G<\/span>enel De\u011ferlendirme:<\/strong><\/p>\n Kitap konu olarak \u0130slam\u2019da devlet anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 inceliyor. Devlet nedir, hangi \u00f6zelliklere sahip olmal\u0131d\u0131r, devlet ba\u015fkan\u0131 nas\u0131l se\u00e7ilir, ba\u015fkanda hangi \u00f6zellikler bulunmal\u0131d\u0131r, devletler aras\u0131 hukuk gibi konular hakk\u0131nda \u0130slam \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015fleri anlat\u0131l\u0131yor. Sistem tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n ya\u015fand\u0131\u011f\u0131 \u00fclkemizde daha da bir g\u00fcncellik kazanan kitap \u00f6zellikle konuyla ilgilenenler faydal\u0131 olabilir.<\/p>\n \u0130slam Devleti dinamik bir yap\u0131ya sahip olmas\u0131na ra\u011fmen, tarih boyunca, \u0130slam \u00e2limlerine g\u00f6re, \u0130slam Devletlerinde olu\u015fan m\u00fcesseseler dinin esaslar\u0131na aitmi\u015f gibi kabul edilmi\u015ftir. \u0130slamiyetin temel kaynaklar\u0131nda devlet ba\u015fkan\u0131yla ilgili kay\u0131tlar bulunmad\u0131\u011f\u0131 halde, Maverdi’nin ileriye s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc \u00f6zelliklerde kendisinin bilim seviyesinin ve ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemin pay\u0131 oldu\u011fu g\u00f6zden ka\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n Gerek bat\u0131l\u0131 bilim adamlar\u0131, gerekse de onlar\u0131n yanda\u015flar\u0131 olanlar Hz. Ebu Bekir ve Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda \u0130slam devlet anlay\u0131\u015f\u0131nda sapmalar\u0131n ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 ve \u0130slam devlet sisteminin uygulanmas\u0131n\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemektedirler. (Ridde ve Nadr Bin Haccac olaylar\u0131).<\/p>\n H\u00e2lbuki sapma denilen olaylar\u0131n dini bir vecibenin ifas\u0131ndan ziyade amme intizam\u0131n\u0131 sa\u011flamak i\u00e7in vuku buldu\u011funu ve bu t\u00fcr tedbirlere de s\u0131n\u0131r konulamayaca\u011f\u0131n\u0131 dolay\u0131s\u0131yla da \u0130slam devletinden sapman\u0131n s\u00f6z konusu olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmek gerekir.<\/p>\n Bat\u0131l\u0131 bilim adamlar\u0131 (Von Kramer ve Galdzieher vb…) ve bunlar\u0131n yanda\u015flar\u0131 \u0130slam devletinde Kur\u2019an ve S\u00fcnnetin pay\u0131 y\u00fczde birdir diyerek M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kurduklar\u0131 devletin \u0130slamla ilgisiz oldu\u011funu s\u00f6ylemektedirler; oysa ki naslar incelendi\u011finde devlete ancak temel esaslar getirdikleri insanlar\u0131n kaderini y\u00f6neticilerin ihtiras ve karars\u0131zl\u0131klar\u0131ndan kurtard\u0131klar\u0131 ve ayn\u0131 zamanda y\u00f6neticilere geni\u015f alanlar b\u0131rakt\u0131klar\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Hz. Peygamberin s\u00fcnnetlerinden devlet hayat\u0131nda istifade edilenler ba\u011flay\u0131c\u0131 olmayan (\u015fer-i m\u00fcnzel) s\u00fcnnetlerdir. De\u011fi\u015fik uygulamada bulunmak, zaruretler has\u0131l olunca gerekli uygulamay\u0131 yapmak caizdir.<\/p>\n \u0130slam’\u0131n temel kaynaklar\u0131nda amme m\u00fcesseselerine dair bir kaide yoktur. Cihan\u015fum\u00fcl bir din bir millete ve bir \u00e7a\u011fa hitap etti\u011finden ve her k\u00fclt\u00fcr ve her \u00e7a\u011f\u0131n m\u00fcesseseleri farkl\u0131 olaca\u011f\u0131ndan herhangi bir m\u00fcessese vaz’etmemesi tabiidir. \u0130slam devletleri d\u0131\u015far\u0131dan m\u00fcessese dolay\u0131s\u0131yla amme hukuku kaideleri alm\u0131\u015f; ama bunlar\u0131n \u0130slam\u2019\u0131n devlet telakkisiyle \u00e7eli\u015fkili olmamas\u0131na dikkat edilmi\u015ftir. \u00d6rfi hukukta \u0130slam Hukuk’unun kaynaklar\u0131ndan say\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n \u0130slam tarihinde devlet d\u00fczeninin iyice yerle\u015fmesi i\u00e7in f\u0131k\u0131h ve \u015feriat birbirinin m\u00fcteradifi olarak kullan\u0131ld\u0131. Ayet ve hadisler as\u0131ld\u0131r, anlam sebebi ve gayeleri gere\u011fince f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmleri do\u011fmu\u015ftur. Dolay\u0131s\u0131yla bunlar\u0131n birbirinin m\u00fcteradifi olarak kullan\u0131lmas\u0131nda bir engel bulunmad\u0131\u011f\u0131 kabul edilmi\u015ftir. Muhakkak ki erbab\u0131nca bir engel yoktu; fakat bu ayr\u0131m\u0131 yapamayanlar\u0131n nezdinde f\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fc mukaddes bir havaya b\u00fcr\u00fcnd\u00fc. \u0130slam\u2019\u0131n temel kaynaklar\u0131n\u0131n tamamlay\u0131c\u0131 unsuru oldu. F\u0131k\u0131h uzun bir s\u00fcre geli\u015ftirilemeyince ve \u00e7a\u011f\u0131n ihtiya\u00e7lar\u0131na g\u00f6re yorumlanamay\u0131nca da do\u011fan bo\u015fluklar d\u0131\u015far\u0131dan iktibaslarla giderilmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131ld\u0131.