G<\/span>enel De\u011ferlendirme:<\/strong><\/p>\n M\u00fcsl\u00fcman bir fikir ve devlet adam\u0131 olan Said Halim Pa\u015fa\u2019n\u0131n \u0130slam \u00fczerindeki s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 anlatan bir eser. Me\u015frutiyetten \u0130slami hayat\u0131n siyasi yap\u0131s\u0131na kadar sekiz ayr\u0131 konuda yay\u0131nlanm\u0131\u015f kitaplar\u0131n bir b\u00fct\u00fcn\u00fc.<\/p>\n – 1876 Anayasas\u0131n\u0131 halkan fazla halk\u00e7\u0131 ge\u00e7inenler devletin m\u00fcmessili s\u0131fatlar\u0131na milletin koruyucusu s\u0131fat\u0131n\u0131 ekleyerek h\u00fck\u00fcmdara kar\u015f\u0131 milleti alet ederek n\u00fcfuz kazanmay\u0131, hem milleti hem sultan\u0131 kullanmak isteyenler haz\u0131rlad\u0131.<\/p>\n – Bu anayasa bat\u0131l\u0131lar\u0131n bask\u0131s\u0131yla 1908\u2019de kabul edildi. Eski Anayasa de\u011fi\u015ftirildi ama tecr\u00fcbesiz ve \u015f\u0131mar\u0131k meclis \u00fcyeleriyle uygulanamad\u0131. Usuller, adetler, sosyal s\u0131n\u0131flar ortadan kalkt\u0131. Avrupa\u2019n\u0131n medeniyeti bir anda al\u0131nmak istenince isyan ahlak\u0131 geli\u015fti.<\/p>\n – Herkes h\u00fcrriyet\u00e7i, h\u0131rs\u0131zlar bile millet avukat\u0131 kesildi (o zaman da h\u00fcrriyet, musavet, adalet vb. ).<\/p>\n – Avrupa\u2019n\u0131n kendi sosyal yap\u0131s\u0131na uygun ve onun i\u00e7in ideal kanunlar\u0131 tatbik ederek ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 noktaya bizim b\u00fcnyemizin sosyal farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131na bakmadan ayn\u0131 kanunlar\u0131 uygulayarak ula\u015fmak istedik.<\/p>\n – Bizde devlet adamlar\u0131 olsa bile yanl\u0131\u015f te\u015fhis ve tedavi metodlar\u0131 ile imk\u00e2ns\u0131z \u015feyleri yapmay\u0131 istediklerinden en iyi insanlar\u0131m\u0131z\u0131 yabanc\u0131 kanunlar u\u011fruna harcad\u0131k.<\/p>\n – Anayasa, \u00f6rf, adet, geleneklerimizi dikkate almadan aynen al\u0131nan kanunlarla \u0131slah yap\u0131la yap\u0131la halk art\u0131k \u0131slaha olan inanc\u0131n\u0131 da yitirdi.<\/p>\n – Osmanl\u0131\u2019n\u0131n son d\u00f6nemi halk\u0131 cahil y\u0131\u011f\u0131nlar olu\u015fturdu\u011fu i\u00e7in \u00e7ok geni\u015f h\u00fcrriyetler haz\u0131ms\u0131z bir demokrasi olaca\u011f\u0131 i\u00e7in vekilleri se\u00e7im hileleri ile halka kabul ettirildi.<\/p>\n – F\u0131trata ve hayat ger\u00e7eklerine z\u0131t kanunlar dayat\u0131ld\u0131.<\/p>\n – Bat\u0131 toplumunda asalet vard\u0131r, halk burjuvas\u0131 vard\u0131r. Oysa bunlar bizde yoktur. Bizdeki m\u00fctevekkil ve kay\u0131ts\u0131z fedak\u00e2rl\u0131ktan mahrum memur s\u0131n\u0131f\u0131 bat\u0131daki aristokrat s\u0131n\u0131f\u0131 gibi sorumluluk ve bilin\u00e7 ta\u015f\u0131maz ki devlet de onlar\u0131n misyonunu eda etsin.<\/p>\n – Sosyal yap\u0131 kanunlarla de\u011fi\u015fmez. \u0130slam\u2019da imtiyaz \u015fahsi ve menfiden de\u011fil, ilim ve Allah korkusundan gelir. Bu da istibdat getirmez. Bat\u0131da, ise kanl\u0131 s\u0131n\u0131f ve mezhep \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n – Bat\u0131da \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fc olmad\u0131\u011f\u0131ndan ayn\u0131 sosyal seviyedeki insanlar farkl\u0131 s\u0131n\u0131flara y\u00fckselenleri e\u015fitsiz sayarlar, de\u011fi\u015ftirmek isterler. \u0130mtiyazl\u0131 s\u0131n\u0131f ise direnir.<\/p>\n – Demokrasi; aristokrasi ayr\u0131m\u0131 olan bat\u0131n\u0131n e\u015fitlik anlay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bizde aristokrasi yok ki b\u00f6yle bir h\u00fcrriyet aray\u0131\u015f\u0131 olsun.<\/p>\n Anayasa; Osmanl\u0131 \u0131rk, lisan, millet olarak o kadar farkl\u0131d\u0131r ki b\u00f6yle bir yap\u0131ya Avrupal\u0131n\u0131n akl\u0131 ermez. Bu birlik \u0130slam birli\u011fidir.<\/p>\n – Avrupa\u2019da ise m\u00fctecanis unsurlar as\u0131rlar sonra birlik sa\u011flam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar\u0131n yap\u0131s\u0131na uygun bir me\u015frutiyet bizim yap\u0131m\u0131z\u0131 da\u011f\u0131tmak demektir.