G<\/span>\u00fclen\u2019in Modernite ve Bat\u0131 ile Ele\u015ftirel \u0130li\u015fkisi<\/strong><\/p>\n

Fethullah G\u00fclen\u2019in kendinden emin pozitif d\u00fcnya g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc, \u201cVahhabilikten, Tebli\u011f Cemaat\u00e7i ve Cihat\u00e7\u0131 anlay\u0131\u015flardan keskin bir bi\u00e7imde ayr\u0131l\u0131r. G\u00fclen Hareketi\u2019nin Sufilik tasavvuru ile ete kemi\u011fe b\u00fcr\u00fcnen bu anlay\u0131\u015f d\u00fcnyaya da olumlu bir g\u00f6zle bakar. K\u00e2inat\u0131n i\u015fleyi\u015fine dair, bilim, tarih, siyaset, sanat, k\u00fclt\u00fcr ve felsefe gibi alanlar, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ekinmesi ya da hemen \u0130sl\u00e2m\u00ee bir k\u0131l\u0131f giydirmesi gereken mevzular de\u011fil, aksine, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ruhi g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc a\u00e7\u0131s\u0131ndan temasa ge\u00e7ilmesi ve olumlu ili\u015fkiler kurulmas\u0131 gereken mevzulard\u0131r.\u201d\u00a0 <\/strong>Do\u011fudan y\u00fcz \u00e7evirmeyi kabul etmeyen G\u00fclen, \u201cBat\u0131\u2019n\u0131n yan\u0131nda Do\u011fu tutulmal\u0131\u201d der ve ekler:<\/p>\n

\u201cAma Do\u011fu diye de \u015fu anda \u00e7ok y\u00fcceltilecek bir \u015fey g\u00f6r\u00fcnm\u00fcyor ortada. Ho\u015fg\u00f6r\u00fc, insanlar ve medeniyetler aras\u0131nda m\u00fcspet bir al\u0131\u015fveri\u015f sa\u011flayacak \u00f6yle bir k\u00f6pr\u00fc ki, onun yan\u0131nda her \u015fey c\u0131l\u0131z kal\u0131yor. \u00c7ok a\u00e7\u0131k ve net olarak s\u00f6yleyebilirim, Avrupa ile entegrasyonu gerekli g\u00f6r\u00fcyorum ben.\u201d <\/strong><\/p>\n

Herhangi bir \u015fekilde Bat\u0131 ile b\u00fct\u00fcnle\u015fmek \u00f6nemlidir ve b\u00f6yle bir entegrasyonun \u00e7e\u015fitli faydalar\u0131 olacakt\u0131r.\u00a0 G\u00fclen\u2019in \u201cT\u00fcrk kimli\u011finde var olan \u0130sl\u00e2m\u00ee ve Avrupal\u0131 y\u00f6nleri kabul etmesi ve bunlar\u0131 birbirine z\u0131t de\u011fil, tamamlay\u0131c\u0131 unsurlar olarak g\u00f6rmesi, hem \u0130sl\u00e2m\u00ee hem de sek\u00fcler kesimin bu ikili\u011fi reddetti\u011fi bir zamanda olduk\u00e7a \u00f6nemlidir. G\u00fclen\u2019in milli-g\u00fcvenlik kimli\u011fi, d\u0131\u015f politikan\u0131n mimarlar\u0131n\u0131 Avrupa Birli\u011fi \u00fcyeli\u011fi konusunda cesaretlendirir. \u00d6nemli bir \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketin mimar\u0131 olarak G\u00fclen\u2019in AB \u00fcyeli\u011fi s\u00fcrecini onaylamas\u0131, di\u011fer \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlerin de AB \u00fcyeli\u011fine destek vermesine yol a\u00e7m\u0131\u015f ve muhafazak\u00e2r kesimin AB kar\u015f\u0131t\u0131 blo\u011fa verdi\u011fi deste\u011fi sona erdirmi\u015ftir. Ancak G\u00fclen, T\u00fcrk diplomasisinin Bat\u0131\u2019da ba\u015far\u0131l\u0131 olmas\u0131n\u0131 Do\u011fu\u2019daki ba\u015far\u0131s\u0131na endeksler.\u201d\u00a0 \u201cG\u00fclen\u2019in Bat\u0131\u2019ya g\u00f6sterdi\u011fi bu \u0131l\u0131ml\u0131 yakla\u015f\u0131m, ba\u015flang\u0131\u00e7ta bu yakla\u015f\u0131m\u0131 dolay\u0131s\u0131yla ele\u015ftiren di\u011fer \u0130sl\u00e2m\u00ee gruplar\u0131n da Avrupa ve Amerika kar\u015f\u0131t\u0131 tav\u0131rlar\u0131n\u0131 yumu\u015fatmalar\u0131nda \u00f6nemli bir rol oynam\u0131\u015ft\u0131r. Muhafazak\u00e2r camian\u0131n AB \u00fcyeli\u011fini hem \u00fclke g\u00fcvenli\u011fi hem de \u0130sl\u00e2m\u00ee k\u00fclt\u00fcr a\u00e7\u0131s\u0131ndan bir tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc bir d\u00f6nemde G\u00fclen, \u00fcyelik fikrini destekleyen ilk liderlerdendir.\u201d<\/p>\n

G\u00fclen d\u00fcnyaya siyaset a\u00e7\u0131s\u0131ndan bakmad\u0131\u011f\u0131 gibi hayali s\u0131n\u0131rlar da \u00e7izmez. S\u0131kl\u0131kla kulland\u0131\u011f\u0131 dar\u00fc\u2019l-hizmet kavram\u0131 (Allah r\u0131zas\u0131 i\u00e7in insanlara hizmet edilen yer) onun s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fan vizyonunun bir g\u00f6stergesidir.\u00a0 \u0130\u00e7tihat kavram\u0131 \u00fczerinden s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fan bu vizyonunu \u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131 \u00fczerine in\u015fa eder. Ayn\u0131 derecede d\u0131\u015flay\u0131c\u0131 \u00f6zellikler ta\u015f\u0131yan dar\u00fc\u2019l-harp ve dar\u00fc\u2019l-Isl\u00e2m kavramlar\u0131n\u0131 kullanarak d\u00fcnyay\u0131 b\u00f6lmeye kalk\u0131\u015fmak yerine, onu kayna\u015fm\u0131\u015f bir yer olarak g\u00f6r\u00fcr ve dar\u00fc\u2019l-hizmet kavram\u0131 \u00fczerinden s\u00fcrekli hizmet g\u00f6t\u00fcr\u00fclmesi gereken bir mekan olarak tasvir eder.<\/p>\n

