\u201cOnlar, Allah\u2019\u0131n kudret ve azametini hakk\u0131yla takdir edemediler, O\u2019na l\u00e2y\u0131k tazimi g\u00f6stermediler. H\u00e2lbuki k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc b\u00fct\u00fcn bir d\u00fcnya O\u2019nun avucunda, g\u00f6kler \u00e2lemi de b\u00fck\u00fclm\u00fc\u015f olarak elinin i\u00e7indedir. B\u00f6yle bir azamet ve h\u00e2kimiyet sahibi olan Allah, onlar\u0131n uydurduklar\u0131 ortaklardan y\u00fccedir, m\u00fcnezzehtir\u201d (ez-Z\u00fcmer, 67)<\/strong><\/p>\n

Bu \u00e2yeti okuyunca biraz durup ifadelerdeki azameti tefekk\u00fcr edelim. \u0130nsanlar\u0131n Allah\u2019\u0131n azametini tam olarak anlamad\u0131klar\u0131, O\u2019nun b\u00fcy\u00fckl\u00fck ve kudretine yak\u0131\u015fmayan d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flara sapt\u0131klar\u0131 s\u00f6ylendikten sonra, sars\u0131c\u0131 bir misalle Allah\u2019\u0131n azameti hakk\u0131nda bir fikir veriliyor. Azametinin \u00e7ok b\u00fcy\u00fck ve nih\u00e2\u00ee derecede oldu\u011fu, kuvvet ve kudretinin her \u015feye yetti\u011fi, ak\u0131l ve hayalleri hayrette b\u0131rakan b\u00fcy\u00fck olu\u015flar\u0131n Allah\u2019\u0131n kudretine nisbetle \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck ve basit kald\u0131\u011f\u0131, \u015fu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz \u00e2lemi tahrib etmenin O\u2019nun i\u00e7in \u00e7ok hafif ve kolay oldu\u011fu, tems\u00eel ve tahy\u00eel yoluyla anlat\u0131l\u0131yor . Bir g\u00f6kleri ve yerleri, bir de bunlar\u0131 sadece bir avucunun i\u00e7ine alan\u00a0 bir z\u00e2t\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fczde, o z\u00e2t\u0131n azameti hakk\u0131nda zihnimizde belli bir tasavvur olu\u015fur. Hi\u00e7 de\u011filse O\u2019nun \u00e7ok b\u00fcy\u00fck ve her \u015feye k\u00e2dir oldu\u011funu anlar\u0131z. L\u00e2kin O\u2019nun bizim tasavvurumuzla s\u0131n\u0131rl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 da bilmek l\u00e2z\u0131md\u0131r. Zira burada Kur\u2019an\u2019\u0131n tasvir metodu, k\u00fcll\u00ee ve kapsaml\u0131 olan hakikatleri, insanlar\u0131n s\u0131n\u0131rl\u0131 olan idraklerinin tasavvur edebilece\u011fi c\u00fcz\u2019\u00ee s\u00fbretler h\u00e2linde verip meseleyi rahat anlamalar\u0131n\u0131 sa\u011flamaktad\u0131r .<\/p>\n

\u015eunu da d\u00fc\u015f\u00fcnelim ki, insan i\u00e7in en k\u00fc\u00e7\u00fck ve en hafif \u015fey, avucunda tuttu\u011fu \u015feydir . H\u00e2l b\u00f6yleyken bir z\u00e2t bize, yedi kat yerleri bilye gibi avucunda tuttu\u011funu, g\u00f6klerin de elinde bulundu\u011funu s\u00f6ylerse, O\u2019nun azamet ve kudreti hakk\u0131nda neler d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u00fcz acaba?<\/p>\n

\u0130\u015fte bu ifadelerin bir be\u015fere \u00e2it olmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir ve bu kadar azamet ifade eden bir s\u00f6z\u00fc de ancak Allah Te\u00e2l\u00e2 s\u00f6yleyebilir. Bunlar, sonsuz ilim ve kudret sahibi ve her \u015feyin yarat\u0131c\u0131s\u0131 olan bir y\u00fcce z\u00e2t\u0131n beyan\u0131 olabilir.<\/p>\n

Allah\u2019\u0131n sonsuz bir azamet sahibi, O\u2019nun h\u00e2ricindeki mahl\u00fbk\u00e2t\u0131n da bu azamete nisbetle \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck ve basit oldu\u011funu g\u00f6steren di\u011fer bir \u00e2yet de \u015fudur: \u201cG\u00fcn gelir, g\u00f6k sahifesini, t\u0131pk\u0131 k\u00e2tibin yazd\u0131\u011f\u0131 ka\u011f\u0131d\u0131 d\u00fcr\u00fcp rulo yapmas\u0131 gibi d\u00fcreriz. Biz ilkin yaratmaya nas\u0131l ba\u015flad\u0131ysak diriltmeyi de biz ger\u00e7ekle\u015ftiririz. Bu, \u00fczerimize ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir vaaddir. Bunu ger\u00e7ekle\u015ftirecek olan da biziz\u201d .<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019\u0131n n\u00e2zil oldu\u011fu devirdeki k\u00e2tipler, deri \u00fczerine yazar ve deriyi rulo yaparak, tomar h\u00e2line getirip bir mahfazaya koyarlard\u0131. Yaz\u0131l\u0131 ka\u011f\u0131t veya deriyi d\u00fcren, rulo yapan kimselerin \u00e2deti, onu hemen elleriyle kolayca b\u00fck\u00fcverip avu\u00e7lar\u0131n\u0131n i\u00e7inde k\u00fc\u00e7\u00fcltmeleri idi . Yani bu anlat\u0131m, bizim i\u00e7in \u00e7ok b\u00fcy\u00fck ve geni\u015f olan g\u00f6klerin Allah Te\u00e2l\u00e2 i\u00e7in avucun i\u00e7ine al\u0131nabilecek kadar k\u00fc\u00e7\u00fck ve \u00f6nemsiz oldu\u011funu, onu istedi\u011fi gibi d\u00fcr\u00fcp b\u00fckebilece\u011fim, istedi\u011fi \u015fekle getirebilece\u011fini ifade etmektedir.<\/p>\n

\u201cD\u00fcreriz\u201d kelimesineki \u201cbiz\u201d m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelen \u201cn\u00fcn\u201d, m\u00fcfessirlerin \u201cAzamet N\u00fbnu\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir zamirdir . O da \u201cBiz yapar\u0131z\u201d s\u00f6z\u00fc gibi b\u00fcy\u00fckl\u00fck, kudret ve kendine g\u00fcven if\u00e2de etmektedir.<\/p>\n

Allah\u2019\u0131n azametine ikinci bir delil de b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131 yoktan var etmesidir. E\u015fy\u00e2 \u201cyokluk\u201d karanl\u0131\u011f\u0131nda hi\u00e7bir \u015fey de\u011filken, Allah onlar\u0131 varl\u0131k \u00e2lemine \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r . Buna g\u00fcc\u00fc yeten bir z\u00e2t\u0131n onlar\u0131 yok ederek k\u0131y\u00e2mette tekrar diriltmesi ve yaratmas\u0131 da m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hatta \u00f6ncekine nazaran daha kolayd\u0131r .<\/p>\n

Nitekim R\u00fbm s\u00fbresinde bu durum \u015f\u00f6yle if\u00e2de edilir:<\/p>\n

\u201cMahl\u00fbklar\u0131 ilkin yoktan yaratan, \u00f6l\u00fcmden sonra da dirilten O\u2019dur. Bu diriltme O\u2019na g\u00f6re pek kolayd\u0131r. G\u00f6klerde ve yerde en y\u00fcce s\u0131fatlar O\u2019nundur. Ger\u00e7ekten O Az\u00eez ve Hak\u00eem\u2019dir\u201d.(er-R\u00fbm, 27)<\/strong><\/p>\n

Bunlar\u0131 beyan eden Allah Te\u00e2l\u00e2, \u00fczerinde durdu\u011fumuz \u00e2yetin devam\u0131nda, h\u00e2kim bir ed\u00e2 ve azamet zamirleriyle, \u201cBu, \u00fczerimize ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir vaaddir. Bunu ger\u00e7ekle\u015ftirecek olan da biziz\u201d buyurmaktad\u0131r. Bu son ifadeler, yukar\u0131da say\u0131lan \u00e7ok b\u00fcy\u00fck h\u00e2diselerin Allah i\u00e7in \u00e7ok basit ve kolay oldu\u011funu teyid ve tekid etmektedir.<\/p>\n

\u015eimdi de h\u00fckm\u00fcn\u00fc her \u015feye ge\u00e7iren ve h\u00fck\u00fcmranl\u0131k kendisine \u00e2it olan kudretli bir h\u00e2kimi dinleyelim:<\/p>\n

\u201cSonra iradesi bir gaz h\u00e2linde olan g\u00f6\u011fe y\u00f6neldi. Ona ve yere \u015f\u00f6yle buyurdu: \u00ab\u0130steyerek veya istemeyerek gelin!\u00bb Onlar da: \u00abG\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak geldik\u00bb dediler\u201d . (Fussilet, 11)<\/strong><\/p>\n

Bir z\u00e2t, sem\u00e2ya ve arza h\u00e2kim bir ed\u00e2 ile \u201cisteyerek veya istemeyerek gelin\u201d \u015feklinde hit\u00e2b ediyor, onlar da g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak ko\u015fup geliyor, emre itaat ediyorlar. Ve b\u00f6ylece sem\u00e2lardaki ve arzdaki sonsuz say\u0131daki hareket ba\u015fl\u0131yor. G\u00fcne\u015f, ay ve y\u0131ld\u0131zlar do\u011fuyor, \u0131\u015f\u0131k vermeye ba\u015fl\u0131yor. Ecr\u00e2m-\u0131 sem\u00e2 d\u00f6n\u00fcyor, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcyor, olu\u015fuyor, yok oluyor ve daha bilmedi\u011fimiz nice faaliyetler meydana geliyor. Arz, bitkilerini, a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00e7\u0131kar\u0131yor, meyve ve sebzeler veriyor, nehirler ak\u0131t\u0131yor, \u00f6lenleri i\u00e7ine alarak \u00e7\u00fcr\u00fct\u00fcp yok ediyor, kirleri, pislikleri temizleyip tekrar insan\u0131n istif\u00e2desine sunuyor…<\/p>\n

O muazzam sem\u00e2lar\u0131n ve arz\u0131n, i\u00e7indekilerle birlikte\u00a0 severek ve derhal itaat ettikleri z\u00e2t\u0131n azametini bir d\u00fc\u015f\u00fcnelim. B\u00f6yle bir s\u00f6z\u00fcn be\u015fere \u00e2it olmas\u0131 bir tarafa, insan idr\u00e2ki bu azametli if\u00e2delerin sahibini anlamaktan ve tasavvur etmekten bile \u00e2ciz kal\u0131yor.<\/p>\n

Bu, \u00f6ylesine h\u00e2kim bir ed\u00e2 ve \u00f6ylesine azametli bir ifade ki, emrine itaat edilece\u011fi hus\u00fbsunda hi\u00e7 \u015f\u00fcphesi yok. \u201c\u0130steyerek veya istemeyerek gelin\u201d diyor, yani \u201cisteseniz de istemeseniz de emrime itaat edeceksiniz, siz bilirsiniz\u201d demek istiyor. \u0130\u015fte bu tav\u0131r, ifadenin azametini daha da art\u0131r\u0131yor. \u00d6yle bir kudret ki, insanlar\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 tahmin bile edemedi\u011fi semalarla arz\u0131 bir hi\u00e7 mes\u00e2besinde g\u00f6r\u00fcyor, onlar\u0131 hi\u00e7 hesaba katm\u0131yor, \u201cisteyerek veya istemeyerek gelin\u201d diyor. Kudretinin azameti sebebiyle emrine itaatsizlik etmelerinin muh\u00e2l oldu\u011funu \u00eem\u00e2 ediyor .<\/p>\n

\u0130\u015fte Cen\u00e2b-\u0131 Hak, bu ifadelerle kudret ve h\u00e2kimiyetinin mahl\u00fbk\u00e2t\u0131 \u00fczerindeki tesir ve n\u00fcf\u00fbzunu a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde kullar\u0131na anlatarak, azametini birazc\u0131k olsun idrak etmemizi istemektedir.<\/p>\n

Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n, bir komutan\u0131n askere emretti\u011fi gibi yere ve sem\u00e2ya emretti\u011fini g\u00f6steren di\u011fer bir \u00e2yet de \u015fudur:<\/p>\n

\u201cK\u00e2firler bo\u011fulduktan sonra yerle g\u00f6\u011fe: \u00abEy yer suyunu yut ve sen ey g\u00f6k suyunu tut!\u00bb diye emir buyruldu. Su \u00e7ekildi, i\u015f bitirildi ve gemi C\u00fbd\u00ee \u00fczerinde yerle\u015fti ve \u00abKahrolsun o zalimler!\u00bb denildi\u201d .<\/strong> (H\u00fbd, 44)<\/strong><\/p>\n

Muazzam yer ve sem\u00e2lar, Allah\u2019\u0131n bir emriyle hareket etmekte, \u201csuyunu bo\u015falt\u201d dedi\u011finde her yer suya garkolurken \u201csuyunu tut\u201d deyince de su \u00e7ekilip gemi karaya oturmaktad\u0131r. Yer ve sem\u00e2lar, emre haz\u0131r asker gibi durmakta, Allah ne emrederse onu yapmaktad\u0131r. O\u2019nun emrine kar\u015f\u0131 gelmeleri veya tehir etmeleri mevzubahis de\u011fildir. Burada emredilen varl\u0131klarla yap\u0131lmas\u0131 istenilen \u015feylerin b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc, emredenin b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fc hakk\u0131nda bir fikir vermeye k\u00e2f\u00eedir.<\/p>\n

Yer ve sem\u00e2ya, temy\u00eez ehline ve ak\u0131ll\u0131lara hit\u00e2b eder gibi emir vermek, s\u00f6z sahibinin muazzam kudretine del\u00e2let etmektedir. Yer ve g\u00f6k gibi son derece b\u00fcy\u00fck cisimler de sanki temy\u00eez sahibiymi\u015f de Allah\u2019\u0131n azametini, cel\u00e2lini, kudretini, sevap ve ik\u00e2b\u0131n\u0131 biliyormu\u015f gibi hi\u00e7 beklemeden emre boyun e\u011fmektedir. Onlar, Allah\u2019\u0131n azamet ve heybetinden korktuklar\u0131 i\u00e7in emri yerine getirmekte bir an bile gecikmiyorlar .<\/p>\n