<\/p>\n Bu hareket f\u0131kh\u0131n \u015feriatla ayn\u0131 oldu\u011funu kabul edenlerce dinden uzakla\u015fmak olarak nitelendirildi. \u0130ktibaslar\u0131 savunanlarda f\u0131kh\u0131 tenkit ederken dini tenkit durumuna d\u00fc\u015ft\u00fcler. Son d\u00f6nem en b\u00fcy\u00fck \u0130slam devleti olan Osmanl\u0131larda ise \u0130mam-\u0131 Azam ve di\u011fer b\u00fcy\u00fck hukuk kodifikasyonlar\u0131 yapanlar gibi m\u00fc\u00e7tehidler, Gazali seviyesinde \u00e2limler yeti\u015fmemi\u015ftir, Molla H\u00fcsrev, \u0130bn-i Kemal gibi \u015fahsiyetler orijinal ara\u015ft\u0131rmalar yerine eskilerin nakli ile yetinmi\u015fler buda \u0130slam d\u00fcnyas\u0131nda ilmi d\u00fc\u015f\u00fcncenin geli\u015fmesine engel olmu\u015ftur.<\/p>\n Kaynaklar: Kur\u2019an, Hadis, s\u00fcnnet, icma, k\u0131yas-\u0131 fukaha. \u0130slamiyet \u00f6ncesi ve sonras\u0131 \u0130slamiyetle \u00e7at\u0131\u015fmayan \u00f6rfler, Hulefa-i Ra\u015fidin’in uygulamalar\u0131, sorumlu devlet adamlar\u0131n\u0131n y\u00f6netimleri, dini kitaplar, y\u00f6netime ait kitaplar vs.<\/p>\n \u0130slamiyet\u2019te insan tam ve temiz olarak yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. (insan\u0131 en g\u00fczel \u015fekilde yaratt\u0131k …)<\/p>\n Bununla birlikte insan iyi ve k\u00f6t\u00fc cephelere sahiptir. Kur’an’\u0131n nasihatlar\u0131 vaazlar\u0131yla yok edemedi\u011fi k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri, fenal\u0131klar\u0131 yok edebilmek i\u00e7in devlet otoritesine muhta\u00e7t\u0131r. \u201cDevlet ba\u015fkan\u0131 Allah’\u0131n yery\u00fcz\u00fcndeki halifesidir. Sizlerden biri bir \u00fclkeye var\u0131r da orada devlet ba\u015fkan\u0131 olmazsa, oturmas\u0131n \u00e7\u0131ks\u0131n.<\/p>\n Akabe Biadlar\u0131 ile ba\u015flar. 620 y\u0131l\u0131nda 12 Medineli M\u00fcsl\u00fcman \u015f\u00f6yle yemin ediyorlard\u0131 \u201cGerek s\u0131k\u0131nt\u0131 ve gerekse m\u00fczayaka ve gerekse sevin\u00e7 ve s\u00fcrur halinde dinlemek ve itaat etmek ba\u015fta gelir. Ve sen bizim \u00fczerimizde tercihe sahip olans\u0131n. Ve biz emretme yetkisi ta\u015f\u0131yan emire itiraz ve muhalefette bulunmayaca\u011f\u0131z. Allah yolunda bizi k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00f6ren ve horlayan kimsenin ay\u0131plamas\u0131ndan \u00e7ekinmeyece\u011fiz. Allah’a hi\u00e7bir \u015feyi \u015firk ko\u015fmayaca\u011f\u0131z. Aram\u0131zda hi\u00e7bir iftirada bulunmayaca\u011f\u0131z ve senin hi\u00e7bir iyi hareketinde sana kar\u015f\u0131 itaatsizlik etmeyece\u011fiz.\u201d <\/strong><\/p>\n Hz. Peygamber Medine’ye g\u00f6\u00e7 etti\u011finde siyasi ve sosyal hayata kabile anlay\u0131\u015f\u0131 h\u00e2kimdi. Her kabile ayr\u0131 bir hukuki birlik te\u015fkil ediyor ve kendileri d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir otorite tan\u0131m\u0131yordu. (Gerek Yahudiler’ de gerek Araplar aras\u0131nda 6000 m\u00fc\u015frik Arap’a 4000 Yahudi 50 H\u0131ristiyan) Hz Peygamber sahabeleri ve di\u011ferleri ile g\u00f6r\u00fc\u015ferek d\u00fcnyan\u0131n ilk anayasas\u0131 diyebilece\u011fimiz Medine vesikas\u0131n\u0131<\/strong> ortak karar olarak bir metin haline getirdi. Yap\u0131lan anayasa ile fertlerin ve kabilelerin kendi haklar\u0131n\u0131 kendilerinin koruma usul\u00fc kald\u0131r\u0131l\u0131yor, merkezi bir otorite yani devlete tevdi ediliyordu. E\u011fer topluluklar aras\u0131nda bir anla\u015fmazl\u0131k \u00e7\u0131karsa Hz. Peygamber yetkili merci kabul ediliyordu. Anayasan\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zelli\u011fi sadece Medine \u015fehrindeki M\u00fcsl\u00fcmanlara m\u00fcnhas\u0131r olmas\u0131yd\u0131. Medine’ye ilave olunan bir araziye hatta ilerde do\u011facak olan B\u00fcy\u00fck \u0130slam Devletine de tatbik olunabilecek yumu\u015fakl\u0131kta bir anayasa olu\u015fturuldu. Geli\u015fen \u015fartlara g\u00f6re eski h\u00fck\u00fcml\u00fcleri kald\u0131rma ihtiyac\u0131 olmadan yeni idari kaide ve nizamlar ilave edilebilmi\u015ftir.<\/p>\n \u00dclke unsuru:<\/strong> \u0130slam Hukukuna g\u00f6re \u00fclkeler m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve gayri m\u00fcslimlerin idare ve hakimiyetlerine g\u00f6re Dar’ul \u0130slam ve Dar’ul Harp diye ikiye ayr\u0131l\u0131r. Bu tabirler Kur’an da yoktur. Hadisten \u00e7\u0131kar\u0131l\u0131r. Yine de Dar’ul \u0130slam ve Dar’ul Harp’in nas\u0131l olaca\u011f\u0131 bahsi ge\u00e7en hadislerde de tam olarak izah edilmemi\u015ftir. Bu konu \u0130slam Hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n yorumlar\u0131 ile \u015fekillenmi\u015f ve \u00e7ok farkl\u0131 nitelendirilmeler ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. \u0130slam Alimlerinin \u00e7o\u011fu Dar’ul \u0130slam’\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n emniyet i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 yer olarak tarif etmi\u015ftir. Cuma ve bayram namazlar\u0131n\u0131n k\u0131l\u0131nabilmesinde \u00f6l\u00e7\u00fc alm\u0131\u015flard\u0131r. Yinede bu hususta mezhepler aras\u0131 farkl\u0131 anlay\u0131\u015flar vard\u0131r.<\/p>\n N\u00fcfus Unsuru:<\/strong>\u00a0 Ekseriyetin m\u00fcsl\u00fcman olmas\u0131.<\/p>\n Hakimiyet unsuru:<\/strong> \u0130slam \u00fclkesinde bir zulm\u00fcn veya milletin iradesi de\u011fil Allah\u2019\u0131n iradesinin hakimiyeti esasd\u0131r. \u0130slam ve iman Allah’\u0131n hakimiyetine teslim ve kabul demektir. \u0130nkar ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.