O, M\u00fcsl\u00fcman bir y\u00f6netimden uzaklarda bile olsa M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bulunduklar\u0131 yerlerin kanunlar\u0131na uymalar\u0131, di\u011fer insanlar\u0131n haklar\u0131na riayet etmeleri ve do\u011fru davran\u0131\u015flar sergilemeleri gerekti\u011fini savunur. Bu a\u00e7\u0131dan, her \u015feyin i\u00e7 i\u00e7e ge\u00e7ti\u011fi bu devirde dar\u00fc\u2019l-harp ve dar\u00fc\u2019l-\u0130sl\u00e2m tart\u0131\u015fmalar\u0131ndan uzak durmak gerekir.\u00a0 G\u00fclen d\u00fc\u015f\u00fcncesinde \u00fcmmet, ulus \u00f6tesi sosyo-k\u00fclt\u00fcrel bir kimliktir, \u00fctopik hukuki ya da siyasi bir kimlik de\u011fildir.<\/p>\n

G\u00fclen, diyalo\u011fa a\u00e7\u0131k olmas\u0131na ve \u201cin\u015fa edici \u00f6teki\u201d (constitutive other) kavram\u0131na sahip \u00e7\u0131kmamas\u0131na ra\u011fmen disiplinli bir s\u00f6ylem geli\u015ftirmi\u015f. Ancak bu s\u00f6ylem a\u015f\u0131r\u0131 uysal \u00f6zellikler de ta\u015f\u0131maz. O, dinin imana ve ibadete bakan bireysel pratikleri konusunda \u00e7ok s\u0131k\u0131 prensiplere sahiptir, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n temel prensiplerine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131ya ve tamamen ba\u011fl\u0131d\u0131r. Burada zikredilmesi gereken, G\u00fclen\u2019in, etraf\u0131ndaki d\u00fcnya ile oldu\u011fu kadar Bat\u0131 ve modernite ile de girmi\u015f oldu\u011fu ele\u015ftirel ili\u015fkidir.<\/p>\n

Klas Grinell\u2019in de s\u00f6yledi\u011fi gibi, bu ele\u015ftirel tutum medeniyet hatt\u0131n\u0131n her iki taraf\u0131na da bakmaktad\u0131r. G\u00fclen\u2019e g\u00f6re;<\/p>\n

Esasen birbirini b\u00fct\u00fcnlemesi gereken bu Do\u011fu ve Bat\u0131 kaynakl\u0131 medeniyetler aras\u0131ndaki ayr\u0131\u015fma, birinin gittik\u00e7e ak\u0131l ve bilimden, di\u011ferinin ise ruh, m\u00e2n\u00e2 ve ebedi, de\u011fi\u015fmez de\u011ferlerden uzakla\u015fmas\u0131 neticesinde, milenyumun son as\u0131rlar\u0131, be\u015feri ba\u015far\u0131lara paralel geli\u015fen be\u015feri tekebb\u00fcr ve bencillik neticesinde \u00f6l\u00e7\u00fc tan\u0131mayan felaketlere, arz \u00e7ap\u0131nda m\u00fcstemlekecili\u011fe, toplu katliamlara, on milyonlar\u0131n hayat\u0131na mal olan devrimlere, d\u00fcnyay\u0131 kana, ate\u015fe bo\u011fan sava\u015flara; \u0131rk ayr\u0131mc\u0131l\u0131\u011f\u0131na, \u00e7ok b\u00fcy\u00fck siyasi, iktisadi adaletsizliklere, nihayet, insan mahiyet, h\u00fcrriyet, de\u011fer ve onurunu adeta ink\u00e2ra dayal\u0131 anlay\u0131\u015f, felsefe ve rejimlerin in\u015fa etti\u011fi demir perdelere \u015fahitlik etti.<\/p>\n

Ele\u015ftirel de olsa G\u00fclen\u2019in s\u00f6ylemi modernite ve Bat\u0131 ile uyumlu yap\u0131c\u0131 bir ili\u015fkiyi \u00f6ng\u00f6r\u00fcr. Modernle\u015fme yaln\u0131zca Bat\u0131l\u0131 tarzda olacak denilemez.\u00a0\u00a0 Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131, kendi k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn de \u00f6nyarg\u0131lar ve bo\u015f inan\u00e7lar ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc zaman, global ileti\u015fim \u00e7ok daha kolay olacakt\u0131r. Bat\u0131\u2019n\u0131n yerle\u015fik olan \u00f6nyarg\u0131lar\u0131, \u00f6zellikle sava\u015f ve \u00e7at\u0131\u015fma zamanlar\u0131nda ilkel ve ate\u015fli tepkilere neden olmu\u015ftur.\u00a0 G\u00fclen ele\u015ftirel tavr\u0131n\u0131 korur ve kay\u0131ts\u0131z \u015farts\u0131z bir Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr ve de\u011ferleri taraf\u0131ndan asimile edilme fikrine kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kar:<\/p>\n

Avrupa ile makul ve kendi \u015fartlar\u0131 i\u00e7inde, bizim de kendi \u015fartlar\u0131m\u0131z\u0131 ortaya koyarak bir noktaya y\u00fcr\u00fcmemiz gelece\u011fimiz ad\u0131na g\u00fczel \u015feyler vaat edebilir.<\/p>\n

\u015eu uyar\u0131 da yine G\u00fclen\u2019e aittir:<\/p>\n

Bir d\u00f6nemde oldu\u011fu gibi kendi kimli\u011fimizi tamamen bir tarafa at\u0131p, Avrupa kimli\u011fi arkas\u0131nda ko\u015fma, sadece red ve a\u015fa\u011f\u0131lanma getirir. <\/strong><\/p>\n