<\/p>\n – Taklit\u00e7ilik milli ve bat\u0131l\u0131 diye ayr\u0131m getirdi. \u00d6zellikle adliye ve maarifte b\u00fct\u00fcn problem me\u015frutiyet d\u00e2hil ne istersek hep a\u015f\u0131r\u0131ya ka\u00e7mam\u0131zd\u0131r.<\/p>\n – Sultan Hamit\u2019i \u015fartlar \u00f6yle olmaya zorlam\u0131\u015ft\u0131r. Meclis-i Me\u015fruta ise mutedil ve makul insanlardan yoksundur. Meclis tecr\u00fcbesiz ve bilgisiz, milli his ve hayallerle dolu ihtilalcilerden olu\u015fmaktad\u0131r.<\/p>\n \u0130ttihat ve Terakki de taklit\u00e7ili\u011fin kurban\u0131 olmu\u015ftur. Her d\u00f6nemde en mesuliyetli olanlar ayd\u0131nlar ve tecr\u00fcbelilerdir.<\/p>\n – H\u00fcrriyet insano\u011flunun manevi ve fikri ilerlemesiyle hakikati aramas\u0131n\u0131n bir meyvesidir.<\/p>\n – Hayal i\u00e7erisinde ya\u015fay\u0131p e\u015fyadan fikirlere gidemiyor, her \u015feyi tenkid edip \u00fcmitsizle\u015fiyoruz.<\/p>\n – Ba\u015fka milleti taklit tehlikelidir. E\u015fitlik bizde k\u00f6lelikten kurtulma, kin, haset duygusu uyand\u0131rmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bizde asilzade ve ruhban s\u0131n\u0131f\u0131 olmam\u0131\u015ft\u0131r. Her \u0131rk, mezhep zaten e\u015fittir.<\/p>\n – Dikkatli ve uzak g\u00f6r\u00fc\u015fl\u00fc olmad\u0131\u011f\u0131m\u0131zdan istibdattan sonra a\u015f\u0131r\u0131 parlamentarizme ge\u00e7ince fazla halk\u00e7\u0131 ve serbest\u00e7i olduk. Oysa ihtiya\u00e7lara uymayan suni \u015feyler kendili\u011finden kaybolmaya mahkumdur.<\/p>\n – Partiler ve kavgalar bize siyasi h\u00fcrriyet getirecek zannedip kurduk. Husumet ve rekabeti k\u00f6r\u00fckledik. Mebuslar birbirlerine \u015fiddetle d\u00fc\u015fmanl\u0131k yap\u0131nca me\u015frutiyet (demokrasi) y\u00fckseliyor san\u0131p safdilane memnun olduk. Oysa hakikat tam aksidir. \u0130nsanlar siyasi \u00e7eki\u015fme yerine sevgi ve dostlukla daha verimli olurlar.<\/p>\n – Fenciler rekabet olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in m\u00fcthi\u015f bir h\u0131zla ilerliyorlar. Bizdeki \u00e7eki\u015fmeler, partiler ve millet vekilleri suni olu\u015fturulmu\u015ftur. Milli ve \u0131rki y\u00f6nler k\u00f6r\u00fckleniyor.<\/p>\n – K\u00f6t\u00fc niyetli az\u0131nl\u0131klar ve partiler meclise me\u015frutiyet (demokrasi) diye girdiler.<\/p>\n – Osmanl\u0131 d\u00fc\u015fman\u0131 olup her de\u011fi\u015fikli\u011fi iyi zannedip, \u00f6rf ve adetleri bir anda de\u011fi\u015ftirmeye kalk\u0131\u015ft\u0131k. Taklit\u00e7ili\u011fin sonu bug\u00fcnk\u00fc gibi anar\u015fidir.<\/p>\n – Bat\u0131l\u0131 demokrasiye, adaletsizli\u011fe, bask\u0131ya kar\u015f\u0131 sava\u015farak e\u011fitim ve vatanseverlikle ula\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Bizde bask\u0131 yoktur ki demokrasi aray\u0131\u015f\u0131 olsun. Kom\u015fudan \u0131smarlama olmaz.<\/p>\n – Ayd\u0131nlar\u0131m\u0131z bat\u0131 hayran\u0131d\u0131r, kendi memleketini tan\u0131maz, y\u0131k\u0131c\u0131 tenkitler yapar, meseleleri izah ve ispat edemedi\u011fi i\u00e7in inkar eder. Memleketin sosyal, dini ger\u00e7eklerini bilmez. Fakat bize ak\u0131l hocal\u0131\u011f\u0131na kalk\u0131\u015f\u0131r. Y\u0131kmaya u\u011fra\u015f\u0131r.<\/p>\n – Bat\u0131l\u0131 d\u00fczeltir, bizimki y\u0131kar. Islah yerine y\u0131kmaya u\u011fra\u015f\u0131r. Yeni \u015feye ula\u015fan tecr\u00fcbeleri olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in zorbal\u0131\u011fa yeltenir. Keyfi hareketlerle ink\u0131lap\u00e7\u0131, hakim-i mutlak olur.<\/p>\n – Bat\u0131 hayranlar\u0131n\u0131n hali tedavi i\u00e7in t\u0131p kitab\u0131 okuyanlara benzer. Kendisinde b\u00fct\u00fcn hastal\u0131klar\u0131 var zannederek hayat\u0131 katlan\u0131lan bir y\u00fck, \u00e7aresiz bir \u0131zd\u0131rap sayar. B\u00fct\u00fcn bilgileri kendini bilmemek esas\u0131na dayand\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in daha da kar\u0131\u015f\u0131k bir hal al\u0131r.<\/p>\n – Bat\u0131 hayranlar\u0131 manevi, sosyal ve siyasi meselelerde<\/p>\n – Bunun sonucunda bizi nevzuhur bir millet g\u00f6r\u00fcrler. Bu da ruhen ve fikren g\u00f6\u00e7 do\u011furur.<\/p>\n – Yabanc\u0131dan \u00e7ok yabanc\u0131 olduklar\u0131ndan fikirler \u00fczerinde muhitin tesirini ihmal ederler.