<\/p>\n Kur’an da devlet \u015fekli veya te\u015fkilat\u0131 hakk\u0131nda herhangi bir ayet yoktur. B\u00f6ylece Kur’an ve s\u00fcnnete uyan zaman\u0131n ihtiya\u00e7lar\u0131na g\u00f6re ortaya \u00e7\u0131kan bir devlet \u015eekli istenmi\u015ftir. ilk \u0130slam Devletinde devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na geli\u015fler d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse bu sonu\u00e7lar ortaya \u00e7\u0131kar. Evvela Kur’an\u2019\u0131 iyi bilen m\u00fcsl\u00fcmanlar kral se\u00e7mediler. Bu krall\u0131k rejiminin mecbur olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steriyordu. Hz. Ebu Bekir Hilafete \u00e7ok dar bir z\u00fcmre taraf\u0131ndan se\u00e7ilmi\u015ftir. Bu klasik kamu hukuku a\u00e7\u0131s\u0131ndan aristokratik bir sistem olarak de\u011ferlendirilir. Hz. Ebu Bekir, Hz. \u00d6mer’i tayin etmi\u015ftir.<\/p>\n Hz. Osman’\u0131 ise bir \u015fura se\u00e7mi\u015ftir. Hz. Ali ve Hz. Muaviye d\u00f6nemi halk demokrasisi niteli\u011fini ta\u015f\u0131mak tad\u0131r. Devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na geli\u015flerde biata riayet edildi\u011fi i\u00e7in \u0130slam Devletini despotizme kapal\u0131 oldu\u011funu rahat\u00e7a s\u00f6yleyebiliriz. Netice olarak denilecek \u015fey \u0130slam devleti insan idrakinin anlayamayaca\u011f\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fcde bir elastiki yap\u0131dad\u0131r. Devlet \u015fekli devrin icaplar\u0131na \u00fcmmetin durumuna k\u00fclt\u00fcr seviyesine, siyasi \u015fartlar co\u011frafyan\u0131n ve zaman\u0131n imkan ve zaruretlerine g\u00f6re belli edilir.<\/p>\n \u0130slam Devletinde M\u00fcesseseler<\/strong><\/p>\n Haricilere g\u00f6re devlet ba\u015fkan\u0131 se\u00e7memek en iyisidir. \u0130htiya\u00e7 duyulduk\u00e7a m\u00fcsl\u00fcmanlar toplanarak h\u00fck\u00fcmet i\u015flerini y\u00fcr\u00fctebilirler. Mutezileye g\u00f6re e\u011fer halk\u0131n i\u00e7inde ihtilaf yoksa devlet ba\u015fkan\u0131na da ihtiya\u00e7 yoktur. Bir k\u0131sm\u0131 mutezile alimleri ise imam kararla\u015ft\u0131rman\u0131n farz oldu\u011funu s\u00f6ylerler. Ehli S\u00fcnnet, Murcie ve \u015eia mezhepleri imam\u0131n l\u00fczumunu kabul ederler.<\/p>\n Baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re bu aklen, baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re ise dinen vaciptir. \u0130mam\u0131n se\u00e7ilmesi ve biat aktinin yap\u0131lmas\u0131 \u00fcmmet i\u00e7in farz\u0131 kifayedir. Hal ve akt ehli imam\u0131 se\u00e7ince, b\u00fct\u00fcn halka i\u00e7in bu imam vacip olur. Ehli S\u00fcnnete g\u00f6re iyi veya facir mutlaka bir imam olmal\u0131d\u0131r. Hz. Peygamberin naa\u015f\u0131 defnedilmeden \u00f6nce hilafet tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n ba\u015flamas\u0131 ashab\u0131n bu husustaki hassasiyetini g\u00f6sterir.<\/p>\n \u0130slam devletinin ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in kullan\u0131lan \u00fcnvanda birlik yoktur. Halife, melik, imam denebilece\u011fi gibi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z yazarlar\u0131na g\u00f6re devlet ba\u015fkan\u0131 tabiri de denilebilir.<\/p>\n Halifenin Kurey\u015f’ten olaca\u011f\u0131 mevzuuda tart\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. \u0130bni Haldun, Meverdi, Muhammed El M\u00fcbarek, G\u00fcrcani ve baz\u0131 alimler Kurey\u015f’ten olmas\u0131n\u0131n \u015fart olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir.(Allah kat\u0131nda \u00fcst\u00fcnl\u00fck ancak takva iledir.)<\/p>\n Devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na geli\u015f yollar\u0131 3 tanedir. Se\u00e7im(Biat), tayin veya \u00f6nceden kabul(akt) ve zorla devlet ba\u015fkan\u0131 olmak.<\/p>\n Hukuki nitelik bak\u0131m\u0131ndan devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 bir \u00e7e\u015fit mukavele olarak de\u011ferlendirilmi\u015ftir.<\/p>\n Devlet Ba\u015fkanlar\u0131nda Aranan \u015eartlar.<\/strong><\/p>\n Her ne kadar \u0130slam bilginleri belli bir devlet \u015fekli vaz edilmemesinden amme hukuku \u00fczerinde \u00e7ok durmam\u0131\u015flarsa da devlet ba\u015fkanlar\u0131n\u0131n hangi \u00f6zelliklere sahip olmas\u0131 gerekti\u011fi titizlikle incelenmi\u015f, \u00fcmmetin kaderi devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 makam\u0131nda bulunan\u0131n \u015fahsiyetine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131ya ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kabul edilmi\u015ftir. Ehli S\u00fcnnet alimlerinin \u00e7o\u011fu devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na fazilet ve liyakat\u00e7e en ileri olmas\u0131 gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Taftazani eftal varken meftul\u00fcn imametini ancak baz\u0131 durumlarda din ve m\u00fclk ile ilgili nasihatlar\u0131 y\u00fcr\u00fctmede daha kuvvetli ise kabul etmi\u015flerdir.