G\u00fclen\u2019in D\u00fc\u015f\u00fcnce H\u00fcrriyeti, \u00c7o\u011fulculuk, Sek\u00fclerizm ve Demokrasi Konular\u0131ndaki G\u00f6r\u00fc\u015fleri Ak\u0131l ve \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n farkl\u0131 \u015fekillerde yorumlanmas\u0131, \u0130sl\u00e2m hukuk ve gelene\u011finin geli\u015fimi a\u00e7\u0131s\u0131ndan vazge\u00e7ilmez unsurlard\u0131r. \u201c\u0130sl\u00e2m hukuk ekollerine ve kitaplar\u0131na yans\u0131yan de\u011fi\u015fik anlay\u0131\u015flar, akl\u0131n etkisi, farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrel ba\u011flamlar ve tarihteki de\u011fi\u015fimleri yans\u0131tmaktad\u0131r.\u201d\u00a0 \u00c7o\u011fulculuk ve demokratikle\u015fme, \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda \u00e7ok sa\u011flam k\u00f6klere sahiptir: \u201c\u0130sl\u00e2m\u2019da fakihler ve ulema varsa da, papal\u0131k, rahiplik ve kilise hiyerar\u015fisi gibi d\u00fczenleyici \u015fah\u0131s veya kurumlar yoktur.\u201d\u00a0 Bu y\u00fczden \u201c\u0130sl\u00e2m toplumunda dini otorite, b\u00f6l\u00fcnme ve \u00e7o\u011fulcu h\u00e2le gelme e\u011filimi g\u00f6sterir.\u201d\u00a0 \u201c\u0130slam dininde var olan \u015fura, icma ve i\u00e7tihat sayesindedir ki\u201d M\u00fcsl\u00fcmanlar \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n demokrasi ve \u00e7o\u011fulculukla tutarl\u0131 ve uyumlu oldu\u011funu belirtirler.<\/p>\n

G\u00fclen\u2019e g\u00f6re ak\u0131l ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fck, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ilk ve en \u00f6nemli unsurudur. G\u00fclen a\u00e7\u0131k\u00e7a, \u201cinsan\u0131 insan yapan ak\u0131ld\u0131r ama hemen ard\u0131ndan en \u00f6nemli \u00f6zelli\u011fi olarak onun h\u00fcrriyetini koyuyor.\u201d demektedir.\u00a0 \u0130nsan i\u00e7in en \u00f6nemli hususiyetlerinden biri de d\u00fc\u015f\u00fcncedir.\u00a0 G\u00fclen\u2019e g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnce ve ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc vazge\u00e7ilmezdir; \u201cBir (…) bask\u0131 olmamas\u0131 laz\u0131m. insanlar\u0131n kendilerini ifade edebilmeleri laz\u0131m.\u201d<\/strong>\u00a0 Yine G\u00fclen, \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinin kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 en b\u00fcy\u00fck problemin fakirlik ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fcklerin k\u0131s\u0131tlanmas\u0131 oldu\u011funu; bireysel ve sosyal \u00f6zg\u00fcrl\u00fck olmadan, \u00f6zg\u00fcr bir ya\u015fam tarz\u0131 olmadan bu problemlerin \u00e7\u00f6z\u00fclemeyece\u011fini ileri s\u00fcrer.\u00a0 \u0130nsan onuruna \u00f6zellikle vurgu yapan G\u00fclen, \u201cHer fert, ba\u015fka t\u00fcrlere g\u00f6re bir nev, yani bir t\u00fcrd\u00fcr.\u201d\u00a0 der. Buna kar\u015f\u0131n bask\u0131, insanlar\u0131n yeteneklerinin kaybolmas\u0131na ve bask\u0131 kuranlara kar\u015f\u0131 nefret duygular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011falmas\u0131na neden olur.<\/p>\n

G\u00fclen, \u00f6zg\u00fcrl\u00fckler, \u00e7o\u011fulculuk, ho\u015fg\u00f6r\u00fc, se\u00e7me h\u00fcrriyeti ve demokrasi konular\u0131nda konu\u015furken \u015f\u00fcphesiz \u0130sl\u00e2m\u00ee bir perspektiften konu\u015fur. Bu de\u011ferlerin ve yakla\u015f\u0131mlar\u0131n temel \u00f6zelliklerinden ve durduklar\u0131 yerden asla taviz vermeyen G\u00fclen, \u0130sl\u00e2m\u00ee temel kaynak ve kavramlar\u0131 zaman ve mek\u00e2na g\u00f6re yeniden yorumlar.\u00a0 Bu tavr\u0131n\u0131, \u015e\u00e2tib\u00ee taraf\u0131ndan form\u00fcle edilen \u0130sl\u00e2m hukukunun be\u015f temel prensibi (makasid\u00fc\u2019\u015f-\u015feria)\u2019da\u00a0 da g\u00f6rmek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr; can\u0131n korunmas\u0131 (nefs), akl\u0131n korunmas\u0131 (ak\u0131l), \u00e7o\u011fal\u0131p soyun devam ettirilmesi (nesil), m\u00fclkiyetin korunmas\u0131 (mal) ve dinin korunmas\u0131 (din). <\/strong><\/p>\n

Fark edilece\u011fi \u00fczere bunlar temel insan hak ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fcklerindendir. Akl\u0131n korunmas\u0131 konusu, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve ifade h\u00fcrriyeti, inan\u00e7 h\u00fcrriyeti, \u00e7o\u011fulculuk ve demokrasi ile yak\u0131ndan ili\u015fkilidir. \u0130sl\u00e2m hukukunda akl\u0131n \u00f6nemini g\u00f6steren ger\u00e7eklerden biri de, sorumluluk sahibi bir M\u00fcsl\u00fcman olabilmek i\u00e7in, belli bir ya\u015fa gelme (r\u00fc\u015ft) ve aklen sa\u011fl\u0131kl\u0131 olman\u0131n \u015fart olmas\u0131d\u0131r. Yine \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re, insanlar Yarat\u0131c\u0131\u2019y\u0131 bilip \u015f\u00fck\u00fcr ve ibadet etmenin yan\u0131nda denenmek, imtihana tabi tutulmak i\u00e7in buradad\u0131rlar. \u00d6zg\u00fcr bir irade bah\u015fedilerek yarat\u0131lan insan, iyi ve k\u00f6t\u00fcy\u00fc ay\u0131rt ve tercih edecek ve \u201cdinde zorlama yoktur\u201d prensibi uyar\u0131nca (bu ayn\u0131 zamanda Kur\u2019\u00e2n\u2019dan bir \u00e2yettir), akl\u0131na, tercihlerine ve ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne sayg\u0131 g\u00f6sterilecektir.<\/p>\n

