\u0131klardan yararlanmaman\u0131n s\u0131k\u0131nt\u0131s\u0131n\u0131 \u00e7ekti\u011fi s\u00f6ylenir (Buh\u00e2r\u00ee, \u201cFez\u00e2il\u00fc’l-Kur’\u00e2n\u201d, 34; M\u00fcslim, \u201cS\u0131y\u00e2m\u201d, 35).<\/p>\n

Sonu\u00e7 olarak<\/strong> Hz. Peygamber en \u00fcst\u00fcn kulluk \u015fuuruyla ibadetlerini ifa etmi\u015f, Allah’\u0131n r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 her zaman \u00f6n planda tutmu\u015f; iman, ibadet ve davran\u0131\u015f b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc ile \u00fcmmetine \u00f6rnek olmu\u015f, sosyal hayatta din\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa dikkat etmi\u015f, uygun ibadet telakkisini yayg\u0131nla\u015ft\u0131rm\u0131\u015f, ifrat ve tefritten, a\u015f\u0131r\u0131l\u0131ktan uzakla\u015ft\u0131rm\u0131\u015f; \u00e7evresinde, y\u00fcce Allah’a ibadeti en derin haz bilen duyarl\u0131 bir sah\u00e2be kitlesi olu\u015fturmu\u015ftur.<\/p>\n

Bize d\u00fc\u015fen, bu m\u00e2nev\u00ee miras\u0131n ilk uygulay\u0131c\u0131lar\u0131n\u0131 iyi \u00f6\u011frenmek, anlamak, anlad\u0131klar\u0131m\u0131z\u0131 uygulamak ve en uygun yorumlarla g\u00fcn\u00fcm\u00fcze ta\u015f\u0131makt\u0131r.<\/p>\n

Biz bu cildi, Res\u00fbl-i Ekrem’in hicretin 10. y\u0131l\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 hac esnas\u0131nda irad etti\u011fi Ved\u00e2 hutbesiyle, Hz. Peygamber’e, onun ailesinin g\u00fczide fertlerine<\/p>\n

ve ashab\u0131na sal\u00e2t\u00fc sel\u00e2mla bitirmek istiyoruz. Bu hutbe \u00f6zelde M\u00fcsl\u00fcmanlara, genelde ise b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa \u0130sl\u00e2m’\u0131n evrensel mesaj\u0131n\u0131 duyuran, insanlar\u0131n karde\u015fli\u011fini ve e\u015fitli\u011fini, temel hak ve h\u00fcrriyetlere sahip oldu\u011funu vurgulayan \u00f6nemli bir belgedir.<\/p>\n

\u0130ki cihan peygamberi Res\u00fbl-i Ekrem, hicretin 10. y\u0131l\u0131nda hac ibadeti esnas\u0131nda Arafat’ta, 100.000’den fazla M\u00fcsl\u00fcmana hitaben \u015f\u00f6yle buyurdular:<\/p>\n

Ey \u0130nsanlar!<\/p>\n

S\u00f6z\u00fcm\u00fc iyi dinleyiniz! Bilmiyorum, bu seneden sonra sizinle burada belki de bir daha hi\u00e7 bulu\u015famayaca\u011f\u0131m.<\/p>\n

\u0130nsanlar! Bug\u00fcnleriniz nas\u0131l mukaddes bir g\u00fcn ise, bu aylar\u0131n\u0131z nas\u0131l mukaddes bir ay ise, bu \u015fehriniz (Mekke) nas\u0131l mukaddes bir \u015fehir ise, canlar\u0131n\u0131z, mallar\u0131n\u0131z, namuslar\u0131n\u0131z da \u00f6yle mukaddestir, her t\u00fcrl\u00fc tecav\u00fczden korunmu\u015ftur.<\/p>\n