<\/p>\n – Edebiyat ve fikirde samimiyetsizdirler. Zeka eseri s\u00f6z ve tav\u0131rlarla karamsarl\u0131k var.<\/p>\n – Asalaklar kendi muhitlerinde yabanc\u0131d\u0131rlar ve bizi Avrupa\u2019ya asalak yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.<\/p>\n – \u0130lim g\u00f6r\u00fcnt\u00fcl\u00fc bu cehalet ve ba\u015far\u0131s\u0131zl\u0131klar sonucu her yenilik halkta bir umutsuzluk olu\u015fturur. Bat\u0131dan istifadenin yolu onun ilmini almakt\u0131r.<\/p>\n – Bizim ideallerimiz ile sosyal ve siyasi kanaatlerimiz tamamen dinimizdendir. Her milletin \u2018manevi vatan\u0131\u2019 milli kanun ve ananelerle olu\u015fur.<\/p>\n – Hakir g\u00f6rmek yerine T\u00fcrk medeniyetiyle \u00f6v\u00fcnerek, m\u00fcspet bir milliyet\u00e7ilikle bat\u0131y\u0131 k\u00f6r\u00fc k\u00f6r\u00fcne taklitten kurtulursak terakki edebiliriz.<\/p>\n – Cemiyetimiz adeta ilkel bir kavme d\u00f6nm\u00fc\u015f, ay\u0131p g\u00fcnahlar ortaya d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f, kanun ve nizam yoklu\u011fundan sosyal yap\u0131 sars\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n – D\u0131\u015f tesirler ayd\u0131n\u0131m\u0131z\u0131 manip\u00fcle etti. Ayd\u0131nlar d\u0131\u015f deste\u011fi devlete kar\u015f\u0131 koz kulland\u0131lar.<\/p>\n – Yabanc\u0131la\u015fan ayd\u0131nlar da Frans\u0131zca konu\u015fmak, i\u00e7ki, kad\u0131n, dine terslikler medeniyet say\u0131ld\u0131.<\/p>\n – Halk ayd\u0131ndan mahrum kald\u0131 ve nefretler reddetti. Ayd\u0131nlara kar\u015f\u0131, her t\u00fcrl\u00fc yenili\u011fe kar\u015f\u0131 yumu\u015fat\u0131lmas\u0131 imkans\u0131z bir sertlikle kar\u015f\u0131 koydu. \u00c7ocuklara e\u011fitim verilmedi.<\/p>\n – Aile ve toplum bozuldu. \u00d6\u011fretimde sadece fen esas al\u0131nd\u0131, uymayan her \u015feyin reddi istendi. Ahlak eksik kal\u0131nca edepten mahrum, yenilik\u00e7i, c\u00fcretkar evlatlar t\u00fcredi.<\/p>\n – Halk\u0131n ahlak\u0131n\u0131 okullu nesil bozdu. \u00c7\u00f6k\u00fc\u015f\u00fcn iki sebebi:<\/p>\n – Eski memur s\u0131n\u0131f\u0131 istiklalden mahrum, manevi ve fikri seviyeleri d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fc. Az \u00e7\u0131kan kabiliyetler de husumetle harcan\u0131yordu. Bat\u0131l\u0131 m\u00fcesseselerdeki her\u015fey sihirli gibi al\u0131n\u0131yordu. Her yenilik bir \u00fcmitsizlik fakat hafif de bir \u00fcmit getiriyordu. Mutlakiyet vazifesini tam yapamad\u0131\u011f\u0131ndan fark\u0131nda olmadan ihtilale de taraftar oluyordu.<\/p>\n – Sosyal esaslar: Her devir ihtiyac\u0131 olan se\u00e7kin s\u0131n\u0131f\u0131 kendi i\u00e7inden \u00e7\u0131kar\u0131r. Fakat bu memur olmad\u0131\u011f\u0131ndan uzun zaman al\u0131r.<\/p>\n – Millet ba\u011flar\u0131 mazi birli\u011fi ve manevi-fikri mirasla olu\u015fur. Din, sanat hep birlik unsurlar\u0131d\u0131r ve sayg\u0131 gerektirir. Kendi sanat\u0131m\u0131z\u0131, musikimizi, mimarimizi, bedii eserlerimizi korumak i\u00e7timai vazifelerimizdendir.<\/p>\n – Dinimize ba\u011fl\u0131l\u0131k bizi kurtar\u0131yordu. Fakat 1300 senedir ilk defa maddecilik \u0130slam \u00fclkelerinde ilk bizde zuhur etmi\u015ftir.<\/p>\n – Bat\u0131da ilim ve fen Hristiyanl\u0131kla \u00e7at\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in maddecilik \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Ayd\u0131nlar\u0131m\u0131z bizdeki gerili\u011fin sebebini bu zannettiler. Maddecilik ve dinsizli\u011fe sar\u0131ld\u0131lar. Bat\u0131ya da \u015firin g\u00f6r\u00fcn\u00fcr\u00fcz zannettiler. Halk\u0131n arzusu siyasette e\u015fitlik, sosyal hayatta e\u015fitsizliktir. Bizde e\u015fitsizlik sebebi irfan ve istidat sahibi insanlar\u0131n inki\u015faf\u0131d\u0131r. Bu da imtiyaz say\u0131lmaz. F\u0131tridir.<\/p>\n – Bilgi de\u011fil, ahlak eksikli\u011fimiz sebebiyle azim, sebat, irade bo\u015fluklar\u0131m\u0131za ra\u011fmen ilim ve sanat elde etmek istiyoruz. Herkes kendini d\u00fczeltmeli.<\/p>\n – \u0130nsana yol \u00e7izen ak\u0131l ve bilgiden \u00e7ok ahlakt\u0131r.<\/p>\n – Kad\u0131n h\u00fcrriyeti medeniyet ba\u015flatmaz, bat\u0131r\u0131r. Hak eden h\u00fcrriyeti kendisi al\u0131r. Bizde kad\u0131nlardan gaspedilmi\u015f bir h\u00fcrriyet de\u011fil, i\u00e7timai yap\u0131m\u0131z b\u00f6yledir.