G\u00fclen, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n insan\u0131 neden kendi kaderi ve dolay\u0131s\u0131yla memleket idaresi konusunda sorumlu tuttu\u011funu \u015f\u00f6yle \u00f6zetler:<\/p>\n

\u201cBir topluluk, kendisini, kendi i\u00e7 d\u00fcnyas\u0131n\u0131 (inanc\u0131n\u0131, karakterini, hayat tarz\u0131n\u0131) de\u011fi\u015ftirmedik\u00e7e, Allah da, onlar\u0131n durumunu de\u011fi\u015ftirmez\u201d \u00e2yeti,\u00a0 toplumlar\u0131n kaderinin bir bak\u0131ma kendi ellerinde oldu\u011funu ortaya koymaktad\u0131r. Ayn\u0131 ger\u00e7e\u011fi ifade eden bir hadis-i \u015ferif-te ise, \u201cNas\u0131lsan\u0131z, \u00f6yle idare edilirsiniz.\u201d\u00a0 buyrulur. \u0130sl\u00e2m\u2019da, buraya kadar bahsini etti\u011fimiz d\u00fcsturlarla de-mokratik prensipler aras\u0131nda meselenin kader\u00ee boyutu noktas\u0131nda ve pratikte bir tenakuz g\u00f6rmek herhalde m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir… \u201c<\/strong><\/p>\n

\u0130sl\u00e2m\u2019da demokratik d\u00fc\u015f\u00fcnceye yer oldu\u011funu s\u00f6yleyen G\u00fclen, \u201cparlamenter sisteme ge\u00e7en ilk M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Osmanl\u0131lar, Cumhuriyet kavram\u0131n\u0131 ilk kullanan M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n da T\u00fcrkler\u201d oldu\u011funu belirtir.\u00a0 G\u00fclen, bazen itiraz edilen ilahi ve be\u015feri hakimiyet kavramlar\u0131na da de\u011finir:<\/p>\n

\u201cZannediyorum burada zuh\u00fble kurban giden bir m\u00fcl\u00e2haza daha var; o da, hakimiyetin kay\u0131ts\u0131z-\u015farts\u0131z millete ait olmas\u0131, -h\u00e2\u015f\u00e2- onun Allah\u2019tan al\u0131narak insanlara verilmesi de\u011fil, Allah taraf\u0131ndan insanlar\u0131n tasarrufuna tevdi edilen bir hususun herhangi bir fert, bir m\u00fcstebid ve bir diktat\u00f6rden al\u0131n\u0131p cumhura tevdi edilmesidir ki, bu da bir m\u00e2n\u00e2da Ra\u015fit Halifeler d\u00f6nemindeki uygulama demektir. Allah\u2019\u0131n kozmolojik anlamda her \u015feye h\u00e2kim oldu\u011funda \u015f\u00fcphe yok; bizim d\u00fc\u015f\u00fcncelerimiz, pl\u00e2nlar\u0131m\u0131z hep o Kudret-i Kahire\u2019nin tasarrufu alt\u0131ndad\u0131r. Ancak bu, bizim iradelerimiz, temay\u00fcllerimiz, tercihlerimizin de olmad\u0131\u011f\u0131 m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelmez. \u0130nsanlar ferd\u00ee hayatlar\u0131 ad\u0131na baz\u0131 se\u00e7imlerde muhtar b\u0131rak\u0131ld\u0131klar\u0131 gibi bir k\u0131s\u0131m i\u00e7tima\u00ee ve siyas\u00ee meselelerde iradeleriyle -min vechin- ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r. Yasama ve y\u00fcr\u00fctme organlar\u0131n\u0131 se\u00e7en kimseler farkl\u0131 bir intihapta da bulunabilirler. \u201c<\/strong><\/p>\n

\u0130sl\u00e2m ve demokrasiden bahsederken G\u00fclen, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n siyasi bir sistem ya da ideolojiden \u00e7ok bir din oldu\u011funu dile getirir:<\/p>\n

\u201c\u0130sl\u00e2m ve demokrasi s\u00f6z konusu edildi\u011finde bunlardan birincisinin il\u00e2h\u00ee, semav\u00ee bir din, di\u011ferinin ise be\u015fer\u00ee bir y\u00f6netim \u015fekli oldu\u011fu g\u00f6zard\u0131 edilmemelidir.\u201d <\/strong><\/p>\n

Dolay\u0131s\u0131yla tek bir y\u00f6netim \u015fekli yoktur ve \u0130sl\u00e2m bir\u00e7ok y\u00f6netim \u015feklini destekleyebilir:<\/p>\n

O (\u0130sl\u00e2m), belli bir idare \u015fekli teklif etmez; devlete \u015f\u00f6yle veya b\u00f6yle \u015fekil vermeye kalkmaz. Bunun yerine, \u00f6yle ana d\u00fcsturlar ortaya koyar ki, devletin yap\u0131s\u0131n\u0131 ve idare \u015feklini bu d\u00fcsturlar \u00e7er\u00e7evesinde zamana ve \u015fartlara b\u0131rak\u0131r. <\/strong><\/p>\n

G\u00fclen\u2019e g\u00f6re y\u00f6netim konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n temel prensipleri, sosyal s\u00f6zle\u015fme ve genel konular\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fmek \u00fczere bir grup insan\u0131n se\u00e7ilmesidir (me\u015fveret ve se\u00e7im).\u00a0 G\u00fclen ayr\u0131ca \u015funlar\u0131 da kaydeder; \u201cproblemlerin yaln\u0131zca g\u00fc\u00e7 temelinde \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bir yerde, ak\u0131l, adalet, adil yarg\u0131, e\u015fitlik ve hukukun korunmas\u0131 s\u00f6z konusu olamaz.\u00a0 \u201cHak ve adalete dayanmayan kuvvet, er-ge\u00e7 zulme sapar ve bu da, onun sonunu haz\u0131rlar.\u201d <\/strong><\/p>\n

G\u00fclen\u2019in \u00e7o\u011funluk idaresi anlay\u0131\u015f\u0131, \u00e7o\u011funlu\u011fun tahakk\u00fcm\u00fcne kap\u0131 aralamaz:<\/p>\n