<\/p>\n Harici, Mutezile, Murcie ve \u015eia’n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu\u00a0 eftal varken meftul\u00fcn imameti caiz de\u011fildir der. Ehli S\u00fcnnet ise meziyetlerin \u015fartlar\u0131na g\u00f6re de\u011fi\u015fece\u011fini ve kimin daha iyi oldu\u011funun bilinemeyece\u011fini s\u00f6yler. Maverdi se\u00e7ilecek ki\u015filerin \u00f6zelliklerini \u015f\u00f6yle s\u0131ralam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n Halifelik(\u0130mamet) makam\u0131ndaki kimseler i\u00e7in \u015fu \u00f6zellikler bulunmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n C\u00fcrcani imam\u0131n Ha\u015fimi olmas\u0131n\u0131, dinin b\u00fct\u00fcn meselelerini bilmesini, masum olmas\u0131n\u0131 bat\u0131l \u015fartlardan saym\u0131\u015ft\u0131r. Ona g\u00f6re b\u00f6yle bir g\u00f6revde aranacak olan ne zenginlik ne z\u00fcht nede takvad\u0131r. B\u00f6yle bir g\u00f6rev i\u00e7in aranacak olan kutsal almayan ilim ve ayn\u0131 zamanda fiziki kabiliyetler ile askeri ve diplomatik maharetlerdir. Hanefiler devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131n m\u00fc\u00e7tehit olmas\u0131n\u0131 \u015fart g\u00f6rmez. Dinin h\u00fck\u00fcmlerine ve devlet idaresine vukufiyeti yeterli g\u00f6r\u00fcrler. \u0130slam\u0131n temel kaynaklar\u0131nda devlet ba\u015fkanlar\u0131nda en \u00e7ok aranan \u015fartlar adil almak, ak\u0131ll\u0131 almak, ergin olmak ve m\u00fcsl\u00fcman olmakt\u0131r. Maverdi kad\u0131ndan devlet ba\u015fkan\u0131 olamaz diye bir \u015fey dememektedir.<\/strong><\/p>\n Bu hususta \u0130mam Gazali’in ve Kad\u0131 Beydavi’nin dayand\u0131\u011f\u0131 deliller yeterli g\u00f6r\u00fclmemektedir.(kad\u0131n\u0131n imam olmas\u0131nda. \u0130mam=devlet ba\u015fkan\u0131)<\/p>\n \u0130slam hukukunda halifelik \u0130slam \u00fcmmeti \u00fczerinde genel tasarrufta bulunma yetkisidir. Bunun manas\u0131 imam\u0131n Hz. Peygamber ad\u0131na din ve d\u00fcnya i\u015flerinde umumi riyasetidir. H\u00fck\u00fcmdar hatadan azade olmad\u0131\u011f\u0131ndan aynen di\u011fer tebaa gibi kanuna ba\u011fl\u0131d\u0131r. Ki\u015filere verdikleri zararlar\u0131 \u00f6demekle m\u00fckelleftirler.<\/p>\n Ka\u00e7 Tane Devlet Ba\u015fkan\u0131 Olabilir<\/strong><\/p>\n \u0130slam devletinde birlik Hz. Peygamber, Hulefa-i Ra\u015fidin d\u00f6nemi ile Emevilerin ilk y\u0131llar ile devam etmi\u015ftir<\/p>\n \u0130slam\u0131n temel kaynaklar\u0131nda d\u00fcnyada birtek \u0130slam devleti olacak diye bir kay\u0131t bulunmad\u0131\u011f\u0131ndan bu konu hukuk\u00e7ular\u0131n tart\u0131\u015fmalar\u0131na sebep olmu\u015ftur. Mesela Maverdi Abbasilerin d\u0131\u015f\u0131nda m\u00fcsl\u00fcman devletlerin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131na halifeden men\u015fur almalar\u0131 gerekti\u011fini\u00a0 ileri s\u00fcr\u00fcyordu. Hatta Y\u0131ld\u0131r\u0131m Beyaz\u0131t’\u0131n da devrin Abbasi Halifesinden men\u015fur istedi\u011fi bilgilerimiz aras\u0131ndad\u0131r.<\/p>\n \u0130slam d\u00fcnyas\u0131nda bir imam olabilece\u011fini ileriye s\u00fcrenlerin amac\u0131 fitnelerin do\u011fmas\u0131yla nizam\u0131n bozulmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemektir.<\/p>\n Kopacak fitneyi \u00f6nlemek i\u00e7in imam\u0131n birli\u011fine dair hadislerde birli\u011fin bir devlette mi yoksa yery\u00fcz\u00fcnde mi olaca\u011f\u0131 lafzen belirtilmedi\u011finden baz\u0131 yanl\u0131\u015f anla\u015f\u0131lmalar olmaktad\u0131r.<\/p>\n Hadiste `Kim bir imama biat ederek anla\u015fma musafahas\u0131n\u0131 yaparsa g\u00fcc\u00fc yetti\u011fince ona itaat etsin. Bir ikincisi \u00e7\u0131k\u0131pta evvelkisi ile nizaya kalk\u0131\u015facak olursa onun boynunu vurun. Birinci biat\u0131n\u0131za sad\u0131k kal\u0131n, gere\u011fini ifa edin. Birincilere borcunuzu \u00f6deyin” cevab\u0131n\u0131 vermi\u015flerdir. Her iki hadiste de ayn\u0131 devlet kasdedilmektedir. \u0130ki imam varsa hangisi \u00f6nce se\u00e7ilmi\u015fse hak onundur. \u0130kisi beraber se\u00e7ilmi\u015fse ikisi de imam de\u011fildir. Devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131n hak ve yetkisi ulemaca \u015f\u00f6yle form\u00fclle\u015ftirilmi\u015ftir. “Caizde Ul\u00fcl Emrin hakk\u0131 tasarrufu vard\u0131r. \u015eeriat\u0131n menetmedi\u011fi \u015feyleri menedebilir.”<\/p>\n Devletlerle ile ilgilenmi\u015f b\u00fct\u00fcn \u0130slam bilginleri imam\u0131n en \u00f6nemli g\u00f6revinin adaletin tevzii oldu\u011funda ittifak etmi\u015flerdir. Devlet ba\u015fkan\u0131 adaletin tevzi ile bizzat me\u015fgul olmaktan ziyade adalet tevziini yapabilecek mekanizmay\u0131 kurmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Zira adalet hukuk bilgisini gerektirir. Devlet ba\u015fkan\u0131 bu bilgilerden mahrum olabilir.<\/p>\n Ebu Hanife ve di\u011fer Irakl\u0131 hukuk\u00e7ulara g\u00f6re Cuma imaml\u0131\u011f\u0131 devlet reisinin \u00f6nemli g\u00f6revlerinden birisidir. Kanaatlerince Cuma namazlar\u0131 ancak devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131n veya onun tayin edece\u011fi birisinin haz\u0131r bulunmas\u0131 ile sahih olur.<\/p>\n Hanefilerin Cuma imaml\u0131\u011f\u0131na hayati \u00f6nem vermeleri, devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 ile halk\u0131n veya tayin edilen imamla halk\u0131n bir araya gelmesini sa\u011flamak i\u00e7indir.