<\/p>\n – Sosyal vazife, sosyal h\u00fcrriyet do\u011furur. Ba\u015far\u0131 ve ehliyet daha \u00e7ok selahiyet verir.<\/p>\n – Siyasi h\u00fcrriyetler ise liyakate g\u00f6re de\u011fil isteklerden do\u011far. Cemiyete zarar dolayl\u0131d\u0131r ama kin ve nifak do\u011furabilir. Sosyal vazifeler h\u00fcrriyeti, siyasal h\u00fcrriyet vazifeyi gerektirir.<\/p>\n – Ciddi cemiyetler kad\u0131nlardan ulvi, bozuk cemaatler de kad\u0131nlardan s\u00fcfli \u015feyler ister. Sosyal ve siyasi meseleler kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in Avrupa\u2019daki feministlerin siyasi hak talepleri bizdekilere sosyal hak ve h\u00fcrriyet talebi olarak aksetmi\u015ftir.<\/p>\n – Toplum ahlak ve ananesine ayk\u0131r\u0131 bu istekler hep red g\u00f6recek, i\u00e7timai bilmeyen bat\u0131c\u0131lar\u0131nsa k\u0131rg\u0131nl\u0131klar\u0131 devam edecektir.<\/p>\n – Toplum iradesini k\u00fc\u00e7\u00fcmsemeleri, k\u0131yafetleri iffet ve terbiyeyi hafife almalar\u0131 \u015fiddetli tepki uyand\u0131r\u0131yor. Ancak halk bu tepkilerini kanun korkusuyla izhar edemiyor. \u0130taat edecek otorite yoktur. Feministler \u015f\u0131mar\u0131k.<\/p>\n – Sosyal hadiseler polis zoruyla \u00f6nlenemez. Tam tersine kuvvetlenir.<\/p>\n – Muntazam cemiyetler ancak ahlakl\u0131, faziletli, olgun insanlardan olu\u015furlar.<\/p>\n – Bat\u0131 ruhbanlar\u0131n dini otoritelerini kaybetmemek i\u00e7in kitleleri hakikatlerden mahrum ettiler. Bar\u0131 medeniyeti ilkel his ve inan\u00e7lara, sald\u0131rgan ve m\u00fcstebit bir ruha mezhep kavgalar\u0131ndan do\u011fan kin ve nefretle giri\u015fti.<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcman do\u011fu, s\u00fcrekli sava\u015flar ve neticesinde mecburen itaat ettikleri h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n keyfi idaresi sonucu bat\u0131n\u0131n siyasi ve sosyal gerili\u011fine d\u00f6nd\u00fc. \u0130lim ve medeniyeti yayma kabiliyetini kaybetti.<\/p>\n – Do\u011fu bat\u0131n\u0131n zulm\u00fc kar\u015f\u0131s\u0131nda ona hep kin ve nefretle bakt\u0131. Bat\u0131 ise ruhbanlar\u0131n tesiri ile M\u00fcsl\u00fcman\u0131 hep a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k ve zararl\u0131 bir ter\u00f6rist g\u00f6rd\u00fc.<\/p>\n – Eskiden din diyerek gidilirken ha\u00e7l\u0131 zihniyeti art\u0131k her yere medeniyet diye gidiyor.<\/p>\n – \u0130lerleyen milletlerin Hristiyanl\u0131ktan uzakla\u015fmas\u0131 ilerlemenin yolunu \u00f6yle g\u00f6sterdi.<\/p>\n – Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131 Hristiyan ruhbanlar\u0131n yerine rahipleri ilim adamlar\u0131 olan yeni bir din \u00e7\u0131kartm\u0131\u015ft\u0131r. Bu yeni dine, iman\u0131 Hristiyanl\u0131\u011f\u0131 kadar da ciddidir.(Sek\u00fclerizm)<\/p>\n – Baz\u0131lar\u0131 medeniyet ilerledik\u00e7e \u0130slamiyet\u2019ten uzakla\u015f\u0131lacak zannettiler. Oysa bizde dinin tarifi farkl\u0131d\u0131r. \u2018Be\u015ferin maddi-manevi ve akli dengesini sa\u011flayarak insanl\u0131\u011f\u0131 saadete ula\u015ft\u0131ran, saadetin devam\u0131nda akli ve ilmi her vas\u0131tan\u0131n m\u00fcspet \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda sa\u011flayan bir dindir \u0130slam.\u2019<\/strong><\/p>\n – Geri kalma sebebi din de\u011fildir. Avrupa ilerlemesini ruhban s\u0131n\u0131f\u0131 engelliyordu. Oysa \u0130slam ilmi te\u015fvik eder. Esas dine uymamakla geriledik.<\/p>\n – Biz bat\u0131ya kar\u015f\u0131 me\u015fru m\u00fcdafaa durumunday\u0131z. Bat\u0131 ise kendisine ve s\u00f6m\u00fcrge d\u00fczenine kar\u015f\u0131 her \u015feyi taassup yobazl\u0131k diye yaftal\u0131yor.<\/p>\n – Bat\u0131n\u0131n d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ger\u00e7ek sebebi d\u00fcnyay\u0131 medenile\u015ftirme \u00e7abas\u0131n\u0131n \u00f6n\u00fcne ge\u00e7en \u0130slam \u015fahsiyetidir. B\u00fct\u00fcn kin ve h\u00fccumlar\u0131 bu \u015fahsiyetedir.<\/p>\n – \u0130slam d\u00fcnyas\u0131n\u0131n gerileme sebeplerini ilk bat\u0131l\u0131lar ele ald\u0131lar ve bunun \u0130slam \u015feriat\u0131ndan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayd\u0131lar.