\u0130\u00e7tihat, istinbat ve istihra\u00e7lar, \u00e7a\u011fda\u015f d\u00fcnyan\u0131n bulundu\u011fu yer itibar\u0131yla temel insan\u00ee hak ve h\u00fcrriyetlerin, siyas\u00ee kat\u0131l\u0131mlar\u0131n, az\u0131nl\u0131k haklar\u0131n\u0131n, fert ve toplumun karar mekanizmalar\u0131n\u0131n \u00fczerinde a\u011f\u0131rl\u0131klar\u0131n\u0131 hissettirmeleri, herkesin bir ba\u015fkas\u0131 \u00fczerinde belli yollarla bask\u0131 kurmamas\u0131 \u015fart\u0131yla kendini ifade edebilmesi, inand\u0131\u011f\u0131 gibi ya\u015famas\u0131 ve milletleraras\u0131 hukuk\u00ee normlara, s\u00f6zle\u015fmelere ayk\u0131r\u0131 d\u00fczenlemelerin yap\u0131lmamas\u0131 demekse \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bu hususlardan hi\u00e7birine kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kmas\u0131 s\u00f6z konusu de\u011fildir. Bu itibarla da Kur\u2019\u00e2n ve S\u00fcnnet\u2019in ortaya koydu\u011fu evrensel de\u011ferler g\u00f6rmezlikten gelinerek \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n demokrasi d\u00fc\u015fman\u0131, z\u0131dd-\u0131 beyyini gibi g\u00f6sterilmesi do\u011fru olamaz. <\/strong><\/p>\n

G\u00fclen\u2019in nazar\u0131nda sek\u00fcler kanunlar\u0131n yap\u0131lmas\u0131, bir antitez \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131mad\u0131\u011f\u0131 gibi \u0130sl\u00e2m taraf\u0131ndan da yasaklanmam\u0131\u015ft\u0131r:<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m\u2019da, y\u00f6neten ve y\u00f6netilenlerin kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 anla\u015fmalar\u0131 demek olan y\u00f6netim, me\u015fruiyetini hukuktan ve hukukun \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc esas\u0131ndan al\u0131r. Ona g\u00f6re hukuk y\u00f6netenin de y\u00f6netilenin de \u00fcst\u00fcndedir, Allah\u2019a aittir, de\u011fi\u015ftirilemez, gasp edilemez; Yaratan\u2019\u0131n emri, Peygamberin tebli\u011f ve tatbiki \u00e7er\u00e7evesinde uygulanmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131l\u0131r. \u0130sl\u00e2m, hukuk d\u0131\u015f\u0131 bir y\u00f6netimi me\u015fru saymaz, onu tan\u0131mayan y\u00f6neti-lenleri de asi kabul eder. \u0130sl\u00e2m\u00ee bir idarede en zirvelerdeki kimseler dahi s\u0131radan bir insan gibi hukuk\u00ee esaslara riayet etmekle m\u00fckelleftirler. Bu esaslar\u0131 kat\u2019iyen ihl\u00e2l edemez ve onlara ayk\u0131r\u0131 uygulamada bulunamazlar. <\/strong><\/p>\n

Siyaset ve Devlet Kar\u015f\u0131s\u0131nda G\u00fclen Hareketi G\u00fclen, devlet\u00e7i bir zihniyeti savunmamas\u0131na kar\u015f\u0131n, hukukun \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc konusunda b\u00fcy\u00fck bir endi\u015fesini dile getirir:<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m\u2019da, y\u00f6neten ve y\u00f6netilenlerin kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 anla\u015fmalar\u0131 demek olan y\u00f6netim, me\u015fruiyetini hukuktan ve hukukun \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc esas\u0131ndan al\u0131r. Bu y\u00fczden hukuk, y\u00f6netenin de y\u00f6netilenin de \u00fcst\u00fcndedir. <\/strong><\/p>\n

Baz\u0131lar\u0131 onun istikrar\u0131 anar\u015fiye tercih etmesini devleti kutsamak olarak yorumlasa da, G\u00fclen bu anlay\u0131\u015fa \u015fiddetle kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kar:<\/p>\n

Ben, \u2018Devlet laz\u0131md\u0131r, y\u0131prat\u0131lmamal\u0131d\u0131r\u2019 gibi ifadelerle devlet hakk\u0131nda takdirlerimi -takdir kelimesini tercih yerinde kullan\u0131yorum- dile getirirken, \u2018en k\u00f6t\u00fc devlet bile devletsizlikten iyidir\u2019 kayd\u0131n\u0131 mutlaka d\u00fc\u015ft\u00fcm; devleti kutsal g\u00f6renler gibi takdis etmedim. B\u00f6yle bir tercihi de l\u00fczumlu g\u00f6r\u00fcyorum, \u00e7\u00fcnk\u00fc, devletin olmad\u0131\u011f\u0131 yerde anar\u015fi, kaos ve ba\u015f\u0131bozukluk h\u00e2kim olur. O zaman fikirler sayg\u0131 g\u00f6rmez, din-vicdan h\u00fcrriyeti kalmaz, hakka sayg\u0131dan bahsedilemez. Ayr\u0131ca baz\u0131 zamanlarda insan\u0131m\u0131z devletsizlikten \u00e7ok \u00e7ekmi\u015ftir. \u0130\u015fte bu gibi sebeplerden dolay\u0131 devletin yan\u0131nda olmay\u0131 ayn\u0131 zamanda vatanda\u015fl\u0131k g\u00f6revi olarak g\u00f6r\u00fcyorum… G\u00fczel g\u00f6r\u00fcp, g\u00fczel d\u00fc\u015f\u00fcnme, g\u00fczel de\u011ferlendirmelere varma yolunu tutuyorsak, meseleyi -g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 muhaliflerin yapt\u0131\u011f\u0131 gibi- s\u00fcrekli tenkide, tahribe, muhalefete, kine, d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011fa nefrete bina etmekte fayda m\u00fclahaza etmiyorsak, bu baz\u0131 yanl\u0131\u015flar\u0131 g\u00f6rmemize ra\u011fmen, onlar\u0131 sinemize \u00e7ekerek yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir tercihtir. Yoksa, \u2018devlet masumdur, peygamberane bir ismet i\u00e7indedir, ne yaparsa isabetlidir, asla hata yapmaz\u2019 gibi m\u00fclahazalar\u0131m hi\u00e7bir zaman olmad\u0131. Onlar da yan\u0131labilirler. <\/strong><\/p>\n