<\/p>\n Devlet Te\u015fkilat\u0131n\u0131n Olu\u015fmas\u0131<\/strong><\/p>\n Hz. \u00d6mer devrinde \u0130slam devletinin o zamanki ba\u015fkenti olan Medine\u2019ye mal ve para gelmeye ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda bunlar\u0131n kontrol alt\u0131na al\u0131nmas\u0131 i\u00e7in Beyt\u00fcl Mal kuruldu. Di\u011fer m\u00fcesseselerin olu\u015fmas\u0131 da ihtiya\u00e7lar\u0131n zorlamas\u0131 ile olmu\u015ftur. Vezirlik m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n icad\u0131 de\u011fildir. \u0130ranl\u0131’lardan al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130ki t\u00fcrl\u00fc vezirlik vard\u0131r. Tefviz ve Tenviz Vezareti.:<\/p>\n Vezareti Tefviz,<\/strong> Veliaht tayini, devlet ba\u015fkan\u0131n tayin etti\u011fi memuru azletme ve devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 makam\u0131ndan istifa etme makam\u0131n\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda yetkilidir. Bunu i\u00e7in (seni vezirli\u011fe tayin ettim s\u00f6z\u00fc yetmez) Tam yetkili kelimesi kullanmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n Vezareti Tenfiz’de<\/strong> ise devlet ba\u015fkan\u0131 taraf\u0131ndan verilen bir emri ifa s\u00f6z konusudur. Vezareti Tenfizin say\u0131s\u0131 birden fazla olabilir. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda bir \u015fura meclisi birde umumi meclis vard\u0131. Umumi meclis ender kar\u015f\u0131la\u015f\u0131lan meselelere dair toplan\u0131lan ve m\u00fcsl\u00fcman kabile ileri gelenlerinden meydana gelen bir meclisti. Bu meclisin celseleri g\u00fcnlerce s\u00fcrer, \u015fah\u0131slar korkusuzca h\u00fcr konu\u015furlard\u0131. \u0130slam D\u00fcnyas\u0131nda ilk divan\u0131 tesis eden Hz. \u00d6mer\u2019dir<\/strong>.<\/p>\n Rasulullah’\u0131n eyaletlere g\u00f6nderdi\u011fi valiler kazai, idari, askeri i\u015flere bakar, vergilerin toplanmas\u0131n\u0131 sa\u011flarlard\u0131. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda valilik ve kad\u0131l\u0131k ayr\u0131lm\u0131\u015f, kad\u0131lar \u0130slam hukukuna vak\u0131f \u015fah\u0131slardan se\u00e7ilmi\u015ftir. Kad\u0131lar\u0131 valiler tayin eder fakat h\u00fck\u00fcm vermesine kar\u0131\u015fmazlard\u0131. Abbasiler d\u00f6neminde kad\u0131lar\u0131n g\u00f6rev ve yetkileri geni\u015fledi. Vak\u0131flar, emniyet, belediye, darphane, beyt\u00fcl mal m\u00fcesseselerinin sorumlulu\u011funu da \u00fcstlendiler. \u00dclkeyi il, il\u00e7e, bucak gibi birimlere ay\u0131rarak adem-i merkeziyete ba\u015fvuran Hz. \u00d6mer’dir.<\/strong> \u00d6mer Bin Abdulaziz zaman\u0131nda m\u00fcft\u00fcl\u00fck kad\u0131n\u0131nda ba\u015fvurdu\u011fu yarg\u0131 organ\u0131n\u0131 tamamlayan bir unsur olarak olu\u015fturuldu. \u00dcmmetin fetva alabilece\u011fi makam olarak kurulan m\u00fcft\u00fcl\u00fck hukuki veya dini sorulara cevap veriyordu. Hukuk bilgini oldu\u011funa inan\u0131lan her m\u00fcsl\u00fcman\u0131n m\u00fcft\u00fcl\u00fck haricinde bu i\u015fi yapabilme serbestiyeti kald\u0131r\u0131lmam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130slam devletinde as\u0131l olan te\u015fkilat de\u011fil devletin g\u00f6rece\u011fi vazifedir. Kitabul Hara\u00e7tan \u00f6\u011frendi\u011fimize g\u00f6re memurlar T\u00fcrk At\u0131na binmeyeceklerine, ince zarif elbise giymeyeceklerine kap\u0131lar\u0131nda hizmet\u00e7i bulundurmayacaklar\u0131na s\u00f6z verirlerdi.<\/p>\n Tayin edilen ki\u015finin mal ve m\u00fclk\u00fcn\u00fcn tam listesi yap\u0131l\u0131r ve mali durumundaki art\u0131\u015flar kontrol edilirdi. \u0130slam devletinde kad\u0131nlarda devlet d\u0131\u015f\u0131 kabul edilmemi\u015flerdir ve g\u00f6rev alabilecekleri s\u00f6ylenmi\u015ftir. Ebu Hanife ve Taberiye g\u00f6re kad\u0131nlar hakim olabilirler.<\/strong> Maverdiye g\u00f6re kad\u0131nlar vezirlik yapamazlar. Hz. Peygamber devlet i\u015flerinde gayri M\u00fcslimlerden yararlanmakta sak\u0131nca g\u00f6rmemi\u015ftir. <\/strong>Maverdi’ye g\u00f6re yabanc\u0131lar tenfiz veziri olabilir, tefviz veziri olamazlar.<\/p>\n Bir Hukuk Devleti mi?<\/strong><\/p>\n Gerek akabe biatlar\u0131, gerek Medine\u2019de ilk \u0130slam devleti kurulurken gayrim\u00fcslimlerle yap\u0131lan anla\u015fma \u0130slam devletinin hukukilik esas\u0131na g\u00f6re te\u015fekk\u00fcl etti\u011fini bize g\u00f6stermektedir. Devlet ba\u015fkan\u0131 bir yana \u0130slam\u2019da bizzat Hz. Peygamber bile ba\u015f\u0131na buyruk de\u011fildir. S\u00fcnnetin mahiyeti gere\u011fince bilinmedi\u011finden Hz. Peygamberin devlet hayat\u0131ndaki uygulamalar\u0131nda Hulefai Ra\u015fidin D\u00f6neminde de\u011fi\u015fiklik yap\u0131l\u0131nca bu baz\u0131lar\u0131nca sapma olarak nitelendirilmi\u015ftir. Mesalihi ammeyi idare yolunda yap\u0131lan tasarruf ve h\u00fck\u00fcmlerin hangileri oldu\u011fu ve ba\u011flay\u0131c\u0131l\u0131k \u00f6zelli\u011finin bilinmesi gerekir. Mesela Peygamberimizin \u201cBir kimse sahipsiz \u00f6l\u00fc bir topra\u011f\u0131 i\u015fleyerek diriltse o yer onundur\u201d hadisi m\u00fcctehidi izma g\u00f6re efendimizin \u0130mam\u00fc-l m\u00fcslimin vasf\u0131 ile s\u00f6yledi\u011fi h\u00fck\u00fcmd\u00fcr. Dolay\u0131s\u0131 ile peygamberimizin bu s\u0131fatla verdi\u011fi h\u00fck\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015fin ba\u015fka ferdin yapabilmesi ancak h\u00fck\u00fcmetin m\u00fcsaadesiyle olabilir. Nebi\u2019den (sas) sad\u0131r olan her \u015fey \u00fcmmeti i\u00e7in hukuken ba\u011flay\u0131c\u0131 de\u011fildir. Hz. \u00d6mer’in yapt\u0131\u011f\u0131 de\u011fi\u015fikliklerde dini mahiyette olmad\u0131\u011f\u0131ndan dinden sapma olmaz.