Ashab\u0131m! Yar\u0131n Rabbinize kavu\u015facaks\u0131n\u0131z ve bug\u00fcnk\u00fc her hal ve hareketinizden muhakkak sorulacaks\u0131n\u0131z. Sak\u0131n benden sonra eski sap\u0131kl\u0131klara d\u00f6n\u00fcp de birbirinizin boynunu vurmayas\u0131n\u0131z.<\/p>\n

Bu vasiyetimi burada bulunanlar, bulunmayanlara bildirsin! Olabilir ki bildirilen kimse, burada bulunup do\u011frudan i\u015fitenden daha iyi anlayarak muhafaza etmi\u015f olur.<\/p>\n

Ashab\u0131m!<\/p>\n

Kimin yan\u0131nda bir emanet varsa onu sahibine versin! Faizin her \u00e7e\u015fidi kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r, aya\u011f\u0131m\u0131n alt\u0131ndad\u0131r. L\u00e2kin borcunuzun asl\u0131n\u0131 vermeniz gerekir. Ne zulmediniz, ne de zulme u\u011fray\u0131n\u0131z. Allah’\u0131n emriyle faizcilik art\u0131k yasakt\u0131r. C\u00e2hiliye\u2019den kalma bu \u00e7irkin \u00e2detin her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc aya\u011f\u0131m\u0131n alt\u0131ndad\u0131r. \u0130lk kald\u0131rd\u0131\u011f\u0131m faiz de Abd\u00fclmuttalib’in o\u011flu (amcam) Abbas’\u0131n faizidir.<\/p>\n

Ashab\u0131m!<\/p>\n

C\u00e2hiliye devrinde g\u00fcd\u00fclen kan davalar\u0131 da tamamen kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Kald\u0131rd\u0131\u011f\u0131m ilk kan davas\u0131 Abd\u00fclmuttalib’in torunu (amcazadem) Reb\u00eea’n\u0131n kan davas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u0130nsanlar!<\/p>\n

Bug\u00fcn \u015feytan, sizin \u015fu topraklar\u0131n\u0131zda yeniden tesir ve h\u00e2kimiyetini kurmak g\u00fcc\u00fcn\u00fc ebed\u00ee surette kaybetmi\u015ftir. Fakat siz, bu kald\u0131rd\u0131\u011f\u0131m \u015feyler d\u0131\u015f\u0131nda, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz i\u015flerde ona uyarsan\u0131z bu da onu memnun edecektir. Dininizi korumak i\u00e7in bunlardan da sak\u0131n\u0131n\u0131z.<\/p>\n

\u0130nsanlar!<\/p>\n

Kad\u0131nlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 g\u00f6zetmenizi ve bu hususta Allah’tan korkman\u0131z\u0131 tavsiye ederim Siz kad\u0131nlar\u0131, Tanr\u0131 emaneti olarak ald\u0131n\u0131z; onlar\u0131n namuslar\u0131n\u0131 ve iffetlerini Allah ad\u0131na s\u00f6z vererek hel\u00e2l edindiniz. Sizin kad\u0131nlar \u00fczerinde hakk\u0131n\u0131z, onlar\u0131n da sizin \u00fczerinizde haklar\u0131 vard\u0131r. Sizin kad\u0131nlar \u00fczerindeki hakk\u0131n\u0131z, onlar\u0131n aile yuvas\u0131n\u0131 sizin ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131z hi\u00e7bir kimseye \u00e7i\u011fnetmemeleridir. E\u011fer raz\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131z herhangi bir kimseyi aile yuvan\u0131za al\u0131rlarsa, onlar\u0131 te\u2019dib edebilirsiniz. Kad\u0131nlar\u0131n da sizin \u00fczerinizdeki haklar\u0131, me\u015fr\u00fb bir \u015fekilde, her t\u00fcrl\u00fc yiyim ve giyimlerini temin etmenizdir.<\/p>\n