Ge\u00e7mi\u015f d\u00f6nem T\u00fcrk h\u00fck\u00fcmetlerinden yeterli demokratik olgunlu\u011fa ula\u015famayanlar G\u00fclen\u2019in faaliyetlerine kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131ksa da o,devlet bask\u0131s\u0131n\u0131n, kendisine engel olmas\u0131na ve hareketinin duraksamas\u0131na izin vermemi\u015ftir. G\u00fclen\u2019in duru\u015fu, ne devleti kutsama ne de onu y\u0131kmaya \u00e7al\u0131\u015fma gibi u\u00e7 noktalara sapmam\u0131\u015ft\u0131r. Baz\u0131lar\u0131 G\u00fclen Hareketi\u2019ni \u201ckat\u0131l\u0131mc\u0131 direni\u015fin m\u00fckemmel bir \u00f6rne\u011fi olarak g\u00f6rm\u00fc\u015flerdir ki, bu ifade edilmese de Antonio Gramsci\u2019nin ideolojik m\u00fccadele konusundaki d\u00fc\u015f\u00fcncelerini hat\u0131rlat\u0131r.\u201d<\/p>\n

Ele\u015ftirenler, Hareket\u2019in sosyal etkisi dolay\u0131s\u0131yla apolitik olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemektedir. \u201cHareket, a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere, bireyin d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm\u00fc \u00fczerinden sosyal bir d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm\u00fc ama\u00e7lamaktad\u0131r. Bu s\u00fcre\u00e7, ahl\u00e2ki \u00f6nermeleri dikkate alacak, sosyal ve milli kurumlar\u0131n olu\u015fturulmas\u0131 y\u00f6n\u00fcnde m\u00fc\u015fterek kararlar al\u0131nmas\u0131na do\u011fru ilerlemektedir. Uzak bir ihtimal olarak, toplumu d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcren her hareketin siyasal bir hareket oldu\u011fu kabul\u00fcnden yola \u00e7\u0131karak bu harekete de siyasal bir proje denilebilir. Ancak benim g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcm bunun daha \u00e7ok sosyal ve ahl\u00e2ki bir hareket oldu\u011fudur. Zaten \u201csiyasal\u201d kelimesi, toplumu d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcren her \u00e7abaya e\u015fit oranda uygulan\u0131rsa anlam\u0131n\u0131 yitirir. E\u011fitim, \u00f6\u011fretim ve bilgi \u00fczerinden yap\u0131lan de\u011fi\u015fim \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131, resmen kurumsal bir yap\u0131yla siyasal arenaya \u00e7\u0131kmad\u0131klar\u0131 takdirde siyasal hareket say\u0131lmazlar.\u201d<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netim bi\u00e7imini savunan siyasal \u0130sl\u00e2mc\u0131lar\u0131n aksine G\u00fclen, hem \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131 ya\u015fama konusunun hem de M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n 21. y\u00fczy\u0131lda kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131 problemlerin din ad\u0131na siyasete girmeden de halledilebilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Dinin siyasetten tamamen ayr\u0131lmas\u0131n\u0131 savunur ve dini temelde kurulan partilere de kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kar, bunlar\u0131n \u201ceninde sonunda ya dinden taviz vereceklerine ya da dine d\u0131\u015far\u0131dan bir \u015feyler bula\u015ft\u0131racaklar\u0131na ve dinin toplumdaki yerine zarar vererek sosyal karga\u015faya neden olacaklar\u0131na\u201d<\/strong> inan\u0131r.\u00a0 Ger\u00e7ekten de G\u00fclen, heptenci bir \u0130sl\u00e2mc\u0131l\u0131k ideolojisini reddeder:<\/p>\n

\u201cHatta baz\u0131lar\u0131nca b\u00f6yle bir d\u00fc\u015f\u00fcnce tarz\u0131 \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131 da, herhangi bir siyas\u00ee ideoloji durumuna getirmi\u015ftir. Bu ise, tamamen hukuka dayanan, temel prensipleri itibar\u0131yla hi\u00e7bir kesimi bask\u0131 alt\u0131na almayan, hatta a\u00e7\u0131ktan a\u00e7\u0131\u011fa buna kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kan ve her zaman cumhurun g\u00f6r\u00fc\u015flerine g\u00f6re -re\u2019ye a\u00e7\u0131k alanlarda- icraatta bulunan bir sistemin ruhuna ayk\u0131r\u0131 d\u00fc\u015fmektedir. \u201c<\/strong><\/p>\n

Yine orijinal, saf, otantik ve ger\u00e7ek \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131 savunduklar\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen ideolojik \u0130sl\u00e2m anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 da reddeder:<\/p>\n

B\u00fct\u00fcn bunlara ra\u011fmen Kur\u2019\u00e2n\u2019da do\u011frudan ve birinci derecede sarihan siyasetin, din-i m\u00fcbin-i \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n olmazsa olmaz temel unsurlar\u0131ndan oldu\u011fu ve muhkemat \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde dinin ilgi alan\u0131na girdi\u011fine dair iddiada bulunmak do\u011fru olmasa gerek. Bunu, Kur\u2019\u00e2n\u2019da yer alan bir k\u0131s\u0131m h\u00fck\u00fcmlerin siyaset, devlet yap\u0131s\u0131 ve y\u00f6netim bi\u00e7imleriyle al\u00e2kas\u0131 biraz da ilgi kuran \u015fahs\u0131n\/ \u015fah\u0131slar\u0131n bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131lar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u00ee heyecanlar\u0131, sadece tarih\u00ee tecr\u00fcbeleri nazar-\u0131 itibara almalar\u0131 ve \u0130sl\u00e2m toplumunun problemlerinin siyaset ve idare yoluyla daha rahat \u00e7\u00f6z\u00fclebilece\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncesinden kaynaklan\u0131yor diye de ifade edebilirsiniz. Bu m\u00fcl\u00e2hazalar\u0131n hepsinin kendine g\u00f6re bir m\u00e2n\u00e2 ifade etti\u011fi muhakkak; ama ger\u00e7e\u011fin ondan ibaret olmad\u0131\u011f\u0131 da a\u00e7\u0131k.<\/p>\n