\u00c2yette \u201cemir buyruldu\u201d diye me\u00e7hul s\u00eegan\u0131n kullan\u0131lmas\u0131, tazim ve ceberut ifade etmekte daha beli\u011fdir. Bir bedev\u00eenin bu \u00e2yeti i\u015fitti\u011finde:<\/p>\n

\u201c-Bu \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir kudret sahibi z\u00e2t\u0131n kel\u00e2m\u0131d\u0131r\u201d dedi\u011fi rivayet edilir .<\/p>\n

Fahreddin er-R\u00e2z\u00ee, bu \u00e2yet-i kerimenin, herbiri Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n azametine ve kibriy\u00e2s\u0131n\u0131n y\u00fcceli\u011fine delalet eden pek \u00e7ok incelikler ihtiva etti\u011fini bildirir ve bunlardan bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u015f\u00f6yle s\u0131ralar:<\/p>\n

1.\u00c2yetteki \u201cDenildi ki\u201d<\/strong> if\u00e2desi, Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n cel\u00e2l, y\u00fccelik ve azametine del\u00e2let eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc her ne zaman Kur\u2019an\u2019da \u201cdenildi\u201d kelimesi ge\u00e7se, akla hemen Allah gelir, O\u2019ndan ba\u015fka hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmez. Zihin, burada kastedilenin ancak Allah olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Bu da, ak\u0131llara, k\u00e2in\u00e2tta Allah\u2019tan ba\u015fka hi\u00e7bir h\u00e2kimin bulunmad\u0131\u011f\u0131, ulv\u00ee ve s\u00fcfl\u00ee \u00e2lemlerde Allah\u2019tan ba\u015fka hi\u00e7bir tasarruf sahibinin olmad\u0131\u011f\u0131 fikrinin yerle\u015fti\u011fini g\u00f6sterir.<\/p>\n

2.\u00c2yetteki, \u201cEy arz suyunu yut, ey g\u00f6k sen de tut\u201d<\/strong> if\u00e2desi b\u00fcy\u00fckl\u00fck ve heybet hissi verir. \u00c7\u00fcnk\u00fc duyular bu \u015feylerin, b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcne, sa\u011flaml\u0131\u011f\u0131na ve g\u00fcc\u00fcne del\u00e2let eder. Ak\u0131l, bu \u015feylere h\u00e2kim, onlar\u0131 kudretiyle sarm\u0131\u015f ve onlarda istedi\u011fi gibi tasarruf sahibi olan bir varl\u0131\u011f\u0131n bulundu\u011funu anlar. Bu da akl\u00ee kuvvetin, Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n cel\u00e2linin kemaline, kudretinin y\u00fcceli\u011fine, kuvvet ve ir\u00e2desinin m\u00fckemmelli\u011fine v\u00e2k\u0131f olmas\u0131n\u0131, bunu iyice anlamas\u0131n\u0131 sa\u011flar.<\/p>\n

3.\u00c2yetteki G\u00f6k ve yer cans\u0131z varl\u0131klard\u0131r. Bin\u00e2enaleyh \u201cEy g\u00f6k ve ey yer\u201d diye onlara emir vermek, z\u00e2hir\u00ee durum itibariyle Allah\u2019\u0131n emrinin ve teklifinin cans\u0131z nesnelerde de ge\u00e7erli oldu\u011funu ihsas ettirmektedir. O zaman ak\u0131l, \u201cO\u2019nun emri cans\u0131zlarda b\u00f6yle ge\u00e7erli olursa, ak\u0131ll\u0131lar i\u00e7in haydi haydi ge\u00e7erli olmas\u0131 gerekir\u201d diye h\u00fckmeder. Emir s\u00eegas\u0131n\u0131n, bu g\u00fc\u00e7l\u00fc ve muhkem olan cans\u0131z varl\u0131klara y\u00f6neltilmesi, Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n kudret ve azametini zihinlere yerle\u015ftirir.<\/p>\n

4.\u00c2yetteki \u201ci\u015f bitirildi\u201d t\u00e2birinden maksad \u015fudur: \u201cAllah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n ezelde, kesin ve kat\u2018\u00ee bir \u015fekilde takdir edip h\u00fckmetti\u011fi \u015fey, mutlaka meydana gelir.\u201d Bununla, Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n takdir etmi\u015f oldu\u011fu her\u015feyin, vakti gelince meydana gelece\u011fine, ne yerde ne de g\u00f6kte, O\u2019nun takdirine man\u00ee olacak ve h\u00fckm\u00fcn\u00fcn ge\u00e7erli olup, tahakkuk etmesini \u00f6nleyecek hi\u00e7bir \u015feyin bulunmad\u0131\u011f\u0131na dikkat \u00e7ekilmektedir<\/p>\n

Bu \u00e2yetlerde, sem\u00e2s\u0131, arz\u0131, denizleri ve da\u011flar\u0131yla \u015fu b\u00fcy\u00fck ve geni\u015f k\u00e2in\u00e2t, \u00e7ocu\u011fun \u00f6n\u00fcne konan ve birbirine ge\u00e7mi\u015f muhtelif par\u00e7alardan olu\u015fan bir oyuncak gibi hay\u00e2l ettiriliyor. Biri gelip onlar\u0131 da\u011f\u0131t\u0131yor, par\u00e7alara ay\u0131r\u0131yor, sonra da k\u0131sa s\u00fcrede yine eski h\u00e2line getiriveriyor. \u0130\u015fte bu, Allah\u2019\u0131n ir\u00e2desini ve b\u00fct\u00fcn k\u00e2in\u00e2ta h\u00e2kim olan g\u00fc\u00e7 ve kuvvetini tasvir etmektedir. O, k\u00e2in\u00e2tta istedi\u011fi gibi tasarrufta bulunmakla birlikte kimseye de hesap vermemektedir. G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, b\u00fcy\u00fck ve korkun\u00e7 bir tufanla yer ve g\u00f6kteki sular\u0131n bulu\u015fmas\u0131ndan sonra, her \u015feyin yine eski h\u00e2line d\u00f6nmesi, k\u00fc\u00e7\u00fck bir kelimeye ba\u011flanm\u0131\u015ft\u0131r: O da \u201cDenildi ki\u201d<\/strong> kelimesidir. Bu if\u00e2de, b\u00fct\u00fcn bu i\u015flerin Allah\u00a0taraf\u0131ndan ne kadar kolay yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, Allah\u2019\u0131n sadece \u201col\u201d demekten ba\u015fka hi\u00e7bir \u015feye ihtiy\u00e2c\u0131n\u0131n bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, d\u00fcnyan\u0131n ayakta kalmas\u0131 veya zev\u00e2l bulmas\u0131n\u0131n da sadece bu emre ba\u011fl\u0131 oldu\u011funu zihinlerde canland\u0131rmaktad\u0131r. Ayn\u0131 \u015fekilde yere ve sem\u00e2ya hit\u00e2b ederken canl\u0131lar i\u00e7in kullan\u0131lan kelimelerin se\u00e7ilmesi de, onlar\u0131n Allah\u2019\u0131n emrine ne kadar s\u00fcratle itaat ettiklerine i\u015f\u00e2ret etmektedir .<\/p>\n

Riv\u00e2yet edildi\u011fine g\u00f6re Kurey\u015f k\u00e2firleri(nden bir grup), Kur\u2019an\u2019a mu\u00e2razaya kalk\u0131\u015fmak istediklerinde, zihinlerini berrakla\u015ft\u0131rmak i\u00e7in k\u0131rk g\u00fcn h\u00e2lis bu\u011fday, koyun eti ve \u015faraptan kendilerini uzak tuttular. Bu insanlar Araplar\u0131n en fasihleri idi. (K\u0131rk g\u00fcnden sonra) Kur\u2019an\u2019a mu\u00e2raza etmek i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015flad\u0131lar. Ne zaman ki \u00fczerinde durdu\u011fumuz bu H\u00fbd s\u00fbresinin 44. \u00e2yetini i\u015fittiler, hemen birbirlerine:<\/p>\n

\u201c-Bu, mahl\u00fbk kel\u00e2m\u0131na hi\u00e7 benzemiyor\u201d dediler ve bu i\u015ften vazge\u00e7ip da\u011f\u0131ld\u0131, 86 lar .<\/p>\n

H\u00e2s\u0131l\u0131 \u00e2yet-i kerime, her y\u00f6n\u00fcyle azametli bir ifadedir ve Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n azamet, kudret ve ihti\u015f\u00e2m\u0131n\u0131 sergilemektedir.<\/p>\n

\u015eimdi de Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n, hem bu d\u00fcnyaya hem de \u00e2hirete h\u00fckmetti\u011fini g\u00f6steren iki \u00e2yeti inceleyelim:<\/p>\n

\u201cG\u00fcn gelir, da\u011flar\u0131 y\u00fcr\u00fct\u00fcr\u00fcz, yerin d\u00fcmd\u00fcz h\u00e2le geldi\u011fini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. \u0130\u015fte b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131 mah\u015fer meydan\u0131na toplad\u0131k, eksik b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir tek ki\u015fi bile kalmad\u0131. Hepsi s\u0131ra s\u0131ra Rabbinin huzuruna arzolundular. Ve \u015f\u00f6yle nida edildi onlara: \u00ab\u0130lkin sizi nas\u0131l yaratt\u0131ksa, aynen o \u015fekilde bize d\u00f6nd\u00fcn\u00fcz. Siz ise, size b\u00f6yle bir bulu\u015fma belirlemedi\u011fimizi iddia ederdiniz de\u011fil mi?\u00bb\u201d (el-Kehf, 47-48) <\/strong><\/p>\n

Allah Te\u00e2l\u00e2, K\u0131yamet g\u00fcn\u00fc geldi\u011finde arz\u0131 de\u011fi\u015ftirece\u011fini, o muazzam da\u011flar\u0131 y\u00fcr\u00fcterek yeri d\u00fcmd\u00fcz edece\u011fini haber vermektedir. Bu, b\u00fcy\u00fck bir h\u00e2disedir. \u0130nsanlar yol yaparken herhangi bir da\u011f\u0131n alt\u0131ndan t\u00fcnel a\u00e7mak i\u00e7in ne kadar zaman ve enerji harc\u0131yorlar. Ufac\u0131k bir t\u00fcnel, b\u00fct\u00fcn teknolojiye ra\u011fmen \u00e7ok zor ve masrafl\u0131 bir \u00e7al\u0131\u015fmay\u0131 gerektiriyor. Cen\u00e2b-\u0131 Hak ise, yery\u00fcz\u00fcndeki b\u00fct\u00fcn da\u011flar\u0131 ayn\u0131 anda y\u00fcr\u00fct\u00fcp d\u00fcmd\u00fcz edece\u011fini bildiriyor. Bunu ifade ederken de yine \u201cBiz y\u00fcr\u00fct\u00fcr\u00fcz\u201d diye \u201cAzamet N\u00fbn\u2019u\u201d ile hit\u00e2b ediyor . Bu tarz bir s\u00f6z, konu\u015fan\u0131n b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc, g\u00fc\u00e7 ve kuvvetini, kendine ne kadar g\u00fcvendi\u011fini g\u00f6sterir. Bu s\u00f6z\u00fc i\u015fiten insan zihni, hemen kel\u00e2m sahibinin azametini hisseder.<\/p>\n

Di\u011fer taraftan Ebu\u2019s-Su\u00fbd, kelimenin y\u00fcr\u00fct\u00fcl\u00fcr\u201d diye me\u00e7hul s\u00eega ile de okundu\u011funu s\u00f6yledikten sonra iki hus\u00fbsa temas eder:<\/p>\n

1.Bu tarz me\u00e7hul ifadeler, Kibriy\u00e2 s\u0131fat\u0131n\u0131 ifade etme hus\u00fbsunda bir \u00e2dettir ve burada da Kur\u2019an\u2019\u0131n bu \u00e2detine t\u00e2b\u00ee olunmu\u015ftur.<\/p>\n

2.B\u00f6yle me\u00e7hul bir s\u00eega kullan\u0131larak f\u00e2ili a\u00e7\u0131k\u00e7a s\u00f6yleme ihtiyac\u0131 hissedilme- di\u011fi ve bundan m\u00fcsta\u011fn\u00ee kal\u0131nd\u0131\u011f\u0131 bildirilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc b\u00f6yle azametli fiilleri yapabilecek kuvvetin kim oldu\u011fu herkes taraf\u0131ndan bilinmektedir . Azametli bir fiilden bahsedildi\u011finde hi\u00e7 kimse Allah\u2019tan ba\u015fkas\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc herkes bilir ki O\u2019ndan ba\u015fka hi\u00e7bir kuvvet ve kudret, b\u00f6ylesine b\u00fcy\u00fck i\u015fler yapamaz.<\/p>\n

\u00c2yette d\u00fcnyan\u0131n son bulu\u015fu anlat\u0131ld\u0131ktan sonra \u00e2hiretin ilk ahv\u00e2line ge\u00e7ilmekte ve insanlar\u0131n tekrar diriltilerek Allah\u2019\u0131n huzuruna toplanmalar\u0131 anlat\u0131lmaktad\u0131r. D\u00fcnya t\u00e2rihi boyunca yoktan var edilen k\u00fc\u00e7\u00fck-b\u00fcy\u00fck b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n bir araya topland\u0131\u011f\u0131, bir tek ki\u015finin bile eksik b\u0131rak\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 ifade ediliyor. Acaba orada toplanan insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 ne kadard\u0131r? Rakamlara s\u0131\u011far m\u0131? Bunu hesap edebilecek ve bilgisiyle b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n say\u0131s\u0131n\u0131 ku\u015fatacak bir insan var m\u0131d\u0131r? Hay\u0131r, yoktur. \u0130nsan, Allah\u2019a ibadet etmek i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015f \u00e2ciz bir varl\u0131kt\u0131r. \u00c7ok kuvvetli ve \u00e7ok bilgili olmas\u0131, onun yarat\u0131l\u0131\u015f maksad\u0131 i\u00e7in gerekli \u015feyler de\u011fildir. Ona gerekli olan \u015fey, kullu\u011funu idrak ederek Allah\u2019\u0131n emirlerine uymakt\u0131r. Nitekim k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc Allah\u2019\u0131n huzuruna, yarat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fcnk\u00fc gibi b\u00fcy\u00fck bir acziyet ve korku i\u00e7inde \u00e7\u0131kacakt\u0131r. D\u00fcnyadayken \u00e2hireti ink\u00e2r edenler, o g\u00fcn azarlanacak, onlara \u201cYok dedi\u011finiz g\u00fcn i\u015fte bug\u00fcnd\u00fcr\u201d denilecektir.<\/p>\n