<\/p>\n \u0130nsan hal ve hareketlerinin \u00e7o\u011funu meydana getiren, ne iyi nede k\u00f6t\u00fc denemeyen fiillerdir. Kanun koyucu m\u00fcbah fiilleri d\u00fczene sokmak i\u00e7in her zaman m\u00fcdahale edebilir. Kur\u2019an ve s\u00fcnnetin me\u015fru k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 baz\u0131 hususlar\u0131, k\u00f6t\u00fc neticeleri \u00f6nlemek i\u00e7in sonradan men etmi\u015flerdir. (Mesela ehli kitaptan kad\u0131nla evlenme ve \u015eam ve Irak mevkiinde arazinin 4\/5 inin gazilere da\u011f\u0131t\u0131m\u0131)<\/strong>\u00a0 Sahabiler daha \u00f6nce benzeri ge\u00e7memi\u015f baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlere hay\u0131rl\u0131d\u0131r diyerek benimsemi\u015ftir.<\/p>\n Kur’an-\u0131 Kerim’in mushaf halinde toplan\u0131lmas\u0131, fiyatlar\u0131n kontrol\u00fc ve Hz. Osman\u2019dan itibaren Cuma i\u00e7in minareden okunan ilk ezan\u0131 burada zikredebiliriz.<\/strong><\/p>\n Kur\u2019an ve s\u00fcnnetten sonra \u0130slam hukukunun bir kayna\u011f\u0131 da \u201cicma\u201dd\u0131r<\/strong>. Hukuk\u00e7ular ancak Kur\u2019an ve hadisler bir konuda h\u00fck\u00fcm getirmemi\u015fse Kur\u2019an ve hadiste yeralan ifade ve terimler \u00e7e\u015fitli yorumlara a\u00e7\u0131kl\u0131k b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015fsa hukuk kaidesi istihra\u00e7 etmek i\u00e7in icmaya ba\u015fvurabilirler.<\/p>\n \u0130slam\u0131n temel kaynaklar\u0131na istinat eden hukukun (\u015feriat\u0131n) yan\u0131 s\u0131ra genellikle kamu ile ilgili konularda olmak \u00fczere \u00f6rfi hukuk do\u011fmu\u015ftur. Elbette bu hukuk hakk\u0131nda \u015feri bir h\u00fck\u00fcm bulunmayan konularda s\u00f6z konusu olabilir. Burada as\u0131l olan unsur kamu yarar\u0131d\u0131r.<\/p>\n Devletin veya devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131n g\u00f6revi kanun yapmak de\u011fil, kanuna bizzat uymak ve tebay\u0131 bizzat uydurmakt\u0131r. \u0130slam hukuku bize a\u015f\u0131r\u0131 bir hukuk \u00f6rne\u011fi vermektedir. Ki\u015finin haklar\u0131 ne devletin nede halife veya h\u00fck\u00fcmdar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildir. Kur\u2019an\u2019\u0131n, s\u00fcnnetin ve meri hukukun \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr.<\/p>\n Kanunla\u015ft\u0131rma Hareketi:<\/strong> Kanunla\u015ft\u0131rma Hareketini kamu hukuku ve \u00f6zel hukuk olmak \u00fczere ikiye ay\u0131rmak gerekir. \u0130lk kanunla\u015ft\u0131rma hareketi Hz. Peygamberimizin Medine’ye Hicreti ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer di\u011fer devletlerin te\u015fkilatlar\u0131n\u0131 ve bu devletlerdeki y\u00f6netimleri ve bu y\u00f6netimdeki usulleri inceletirdi. Kabule \u015fayan bulduklar\u0131n\u0131 almaktan imtina etmezdi. Arazi ve g\u00fcmr\u00fck vergileri, devlet memurlu\u011fu, murakabe ve muhasebe hakk\u0131nda d\u00fczenleme yapan kanunlar\u0131 \u0130ran ve Suriye’den alm\u0131\u015ft\u0131r. Cizye’ye at\u0131f yapan Taberi (bunlar \u00a0Hz.\u00d6mer’in \u0130ran\u2019\u0131 fethetti\u011fi zamanki kanunlard\u0131r) diye yazar. Dolay\u0131s\u0131 ile yabanc\u0131 devletlerin kanunlar\u0131n\u0131 ve m\u00fcesseselerini almakta, ideolojik bir mahiyet ta\u015f\u0131mad\u0131\u011f\u0131 m\u00fcddet\u00e7e mahsur g\u00f6r\u00fclmemi\u015ftir.<\/p>\n Abbasiler zaman\u0131nda kamu hukuku ile alakal\u0131 kitaplar yaz\u0131lmaya ba\u015flanm\u0131\u015ft\u0131r. Kanuna ihtiya\u00e7 g\u00f6sterdi\u011fi durumlarda yetkili organlar kanun vazedebilmekteydi. Yaz\u0131lan kitaplar, \u00e7\u0131kar\u0131lan kanunlar devlet m\u00fcdahalesinden uzakta engin bir h\u00fcrriyetle \u00f6zel hukuku geli\u015fmi\u015ftir. Durum b\u00f6yle olmas\u0131na ra\u011fmen hicri 3. yy’dan son \u0130slam\u2019da i\u00e7tihat kap\u0131s\u0131n\u0131n kapand\u0131\u011f\u0131 belirtilmi\u015ftir. Oysaki mezhep imamlar\u0131 dahil kendi g\u00f6r\u00fc\u015flerinden daha iyisine ula\u015f\u0131labilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f, hatta baz\u0131lar\u0131 ayn\u0131 m\u00fclahaza ile talebelerinin \u00f6n\u00fcn\u00fc t\u0131kamamak i\u00e7in derslerinde onlar\u0131 not almaktan menetmi\u015ftir. Baz\u0131 bilim adamlar\u0131 ile i\u00e7tihat kap\u0131s\u0131 kapanmam\u0131\u015ft\u0131r. Ama o kap\u0131dan ge\u00e7ecek insan yeti\u015fmemi\u015ftir \u015feklinde a\u00e7\u0131klamalar yapmak zorunda kalm\u0131\u015flard\u0131r. Bilhassa bat\u0131l\u0131 bilginler \u0130slamiyet\u2019in Hristiyanl\u0131k gibi teokratik bir d\u00fczen getirdi\u011fine