G\u00fclen bu durumu \u015fu \u015fekilde a\u00e7\u0131klar:<\/p>\n

\u201c\u0130sl\u00e2m\u2019da ne idareyi ne de siyaseti erk\u00e2n-\u0131 imaniye ve esasat-\u0131 diniyede oldu\u011fu gibi tek bir kal\u0131ba ifra\u011f etmek m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Tarih bize \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda Asr-\u0131 Saadet\u2019ten bu yana intihap ve intihapta aranan evsaf.. t\u00fcr\u00fcnden \u015feyler istisna edilecek olursa, pek \u00e7ok devlet \u015fekli bulundu\u011funu g\u00f6stermektedir. Bunlar aras\u0131nda usulde cidd\u00ee farkl\u0131l\u0131klar g\u00f6r\u00fclmese de teferruatta o kadar \u00e7ok ayr\u0131l\u0131klar vard\u0131r ki, i\u015fin temel esprisini kavrayamayanlar bu idare \u015fekillerinden her birini ayr\u0131 bir sistem gibi g\u00f6rebilir\/g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr de. Hemen arz etmeliyim ki, bu farkl\u0131l\u0131klar dinin yoruma a\u00e7\u0131k yanlar\u0131 ve i\u00e7tihat alanlar\u0131 itibar\u0131ylad\u0131r. \u201c<\/strong><\/p>\n

Her ne kadar \u0130sl\u00e2m\u00ee siyaset bir \u015fekilde din ve devleti birle\u015ftirmek ve siyasal \u0130sl\u00e2mc\u0131lar\u0131n s\u00f6zleriyle \u0130sl\u00e2m, hem din hem de devlet olsa da, Emeviler ve Abbasiler zaman\u0131ndan bu yana \u00f6nemli devlet-d\u0131\u015f\u0131 yap\u0131 ve kurumlar geli\u015fmi\u015ftir.\u00a0 Ba\u011f\u0131ms\u0131z bir bilginler s\u0131n\u0131f\u0131 olan uleman\u0131n ve \u00f6zerk \u0130sl\u00e2m\u00ee hukuk ekolleri olan mezheplerin ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m tarihinin erken d\u00f6nemlerinden bu yana devam edegelmi\u015ftir. Yine daha sonraki d\u00f6nemde \u201cdevletten ba\u011f\u0131ms\u0131z hatta zaman zaman devletle \u00e7eli\u015fen ve pop\u00fclerlik kazanan sivil kurumlar\u201d olarak tarikatlar ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0 Devletten ba\u011f\u0131ms\u0131z ve siyasete girmeyen Sufi gelene\u011fi yeniden canland\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fan G\u00fclen, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bu \u00e7a\u011fda devlet deste\u011fine ihtiya\u00e7 duymayaca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemektedir ki, bu olduk\u00e7a yeni bir i\u00e7tihatt\u0131r.<\/strong> Dolay\u0131s\u0131yla G\u00fclen, din ve devletin kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 \u00f6zerkli\u011fine kar\u015f\u0131 de\u011fildir:<\/p>\n

\u201cBir devlet, herkese kendi dinini ya\u015fama f\u0131rsat\u0131 veriyor ve onlar\u0131 kendileri gibi d\u00fc\u015f\u00fcnme, \u00f6\u011frenme ve uygulamada destekliyorsa b\u00f6yle bir sistem Kur\u2019\u00e2n\u00ee \u00f6\u011fretilere z\u0131t say\u0131lmaz ve ortada b\u00f6yle bir devlet varsa, alternatif bir devlet d\u00fc\u015f\u00fcncesine gidilmez. \u201c<\/strong><\/p>\n

M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7o\u011funlukta olmad\u0131klar\u0131 yerlerde dahi dini hayatlar\u0131n\u0131 ya\u015fayabildikleri g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn sivil toplum \u00e7a\u011f\u0131nda \u0130sl\u00e2m\u00ee devlet kurmak M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yapmalar\u0131 gereken dini bir g\u00f6rev de\u011fildir.<\/p>\n

T\u00fcrkiyeli bir \u0130sl\u00e2m bilgini olan Ali Bula\u00e7\u2019\u0131n yazd\u0131klar\u0131ndan, G\u00fclen\u2019in devlet ve M\u00fcsl\u00fcman az\u0131nl\u0131k gibi konularda gayet net \u015feyler s\u00f6yledi\u011fini anl\u0131yoruz:<\/p>\n

Uzun zamand\u0131r zihnimi me\u015fgul eden bir konu vard\u0131. Kendi kendime \u015funu soruyordum: Bir M\u00fcsl\u00fcman\u2019\u0131n fert ve topluluk olarak d\u00fcnya hayat\u0131ndaki cehdinin nihai amac\u0131 nedir? Cehd, m\u00fccahede ve cihad\u0131n iki hedefi oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum: 1. Allah\u2019\u0131n r\u0131zas\u0131na uygun ya\u015fayabilece\u011fi, helal ve haram\u0131 hayat\u0131nda tesis edebilece\u011fi \u00f6zg\u00fcr bir ortama kavu\u015fmas\u0131; 2. \u0130sl\u00e2m\u00ee hakikatleri ba\u015fkalar\u0131na tebli\u011f edebilece\u011fi, ifade \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne sahip olabilece\u011fi imk\u00e2n, g\u00fc\u00e7 ve ara\u00e7lara sahip olmas\u0131.<\/p>\n