<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcmanlar bu iddiay\u0131 bat\u0131l\u0131lar\u0131n \u0130slam\u2019a olan kinine ba\u011flayarak \u015fiddetle tepki g\u00f6sterdiler, bat\u0131 ve bat\u0131c\u0131lar da bu tepkiye ba\u011fnazl\u0131k -taassup-yobazl\u0131k dediler.<\/p>\n – D\u00fc\u015f\u00fcncemizdeki kar\u0131\u015f\u0131kl\u0131k ger\u00e7ek sebebi yani neden tembel ve cahil kald\u0131\u011f\u0131m\u0131z\u0131 tesbiti geciktirdi.<\/p>\n – Milletlerin inand\u0131klar\u0131 dine kendi \u00f6zelliklerinden verdikleri bir vak\u0131ad\u0131r. E\u011fer din mani olsayd\u0131 Japonlar ilerleyemezdi.<\/p>\n – Yeni M\u00fcsl\u00fcman olan toplumlar eski cahiliyet d\u00f6nemi adetlerinin tesirinden tam kurtulamad\u0131lar, neleri terk edeceklerinin bilemediler, din yeni ihtiya\u00e7lara uygun tefsir edilemedi, \u00e7are \u0130slam\u2019\u0131n bunlara tesirini artt\u0131rmakken tersi oldu.<\/p>\n – T\u00fcrkler ise \u0130slam\u2019dan \u00f6nceki medeniyetleri \u0130slam\u2019dan sonraki ilerlemesine mani olacak kadar k\u00f6kl\u00fc olmad\u0131\u011f\u0131ndan yeni \u015feriat\u0131 tam temsil edip 6 as\u0131r tehlikelere set \u00e7ektiler. Fakat onlardan Arap ve Acemlerden menfi etkilendiler.<\/p>\n – Bat\u0131ya olan nefret onlar\u0131n medeniyetteki ilerlemelerini takibe engel oldu. \u0130slam alemi felsefi ve metafizik k\u0131s\u0131r \u00e7eki\u015fmelerle u\u011fra\u015f\u0131rken bat\u0131 yeni icatlar\u0131 ile istila etti.<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcman liderler saadetimizin yolunun bat\u0131ya benzemek oldu\u011funu zannettiler. Oysa bat\u0131 kendi anlay\u0131\u015f ve ananelerine g\u00f6re bir sistem kurmu\u015ftur. Bu bize uymaz<\/p>\n – Halk ile ayd\u0131n aras\u0131 u\u00e7urumlar olu\u015fmu\u015f, halk ayd\u0131nlar\u0131 tehlikeli ve y\u0131k\u0131c\u0131 g\u00f6r\u00fcp itimat etmez, ayd\u0131nlarsa takdir ve itaat g\u00f6rmedi\u011fi halk\u0131 hor g\u00f6rerek teselli bulur.<\/p>\n – Ayd\u0131nlar halka fikirlerini kabul ettirmek i\u00e7in y\u0131k\u0131c\u0131, bask\u0131c\u0131, a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 olmu\u015f, halka yol g\u00f6stermenin \u00f6tesinde gerilemede amil olmu\u015flard\u0131r.<\/p>\n – Ba\u015fka memleketlerin m\u00fctefekkirlerinin tek gayesi milli gayeye hizmet ve onu kuvvetlendirmekten bizde milli \u015feylere z\u0131t ve en temel mukaddes vazifelere gayri ciddidirler.<\/p>\n – \u0130slam kendisine has inan\u00e7 ve ahlak sistemiyle en makul bir \u015feriat-\u0131 insaniye yoludur. Ahlak\u0131n\u0131 inanc\u0131ndan, sosyal nizam\u0131n\u0131 ahlak\u0131ndan, siyasetini sosyal nizam\u0131ndan al\u0131r.<\/p>\n – \u0130slam fertleri kendi kabiliyet ve zekalar\u0131na g\u00f6re \u00fcst-orta-alt diye ay\u0131r\u0131r. Bu y\u00f6n\u00fcyle, fikirleriyle, demokratik, \u015fahsi \u00fcst\u00fcnl\u00fck, fazilet ve ilme sayg\u0131 y\u00f6n\u00fcyle aristokratiktir.<\/p>\n – \u0130slam belli bir idare \u015fekline mahkum etmez. Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 hak ve hukuka riayet ve h\u00fcrmet edilmek \u015fart\u0131yla ihtiya\u00e7lara g\u00f6re bir h\u00fck\u00fcmet kurmakta serbest b\u0131rak\u0131r.<\/p>\n – \u0130slam toplumunda dinsizlik m\u00fcessese ve y\u00fcr\u00fcrl\u00fckte olan kanun ve ahlak\u0131 reddetmektedir.<\/p>\n – Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131 \u0130slam\u2019\u0131n daha ba\u015ftan tesis etti\u011fi inan\u00e7-ahlaka kaynakl\u0131 sosyal gayeyi aray\u0131\u015f i\u00e7erisindedir. \u015eu anda g\u00fcnl\u00fck d\u00fczenlemelerle m\u00fckemmeli-\u0130slam\u2019\u0131 ar\u0131yorlar.<\/p>\n – Aristokratlar\u0131m\u0131z halk\u00e7\u0131 fikirlerle, halkta \u00fcst tabakaya sayg\u0131yla me\u015fbu oldu\u011fu i\u00e7in inan\u00e7 kaynakl\u0131 bir demokrasi vard\u0131r.<\/p>\n – Bat\u0131da ise s\u0131n\u0131flar hukuk e\u015fitsizli\u011fi, menfaat \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131, s\u0131n\u0131f ve parti gelenekleriyle s\u00fcrekli \u00e7at\u0131\u015fma halindedir ve her g\u00fcn gayri memnun bir s\u0131n\u0131f ayaklan\u0131r.