Dolay\u0131s\u0131yla yukar\u0131da misallerini verdi\u011fimiz t\u00fcrden if\u00e2deleri kullanmak, ancak her \u015feyi bilen, b\u00fct\u00fcn varl\u0131\u011f\u0131n s\u00e2hibi olan, onlar \u00fczerinde istedi\u011fi \u015fekilde tasarrufta bulunabilen, karar al\u0131rken ve emir verirken hi\u00e7bir \u015feyden korkmayan, hi\u00e7bir \u015feyin kendisini ba\u011flamad\u0131\u011f\u0131 ve hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 olmayan nih\u00e2yetsiz kudret s\u00e2hibi Allah Te\u00e2l\u00e2 i\u00e7in ge\u00e7erlidir.<\/p>\n

Azametli \u0130fadeler K\u00fcll\u00ee ve Nihayetsiz Bir \u0130lmi Gerektirir<\/strong><\/p>\n

Kur\u2019an\u2019da yer alan ve ancak Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n s\u00f6yleyebilece\u011fi \u00f6yle azametli if\u00e2deler vard\u0131r ki, bunlar\u0131 dile getirmek ancak k\u00fcll\u00ee ve nih\u00e2yetsiz bir ilimle m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. B\u00f6yle bir ilim vasf\u0131na s\u00e2hip olmayan kimsenin, bu t\u00fcr if\u00e2deleri s\u00f6ylemesi aklen, mant\u0131ken ve naklen imk\u00e2ns\u0131zd\u0131r. Mesela \u015fu \u00e2yete bakal\u0131m:<\/p>\n

\u201cBilinmeyen nice hazineler ve g\u00f6r\u00fcnmeyen gayb aleminin anahtarlar\u0131 Allah\u2019\u0131n yan\u0131ndad\u0131r. Onlar\u0131 Kendisinden ba\u015fkas\u0131 bilemez. Karada ve denizde ne varsa hepsini O bilir. O\u2019nun haberi olmadan bir tek yaprak bile d\u00fc\u015fmez. Yer alt\u0131 tabakalar\u0131n\u0131n karanl\u0131klar\u0131 i\u00e7indeki tek bir tane, has\u0131l\u0131 ya\u015f ve kuru hi\u00e7 bir \u015fey yoktur ki a\u00e7\u0131k, net bir kitapta bulunmas\u0131n\u201d (el-En\u2018\u00e2m, 59)<\/strong><\/p>\n

Daha \u00f6nce de bahsetti\u011fimiz gibi Kur\u2019an, ilah\u00ee hakikatleri ekseriya m\u00fc\u015fahhas bir \u00fcslupla anlat\u0131r. M\u00fccerret \u00fcslupla \u201cAllah\u2019\u0131n ezel\u00ee ilminin d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir \u015fey olmaz\u201d gibi bir ifade yerine, burada buyruldu\u011fu gibi \u00e7ok canl\u0131, u\u00e7suz bucaks\u0131z bir manzara i\u00e7ine giriyoruz. Mesela \u201cO\u2019nun haberi olmadan bir tek yaprak bile d\u00fc\u015fmez\u201d c\u00fcmlesi, muhatab\u0131 d\u00fcnya geni\u015fli\u011finde bir ormana yerle\u015ftiriyor. Her taraf yemye\u015fil ve her yer say\u0131lara s\u0131\u011fmayacak kadar yaprakla dolu… \u201cBunlardan birinin sessizce d\u00fc\u015fmesi bile O\u2019nun izni d\u0131\u015f\u0131nda olmaz\u201d anlat\u0131m\u0131yla, varl\u0131kta olan biten her \u015feyin Allah\u2019\u0131n izni ile oldu\u011fu pek etkili bir tarzda anlat\u0131lmaktad\u0131r .<\/p>\n

Di\u011fer \u00e2yetlerde \u015f\u00f6yle buyrulur:<\/p>\n

\u201cO sizi topraktan yarat\u0131rken ve siz annelerinizin kar\u0131nlar\u0131nda d\u00f6l halinde iken mayan\u0131z\u0131n ne oldu\u011funu gayet iyi bilir. \u00d6yleyse kendinizi temize \u00e7\u0131karmay\u0131n, \u00f6v\u00fcn\u00fcp durmay\u0131n. \u00c7\u00fcnk\u00fc kimin Allah\u2019\u0131 daha \u00e7ok say\u0131p O\u2019na kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 O pek iyi bilmektedir\u201d (en-Necm, 32)<\/strong><\/p>\n

\u201cEvlad\u0131m, yap\u0131lan i\u015f; bir hardal tanesi kadar k\u00fc\u00e7\u00fck de olsa, bir kayan\u0131n i\u00e7inde sakl\u0131 da olsa yahut g\u00f6klerin veya yerin herhangi bir noktas\u0131nda bile bulunsa, mutlaka Allah onu meydana \u00e7\u0131kar\u0131r. Allah \u00f6yle Lat\u00eef, \u00f6yle Hab\u00eer\u2019dir\u201d<\/strong> (Lokm\u00e2n, 16)<\/strong><\/p>\n

\u201cK\u0131yamet saatinin ne zaman gelece\u011fini yaln\u0131z Allah bilir. Ya\u011fmuru da O indirir, rahimlerde olan\u0131 O bilir. Hi\u00e7 kimse yar\u0131n ne kazanaca\u011f\u0131n\u0131 bilemez. Hi\u00e7 kimse nerede \u00f6lece\u011fini de bilemez. Her \u015feyi m\u00fckemmel tarzda bilen ve her \u015feyden haberdar olan Allah\u2019t\u0131r\u201d (Lokm\u00e2n, 34)<\/strong><\/p>\n

Bu \u00e2yetlerde, be\u015ferin bilmesinin m\u00fcmk\u00fcn olmad\u0131\u011f\u0131, ak\u0131l ve duyular \u00f6tesi \u00e2lemlerden bahsedilmektedir. Yerin ve g\u00f6\u011f\u00fcn gayb\u0131, insan\u0131n yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131n gizli y\u00f6nleri, kalplerden ge\u00e7en gizli d\u00fc\u015f\u00fcnceler ve hi\u00e7 kimsenin bilme ve g\u00f6rme imkan\u0131 bulamad\u0131\u011f\u0131 gizli yerler s\u00f6z konusu edilmektedir. Ku\u015fat\u0131c\u0131 bir ilim s\u00e2hibi olmayan kimsenin bunlar\u0131 bilmesi m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. \u0130nsan bilgisinin s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise m\u00e2lumdur. B\u00fct\u00fcn ara\u015ft\u0131rmalar\u0131na ra\u011fmen k\u00e2in\u00e2t hakk\u0131nda bildikleri \u015feyler son derece s\u0131n\u0131rl\u0131d\u0131r. \u00dcstelik bilgilerinin tamam\u0131 da tam olarak do\u011fru de\u011fildir. Nitekim insanlar\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131 yeni bir ke\u015fif, bazen kendinden \u00f6nceki ke\u015fifleri yalanlamaktad\u0131r . O h\u00e2lde insan hen\u00fcz k\u00e2in\u00e2t\u0131 tan\u0131yamam\u0131\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla onun Kur\u2019an\u2019dakine benzer azametli s\u00f6zler sarfetmesi abestir.<\/p>\n

Burada \u201cGayb Haberleri Vermesi\u201d ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bahsetti\u011fimiz mevz\u00fblar da hat\u0131rlanabilir. Kur\u2019an-\u0131 Kerim ge\u00e7mi\u015f, h\u00e2l ve gelecekle ilgili \u011fayb\u00ee haberler vermi\u015f, bunlar\u0131n pek \u00e7o\u011fu ilmen de ispat edilerek veya zaman\u0131 geldik\u00e7e ger\u00e7ekle\u015ferek Kur\u2019an\u2019\u0131 do\u011frulam\u0131\u015ft\u0131r. Bir k\u0131sm\u0131 da zaman\u0131n\u0131 beklemektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Kur\u2019an\u2019\u0131 vahyeden Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n, gayb\u0131 her y\u00f6n\u00fcyle bildi\u011fi, tahakkuk eden haberlerle ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k bundan sonras\u0131 i\u00e7in \u015f\u00fcphe etmeye hi\u00e7bir sebep yoktur.<\/p>\n

Azametli \u0130fadeler Nihayetsiz Bir Kudreti Gerektirir<\/strong><\/p>\n

Herhangi bir s\u00f6z\u00fcn bir anlam if\u00e2de edebilmesi i\u00e7in, \u015f\u00e2yet s\u00f6z in\u015f\u00e2\u00ee ise sahibinin dediklerini yapmas\u0131 ve yerine getirmesi, haber\u00ee ise do\u011fru ve hakikate mutab\u0131k olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Bu durumda azametli if\u00e2deler kullanan bir z\u00e2t\u0131n, s\u00f6z\u00fcn\u00fc yerine getirebilmek i\u00e7in muazzam bir kudrete m\u00e2lik olmas\u0131 \u015fartt\u0131r.<\/p>\n

Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de, \u00f6yle b\u00fcy\u00fck h\u00e2diselerden bahsedilmektedir ki, bunlar\u0131 nih\u00e2yetsiz bir kudrete s\u00e2hip olmayan be\u015ferin s\u00f6ylemesi muhaldir. \u00c7\u00fcnk\u00fc insan, Kur\u2019an\u2019daki \u00e7o\u011fu azametli \u00e2yetlerin kimini ilm\u00ee ke\u015fifler sayesinde k\u0131smen anlamakta, kimini k\u0131smen tahayy\u00fcl edebilmekte, kimini de hi\u00e7 idrak edememektedir. O h\u00e2lde insan\u0131n kavrayamad\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri kendinden em\u00een bir \u015fekilde s\u00f6ylemesi nas\u0131l m\u00fcmk\u00fcn olabilir?<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019daki bu azametli if\u00e2deleri ancak sonsuz bir kudrete s\u00e2hip olan Allah Te\u00e2l\u00e2 s\u00f6yleyebilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc O, s\u00f6yledi\u011fi s\u00f6zlerin \u00eec\u00e2b\u0131n\u0131 yerine getirmeye k\u00e2dirdir. Nitekim Kur\u2019an\u2019daki if\u00e2delerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 herkesin g\u00f6rebilece\u011fi \u015fekilde tahakkuk ettirmi\u015f, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 da \u00eem\u00e2n objesi olarak vaadetmi\u015ftir. Onlar\u0131n istikbalde veya \u00e2hirette meydana gelece\u011fini bildirmi\u015ftir. Ge\u00e7mi\u015fte ve h\u00e2len yapmakta oldu\u011fu b\u00fcy\u00fck i\u015fler, vaat ettiklerini yapmaya da k\u00e2dir oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.<\/p>\n

Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n \u015fimdiye kadar yapt\u0131\u011f\u0131 ve insanlar\u0131n g\u00f6z\u00fc \u00f6n\u00fcnde ger\u00e7ekle\u015ftirmeye dev\u00e2m etti\u011fi h\u00e2diselerden bahseden if\u00e2delere \u015funu mis\u00e2l verebiliriz:<\/p>\n

\u201cBiz yeri bir d\u00f6\u015fek yapmad\u0131k m\u0131? Da\u011flar\u0131 da arz\u0131 tutan birer destek yapmad\u0131k m\u0131? Hem, sizi \u00e7ift yaratt\u0131k. Uykunuzu dinlenme yapt\u0131k. Geceyi bir \u00f6rt\u00fc, g\u00fcnd\u00fcz\u00fc ge\u00e7iminiz i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fma zaman\u0131 k\u0131ld\u0131k. \u00dcst\u00fcn\u00fczde yedi sa\u011flam g\u00f6k bina ettik. Orada p\u0131r\u0131l p\u0131r\u0131l yanan bir lamba koyduk. Size hububat, tohumlar, bitkiler ve a\u011fa\u00e7lar\u0131 birbirine sarma\u015f dola\u015f bah\u00e7eler \u00e7\u0131karal\u0131m diye, s\u0131k\u0131\u015f\u0131p yo\u011funla\u015fm\u0131\u015f bulutlardan bol bol ya\u011fmur indirdik\u201d (en-Nebe\u2019, 6-16)<\/strong><\/p>\n

Bu \u00e2yetlerde azametli bir \u00fcslup ve sonsuz bir kudretin tez\u00e2h\u00fcrleri mevcuttur. \u00d6yle bir kudret ki yeri bir d\u00f6\u015fek gibi sermi\u015f ve insanlar\u0131n istif\u00e2desine en uygun h\u00e2le getirmi\u015ftir. Fez\u00e2da k\u00fc\u00e7\u00fcc\u00fck bir yer kaplayan arz, insan i\u00e7in \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir \u015feydir. Ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u00f6zellikler h\u00e2rikul\u00e2dedir. Yery\u00fcz\u00fc b\u00fct\u00fcn hus\u00fbsiyetleriyle insan\u0131n emrine verilmi\u015ftir. Onun rahat ya\u015famas\u0131 i\u00e7in belli bir pro\u011fram d\u00e2hilinde \u00e7al\u0131\u015f\u0131r.<\/p>\n

Allah Te\u00e2l\u00e2, yery\u00fcz\u00fcn\u00fc sa\u011flamla\u015ft\u0131rmak i\u00e7in koskoca da\u011flar\u0131 basit birer kaz\u0131k gibi \u00e7akm\u0131\u015f ve onlara pek \u00e7ok vaz\u00eefeler vermi\u015ftir. Da\u011flar, arz\u0131n sars\u0131lmamas\u0131, r\u00fczg\u00e2rlar\u0131n olu\u015fumu, iklimlerin farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131 gibi m\u00fchim vaz\u00eefeler icr\u00e2 eder. \u0130nsan da\u011flar\u0131n bu hus\u00fbsiyetlerini yeni yeni ke\u015ffetmektedir. Onlar\u0131n yerin alt\u0131ndaki ve \u00fcst\u00fcndeki k\u0131s\u0131mlar\u0131yla k\u00fctlelerini hareket ettirmek, insan i\u00e7in h\u00e2l\u00e2 imk\u00e2ns\u0131zd\u0131r. Hele s\u0131rada\u011flar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fczde, onlar\u0131 b\u00fcy\u00fck bir denge ile yerlerine oturtan kudret ne b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.<\/p>\n