inanm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n Oysaki din adamlar\u0131 s\u0131n\u0131f\u0131 \u0130slamiyet\u2019te mevcut de\u011fildir. Din bir z\u00fcmrenin hukuk anlamas\u0131 ve yorulmamas\u0131 i\u00e7in de\u011fil b\u00fct\u00fcn insanl\u0131k i\u00e7in nazil olmu\u015ftur. Bunun yan\u0131nda devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 ile dini liderli\u011fin ayr\u0131 elde toplanaca\u011f\u0131na dair \u0130slam\u0131n temel kaynaklar\u0131nda bir h\u00fck\u00fcm yoktur. Ayr\u0131ca \u0130slamda Hristyanl\u0131k’ta oldu\u011fu gibi dini liderlik gibi bir m\u00fcessese s\u00f6z konusu da de\u011fildir. Zaman zaman Hz. S\u00fcleyman ve Hz. Muhammed’te (s.a.s) oldu\u011fu gibi peygamberlik ve devlet ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 bir yerde toplanm\u0131\u015f ve zaman zamanda ayr\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r. (Hz. \u0130smail) Kur\u2019an da ge\u00e7en bu yorumlara dayanan \u0130slam hukuk\u00e7ular\u0131, \u0130slam devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131 d\u00fcnyevi, uhrevi olarak ay\u0131rm\u0131\u015flard\u0131r. Teokratik devlet yan\u0131lg\u0131s\u0131n\u0131n bir kayna\u011f\u0131 da sultanlar\u0131n baz\u0131lar\u0131n\u0131n devrin halifelerinden men\u015fur olmalar\u0131d\u0131r. Halbuki bunun en b\u00fcy\u00fck sebebi \u0130slam d\u00fcnyas\u0131nda say\u0131s\u0131 artan devletlerin aralar\u0131nda bir kar\u0131\u015f\u0131kl\u0131k do\u011fmas\u0131na engel olmakt\u0131r. B\u00f6ylece n\u00fcfuzu korunan halifelikle \u0130slam birli\u011fi sa\u011flanm\u0131\u015f oluyordu. Teokrasi iddias\u0131n\u0131n ba\u015fka bir kayna\u011f\u0131 da \u0130slam hukukunun ilahi kaynakl\u0131 olmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n Ancak daha \u00f6ncede belirtildi\u011fi gibi \u0130slam devlet d\u00fczeninin di\u011fer devlet d\u00fczenlerinden fark\u0131 \u0130slam devletinde insanlar\u0131n kaderinin y\u00f6neticilere b\u0131rak\u0131lmamas\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 realist olarak ele alan \u0130slamiyet zul\u00fcmlerin \u00f6n\u00fcne ge\u00e7mek i\u00e7in hukuka kaynakl\u0131k etmektedir. \u0130nsan haklar\u0131n\u0131n s\u00fcbjektifli\u011fi insan iradesinin karars\u0131zl\u0131\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse ak\u0131l ve iradenin yegane kaynak olamayacaklar\u0131na rahatl\u0131kla var\u0131l\u0131r. \u0130slamiyetin temel kaynaklan kamu hukuku alan\u0131nda ge\u00e7erli olan yasalar getirmemi\u015ftir.<\/p>\n Genel olaraktan bu hususlar\u0131n d\u00fczenlenmesi y\u00f6netenlere b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Temel kaynaklar incelendi\u011finde hukuk\u00e7ulara baz\u0131 s\u0131n\u0131rlamalarda getirilmi\u015ftir. Bu s\u0131n\u0131rlamalar zina, katl, k\u0131sas, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, miras gibi belli olan hususlardad\u0131r. \u0130slam hukukunda insan hayat\u0131n\u0131 esas ku\u015fatan tavsiye edilen fiillerle tavsiye edilmeyen mekruh hareketlerdir. M\u00fcbah say\u0131lan fikirler ise bundan daha geni\u015f yer kaplar. \u0130slam hukukunda bu m\u00fcbah dairesini daha geni\u015f yapan bir h\u00fck\u00fcm de zaruretin mahzurat\u0131 m\u00fcbah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 h\u00fckm\u00fcd\u00fcr.<\/p>\n \u0130slam Devletinde ki\u015fi do\u011fu\u015ftan getirdi\u011fi esasl\u0131 ve ezeli haklarla m\u00fccehhez olarak devletin kar\u015f\u0131s\u0131nda yer al\u0131r. Devlet ki\u015filerin refah ve saadetlerini temin, h\u00fcrriyetlerini korumak bak\u0131m\u0131ndan vas\u0131tad\u0131r. Ki\u015fi su\u00e7u ispat edilene kadar masumdur. \u0130slam\u0131n temel kaynaklar\u0131 h\u00fcrriyeti tahdit etmemi\u015f sadece s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 \u00e7izmi\u015ftir. Yeni h\u00fcrriyetler s\u00f6z konusu olunca \u0130slamda yerlerinin olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n de\u011ferlendirilmesi gerekir. \u00c7a\u011f\u0131m\u0131z anayasa ilmine g\u00f6re \u0130slam\u0131n getirdi\u011fi h\u00fcrriyetleri \u015f\u00f6yle tavsif etmek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.<\/p>\n Ki\u015fi g\u00fcvenli\u011fi<\/strong><\/p>\n Mesken dokunulmazl\u0131\u011f\u0131<\/strong><\/p>\n Seyahat h\u00fcrriyeti<\/strong><\/p>\n \u0130nan\u00e7 h\u00fcrriyeti<\/strong><\/p>\n G\u00f6r\u00fc\u015f ve d\u00fc\u015f\u00fcnce h\u00fcrriyeti<\/strong><\/p>\n \u00c7al\u0131\u015fma ve kazanma h\u00fcrriyeti<\/strong><\/p>\n M\u00fclk edinme ve yerle\u015fme h\u00fcrriyeti<\/strong><\/p>\n \u0130slam hukukunda herhangi bir fiil kanunlarda su\u00e7 olarak yer alm\u0131yorsa faili cezaland\u0131r\u0131lamaz. Yine i\u015flemde as\u0131l olan h\u00fcrriyetlerdir.<\/p>\n \u0130slam Devletinin Esaslar\u0131<\/strong><\/p>\n Kuvvetin kanunda toplanmas\u0131<\/strong><\/p>\n Adalet<\/strong><\/p>\n Dayan\u0131\u015fma (M\u00fc\u015favere)<\/strong><\/p>\n Liyakat<\/strong><\/p>\n Sosyal dayan\u0131\u015fma<\/strong><\/p>\n Cemiyet halinde ya\u015faman\u0131n asgari \u015fartlar\u0131n\u0131 d\u00fczenleyen vahiyler s\u0131n\u0131rl\u0131d\u0131r. Bunlar daha ziyade hayat\u0131 d\u00fczenleyen hukuka kaynakl\u0131k etmektedirler. Temel kaynaklarda en \u00e7ok adalet \u00fczerinde durulmu\u015ftur.