<\/p>\n – Bat\u0131 rahat ve selameti din gibi olu\u015f kanunlarda, M\u00fcsl\u00fcmanlar ise ayn\u0131 \u015feyi inan\u00e7, his, ahlaki ve fikri terbiyelerinde bulurlar.<\/p>\n – \u0130slam toplumlar\u0131nda as\u0131rlardan beri tarafs\u0131zl\u0131k, insaf ve adalet hisleri yayg\u0131n olduk\u00e7a ihtilaller olmam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130htilaller bat\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131n meyvesidir. Sa\u011f-sol vb.<\/p>\n – \u0130slami m\u00fcesseselerin de\u011fi\u015fmezli\u011fi kemal halinde olmalar\u0131ndand\u0131r. Nakise de\u011fildir. Bat\u0131 ise aray\u0131\u015f i\u00e7erisindedir. Bat\u0131c\u0131lara g\u00f6re \u0130slam 13 as\u0131r \u00f6nceki k\u00f6hne fikirler ve savunanlar ise mutaass\u0131plard\u0131r. Oysa zaman de\u011fi\u015fse de insan f\u0131trat\u0131 ayn\u0131d\u0131r.<\/p>\n – \u0130slam kanunlar\u0131, f\u0131trat kanunlar\u0131d\u0131r. Tabiat ve Kur\u2019an. H\u00fcrriyetlerin anar\u015fi getirmemesi i\u00e7in baz\u0131 kurallar \u015fartt\u0131r. Bu da f\u0131tratta mevcuttur. Tek kurtulu\u015f \u0130slamiyettir.<\/p>\n – En iyi M\u00fcsl\u00fcman en iyi insand\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n iki vazifesi vard\u0131r:<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcman milletler \u0130slam dinini kabul etti\u011fi i\u00e7in parlak bir medeniyet kurmu\u015flard\u0131r.<\/p>\n – \u0130slam\u2019\u0131n inan\u00e7 kaynakl\u0131 ahlak\u0131, sosyal hayat\u0131 ve siyaseti m\u00fckemmel ve kusursuz kaidelere bina edilmi\u015ftir. Son ve en olgun dindir.<\/p>\n – \u0130slam ne pozitivist, ne idealist, ne de sosyalisttir. Hepsini kapsar.<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcman\u0131m diyenin \u0130slam\u2019a g\u00f6re hissedip ya\u015fay\u0131p hareket etmesi gerekir. Siyasette \u0130ngiliz, sosyal hayatta Frans\u0131z vb. Olamay\u0131z.<\/p>\n – Biz kat\u0131ks\u0131z bir imanla tevhid inanc\u0131na sahibiz. Dinsizlik birtak\u0131m soya\u00e7ekim veya kusursuzluk aray\u0131\u015f\u0131 veya ahlak terbiyesinden kaynaklanan fikri ve ruhi bir \u00e7\u00f6k\u00fc\u015ft\u00fcr.<\/p>\n – \u0130slam ahlak\u0131: 1. h\u00fcr olmak 2. e\u015fitlik 3. e\u015fitsizlik 4. yard\u0131mla\u015fma<\/p>\n – Cemiyet hayat\u0131: 1. h\u00fcrriyete lay\u0131k olmak 2. ahlak seviyesi kadar 3. liyakat ve ihtilaller 4. y\u00fckselme arzusu<\/p>\n – \u0130darede kabiliyet ve liyakate g\u00f6re verilen makamlar h\u00fcrmet g\u00f6r\u00fcr. \u0130dareyi tam, itimatla teslim eder. Onun i\u00e7in y\u00fcksek tabakalar demokrasiye, halk aristokrasiye meyillidir. Birinci s\u0131n\u0131f \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn temsilcisi. \u0130kinciler ise namzet ve m\u00fc\u015ftaktirler. Herkes ferttir.<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcman siyaseti: Siyaset ve m\u00fcessese ahlakl\u0131 cemiyet olu\u015fturmak i\u00e7in kurulur.<\/p>\n \u0130SLAM DEVLET\u0130N\u0130N S\u0130YAS\u0130 YAPISI<\/strong><\/p>\n – Her yol Roma\u2019ya de\u011fil Mekke\u2019ye gider.<\/p>\n – \u015eeriat yarad\u0131l\u0131\u015fa uygun fakat iradelerin d\u0131\u015f\u0131nda de\u011fi\u015fmez ahlaki ve sosyal kanunlar.<\/p>\n – \u0130lahi kudret demek olan \u015feriata boyun e\u011fmek Tehvid\u2019in esas\u0131d\u0131r.<\/p>\n – \u015eeriate ba\u011fl\u0131l\u0131k taassup de\u011fildir akl\u0131n kemalinde ara\u015ft\u0131rarak varaca\u011f\u0131 son \u015feriattir.<\/p>\n – \u0130nsan afaki \u015feylerde objektif olabilir ama enf\u00fcsi \u015feylerde subjektiftir. Bunu da din belirler.<\/p>\n – En mesut toplum Allah (cc)\u2019a en iyi itaat eden toplumdur.<\/p>\n – Hakimiyet milletindir ilkesi eskiden Kilise ve Krall\u0131\u011f\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 taklit eden hayali bir hakt\u0131r. Temelinde kuvvet vard\u0131r.<\/p>\n – \u0130nsanda do\u011fu\u015ftan hak yoktur. Zamanla \u2018s\u00f6z ge\u00e7irme hakk\u0131, sayg\u0131 hakk\u0131, h\u00fcrriyet hakk\u0131, mutluluk hakk\u0131\u2019n\u0131 elde eder.<\/p>\n – Milli irade denen \u015fey milletin \u00e7o\u011funu temsil etmeyen \u00e7o\u011fu zaman suni milletvekilleriyle g\u00f6stermelik bir hakimiyettir. Eskiden az\u0131nl\u0131k bask\u0131s\u0131 vard\u0131 \u015fimdi \u00e7o\u011funluk.