Daha sonra insanlar\u0131n ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131n \u00e7ift yarat\u0131lmas\u0131 mu\u2018cizesi zikrediliyor. Bunda da pek \u00e7ok hikmetler ve faydalar vard\u0131r. \u0130nsan i\u00e7in hepsi birer ibrettir. \u00c7iftler birbirini tamaml\u0131yor ve nesillerinin devam\u0131n\u0131 sa\u011fl\u0131yor. Bir a\u011fac\u0131n erke\u011fi bile, di\u015fisi olmad\u0131\u011f\u0131nda meyve vermiyor. \u00c7iftlerin farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131 ya\u015fanabilir bir hayat\u0131n te\u015fekk\u00fcl\u00fcn\u00fc sa\u011fl\u0131yor.<\/p>\n

Daha sonra esrar\u0131 hen\u00fcz \u00e7\u00f6z\u00fclemeyen uykudan bahsedilmektedir. Bir an geliyor ki herkes ona teslim oluyor. Sevinenlerin sevinci bitiyor, muzdariplerin \u0131zd\u0131rab\u0131 sona eriyor. B\u00fct\u00fcn v\u00fccutlar dinlenmeye ge\u00e7iyor. Ancak insan dinlenirken de v\u00fcc\u00fbdundaki b\u00fct\u00fcn organizmalar \u00e2deta bir fabrika gibi \u00e7al\u0131\u015fmaya devam ediyor. Gecenin h\u00e2li ba\u015fka g\u00fcnd\u00fcz\u00fcn havas\u0131 ba\u015fka oluyor. Bunlar\u0131n de\u011fi\u015fmesiyle insanlar\u0131n duygular\u0131 ve istekleri de\u011fi\u015fiyor. \u0130nsanlar gece dinleniyor, g\u00fcnd\u00fcz de \u00e7al\u0131\u015f\u0131yor. Ve Cen\u00e2b-\u0131 Hakk\u2019\u0131n k\u00e2in\u00e2ta koydu\u011fu bu muntazam k\u00e2ideler, hi\u00e7 de\u011fi\u015fmeden dev\u00e2m edip gidiyor; insanlar\u0131n hay\u00e2tiyetini dev\u00e2m ettiriyor.<\/p>\n

Allah Te\u00e2l\u00e2 kudretinin delillerini arzdan sem\u00e2ya do\u011fru s\u0131ralamaya dev\u00e2m ediyor. Arz, da\u011flar, insan, gece g\u00fcnd\u00fcz ve \u015fimdi de sem\u00e2lar… Y\u00fcce Rabbimiz bir kulun s\u0131radan bir evi yapmas\u0131ndan daha kolay bir tarzda yedi kat g\u00f6\u011f\u00fc bin\u00e2 etmi\u015ftir. Hem de o g\u00f6kler \u00e7ok sa\u011flam ve dayan\u0131kl\u0131d\u0131r. Ne \u00e7atlak vard\u0131r ne de yar\u0131k. As\u0131rlar\u0131n ge\u00e7mesiyle de eskimez. I\u015f\u0131k y\u0131llar\u0131yla hesapland\u0131\u011f\u0131 h\u00e2lde, birinci kat sem\u00e2n\u0131n nih\u00e2yetine var\u0131lamam\u0131\u015ft\u0131r. Bir de bunlar\u0131n yedi kat oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fczde, idr\u00e2kimizin alamayaca\u011f\u0131 bir b\u00fcy\u00fckl\u00fck ve azametle kar\u015f\u0131la\u015f\u0131r\u0131z.<\/p>\n

Allah Te\u00e2l\u00e2, bir be\u015ferin tavana bir ampul\u00fc takmas\u0131ndan daha rahat bir \u015fekilde o muazzam ate\u015f k\u00fctlesi olan g\u00fcne\u015fi, bir lamba gibi d\u00fcnya sem\u00e2s\u0131na asm\u0131\u015ft\u0131r. Arza nisbetle kat kat b\u00fcy\u00fck olan g\u00fcne\u015fin mes\u00e2fesi, \u00f6zellikleri, insan hay\u00e2t\u0131n\u0131n devam\u0131 i\u00e7in en uygun \u015fekilde tanzim edilmi\u015ftir. O muhte\u015fem k\u00fctle insandan \u00e7ok uzaklarda l\u00e2kin yine onun hizmetindedir.<\/p>\n

Cen\u00e2b-\u0131 Hak, seyyar denizler diyebilece\u011fimiz ya\u011fmur y\u00fckl\u00fc bulutlar\u0131 sem\u00e2da gezdiriyor ve diledi\u011fi yere diledi\u011fi miktarda ya\u011fmur ya\u011fd\u0131r\u0131yor. Diledi\u011fi insanlar\u0131 sevindiriyor, dilediklerini de g\u00fcnahlar\u0131 sebebiyle kurakl\u0131kla cez\u00e2land\u0131r\u0131yor. \u0130\u015fte bu ya\u011fmurun olu\u015fumu da, bir kudret g\u00f6stergesidir. Yerden buharlanan su, g\u00f6ky\u00fcz\u00fcn\u00fcn belli mes\u00e2felerinde birikmekte, r\u00fczg\u00e2r v\u00e2s\u0131tas\u0131yla Allah\u2019\u0131n istedi\u011fi yere sevkedilmekte ve O\u2019nun istedi\u011fi zaman ya\u011fmur olarak inmektedir . K\u00e2inattaki di\u011fer h\u00e2diselere nazaran \u00e7ok k\u00fc\u00e7\u00fck say\u0131labilecek ya\u011fmur h\u00e2disesi bile, insanlar\u0131n laboratuar\u0131na s\u0131\u011fmaz. \u0130nsan, ya\u011fmuru kontrol edip olu\u015fumunu ve ya\u011fmas\u0131n\u0131 kendi iste\u011fine g\u00f6re sa\u011flayamaz.<\/p>\n

Ya\u011fmurun ya\u011fmas\u0131yla kara topra\u011f\u0131n canlanmas\u0131 ve bin bir t\u00fcrl\u00fc a\u011fa\u00e7lar, neb\u00e2t\u00e2t, bah\u00e7eler, meyveler, g\u0131d\u00e2lar \u00e7\u0131karmas\u0131 da ayr\u0131 bir mu\u2018cizedir. Suya ve topra\u011fa bu k\u00e2biliyeti ve g\u00fcc\u00fc veren kimdir? Bu kadar meyveyi, bitkiyi, a\u011fac\u0131 toprak neresine saklam\u0131\u015ft\u0131 da hi\u00e7 \u015fa\u015fmayan bir pro\u011fram d\u00e2hilinde insanlara arzedip durmaktad\u0131r. \u00c7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 her bitki d\u00fcnyan\u0131n kurulu\u015fundan k\u0131yamete kadar ayn\u0131 \u00f6zellik ve \u015fekillere sahip. Her meyvenin tad\u0131 farkl\u0131 ve hi\u00e7bir zaman birbirine kar\u0131\u015fm\u0131yor. Toprak kendisine emanet edilen binbir tohumu hi\u00e7bir zaman kar\u0131\u015ft\u0131rm\u0131yor. Bir meyve t\u00fcr\u00fcn\u00fcn hi\u00e7bir a\u011fac\u0131n\u0131 di\u011ferlerinden farkl\u0131 \u00e7\u0131karmad\u0131. Sanki toprakta b\u00fct\u00fcn bitkilerin program\u0131 var ve hi\u00e7 aksatmadan onlar\u0131 tatbik ediyor, boyunu, rengini, dal\u0131n\u0131, yapra\u011f\u0131n\u0131, dikenini, meyvesini hep ayn\u0131 minval \u00fczere insanlara takdim ediyor.<\/p>\n

\u0130\u015fte Kur\u2019an\u2019dan nakletti\u011fimiz yukar\u0131daki s\u00f6zler, ancak bahsedilen bu i\u015fleri yapabilecek bir kudret sahibine \u00e2it olabilir. O\u2019nun d\u0131\u015f\u0131ndaki \u00e2ciz varl\u0131klar\u0131n iddi\u00e2lar\u0131 ise k\u00e2le al\u0131nmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 yapabilecek kudrete m\u00e2lik de\u011fillerdir.<\/p>\n

Yukar\u0131da bahsedilen azametli if\u00e2deleri ve onlar\u0131n tez\u00e2h\u00fcrlerini bizzat g\u00f6r\u00fcyor olmam\u0131z, a\u015fa\u011f\u0131daki azametli ifadelere inanmam\u0131z\u0131 zar\u00fbr\u00ee k\u0131lmaktad\u0131r:<\/p>\n

\u201cG\u00fcne\u015f d\u00fcr\u00fcl\u00fcp \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 s\u00f6nd\u00fc\u011f\u00fc zaman, y\u0131ld\u0131zlar yerlerinden d\u00fc\u015f\u00fcp da\u011f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman, da\u011flar y\u00fcr\u00fct\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc zaman, do\u011furmak \u00fczere olan develer, k\u0131y\u0131lmaz, mallar terk edildi\u011fi zaman, vah\u015fi hayvanlar diriltilip topland\u0131\u011f\u0131 zaman, denizler ate\u015flenip kaynat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman, nefisler e\u015fle\u015ftirildi\u011fi, ruhlar bedenlere girdi\u011fi zaman, diri diri g\u00f6m\u00fclen k\u0131z \u00e7ocu\u011funa, hangi su\u00e7tan \u00f6t\u00fcr\u00fc \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc soruldu\u011fu zaman… Hesap defterleri a\u00e7\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman… G\u00f6k cisimleri yerlerinden kayd\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman, Cehennem alev alev k\u0131z\u0131\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman… Cennet yakla\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman… \u0130\u015fte o zaman… Her insan haz\u0131rlad\u0131\u011f\u0131n\u0131, ortaya ne koydu\u011funu anlayacakt\u0131r\u201d (et-Tekv\u00eer, 1-14)<\/strong><\/p>\n

Bu \u00e2yetlerde be\u015fer taraf\u0131nda meydana getirilmesi imk\u00e2ns\u0131z, ancak sonsuz kudret s\u00e2hibi Allah taraf\u0131ndan yarat\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olan varl\u0131klar\u0131n, k\u0131y\u00e2metin korkun\u00e7 sars\u0131nt\u0131s\u0131yla birlikte yine O sonsuz kudret taraf\u0131ndan bozulup devre d\u0131\u015f\u0131 b\u0131rak\u0131lmas\u0131 anlat\u0131lmaktad\u0131r. Milyarlarca y\u0131l d\u00fcnyay\u0131 ayd\u0131nlatan g\u00fcne\u015f d\u00fcr\u00fcl\u00fcp s\u00f6nd\u00fcr\u00fclecek ve u\u00e7suz bucaks\u0131z sahralardaki kum taneleri gibi say\u0131s\u0131z y\u0131ld\u0131zlar yerlerinden s\u00f6k\u00fcl\u00fcp da\u011f\u0131t\u0131lacakt\u0131r. Nitekim Kelb\u00ee (v. 146\/763) ve At\u00e2 (v. 114\/732), \u201cO g\u00fcn sem\u00e2dan y\u0131ld\u0131z ya\u011facak, hi\u00e7bir y\u0131ld\u0131z kalmay\u0131p hepsi d\u00f6k\u00fclecek\u201d\u00a0 demi\u015flerdir. G\u00fcne\u015f, D\u00fcnya\u2019dan 324.529 kat daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr ve y\u0131ld\u0131zlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fcklerindendir. K\u0131y\u00e2met \u00e2n\u0131nda d\u00f6k\u00fclecek olan say\u0131s\u0131z y\u0131ld\u0131z, d\u00fcnyam\u0131zdan kat kat b\u00fcy\u00fck olan g\u00fcne\u015ften \u00e7ok daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. B\u00fct\u00fcn y\u0131ld\u0131zlar\u0131 bir anda kum gibi d\u00f6k\u00fcp sa\u00e7an kudret ne muazzam bir kudrettir!<\/p>\n

Milyonlarca y\u0131l yery\u00fcz\u00fcn\u00fc sa\u011flam bir gemi gibi ayakta tutan o ulu da\u011flar yerinden s\u00f6k\u00fcl\u00fcp y\u00fcr\u00fct\u00fclecek, halla\u00e7 pamu\u011fu gibi at\u0131lacak\u00a0 ve yery\u00fcz\u00fc d\u00fcmd\u00fcz olacakt\u0131r . \u0130nsano\u011flu ufac\u0131k bir da\u011f\u0131 delmek i\u00e7in b\u00fct\u00fcn teknolojisiyle senelerce \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131r. Onun bu g\u00fcc\u00fc; k\u00fc\u00e7\u00fck, b\u00fcy\u00fck ve s\u0131ra da\u011flar\u0131n hepsini birden d\u00fcmd\u00fcz eden Y\u00fcce Kudret\u2019in yan\u0131nda bir anlam ifade edebilir mi?<\/p>\n

\u0130nsanlar bu deh\u015fet \u00e2n\u0131nda en fazla k\u0131ymet verdikleri ve en \u00e7ok k\u00e2r elde ettikleri d\u00fcnya mallar\u0131n\u0131 terk ederek y\u00fcz\u00fcst\u00fc b\u0131rakacakt\u0131r. Kimse onlara d\u00f6n\u00fcp de bakamayacakt\u0131r. D\u00fcnyada birbirlerine yakla\u015fmalar\u0131 imk\u00e2ns\u0131z olan varl\u0131klar bir araya gelecek, vah\u015f\u00ee hayvanlar toplanacak, insanlardan ve birbirlerinden ka\u00e7mayacaklar… \u0130nsan da vah\u015f\u00ee hayvanlardan ka\u00e7mayacak . \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met h\u00e2diseleri kar\u015f\u0131s\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir korku ve deh\u015fet i\u00e7inde olacaklar.<\/p>\n