<\/p>\n \u0130slamda en kutsal de\u011fer. Hakk\u0131 sahibine ula\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Adalet ancak kanun \u00f6n\u00fcnde e\u015fitlikle m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bu hususta Hz. Peygamber’e bile bir ayr\u0131cal\u0131k tan\u0131nmam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130slamiyet M\u00fcsl\u00fcmanlarla gayrim\u00fcslimlerle bir arada ya\u015famalar\u0131n\u0131 ve z\u0131mmilerin hukuklar\u0131n\u0131 g\u00f6zetmeyi temel bir ilke olarak kabul etmi\u015ftir. Cezai ve medeni kanunlar nazar\u0131nda m\u00fcsl\u00fcman, z\u0131mmi fark\u0131 yoktur. Z\u0131mmiler kendi ya\u015fad\u0131klar\u0131 b\u00f6lgelerde kendi kanunlar\u0131n\u0131 uygulamakta serbesttirler. \u015eayet z\u0131mmiler mecbur olmad\u0131klar\u0131 askerlik hizmetini yaparlarsa cizyeden vazge\u00e7ilir ve kendilerine hizmetinin bedeli \u00f6denir. \u0130slam ceza hukukunda su\u00e7lar\u0131n \u015fahsili\u011fi ilkesi vard\u0131r.<\/p>\n Devlet hayat\u0131nda m\u00fc\u015favere mevzuu \u00fczerinde de \u00e7ok\u00e7a durulmu\u015ftur. \u0130sti\u015fare sonucu var\u0131lan karara devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131n veto ile kar\u015f\u0131 gelme hakk\u0131 bulunmas\u0131 devir ve \u015fartlara g\u00f6re halk\u0131n tercihine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n Kur\u2019an da 20 ayr\u0131 yerde namazdan sonra zekat zikredilerek sosyal dayan\u0131\u015fmaya verilen \u00f6nem anlat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Sadaka ve zekat ayn\u0131 prensipten do\u011fmakla beraber fiilen ayr\u0131lmaktad\u0131rlar. Sadaka \u015fahsi ve vicdanla Allah aras\u0131ndad\u0131r. Zekat ise mecburi karakterdedir. Vergi veya iane \u015feklinde devlete veya ictimai m\u00fcesseseye zekat verilmez. Zekat sadece \u00fcretken mallardan al\u0131n\u0131r.<\/p>\n Toprak \u00fcr\u00fcnlerinden al\u0131nan zekata \u00f6\u015f\u00fcr denir.<\/p>\n \u0130slam Devletinin Di\u011fer Devletlerle \u0130li\u015fkileri<\/strong><\/p>\n \u0130slam bar\u0131\u015f anlam\u0131na gelen selamdan t\u00fcremi\u015ftir. Bar\u0131\u015f \u0130slam devletinin en \u00f6nemli ama\u00e7lar\u0131ndan birisidir. \u0130slam telakkisine g\u00f6re devletler aras\u0131ndaki ili\u015fki politik, askeri menfaatlere dayanmay\u0131p ahde vefa ilkesini esas almaktad\u0131r. Kar\u015f\u0131 taraftaki m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n menfaati olsa bile yap\u0131lan ahdin bozulmas\u0131na cevaz verilmemi\u015ftir. Hz. Peygamberin \u201c\u0130nsanlarla Allah’tan ba\u015fka ilah yoktur, demelerine kadar sava\u015fmakla emrolundum\u201d s\u00f6z\u00fc pek \u00e7ok \u0130slam hukuk\u00e7usuna g\u00f6re m\u00fcsl\u00fcmanlara yap\u0131lan tecav\u00fcze kar\u015f\u0131 koymak, \u0130slam davet\u00e7ilerini himaye m\u00fcsl\u00fcmanlara yard\u0131m etmek, din hususunda d\u00fc\u00e7ar olduklar\u0131 fitneyi izale etmek i\u00e7in sava\u015f yap\u0131lmal\u0131d\u0131r \u015feklinde yorumlanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayr\u0131ca \u015eafiilerin baz\u0131lar\u0131 sava\u015f\u0131n as\u0131l amac\u0131n\u0131n kafirleri \u00f6ld\u00fcrmek de\u011fil onlar\u0131 hidayete ula\u015ft\u0131rmak oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015ftir.<\/p>\n Mehmet Niyazi \u201c\u0130slam Devlet Felsefesi\u201d \u00d6t\u00fcken Yay\u0131nevi<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Genel De\u011ferlendirme: Kitap konu olarak \u0130slam\u2019da devlet anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 inceliyor. Devlet nedir, hangi \u00f6zelliklere sahip olmal\u0131d\u0131r, devlet ba\u015fkan\u0131 nas\u0131l se\u00e7ilir, ba\u015fkanda hangi \u00f6zellikler bulunmal\u0131d\u0131r, devletler aras\u0131 hukuk gibi konular hakk\u0131nda \u0130slam \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015fleri anlat\u0131l\u0131yor. Sistem tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n ya\u015fand\u0131\u011f\u0131 \u00fclkemizde daha da bir g\u00fcncellik kazanan kitap \u00f6zellikle konuyla ilgilenenler faydal\u0131 olabilir. Giri\u015f \u0130slam Devleti dinamik bir yap\u0131ya sahip …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2622,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[475,742,740,743,573,741],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2620"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2620"}],"version-history":[{"count":2,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2620\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2623,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2620\/revisions\/2623"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2622"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2620"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2620"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2620"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n