<\/p>\n – Milli irade \u015feriat\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi sosyal ve ahlaki nizama boyun e\u011fmek zorundad\u0131r.<\/p>\n – \u015eeriat\u0131n hakimiyeti \u0130slam karde\u015fli\u011fi ve ortak gaye getirmi\u015ftir.<\/p>\n – Ger\u00e7ekten \u015feriat kaynakl\u0131 bir devlet sevilen devlettir. \u0130stibdat k\u00f6t\u00fc idarecilerin eseridir. Fert ve toplum bu nizamda mutludur.<\/p>\n – M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n gerileme sebeplerinin ba\u015fl\u0131cas\u0131 dinden uzakla\u015fmad\u0131r. Bat\u0131da \u015fu anda \u00e7ok ciddi s\u0131n\u0131f \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131 vard\u0131r. Bizde gerileme sadece iktisadi ve maddiyken buna inan\u00e7 ve ahlakta i\u00e7timai gerileme eklenince 70 y\u0131l elden gitmi\u015ftir.<\/p>\n – Tabiat\u0131 ara\u015ft\u0131rma ve fen ilimlerine vak\u0131f olma M\u00fcsl\u00fcmanlarca terk edilmi\u015ftir aradan as\u0131rlar ge\u00e7mesine ra\u011fmen sosyal ve ahlaki ilimlerin temeli olan f\u0131k\u0131h bizim tamamen gerilemememize engel olmu\u015ftur art\u0131k ilim ve fende yol a\u00e7\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n – Bat\u0131c\u0131lar\u0131m\u0131z \u0130slami esaslar\u0131 ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 neticesinde de\u011fil, maddi zevklere kar\u015f\u0131 s\u0131n\u0131rs\u0131z h\u0131rslar\u0131 sebebiyle reddetmektedirler.<\/p>\n – Bat\u0131da durum art\u0131k vehimdir. Her\u015fey mubah zannedilmektedir. Bat\u0131n\u0131n ger\u00e7ek ve de\u011fi\u015fmez bir sosyal hedefi yoktur. \u0130slam devletinin halk\u0131na verdi\u011fi h\u00fcrmet ve itaat duygusunu bat\u0131 verememi\u015ftir. \u0130zmlerin hi\u00e7bir \u00f6nemi yoktur.<\/p>\n – Bat\u0131da h\u00fcrriyet ve e\u015fitlik sunidir. S\u0131n\u0131flar aras\u0131 rekabet be husumetler hala vard\u0131r.<\/p>\n – Bir cemiyet ancak sab\u0131r ve ak\u0131lla as\u0131rlarca ahlakl\u0131 bir terbiyeden ge\u00e7irilip tarafs\u0131z ve m\u00fcsamahal\u0131 olma meziyetlerini kazan\u0131rsa e\u015fit hak ve vazifelere ula\u015fabilir. Bat\u0131da istek ve gayeler \u00e7ok farkl\u0131 ve z\u0131t oldu\u011fu i\u00e7in her biri kendi sosyal s\u0131n\u0131f\u0131 ve bunlar da partileri olu\u015fturdu. Hepsi de devleti ele ge\u00e7irip kullanmay\u0131 arzu eder.<\/p>\n – Y\u00fcr\u00fctme (icra) kuvveti siyasi partiler elinde alettir. Yasama (te\u015fri) ayn\u0131 \u015fekilde taraft\u0131rlar ve zorbal\u0131\u011f\u0131 me\u015fru g\u00f6r\u00fcr. (\u00d6rne\u011fi bug\u00fcnk\u00fc sistemimizdir.)<\/p>\n – Bat\u0131n\u0131 siyasi yap\u0131s\u0131 onun sosyal yap\u0131s\u0131na uygundur. Biz tabii ahlaki kanunlar\u0131 bilmedi\u011fimizden siyasi istiklalimizi kaybettik. Bat\u0131n\u0131n sosyal felaketi ise tabii ahlaki kanunlar\u0131 bilmemesinden olacakt\u0131r.<\/p>\n – \u0130slamiyet\u2019te siyaset: Parlamento kanun koyucu de\u011fil murak\u0131pt\u0131r. Vazifesi iyi bir idare ve adaletle birlikte cemiyetin ilerlemesinde yard\u0131mc\u0131 olmakt\u0131r.<\/p>\n – Yasama hakk\u0131 bat\u0131da siyasi, \u0130slam\u2019da ise sosyaldir ve selahiyet gerektirir. B\u00f6ylece ortaya konulan kurallar vicdanlarda sayg\u0131 ve korku uyand\u0131r\u0131r. Yoksa istibdat zalimlere kanun istismar\u0131, mazlumlara halktan ka\u00e7\u0131p ter\u00f6re s\u0131\u011f\u0131nma hissi verir. Devlet bakanl\u0131\u011f\u0131 sistemi vard\u0131r. G\u00fc\u00e7 siyasi organlara b\u00f6l\u00fcnmez. Bug\u00fcnk\u00fc sistemin geldi\u011fi noktad\u0131r.<\/p>\n – Te\u015fri hakk\u0131n\u0131 elde tutan meclis salahiyetli insanlardan olu\u015fur ve vazifesi h\u00fck\u00fcmeti murakabedir. Hak ve salahiyetler birle\u015fince istiklaliyet olur.<\/p>\n – Bat\u0131da siyasi partiler tamamen farkl\u0131 yollar\u0131 temsil eder. Bizde ise ayn\u0131 gayeye ula\u015fman\u0131n de\u011fi\u015fik yollar\u0131 aran\u0131r. Sosyal yap\u0131 ne kadar iyiyse siyaset o kadar az olur.<\/p>\n – \u0130slami sistemlerde murakabe (meclis), te\u015fri (yasama), icra (y\u00fcr\u00fctme) m\u00fcstakildir. \u015eeriat\u0131 hakim k\u0131lmakla h\u00fck\u00fcmete destek olurlar.