Say\u0131s\u0131z canl\u0131n\u0131n hayat kayna\u011f\u0131 olan ve d\u00fcnyan\u0131n yar\u0131dan fazlas\u0131n\u0131 kaplayan b\u00fcy\u00fck okyanuslar ate\u015flenip kaynat\u0131lacakt\u0131r. Hasan-\u0131 Basr\u00ee\u2019nin (v. 121\/739) dedi\u011fi gibi, sular\u0131 t\u00fckenip bir damla bile kalmayacakt\u0131r . Veya birle\u015ftirilip ate\u015fle doldurularak b\u00fcy\u00fck bir kaynar su deryas\u0131 h\u00e2line getirilecek ve bununla g\u00fcnahk\u00e2rlara az\u00e2b edilecektir .<\/p>\n

\u00c2yet-i kerimede denizlerin patlamas\u0131 da kastedilmi\u015f olabilir. Nitekim bir sonraki s\u00fbrede: \u201cDenizler patlad\u0131\u011f\u0131 zaman\u201d\u00a0 buyrulur. Yani bu, onun elementlerinin patlamas\u0131 ve ondaki hidrojen ve oksijenin birbirinden ayr\u0131lmas\u0131d\u0131r. Ya da atomun patlad\u0131\u011f\u0131 gibi denizin t\u00fcm atomlar\u0131n\u0131n patlamas\u0131d\u0131r. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz atomlar\u0131n patlamas\u0131 daha korkun\u00e7tur. Bu meydana geldi\u011finde, boyutlar\u0131 tasavvur dahi edilemeyecek b\u00fcy\u00fckl\u00fckte korkun\u00e7 ate\u015fler, denizlerden y\u00fckselmeye ba\u015flar. \u00c7\u00fcnk\u00fc atom ve hidrojen bombas\u0131ndan belli say\u0131daki birka\u00e7 atomun patlamas\u0131n\u0131n ne korkun\u00e7 olaylara yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131n\u0131 b\u00fct\u00fcn d\u00fcnya bilmektedir. Denizin atomlar\u0131 bu \u015fekilde veya ba\u015fka bir \u015fekilde patlad\u0131klar\u0131 zaman insan, bu korkun\u00e7 h\u00e2diseyi d\u00fc\u015f\u00fcnmekten \u00e2ciz kal\u0131r. \u0130nsan idr\u00e2ki, bu engin ve u\u00e7suz bucaks\u0131z denizlerden y\u00fckselen korkun\u00e7 cehennemi tasavvur bile edemez .<\/p>\n

Denizlerin tutu\u015fturulmas\u0131 insana ilk bak\u0131\u015fta tuhaf gelebilir, l\u00e2kin suyun hak\u00eek\u00ee yap\u0131s\u0131n\u0131 dikkate ald\u0131\u011f\u0131m\u0131zda, bunun hi\u00e7 de tuhaf olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, aksine b\u00fcy\u00fck bir mu\u2018cize oldu\u011funu g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Allah Te\u00e2l\u00e2 suyu iki farkl\u0131 gazdan (oksijen ve hidrojen) yaratm\u0131\u015ft\u0131r. Biri (oksijen) ate\u015fin yanmas\u0131 i\u00e7in gereklidir, ikincisi (hidrojen) ise, kendi kendine tutu\u015farak ate\u015f al\u0131r. Bu iki gaz birle\u015fti\u011finde suyu meydana getirirler ve ate\u015fi s\u00f6nd\u00fcr\u00fcc\u00fc bir hus\u00fbsiyet kazan\u0131rlar. Bu iki gaz birbirinden ayr\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, hidrojen kendi kendine tutu\u015fur ve oksijen de bu ate\u015fi k\u00f6r\u00fckler .<\/p>\n

Sonra ruhlar bedenlere girer, b\u00fct\u00fcn insanl\u0131k birden dirilir. Herkes hesap vermek i\u00e7in toplan\u0131r. \u00d6m\u00fcr boyu i\u015fledikleri her \u015fey ekranda kar\u015f\u0131lar\u0131na \u00e7\u0131kar. K\u00fc\u00e7\u00fck b\u00fcy\u00fck ne yapm\u0131\u015flarsa kaydedilmi\u015f, hi\u00e7bir \u015fey eksik b\u0131rak\u0131lmam\u0131\u015f. Bu nas\u0131l m\u00fcmk\u00fcn olabilir? D\u00fcnyaya gelip giden, say\u0131s\u0131 tahmin bile edilemeyen b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n her saniyesi kaydedilmi\u015f! Bunu hangi kudret yapabilir acaba? O g\u00fcn en \u015fiddetli hesap da k\u0131z \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 diri diri g\u00f6menlere sorulur. Cen\u00e2b-\u0131 Hak onlar\u0131n y\u00fcz\u00fcne bile bakmadan, \u00f6ld\u00fcr\u00fclen k\u0131za hangi su\u00e7tan dolay\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc sorar. Art\u0131k b\u00fct\u00fcn hak\u00eekatler ortaya \u00e7\u0131kar, inkarc\u0131lar i\u00e7in cehennem iyice k\u0131zd\u0131r\u0131l\u0131r, m\u00fc\u2019minler i\u00e7in de cennet yakla\u015ft\u0131r\u0131l\u0131r. Bunun \u00fczerine herkes durumunu anlar, yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin do\u011fru mu yanl\u0131\u015f m\u0131 oldu\u011funu g\u00f6r\u00fcr. Amellerinin Hak kat\u0131nda makbul olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenir.<\/p>\n

\u0130\u015fte bu azametli if\u00e2deler, onlar\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren z\u00e2t\u0131n azametini ve kudretini g\u00f6stermektedir. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetlerde me\u00e7hul s\u00eega kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u201cD\u00fcr\u00fcl\u00fcp, y\u00fcr\u00fct\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc, topland\u0131\u011f\u0131, kaynat\u0131ld\u0131\u011f\u0131\u201d gibi. Bu da kudret sahibi olanlar\u0131n konu\u015fma \u00fcsl\u00fbbudur\u00a0 ve Allah\u2019\u0131n kudretinin azametini g\u00f6stermektedir .<\/p>\n

\u201cKur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de bahsedilen bu h\u00e2diseler hen\u00fcz ger\u00e7ekle\u015fmeden do\u011fru olduklar\u0131na nas\u0131l inanal\u0131m?\u201d<\/strong> denilebilir. O zaman \u015funu d\u00fc\u015f\u00fcnmelidir: Allah Te\u00e2l\u00e2 yerleri, g\u00f6kleri, da\u011flar\u0131 yaratt\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor ve biz de aynen s\u00f6ylendi\u011fi gibi oldu\u011funu, k\u00e2in\u00e2t\u0131n muhte\u015fem bir intizam h\u00e2linde dev\u00e2m etti\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Cen\u00e2b-\u0131 Hak, k\u00e2in\u00e2ta baz\u0131 k\u00e2nunlar koymu\u015f, onu insanlar de\u011fi\u015ftiremiyor, onlar pro\u011framland\u0131klar\u0131 \u015fekilde devam ediyor. \u00d6yleyse bunlar\u0131 yaratan Rabbimiz y\u0131kmaya ve yok etmeye de k\u00e2dirdir. \u0130lk yaratmada zorluk \u00e7ekmeyen Y\u00fcce Kudret, bozmada ve yeniden yaratmada hi\u00e7 zorluk \u00e7ekmez.<\/p>\n

Be\u015fer i\u00e7in ise bunlar\u0131 yapmak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu kadar muazzam \u015feyleri yapmaya kudreti yoktur. \u201cAllah Te\u00e2l\u00e2 gelecekte yapaca\u011f\u0131 \u015feyleri s\u00f6yl\u00fcyor, inan\u0131yorsunuz. Ben de \u015f\u00f6yle \u015f\u00f6yle yapaca\u011f\u0131m\u201d diye azametli if\u00e2deler kullanan birinin \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 farzedelim. Ona da \u015f\u00f6yle cevap verilir:<\/p>\n

\u201cAllah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n gelecekte yapaca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yledi\u011fi \u015feylere inan\u0131yoruz, \u00e7\u00fcnk\u00fc O\u2019nun ge\u00e7mi\u015fte yapt\u0131klar\u0131 ve h\u00e2lihaz\u0131rda yapmakta olduklar\u0131, s\u00f6zlerini do\u011frulamakta ve ispat etmektedir. Senin ise ge\u00e7mi\u015fte ve \u015fu anda yapt\u0131\u011f\u0131n bir \u015fey yoktur. Ge\u00e7mi\u015fin ve \u015fimdiki h\u00e2lin acziyetlerle dolu iken, gelecekle alakal\u0131 s\u00f6zlerine nas\u0131l inanal\u0131m?\u201d<\/p>\n

Biri de \u00e7\u0131k\u0131p, \u201cBilim ve teknik ilerliyor, gelecekte b\u00f6yle muazzam \u015feyler olabilir\u201d derse, ona da \u015funlar s\u00f6ylenebilir:<\/p>\n

\u201c\u00c2yetlerde bahsedilen h\u00e2diselerle bilim ve teknolojinin son noktada yapabilece\u011fi \u015feyleri k\u0131y\u00e2s etsen, bu s\u00f6z\u00fcn\u00fcn ne kadar anlams\u0131z oldu\u011funu anlars\u0131n. Bilim hen\u00fcz k\u00e2in\u00e2t\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 ilmen dahi ku\u015fatamam\u0131\u015ft\u0131r ki ona nas\u0131l fiil\u00ee bir m\u00fcd\u00e2h\u00e2lede bulunabilsin? Asl\u0131nda, teknoloji Allah\u2019\u0131n yaratt\u0131\u011f\u0131 en k\u00fc\u00e7\u00fck canl\u0131lar\u0131 dahi taklit edememi\u015fken, k\u00e2in\u00e2ta m\u00fcd\u00e2halesinden bahsetmek bile abestir. G\u00f6zle zor g\u00f6r\u00fclen k\u00fc\u00e7\u00fck hayvanc\u0131klar vard\u0131r, kayalar\u0131n \u00fczerinde y\u00fcr\u00fcd\u00fcklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Allah onlar\u0131n i\u00e7ine de solunum sistemi, sindirim sistemi gibi en g\u00fczel ve sa\u011flam i\u015fleyen nizamlar kurmu\u015ftur. Bunlar\u0131 m\u00fc\u015f\u00e2hede etmek ve \u00fczerinde derin bir tefekk\u00fcre dalmak, insan\u0131 Allah\u2019\u0131n azamet ve kudretine g\u00f6t\u00fcr\u00fcr\u201d.<\/p>\n

Dolay\u0131s\u0131yla, Kur\u2019an\u2019daki azametli ifadeleri s\u00f6ylemek, s\u0131n\u0131rs\u0131z bir kudreti gerektirir. S\u0131n\u0131rs\u0131z kudret de ancak Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019da mevcuttur. O h\u00e2lde, Kur\u2019an\u2019daki azametli ifadeler ancak ona mahsus olabilir.<\/p>\n

Azametli \u0130fadeler Ezel\u00ee ve Ebed\u00ee Olmay\u0131 Gerektirir<\/strong><\/p>\n

Yine Kur\u2019an\u2019da \u00f6yle muazzam beyanlar yer almaktad\u0131r ki bunlar\u0131 s\u00f6ylemek ancak ezeli ve ebed\u00ee olan bir Z\u00e2t\u2019a yak\u0131\u015f\u0131r. Sonradan yarat\u0131lan ve bir m\u00fcddet sonra da yok olup giden varl\u0131klar\u0131n, bu t\u00fcr s\u00f6zleri s\u00f6ylemeleri, hem imk\u00e2ns\u0131z hem de inand\u0131r\u0131c\u0131l\u0131ktan yoksundur. Bu ger\u00e7e\u011fi iyi anlamak i\u00e7in mevzu ile ilgili birka\u00e7 \u00e2yet-i kerimeye bakmak k\u00e2f\u00eedir:<\/p>\n

\u201cRabbin meleklere: \u00abBen yery\u00fcz\u00fcnde bir halife yarataca\u011f\u0131m\u00bb dedi\u011fi vakit onlar: \u00ab\u00c2! Oradaki nizam\u0131 bozacak ve yery\u00fcz\u00fcn\u00fc kana bulayacak bir mahl\u00fbk mu yaratacaks\u0131n? Oysa biz sana devaml\u0131 hamd, ibadet yap\u0131p, Sen\u2019i tenzih etmekteyiz\u00bb dediler. Allah: \u00abBen, sizin bilmedi\u011finiz pek \u00e7ok \u015fey bilirim\u00bb buyurdu\u201d (el-Bakara, 30)<\/strong><\/p>\n

\u201cHakk\u0131, ink\u00e2r edenler g\u00f6r\u00fcp bilmediler mi ki g\u00f6klerle yer biti\u015fik (bir b\u00fct\u00fcn) idi onlar\u0131 biz ay\u0131rd\u0131k, hayat\u0131 olan her \u015feyi sudan yapt\u0131k. H\u00e2la inanmayacaklar m\u0131?\u201d<\/strong> (el-Enbiy\u00e2, 30)<\/strong><\/p>\n

\u201cO, yerin \u00fcst\u00fcnde y\u00fcce da\u011flar yaratt\u0131, oray\u0131 bereketli k\u0131ld\u0131 ve orada aray\u0131p soranlar i\u00e7in g\u0131dalar\u0131n\u0131, bitkilerini ve a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131 tam d\u00f6rt g\u00fcnde takdir etti, d\u00fczenledi. Sonra iradesi bir gaz halinde olan g\u00f6\u011fe y\u00f6neldi. Ona ve yere \u015f\u00f6yle buyurdu: \u00ab\u0130steyerek de olsa, istemeyerek de olsa emrime gelin!\u00bb Onlar da: \u00abG\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak geldik\u00bb dediler. Derken, iki g\u00fcn i\u00e7inde, g\u00f6kleri yedi kat olarak \u015fekillendirdi ve her bir g\u00f6\u011fe kendisine \u00e2it i\u015fi vahyetti. Biz d\u00fcnya semas\u0131n\u0131 kandillerle, y\u0131ld\u0131zlarla s\u00fcsledik, bozulup y\u0131k\u0131lmaktan koruduk. \u0130\u015fte bu, Az\u00eez ve Al\u00eem Allah\u2019\u0131n takdiridir\u201d (Fuss\u0131let, 10-12)<\/strong><\/p>\n