M\u00fcminleri<\/p>\n

Size bir emanet b\u0131rak\u0131yorum ki ona s\u0131k\u0131 sar\u0131ld\u0131k\u00e7a yolunuzu hi\u00e7 \u015fa\u015f\u0131rmazs\u0131n\u0131z. O emanet Allah’\u0131n kitab\u0131 Kur’an’d\u0131r.<\/p>\n

M\u00fcminleri<\/p>\n

S\u00f6z\u00fcm\u00fc iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz! M\u00fcsl\u00fcman M\u00fcsl\u00fcman\u0131n karde\u015fidir, b\u00f6ylece b\u00fct\u00fcn M\u00fcsl\u00fcmanlar karde\u015ftir. Din karde\u015finize ait olan herhangi bir hakka tecav\u00fcz hel\u00e2l de\u011fildir. Me\u011fer ki g\u00f6n\u00fcl ho\u015flu\u011fu ile kendisi vermi\u015f olsun.<\/p>\n

Ashab\u0131m.!<\/p>\n

Kendinize de zulmetmeyiniz. Kendinizin de \u00fczerinizde hakk\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n

\u0130nsanlar!<\/p>\n

Cen\u00e2b-\u0131 Hak her hak sahibine hakk\u0131n\u0131 (Kur’an’da) vermi\u015ftir. V\u00e2rise vasiyet etmeye l\u00fczum yoktur. \u00c7ocuk kimin d\u00f6\u015fe\u011finde do\u011fmu\u015fsa ona aittir. Zina eden i\u00e7in mahrumiyet vard\u0131r. Babas\u0131ndan ba\u015fkas\u0131na ait soy iddia eden soysuz, yahut efendisinden ba\u015fkas\u0131na intisaba kalkan nank\u00f6r, Allah’\u0131n gazab\u0131na, meleklerin l\u00e2netine ve b\u00fct\u00fcn M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ilencine u\u011fras\u0131n! Cen\u00e2b-\u0131 Hak, bu gibi insanlar\u0131n ne t\u00f6vbelerini ne de adalet ve \u015fahadetlerini kabul eder.<\/p>\n

\u0130nsanlar!<\/p>\n

Yar\u0131n beni sizden soracaklar, ne diyeceksiniz?<\/p>\n

“-Allah’\u0131n el\u00e7ili\u011fini ifa ettin, vazifeni yerine getirdin, bize vasiyet ve \u00f6\u011f\u00fctte bulundun, diye \u015fahadet ederiz” cevab\u0131n\u0131 verdiler.<\/p>\n

Bunun \u00fczerine Hz. Muhammed:<\/p>\n

\u015eahit ol y\u00e2 Rab! \u015eahit ol y\u00e2 Rab! \u015eahit ol y\u00e2 Rab!<\/strong> dedi (\u0130bn Hi\u015f\u00e2m, II, 350; Do\u011fu\u015ftan G\u00fcn\u00fcm\u00fcze B\u00fcy\u00fck \u0130sl\u00e2m Tarihi, I, 542-544).<\/p>\n

\u0130lmihal I, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Yay\u0131nlar\u0131<\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Kur’\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem’de Hz. Peygamber hakk\u0131nda “ve sen elbette y\u00fcce bir ahl\u00e2k \u00fczeresin” (el-Kalem 68\/4) buyurulmakta ve bu y\u00fcce ahl\u00e2ka eri\u015ftirilen sevgili Peygamberimiz yine Kur’\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem’de bize “en g\u00fczel \u00f6rnek” (el- Ahz\u00e2b 33\/21) olarak tan\u0131t\u0131lmaktad\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Hz. Peygamber her hususta oldu\u011fu gibi ibadet hayat\u0131 hususunda da inananlar i\u00e7in en g\u00fczel \u00f6rnektir. Y\u00fcce Allah Kur’\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem’de …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2441,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,5],"tags":[94,566,103,568,569,65,53,80,567],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2440"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2440"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2440\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2442,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2440\/revisions\/2442"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2441"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2440"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2440"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2440"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}