<\/p>\n – Bat\u0131l\u0131la\u015fma toplumu anar\u015fiye s\u00fcr\u00fcklemi\u015f, hayati meseleler \u00e7ok basit\u00e7e ele al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Yegane \u00e7are \u0130slam\u2019dan ilham alarak medeniyet yoluna y\u00fcr\u00fcmektir.<\/p>\n – Bu \u00e7ok b\u00fcy\u00fck i\u015f cesaret ve sars\u0131lmaz iman ister. \u00c7ok keskin bir iman laz\u0131md\u0131r ki o iman sahibi a\u011f\u0131r vazifesini ba\u015fars\u0131n, gerekli g\u00fcc\u00fc, deste\u011fi ve irade kuvvetini o imanda bulabilsin (bu fikir adamlar\u0131 da Risale-i Nur Mektebinde yeti\u015fecektir).<\/p>\n HATIRAT<\/strong><\/p>\n – I. D\u00fcnya sava\u015f\u0131na giri\u015f sebepleri ve girmemek m\u00fcmk\u00fcn m\u00fcyd\u00fc?<\/p>\n – \u00dc\u00e7l\u00fc ittifak (Fransa-\u0130ngiltere-Rusya) hem bizi yaln\u0131z b\u0131rakt\u0131lar hem de \u015farts\u0131z olarak kimseyle ba\u011flant\u0131 kurmazsak b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz\u00fc garanti ettiler.<\/p>\n – Anla\u015fmada (tamamen tarafs\u0131z kalma) maddesi izafi bir maddedir.<\/p>\n – Ruslar\u0131n niyetleri belliydi. Tarafs\u0131zl\u0131k bizim i\u00e7in yaln\u0131zl\u0131k demekti ve tarafs\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 m\u00fcdafaa \u015fans\u0131 yoktu. Bu da T\u00fcrkiye\u2019yi payla\u015fma \u015fans\u0131d\u0131r.<\/p>\n – Sava\u015fa kat\u0131lmaya mecburduk. \u00c7\u00fcnk\u00fc Sevr Muahedesi veya I. Cihan Harbi hi\u00e7 s\u00f6ylenmeyen as\u0131rl\u0131k h\u0131ristiyan kini ve \u2018\u015fark meselesi\u2019dir.<\/p>\n – Milli m\u00fccadelede cihan harbinin devam\u0131d\u0131r. Tarafs\u0131z kalamazd\u0131k. \u0130ttifak devletlerini istemedik ama onlar kabul etmediler. Biz s\u0131n\u0131rlar\u0131 m\u00fcdafaa harbi istiyorduk, fakat Almanlar bizi tuza\u011fa d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fcler. Sait Halim Pa\u015fa\u2019n\u0131n istifas\u0131 kabul edilmedi.<\/p>\n – O g\u00fcn i\u00e7i\u015flerini elde tutan Talat Pa\u015fa, Enver Pa\u015fa\u2019lar sadrazama bilgi vermediler. Ermeni tehcirinde a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7t\u0131lar ve istenilen bilgiyi vermediler.<\/p>\n – Askeriye ile idare aras\u0131nda o zaman da anla\u015fmazl\u0131k vard\u0131. Yine b\u00fcy\u00fck bir problem de \u2018kaht-\u0131 rical\u2019di.<\/p>\n \u0130ki eksiklik:1. Yanl\u0131\u015f sistem 2. \u0130nsan yoklu\u011fu<\/p>\n – Bu b\u00f6l\u00fcmde Pa\u015fan\u0131n Divan-\u0131 Harp\u2019te verilen cevaplar\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n \u0130z Yay\u0131nevi<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Genel De\u011ferlendirme: M\u00fcsl\u00fcman bir fikir ve devlet adam\u0131 olan Said Halim Pa\u015fa\u2019n\u0131n \u0130slam \u00fczerindeki s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 anlatan bir eser. Me\u015frutiyetten \u0130slami hayat\u0131n siyasi yap\u0131s\u0131na kadar sekiz ayr\u0131 konuda yay\u0131nlanm\u0131\u015f kitaplar\u0131n bir b\u00fct\u00fcn\u00fc. ME\u015eRUT\u0130YET – 1876 Anayasas\u0131n\u0131 halkan fazla halk\u00e7\u0131 ge\u00e7inenler devletin m\u00fcmessili s\u0131fatlar\u0131na milletin koruyucusu s\u0131fat\u0131n\u0131 ekleyerek h\u00fck\u00fcmdara kar\u015f\u0131 milleti alet ederek n\u00fcfuz kazanmay\u0131, hem milleti …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2735,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,540],"tags":[862,857,860,861,859,858],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2734"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2734"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2734\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2736,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2734\/revisions\/2736"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2735"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2734"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2734"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2734"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n
\n