\u201cDehrin ak\u0131\u015f\u0131 i\u00e7inde \u00f6yle zaman ge\u00e7ti ki, o d\u00f6nemde, insan\u0131n ad\u0131 bile an\u0131lmazd\u0131\u201d (el-\u0130nsan, 1)<\/strong><\/p>\n

Buraya kadar zikretti\u011fimiz \u00e2yetler, ezel\u00ee olmay\u0131<\/strong> gerektiren ifadeler ihtiva etmektedir. \u015eimdi de ebed\u00ee olmay\u0131 <\/strong>gerektiren ifadelere bakal\u0131m:<\/p>\n

\u201cAllah ile beraber ba\u015fka hi\u00e7bir ilaha yalvarma! Ondan ba\u015fka ilah yoktur. O\u2019nun vechi (zat\u0131) hari\u00e7, her \u015fey yok olacakt\u0131r. H\u00fck\u00fcm O\u2019nundur ve hepiniz O\u2019nun huzuruna g\u00f6t\u00fcr\u00fcleceksiniz\u201d (el-Kasas, 88)<\/strong><\/p>\n

\u201cYerin \u00fcst\u00fcnde olan herkes f\u00e2n\u00eedir. Ancak senin azamet ve kerem s\u00e2hibi Rabbinin Z\u00e2t\u0131 b\u00e2ki kal\u0131r\u201d<\/strong> (er-Rahm\u00e2n, 26-27)<\/strong><\/p>\n

\u201cAllah, o hak m\u00e2buddur ki, O\u2019ndan ba\u015fka hi\u00e7bir tanr\u0131 yoktur. K\u0131yamet g\u00fcn\u00fc hepinizi bir araya toplayacakt\u0131r. Bunda hi\u00e7 \u015f\u00fcphe yoktur. Allah\u2019tan daha do\u011fru s\u00f6zl\u00fc kim olabilir?\u201d<\/strong> (en-Nis\u00e2, 87)<\/strong><\/p>\n

\u201c…Kim Allah\u2019a ve el\u00e7isine isyan ederse, ona cehennem ate\u015fi vard\u0131r, hem de ebed\u00ee kalmak \u00fczere oraya girecektir\u201d (el-Cinn, 23)<\/strong><\/p>\n

\u201cHaydi selametle girin oraya, bug\u00fcn art\u0131k ebediyet g\u00fcn\u00fcd\u00fcr\u201d (K\u00e2f, 34)<\/strong><\/p>\n

\u0130lk gruptaki \u00e2yetlerde insan yarat\u0131lmadan \u00f6nce, hatta hi\u00e7bir \u015fey de\u011filken \u00fczerinden \u00e7ok uzun bir zaman\u0131n ge\u00e7ti\u011fi if\u00e2de ediliyor. \u0130nsan yarat\u0131lmadan \u00f6nce vuk\u00fb bulan h\u00e2diseler anlat\u0131larak, yer ile g\u00f6klerin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131ndan bahsediliyor. \u0130nsanlar\u0131n \u015fu anda bu hususlardaki kanaatleri ise ancak teorilerden ib\u00e2rettir. Kesin bir bilgiye dahi s\u00e2hip de\u011fillerdir. Dolay\u0131s\u0131yla insanlar\u0131n \u00e2yetlerde oldu\u011fu gibi kesin ve kat\u2019\u00ee if\u00e2deleri telaffuz etmesi m\u00fcn\u00e2sip de\u011fildir. Ayn\u0131 zamanda, Kur\u2019an\u2019\u0131n bu if\u00e2deleri ilmin bu g\u00fcne kadar elde etti\u011fi verilere de mut\u00e2b\u0131k d\u00fc\u015fmekte, hak\u00eekatle \u00e7at\u0131\u015fmamaktad\u0131r.<\/p>\n

\u0130kinci gruptaki \u00e2yetler ise nih\u00e2yette d\u00fcnya \u00fczerindeki b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131n fen\u00e2 bulaca\u011f\u0131m, s\u00e2dece Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n b\u00e2k\u00ee kalaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. Bunu v\u00e2k\u0131a da do\u011frulamaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc insanlar ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bir \u015fekilde \u00f6l\u00fcm kap\u0131s\u0131ndan ge\u00e7tikleri gibi, d\u00fcnya \u00fczerindeki varl\u0131klar da olduklar\u0131 gibi kalmamakta, muhakkak eskiyerek \u00e7\u00fcr\u00fcy\u00fcp yok olmaktad\u0131r. M\u00fcfessirler, Ra\u2019d s\u00fbresindeki, \u201cBizim arz\u0131 (yeri) al\u0131p onu u\u00e7lar\u0131ndan nas\u0131l eksiltti\u011fimizi g\u00f6rm\u00fcyorlar m\u0131?..\u201d<\/strong>\u00a0 (er-Ra\u2018d, 41)<\/strong> \u00e2yetinden bu m\u00e2n\u00e2lar\u0131 da \u00e7\u0131karm\u0131\u015flard\u0131r .<\/p>\n

\u00c7evremize bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda, topra\u011f\u0131n her \u015feyi yiyip t\u00fcketti\u011fini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Su olmad\u0131\u011f\u0131nda ise kendisi de t\u00fckenmektedir. O h\u00e2lde denizlerin kaynat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fcnde, toprak da yok olacak veya ba\u015fka bir yere d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fclecektir. Mevl\u00e2n\u00e2\u2019n\u0131n tabiriyle, Allah\u2019tan ba\u015fka her \u015fey hem baz\u0131 varl\u0131klar\u0131 yemekte hem de baz\u0131 varl\u0131klar taraf\u0131ndan yenmektedir .<\/p>\n

Son \u00fc\u00e7 \u00e2yette de d\u00fcnyadan sonra bir \u00e2hiret hay\u00e2t\u0131n\u0131n olaca\u011f\u0131, insanlar\u0131n o g\u00fcn toplanarak hesaba \u00e7ekilece\u011fi, amellerine g\u00f6re cennete veya cehenneme gidecekleri ve orada ebediyyen kalacaklar\u0131 haber verilmektedir. Bu konular da, insan\u0131n bilgi ve ihatas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndad\u0131r. \u00d6l\u00fcm ve \u00f6tesi kendisine me\u00e7hul olan insan daha ilerisini hi\u00e7bir s\u00fbrette bilemez ki kesin if\u00e2delerle o hayattan bahsetsin ve h\u00fck\u00fcmler versin.<\/p>\n

Dolay\u0131s\u0131yla insan ne ebed\u00eedir ne de ezelden haberi vard\u0131r. Do\u011fdu\u011fu zaman belli oldu\u011fu gibi, ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 k\u0131sac\u0131k \u00f6m\u00fcr de g\u00f6zler \u00f6n\u00fcndedir. Belli bir m\u00fcddet sonra \u00f6l\u00fcp gidece\u011fini bilmeyen kimse yoktur. O h\u00e2lde insan\u0131n yukar\u0131daki if\u00e2deleri s\u00f6ylemesi m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Kur\u2019an\u2019daki azametli if\u00e2deler ancak Evvel ve \u00c2hir olan Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019n\u0131n bey\u00e2nlar\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u201cEvvel O\u2019dur, \u00c2hir O! Z\u00e2hir O\u2019dur, Bat\u0131n O! O her \u015feyi hakk\u0131yla bilir\u201d (el-Had\u00eed, 3)<\/strong><\/p>\n

B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra \u015funu s\u00f6ylemek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr:<\/p>\n

AZAMETL\u0130 \u0130FADELER\u0130 KULLANMAK ALLAH\u2019TAN BA\u015eKASINA YAKI\u015eMAZ<\/strong><\/p>\n

Kur\u2019an\u2019daki azametli if\u00e2deler, ulu orta herkesin s\u00f6yleyebilece\u011fi t\u00fcrden de\u011fildir. \u0130nsan\u0131n idrak edemeyece\u011fi kadar geni\u015f ve b\u00fcy\u00fck bir ilmi, kudreti ve azameti gerektirir. Bir s\u00f6z\u00fc s\u00f6ylemek, onu ger\u00e7ekle\u015ftirmeyi ve gere\u011fini yerine getirmeyi \u00eec\u00e2b ettirdi\u011finden, s\u0131n\u0131rs\u0131z ilim ve kudretten yoksun varl\u0131klar\u0131n g\u00fc\u00e7lerinin \u00fczerinde s\u00f6zler sarfetmeleri do\u011fru de\u011fildir. Kur\u2019an\u2019daki azametli if\u00e2deler ise hi\u00e7bir be\u015ferin gere\u011fini yerine getiremeyece\u011fi kadar azametlidir. Dolay\u0131s\u0131yla Kur\u2019an, bir be\u015fer s\u00f6z\u00fc olamaz. Bunun sebeplerinden bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klayabiliriz:<\/p>\n

Azametli \u0130f\u00e2deleri Ger\u00e7ekle\u015ftirmek Be\u015fer Takati D\u0131\u015f\u0131ndad\u0131r<\/strong><\/p>\n

\u201c\u00dcsl\u00fbb-i bey\u00e2n ayniyle ins\u00e2n\u201d<\/strong> denilmi\u015ftir. S\u00f6ylenen bir s\u00f6z, s\u00e2hibinin aynas\u0131d\u0131r. Onun b\u00fct\u00fcn hus\u00fbsiyetlerini, ilmini, kudretini ve imk\u00e2nlar\u0131n\u0131 ortaya koyar. Bu sebeple Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019deki azametli ifadeleri s\u00f6yleyebilmek i\u00e7in de baz\u0131 \u015fartlar\u0131 h\u00e2iz olmak gerekmektedir. S\u00f6ylenen bir s\u00f6z \u015f\u00e2yet in\u015f\u00e2\u00ee ise yani emir, nehiy, soru gibi hususlar\u0131 ihtiv\u00e2 ediyorsa, o s\u00f6z\u00fcn s\u00e2hibi s\u00f6z\u00fcn gere\u011fini yapt\u0131rmaya k\u00e2dir olmal\u0131d\u0131r. Nitekim Kur\u2019an\u2019daki if\u00e2delerin ekseriyeti in\u015f\u00e2\u00eedir. Bu if\u00e2delerin do\u011frulu\u011funu kabul edebilmek i\u00e7in onlar\u0131 bize nakleden r\u00e2v\u00eelerin s\u0131hhatine bak\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n r\u00e2v\u00eelerine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda, onun bize en g\u00fcvenilir, en s\u00e2d\u0131k ve en \u00e2dil ki\u015filer taraf\u0131ndan tev\u00e2t\u00fcr yoluyla geldi\u011fini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu da, Kur\u2019an\u2019daki if\u00e2deler hus\u00fbsunda yalan ve yanl\u0131\u015f olma gibi ihtim\u00e2lleri ortadan kald\u0131r\u0131r.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019\u0131n, ihtiv\u00e2 etti\u011fi if\u00e2delerin do\u011frulu\u011funu ispat etti\u011fi di\u011fer bir metodu daha vard\u0131r ki, o daha sa\u011flamd\u0131r. O da ihb\u00e2r\u00ee if\u00e2delerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131n tahakkuk etmesi ve Kur\u2019an\u2019\u0131 do\u011frulamas\u0131d\u0131r. \u015e\u00f6yle ki:<\/p>\n

\u015e\u00e2yet bir s\u00f6z ihb\u00e2r\u00ee, y\u00e2ni bir \u015feyin vuk\u00fb buldu\u011funu veya bulaca\u011f\u0131n\u0131 haber veriyor ise, onun da do\u011frulu\u011funu isbat etmek gerekir. Bu t\u00fcr s\u00f6zlerin do\u011fru olup olmad\u0131\u011f\u0131; meydana gelmesi, v\u00e2k\u0131aya mut\u00e2b\u0131k ve muv\u00e2f\u0131k olmas\u0131 veya m\u00fcmk\u00fcn\u00e2t d\u00e2iresinde olmas\u0131 ile, bir de haberi verenin s\u0131dk ve ad\u00e2leti ile s\u00e2bit olur . Haberlerin s\u00e2hibi, verdi\u011fi b\u00e2z\u0131 bilgilerin do\u011frulu\u011funu g\u00f6sterip ispat ederek di\u011fer haberlerinin de do\u011fru oldu\u011funu, onlar\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirmeye de g\u00fcc\u00fcn\u00fcn yetti\u011fini ispat edebilir. Cen\u00e2b-\u0131 Hak, Peygamber (s.a.v) Efendimiz\u2019e verdi\u011fi mu\u2018cizeleriyle, gaybdan, h\u00e2lden ve istikb\u00e2lden verdi\u011fi haberlerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131n aynen tahakkuk etmesiyle s\u00f6zlerinin do\u011fru oldu\u011funu, tehditlerini yerine getirebilece\u011fini, dolay\u0131s\u0131yla emir ve nehiylerine uyulmas\u0131 gerekti\u011fini a\u00e7\u0131k\u00e7a ispat etmi\u015ftir. Yine, Kur\u2019an\u2019da g\u00f6klerin, yerin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131ndan, bulutlardan ya\u011fmur ya\u011fmas\u0131ndan, insan\u0131n, hayvanlar\u0131n ve bitkilerin yarat\u0131lmas\u0131ndan bahsedilmektedir. Cen\u00e2b-\u0131 Hak, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 s\u0131ralad\u0131ktan sonra k\u0131yamette ve \u00e2hirette yapacaklar\u0131ndan da bahsetmektedir. Yapt\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6sterip yapacaklar\u0131n\u0131n do\u011frulu\u011fu h\u00fckm\u00fcn\u00fc de kesinle\u015ftirmi\u015f olmaktad\u0131r.<\/p>\n

Ayn\u0131 \u015fey bir insan i\u00e7in d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde bu m\u00fcmk\u00fcn g\u00f6r\u00fcnmemektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc hi\u00e7bir insan; da\u011flar, yer k\u00fcre, yedi kat sem\u00e2, s\u0131n\u0131rs\u0131z geni\u015flikteki fez\u00e2 ve ba\u015f\u0131n\u0131 ve sonunu ihata edemedi\u011fi zaman ile yar\u0131\u015facak, bunlara s\u00f6z\u00fcn\u00fc ve h\u00fckm\u00fcn\u00fc ge\u00e7irecek, onlar\u0131n gizli haberlerinden bahsedecek, gayba muttali olacak ilme ve kudrete sahip de\u011fildir. Kur\u2019 an-\u0131 Kerim, insan\u0131n zay\u0131f olarak yarat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir:<\/p>\n

\u201cAllah sizin y\u00fck\u00fcn\u00fcz\u00fc hafifletmek ister, \u00e7\u00fcnk\u00fc insan hilkat\u00e7e zay\u0131f yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r\u201d (en-Nis\u00e2, 28)<\/strong><\/p>\n

\u201cKendilerine v\u00e2d olunan azab\u0131 veya k\u0131yamet saatini g\u00f6rd\u00fcklerinde, kimin yard\u0131mc\u0131lar\u0131n\u0131n daha zay\u0131f, kimin askerlerinin daha az oldu\u011funu, i\u015fte o zaman anlayacaklard\u0131r\u201d( el-Cin, 24)<\/strong><\/p>\n

\u0130nsan o kadar zay\u0131ft\u0131r ki, ilahl\u0131k iddia eden gururlu insanlar bile, bir sinek kar\u015f\u0131s\u0131nda \u00e2ciz kal\u0131rlar. Sinek kendilerinden herhangi bir \u015fey ka\u00e7\u0131rd\u0131\u011f\u0131nda, onu geri almaya muktedir olamazlar .<\/p>\n

\u0130nsan\u0131n, tabiattaki varl\u0131k ve h\u00e2diselerle pek \u00e7ok hayvan kar\u015f\u0131s\u0131nda \u00e2ciz ve zay\u0131f kald\u0131\u011f\u0131 herkesin m\u00e2lumudur. Onun zay\u0131fl\u0131\u011f\u0131 hususunda ayr\u0131ca delil aramaya gerek yoktur. \u0130nsan\u0131n kendisini g\u00f6zlemlemesi yeterlidir. Biraz \u00e7al\u0131\u015f\u0131nca yorulmas\u0131, ak\u015fam olunca uykuya yenik d\u00fc\u015fmesi, basit bir sebeple dev\u00e2s\u0131z dertlere d\u00fc\u015fmesi gibi pek \u00e7ok \u015fey say\u0131labilir. Buna r\u00fbh\u00ee ve psikolojik zaaflar\u0131 da ilave edebiliriz. Arzu ve hevesleri onu k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meylettirir, k\u0131zg\u0131nl\u0131\u011f\u0131, acelecili\u011fi, sab\u0131r ve t\u00e2katten yoksun olmas\u0131, hafifli\u011fe ve yanl\u0131\u015fl\u0131klara sevkeder ki bu da zay\u0131fl\u0131\u011f\u0131n en ileri derecesidir .<\/p>\n

\u0130nsan\u0131n \u00f6nde gelen vas\u0131flar\u0131nda biri de ceh\u00e2letidir. Kur\u2019an-\u0131 Kerim bunu \u015f\u00f6yle vurgular: \u201c\u0130nsan cidden \u00e7ok zalim, \u00e7ok cahildir\u201d (el-Ahz\u00e2b, 72)<\/strong><\/p>\n

\u0130nsan ancak duyu organlar\u0131n\u0131n ula\u015fabildi\u011fi baz\u0131 \u015feyleri k\u0131smen bilebilir. Bunun \u00f6tesindeki \u00e2lemlerden, hele hele gaybdan hi\u00e7 haberi yoktur. Dolay\u0131s\u0131yla, bu acziyeti, muhta\u00e7l\u0131\u011f\u0131 ve bilgisizli\u011fi i\u00e7inde azametli ifadeler kullanmas\u0131 ona yak\u0131\u015fmaz. \u015e\u00e2yet Kur\u2019an\u2019daki gibi baz\u0131 azametli if\u00e2deler kullanacak olsa, \u00e7evresindeki insanlar onun dengesini yitirdi\u011fine veya akl\u0131n\u0131 kaybetti\u011fine h\u00fckmederler. Onunla s\u00e2dece alay ederler. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fimdiye kadar b\u00f6ylesi b\u00fcy\u00fck i\u015fler yapamam\u0131\u015ft\u0131r. Onun bu h\u00e2li, bundan sonra da yapamayaca\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6sterir.<\/p>\n

Azametli \u0130fadeleri Kullananlar S\u00f6zlerinin Gere\u011fini Yapmaktan \u00c2ciz Kalm\u0131\u015flard\u0131r<\/strong><\/p>\n

T\u00e2rih boyunca mal\u0131na ve saltanat\u0131na g\u00fcvenerek haddini a\u015fan kimseler olmu\u015ftur. Bunlar azametli s\u00f6zler s\u00f6ylemi\u015fler, bir m\u00fcddet insanlar\u0131 bask\u0131 alt\u0131nda tutmu\u015flard\u0131r. Ancak bir zaman sonra bu s\u00f6zlerinin yalan oldu\u011fu, hak\u00eekatle hi\u00e7bir al\u00e2kas\u0131n\u0131n bulunmad\u0131\u011f\u0131 kendili\u011finden ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015f, \u00e2ciz insanlar k\u00fc\u00e7\u00fck mus\u00eebetler kar\u015f\u0131s\u0131nda yenik d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f, hi\u00e7bir \u015fey yapamadan \u00f6l\u00fcp gitmi\u015flerdir.<\/p>\n

Mesel\u00e2 Firavun il\u00e2h oldu\u011funu il\u00e2n etmi\u015fti:<\/p>\n

\u201cEy benim dan\u0131\u015fmanlar\u0131m ve devlet adamlar\u0131m! Ben sizin benden ba\u015fka bir ilah\u0131n\u0131z oldu\u011funu bilmiyorum. H\u00e2m\u00e2n! Haydi benim i\u00e7in tu\u011fla oca\u011f\u0131n\u0131 tutu\u015ftur, bal\u00e7\u0131\u011f\u0131 pi\u015fir, fazlaca tu\u011fla imal ettirip benim i\u00e7in \u00f6yle y\u00fcksek bir kule yap ki, belki de onun vas\u0131tas\u0131yla y\u00fckselip M\u00fbs\u00e2\u2019n\u0131n (varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddia etti\u011fi) il\u00e2h\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcm! Asl\u0131nda, ben onun yalanc\u0131n\u0131n biri oldu\u011funu san\u0131yorum\u201d (el-Kasas, 38)<\/strong> diyerek haks\u0131z yere \u00fclkesinde b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslam\u0131\u015f, insanlara zulmetmi\u015fti. Ancak, Allah\u2019\u0131n verdi\u011fi m\u00fchlet dolunca, ordular\u0131yla birlikte denize at\u0131l\u0131- verdi. Halk\u0131n rabbi oldu\u011funu iddia eden insan, kendisini denizden kurtarmaya g\u00fc\u00e7 yetiremedi, k\u00fc\u00e7\u00fck bir denize bile h\u00fckm\u00fc ge\u00e7medi ve nih\u00e2yetinde insanl\u0131\u011fa ibret oldu .<\/p>\n

Yukar\u0131daki \u00e2yette, g\u00f6klere \u00e7\u0131karak belki M\u00fbs\u00e2 (a.s)\u2019\u0131n Rabbini g\u00f6rebilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015fti. Ancak zul\u00fcm ve i\u015fkence ile in\u015f\u00e2 ettirdi\u011fi bin\u00e2 kadar y\u00fckselebildi. \u0130f\u00e2delerindeki acziyet de insan f\u0131trat\u0131ndaki acziyetin tabi\u00ee h\u00e2lini yans\u0131t\u0131yordu. Bir be\u015ferin, her ne kadar il\u00e2h oldu\u011funu iddia etse de, azametli if\u00e2deleri s\u00f6ylerken kendisini ele verdi\u011fini, kesin ifadeler kullanamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 b\u00fct\u00fcn \u00e2leme g\u00f6sterdi. \u201cBilmiyorum\u201d, \u201cUmulur ki\u201d, \u201cBelki\u201d, \u201cZannediyorum\u201d gibi acziyet if\u00e2delerinden pa\u00e7as\u0131n\u0131 kurtaramad\u0131. Birilerinden yard\u0131m istedi; ta\u015fla, toprakla me\u015fgul olarak acziyetini ortaya koydu. Zaten bir i\u015f yapaca\u011f\u0131 zaman \u00e7amurdan yard\u0131m istemek mecburiyetinde kalan biri, hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz yine \u00e7amurdan yarat\u0131lm\u0131\u015f \u00e2ciz ve zay\u0131f bir varl\u0131kt\u0131r .<\/p>\n

Firavun, \u201cSizin benden ba\u015fka ilah\u0131n\u0131z yoktur\u201d demiyor, \u201cBen sizin benden ba\u015fka bir ilah\u0131n\u0131z oldu\u011funu bilmiyorum\u201d diyordu. Bu da, tam bir acziyet if\u00e2desidir. H\u00e2lbuki Hak\u00eek\u00ee \u0130l\u00e2h\u2019\u0131n, her \u015feyi bilmesi l\u00e2z\u0131md\u0131r. Bu zar\u00fbret \u00e2yet-i kerimede \u015f\u00f6yle if\u00e2de edilir:<\/p>\n

\u201cOnlar, Allah\u2019tan ba\u015fka kendilerine zarar veya fayda veremeyen birtak\u0131m nesnelere ibadet ediyor ve Onlar Allah kat\u0131nda bizim \u015fefaat\u00e7ilerimizdir\u00bb diyorlar. De ki: B\u00f6yle bir \u015fey olacak da Allah bilmeyecek ha! Ne o, yoksa siz Allah\u2019a g\u00f6klerde ve yerde olup da bilmedi\u011fi \u015feylerin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 m\u0131 haber verece\u011finizi iddia ediyorsunuz? H\u00e2\u015f\u00e2! O, onlar\u0131n iddia etti\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ortaktan m\u00fcnezzehtir, y\u00fccedir\u201d (Y\u00fbnus, 18)<\/strong><\/p>\n

Sonra Firavun, \u201cBelki\u201d<\/strong> ifadesini kullanm\u0131\u015ft\u0131r .Bu kelime rec\u00e2 ed\u00e2t\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Rec\u00e2 ise zaaf\u0131 ve kudretin eksikli\u011fini g\u00f6steren en bariz delildir. Bir \u015fey yapmak istedi\u011fini s\u00f6yl\u00fcyor, l\u00e2kin ona g\u00fc\u00e7 yetirip yetiremeyece\u011fini bilmiyor. Yapaca\u011f\u0131 \u015feye olan ra\u011fbeti, kudretinden daha fazla g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. S\u00f6yledi\u011fi s\u00f6zler, nefsinin emellerle me\u015fgul oldu\u011funu ortaya koyuyor . Yine \u201cMusa\u2019n\u0131n yalanc\u0131lardan oldu\u011funu zannediyorum\u201d s\u00f6z\u00fcyle, zanna istin\u00e2den hareket etti\u011fini ve kesin bir bilgiye sahip olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, fark\u0131na varmadan \u00eetiraf ediyor.<\/p>\n

Firavun\u2019un if\u00e2delerinden, kendisinden ba\u015fka ilah bulunmad\u0131\u011f\u0131na onun da tam olarak inanamad\u0131\u011f\u0131 ve \u015f\u00fcphe i\u00e7inde bulunu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc o, Hz. Musa\u2019n\u0131n Rabbini aramaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. \u015eayet kendisinin her \u015feye g\u00fcc\u00fc yeten bir rab oldu\u011funa kesin bir \u015fekilde inansayd\u0131, b\u00f6yle bir aray\u0131\u015f i\u00e7ine girmeyi d\u00fc\u015f\u00fcnmezdi bile. Bu aray\u0131\u015f\u0131 onun bilgi y\u00f6n\u00fcnden ne kadar zay\u0131f oldu\u011funu da g\u00f6stermektedir. Rabb ise ku\u015fat\u0131c\u0131 ve k\u00fcll\u00ee bir ilme sahip olmal\u0131d\u0131r ki, b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131 en g\u00fczel ve en sa\u011flam \u015fekilde yarat\u0131p hayatiyetlerini devam ettirebilsin. Firavun ise, nerede ne oldu\u011funu bilmedi\u011fi i\u00e7in, varl\u0131\u011f\u0131 haber verilen as\u0131l il\u00e2h\u0131 aramaya \u00e7\u0131k\u0131yor. Hak\u00eek\u00ee Rab, Firavun\u2019dan akseden h\u00e2l \u00fczere olmaktan \u00e7ok y\u00fcce ve m\u00fcnezzehtir. \u0130nsan f\u0131trat\u0131, muhakkak kendini sahibinin lisan\u0131ylayla ortaya koyar ve ele verir . \u0130\u015fte Firavun\u2019un be\u015fer tabiat\u0131 da bu s\u00f6zleriyle onu ele vermi\u015ftir.<\/p>\n

\u0130lahl\u0131k iddi\u00e2 ederek azametli if\u00e2deler kullanan insanlardan birisi de, Hz. \u0130brahim \u2019le m\u00fcc\u00e2dele eden h\u00fck\u00fcmdard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede \u015f\u00f6yle buyrulur:<\/p>\n

\u201cAllah kendisine h\u00fck\u00fcmdarl\u0131k verdi\u011fi i\u00e7in \u015f\u0131mar\u0131p, Rabbi hakk\u0131nda \u0130br\u00e2- him ile tart\u0131\u015fan ki\u015finin h\u00e2line bir baksana! \u0130br\u00e2him ona: \u00abBenim Rabbim hayat\u0131 veren ve hayat\u0131 aland\u0131r\u00bb deyince O: \u00abBen de ya\u015fat\u0131r ve \u00f6ld\u00fcr\u00fcr\u00fcm\u00bb dedi. Bunun \u00fczerine \u0130br\u00e2him: \u00ab\u0130\u015fte Allah g\u00fcne\u015fi do\u011fudan do\u011fduruyor, haydi sen de bat\u0131dan do\u011fdur bakal\u0131m\u00bb der demez, k\u00e2fir donakald\u0131. Z\u00e2ten Allah zalimleri hidayet etmez, emellerine kavu\u015fturmaz\u201d (Bakara 258)<\/strong><\/p>\n

G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, bu z\u00e2lim h\u00fck\u00fcmdar da \u201c\u00f6ld\u00fcrmek\u201d ve \u201cdiriltmek\u201d gibi azametli if\u00e2deleri kullanm\u0131\u015ft\u0131. Ancak bunlar\u0131 ispat edemedi. \u0130br\u00e2him (a.s)\u2019\u0131n g\u00fcne\u015fe m\u00fcd\u00e2hale etmesi teklifi kar\u015f\u0131s\u0131nda ise susup kald\u0131. Kald\u0131 ki bu s\u00f6zler, Kur\u2019an\u2019da s\u0131k\u00e7a tekrar edilen azametli ifadelerin en basitleridir. Zira bunlar, b\u00fct\u00fcn k\u00e2in\u00e2t\u0131, \u00f6b\u00fcr d\u00fcny\u00e2y\u0131, ezeliyet ve ebediyeti ilgilendiren if\u00e2deler yan\u0131nda \u00e7ok hafif kalmaktad\u0131r. Ancak insan bunun gibi en basit ifadeler kar\u015f\u0131s\u0131nda bile \u00e2ciz kalm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Allah\u2019\u0131n g\u00fcc\u00fc ve hayat vermesi bir defaya mahsus de\u011fildir. O, mutlak g\u00fcc\u00fc ile diledi\u011fi gibi hayat verme g\u00fcc\u00fcne sahiptir. Yok olan\u0131 var edip hayat verdi\u011fi gibi, \u00f6l\u00fcy\u00fc de tekrar diriltip hayat verebilir. Zaten bu \u201chayat verme\u201d s\u0131rr\u0131 ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na bir harikad\u0131r . \u0130nsanlar olarak biz, hayat\u0131n ve \u00f6l\u00fcm\u00fcn mahiyetini \u015fu ana kadar anlayabilmi\u015f de\u011filiz. Sadece bu olgular\u0131n ya\u015fayanlarda ve \u00f6l\u00fclerde ortaya \u00e7\u0131kan tez\u00e2h\u00fcrlerini g\u00f6rebiliyoruz. Bu y\u00fczden, hayat\u0131n ve \u00f6l\u00fcm\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131, mutlak anlamda bilmedi\u011fimiz bir g\u00fcce, yani Allah\u2019\u0131n g\u00fcc\u00fcne dayand\u0131rmak mecburiyetindeyiz .<\/p>\n

Hak\u00eek\u00ee m\u00e2n\u00e2da hi\u00e7bir insan ne diriltmeye ne de \u00f6ld\u00fcrmeye k\u00e2dirdir, hatta ecelleri geldi\u011finde kendilerini \u00f6l\u00fcmden kurtarmaya bile g\u00fc\u00e7leri yetmez. Ancak bu olgudan yola \u00e7\u0131karak tart\u0131\u015fmada sonu\u00e7 alman\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc g\u00f6ren Hz. \u0130brahim, herkesin g\u00f6zleriyle g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc bir vak\u0131adan hareket ederek ikinci bir delil getirdi. Zira g\u00fcne\u015fin do\u011fudan do\u011fup bat\u0131da kaybolmas\u0131 ink\u00e2r edilemez bir ger\u00e7ektir. O z\u00e2lim h\u00fck\u00fcmdardan \u00f6nce de bu b\u00f6yle oldu\u011fundan onun, \u201cBunu ben yap\u0131yorum\u201d demesi m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. \u015eayet iddias\u0131nda hakl\u0131 ise yapabilece\u011fi \u015fey, g\u00fcne\u015fin do\u011fu\u015f ve bat\u0131\u015f yerlerini de\u011fi\u015ftirmektir. Hz. \u0130brahim bunu teklif edince, s\u00f6yleyecek s\u00f6z bulamam\u0131\u015f ve iddias\u0131n\u0131n as\u0131ls\u0131z oldu\u011fu ayan beyan ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r .<\/p>\n

Cen\u00e2b-\u0131 Hak, Kur\u2019an\u2019\u0131 Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilen bir kitap olarak kabul etmek istemeyen Mekke m\u00fc\u015friklerini ihtar ederek, Allah\u2019\u0131n iradesi hil\u00e2f\u0131na hi\u00e7bir \u015fey yapamayacaklar\u0131m, Allah\u2019\u0131n hesap ve az\u00e2b\u0131ndan ka\u00e7amayacaklar\u0131m bildirir . Onlar\u0131 insafa d\u00e2vet ederek \u015f\u00f6yle buyurur:<\/p>\n

\u201cD\u00fcnyada hi\u00e7 dola\u015f\u0131p da, kendilerinden \u00f6nce ya\u015fam\u0131\u015f \u00fcmmetlerin \u00e2k\u0131bet- lerinin nas\u0131l oldu\u011funa bakmad\u0131lar m\u0131? Onlar, bunlardan daha g\u00fc\u00e7l\u00fc idiler. Ne g\u00f6klerde ve ne de yerde Allah\u2019\u0131 engelleyecek, \u00e2ciz b\u0131rakacak bir \u015fey yoktur. \u00c7\u00fcnk\u00fc O Al\u00eem\u2019dir, Kad\u00eer\u2019dir\u201d( F\u00e2t\u0131r, 44)<\/strong><\/p>\n

Demek ki, t\u00e2rih boyunca gelip ge\u00e7en kavimlerden niceleri, kendilerini \u00e7ok g\u00fc\u00e7l\u00fc zanneden Mekke m\u00fc\u015friklerinden daha kuvvetli ve zengindiler. Onlar da, \u00e7ok kuvvetli olduklar\u0131n\u0131, kimsenin kendilerine zarar veremeyece\u011fini iddi\u00e2 ediyor ve peygamberlerin \u00eek\u00e2z\u0131na kulak vermiyorlard\u0131. Ancak il\u00e2h\u00ee t\u00e2lim\u00e2tlara uymad\u0131klar\u0131 i\u00e7in, sonunda Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 geldi ve onlar\u0131 iddi\u00e2lar\u0131nda yalanc\u0131 \u00e7\u0131kard\u0131. S\u00f6yledikleri hi\u00e7bir s\u00f6z\u00fc yerine getiremedikleri gibi, kendilerini de koruyamad\u0131lar.<\/p>\n

Bunlardan biri de Sem\u00fbd kavmi idi. Kayalardan yonttuklar\u0131 sa\u011flam evlerle \u00f6v\u00fcn\u00fcr, kendilerine hi\u00e7bir \u015feyin zarar veremeyece\u011fini iddi\u00e2 ederlerdi. Sonunda \u00e2kibetleri \u00e7ok ac\u0131 oldu. Onlar hakk\u0131nda \u00e2yet-i kerimede \u015f\u00f6yle buyrulur:<\/p>\n

\u201cBir sabah o korkun\u00e7 ses bast\u0131r\u0131verdi onlar\u0131! Kazan\u0131p ele ge\u00e7irdikleri mal ve imk\u00e2nlar hi\u00e7bir fayda vermedi kendilerine\u201d (el-Hicr, 83-84)<\/strong><\/p>\n

Di\u011fer taraftan, cinler, insanlara h\u00e2kimiyet kurmaya \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015f, hatta bir k\u0131sm\u0131n\u0131n kendilerine tapmas\u0131n\u0131 sa\u011flam\u0131\u015flard\u0131 . Ancak sonunda acziyetlerini anlayarak \u015fu \u00eetirafta bulundular:<\/p>\n

\u201c\u015eunu da anlad\u0131k ki, biz yerde Allah\u2019\u0131n iradesine kar\u015f\u0131 koyamayaca\u011f\u0131m\u0131z gibi, ka\u00e7maya te\u015febb\u00fcs etmekle de O\u2019nun elinden yakam\u0131z\u0131 kurtaramay\u0131z\u201d (el-Cin, 12)<\/strong><\/p>\n

Cinler g\u00f6klerden haber ald\u0131klar\u0131n\u0131 ve gayb\u0131 bildiklerini de iddia ediyorlard\u0131. L\u00e2kin bu iddalar\u0131nda da yalanc\u0131 \u00e7\u0131kt\u0131lar. G\u00f6ky\u00fcz\u00fcn\u00fc kuvvetli bek\u00e7iler ve alevlerle (\u015fih\u00e2blarla) dolu buldular. Sonra da yery\u00fcz\u00fcndekilere k\u00f6t\u00fcl\u00fck m\u00fc yoksa hay\u0131r m\u0131 mur\u00e2d edildi\u011fini bilemediklerini itiraf ettiler . Sema onlara kar\u015f\u0131 korundu. Mele-i a\u2018l\u00e2\u2019ya kulak vermek istediklerinde, her taraftan ta\u015flan\u0131p kovuldular .<\/p>\n

Yine cinler, S\u00fcleyman (a.s)\u2019\u0131n emrinde zor i\u015flerde \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlard\u0131. Allah Te\u00e2l\u00e2 S\u00fcleyman (a.s)\u2019\u0131n r\u00fbhunu kabzetti\u011finde, bundan hi\u00e7 haberleri olmad\u0131. Ancak dayand\u0131\u011f\u0131 as\u00e2y\u0131 bir a\u011fa\u00e7 kurdu yeyip yere d\u00fc\u015f\u00fcnce \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc anlayabildiler. Bunun \u00fczerine cinler kesin olarak anlad\u0131lar ki, \u015fayet gayb\u0131 bilmi\u015f olsalard\u0131 kendilerini zelil ve peri\u015fan eden angarya i\u015flerde o zamana kadar \u00e7al\u0131\u015f\u0131p durmazlard\u0131 .<\/p>\n

Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019e mu\u00e2raza yapmak isteyip de muvaffak olamayan kimselerin durumunu da bu kategoride de\u011ferlendirmek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Onlar da Kur\u2019an gibi bir s\u00f6z ortaya koymak istemi\u015fler, ancak bu b\u00fcy\u00fck s\u00f6z\u00fc yerine getirememi\u015flerdir . B\u00f6ylece t\u00e2rihen de ispat edilmi\u015f olmaktad\u0131r ki, insanlar\u0131n ve cinlerin Kur\u2019an\u2019daki gibi azametli if\u00e2deleri kullanmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu nev\u00ee if\u00e2deler s\u00e2dece Allah\u2019a mahsustur ve s\u00e2dece Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de hak\u00eek\u00ee m\u00e2n\u00e2s\u0131yla yer alabilir. Bunun h\u00e2ricindekiler ise hezey\u00e2n ve haddini bilmemektir. Hi\u00e7bir m\u00e2n\u00e2 da if\u00e2de etmez. Dolay\u0131s\u0131yla Kur\u2019an-\u0131 Kerim, bir be\u015fer kel\u00e2m\u0131 de\u011fildir. Her \u015feyi bilen ve her \u015feye g\u00fcc\u00fc yeten bir varl\u0131k taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015ftir. O da sadece ve sadece Allah Te\u00e2l\u00e2\u2019d\u0131r.<\/p>\n

Kur\u2019an i\u2018c\u00e2z\u0131n\u0131n azamet ifade eden bu y\u00f6n\u00fcn\u00fc anlayabilmek i\u00e7in asl\u0131nda derin bir idrak, \u015fuur, ilim ve k\u00fclt\u00fcr gerekmez. Kur\u2019an\u2019\u0131 sel\u00eem ak\u0131lla tefekk\u00fcr ederek okuyan herkes, k\u00fclt\u00fcr\u00fc ve dirayeti ne olursa olsun, onun azametli ifadelerini ve Mutlak \u0130lim ve Kudret sahibi bir Rab taraf\u0131ndan g\u00f6nderildi\u011fini anlar. L\u00e2kin k\u00fclt\u00fcr\u00fc m\u00fcsait de\u011filse, bu anlad\u0131klar\u0131n\u0131 ifadeye d\u00f6kmekte ve tahlilini yap\u0131p sebeplerini a\u00e7\u0131lamakta yetersiz kalabilir . Bu da onun i\u00e7in \u00e7ok m\u00fchim de\u011fildir. Ancak bir insan inat\u00e7\u0131 ve m\u00fctekebbir ise, ona Kur\u2019an\u2019\u0131n b\u00fct\u00fcn mu\u2018cizev\u00ee y\u00f6nleri en fasih ve beli\u011f bir \u015fekilde anlat\u0131lsa dah\u00ee, o ink\u00e2r\u0131nda direnir. Nitekim Allah Te\u00e2l\u00e2 \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r:<\/p>\n

\u201cBiz Kur\u2019an\u2019\u0131 m\u00fcminlere \u015fifa ve rahmet olarak indiririz. Ama o, zalimlerin ise sadece ziyan\u0131n\u0131 art\u0131r\u0131r\u201d (el-\u0130sr\u00e2, 82)<\/strong><\/p>\n

\u201cDe ki: \u00abO, iman edenler i\u00e7in hid\u00e2yet ve \u015fif\u00e2d\u0131r.\u00bb Ama iman etmeyenlerin kulaklar\u0131nda a\u011f\u0131rl\u0131klar vard\u0131r. Kur\u2019an onlara kapal\u0131 ve karanl\u0131k gelir. Onlar\u0131n, \u00e7ok uzak bir yerden sesleniliyor da s\u00f6yleneni hi\u00e7 anlam\u0131yorlar gibi bir halleri vard\u0131r\u201d (Fuss\u0131let, 44)<\/strong><\/p>\n

Murat Kaya \u201cKur\u2019an\u2019da Allah\u2019a Ait Azametli \u0130fadeler\u201d Adl\u0131\u00a0 Doktora Tezinden Al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de hi\u00e7bir mahl\u00fbkun if\u00e2de etmeye g\u00fcc\u00fc ve hakk\u0131 olmayan son derece azametli if\u00e2delerin bulundu\u011funu g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fck . \u00d6nemine binaen burada birka\u00e7 misal \u00fczerinde daha durduktan sonra, bu ifadeleri s\u00f6ylemenin ni\u00e7in sadece Allah\u2019a yara\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7ebiliriz. Kur\u2019an\u2019da \u015f\u00f6yle buyrulur: \u201cOnlar, Allah\u2019\u0131n kudret ve azametini hakk\u0131yla takdir edemediler, O\u2019na l\u00e2y\u0131k tazimi g\u00f6stermediler. H\u00e2lbuki k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc b\u00fct\u00fcn bir …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2892,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,5],"tags":[74,989,132],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2891"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2891"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2891\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2893,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2891\/revisions\/2893"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2892"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2891"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2891"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2891"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}