… Siyasi, sosyal ve hukuki bir vasat temin edilmi\u015fse, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n son derece k\u00fc\u00e7\u00fck az\u0131nl\u0131k oldu\u011fu bir yerde illa da ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131k sava\u015f\u0131 vermek gerekir mi? Her M\u00fcsl\u00fcman k\u00fc\u00e7\u00fck az\u0131nl\u0131\u011f\u0131n ba\u011f\u0131ms\u0131z bir ulus devlet kurmas\u0131 dinin olmazsa olmaz emri mi? Mesela 150 milyonluk devasa Rusya denizinde, k\u00fc\u00e7\u00fcc\u00fck bir M\u00fcsl\u00fcman ada olan \u00c7e\u00e7enlerin illa da ba\u011f\u0131ms\u0131z bir devlet i\u00e7in sava\u015fmalar\u0131 gerekir mi? 1994 anla\u015fmas\u0131 onlara takviye edilmi\u015f bir \u00f6zerklik veriyordu; \u00f6ylesine ki \u0130sl\u00e2m hukukunu uygulayabiliyorlard\u0131. Kendi kaynaklar\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde sahiptiler, kimse onlara dil veya k\u00fclt\u00fcrel y\u00f6nden bir empozede bulunmuyordu, sadece d\u0131\u015f meselelerde Rusya\u2019ya ba\u011fl\u0131 kalacaklard\u0131. \u015eartlar\u0131 daha da iyile\u015ftirilebilirdi. Bilindi\u011fi \u00fczere Da\u011f\u0131stan\u2019a sald\u0131r\u0131 oldu ve ilk g\u00fcnden konulan hedefe ula\u015fmak \u00fczere silaha sar\u0131ld\u0131. O g\u00fcnden bug\u00fcne kadar on binlerce insan hayat\u0131n\u0131 kaybetti, bir nesil helake u\u011frad\u0131, siviller \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc. Acaba bu do\u011fru bir siyaset miydi?<\/p>\n

E\u011fer \u00f6zerklik \u00e7er\u00e7evesinde \u00c7e\u00e7enya\u2019da bir M\u00fcsl\u00fcman toplum ortaya \u00e7\u0131k\u0131p enerjisini ba\u011f\u0131ms\u0131z \u2018bir ulus devlet\u2019 i\u00e7in de\u011fil de, kom\u00fcnizmden yeni \u00e7\u0131km\u0131\u015f b\u00fct\u00fcn eski Sovyetlere \u0130sl\u00e2miyet\u2019i tebli\u011f etmeye, g\u00fczelliklerini anlatmaya hasretseydi, acaba \u0130sl\u00e2miyet bir anda dalga dalga b\u00fct\u00fcn Rusya\u2019ya yay\u0131lmaz m\u0131yd\u0131? Var olan t\u00fcm olumsuzluklara ve aksi propagandaya ra\u011fmen \u0130sl\u00e2miyet Rusya\u2019da yay\u0131l\u0131yor. Bu maliyeti \u00e7ok y\u00fcksek sava\u015f, s\u00f6z konusu yay\u0131lman\u0131n h\u0131z\u0131n\u0131 kesmedi mi? D\u00fcnyan\u0131n di\u011fer b\u00f6lgelerinde M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n giri\u015fti\u011fi m\u00fccadele ve sava\u015flar\u0131n \u00f6nemli bir k\u0131sm\u0131 bu \u00e7er\u00e7evede ele al\u0131namaz m\u0131? …Bu suali konuyla ilgili d\u00fc\u015f\u00fcncelerimin isabet derecesini test etmek gayesiyle Hocaefendi\u2019ye sordum. Beni teyit etti ve elbette uzun a\u00e7\u0131klamalarda bulundu. Buna \u00e7ok sevindim.<\/p>\n

G\u00fclen d\u00fc\u015f\u00fcncesinde, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir devlet kurman\u0131n M\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in dini bir g\u00f6rev olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 anl\u0131yoruz ki, bu durum az\u0131nl\u0131k durumunda olan M\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in daha ayr\u0131 bir \u00f6nem arz etmektedir. Ona g\u00f6re, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde demokratik standartlar\u0131n yakaland\u0131\u011f\u0131 yerlerde sivil toplumun varl\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m\u2019a sahip \u00e7\u0131kmak i\u00e7in yeterlidir, sivil toplum ba\u011f\u0131ms\u0131z bir \u015fekilde bunu ger\u00e7ekle\u015ftirebilir. G\u00fclen\u2019in konuya yakla\u015f\u0131m\u0131 Alexis de Tocqueville\u2019in 19. y\u00fczy\u0131lda Amerika\u2019da yapt\u0131\u011f\u0131 g\u00f6zlemleri an\u0131msat\u0131yor. Tocqueville\u2019e g\u00f6re ba\u011f\u0131ms\u0131z kiliselerin mevcudiyeti demokrasi k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn yerle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00e7ok \u00f6nemlidir; din ve devlet i\u015flerinin ayr\u0131lmas\u0131 konusundaki Amerikan tecr\u00fcbesi, devleti insanlara bask\u0131 yapmaktan kurtarm\u0131\u015f ve dini de kamusal hayattan \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r. Bu sayede din Amerikan sivil toplumunun en \u00f6nemli \u00f6zelliklerinden biri olarak kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0 Tocqueville\u2019in Amerika analizi gibi, Jurgen Habermas\u2019\u0131n\u00a0 kamusal alan kavram\u0131 da, demokratik hayat\u0131n yaln\u0131zca resmi yap\u0131 ve kurumlar taraf\u0131ndan de\u011fil, ayn\u0131 zamanda gayr-\u0131 resmi kaynaklar, ili\u015fkiler ve toplum hareketleri taraf\u0131ndan belirlendi\u011fini s\u00f6ylemektedir. \u0130sl\u00e2m tarihi boyunca, devlet d\u0131\u015f\u0131 akt\u00f6rler ve yap\u0131lar \u00f6nemli fonksiyonlar eda etmi\u015flerdir. Yukar\u0131da da belirtildi\u011fi gibi, ba\u011f\u0131ms\u0131z bir bilginler s\u0131n\u0131f\u0131 olan uleman\u0131n ve \u00f6zerk \u0130sl\u00e2m\u00ee hukuk ekolleri olan mezheplerin ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131na \u00e7ok \u00f6nemli tecr\u00fcbeler kazand\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Yine devletten ba\u011f\u0131ms\u0131z sufi hareketlerin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 halka a\u00e7\u0131k dini hayat ba\u011flam\u0131nda ger\u00e7ekle\u015fmi\u015ftir. Bu kurum ve sosyal yap\u0131lar, \u015f\u00fcphesiz birer kilise de\u011fildirler, ancak ba\u011f\u0131ms\u0131z ve zaman zaman devletle \u00e7eli\u015febilen \u00f6zerk bir yap\u0131ya sahiptirler.\u00a0 Bu a\u00e7\u0131dan bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda G\u00fclen\u2019in, din ve devletin birbirinden b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde \u00f6zerk oldu\u011fu ve t\u00fcm temaslar\u0131n\u0131n kamusal alanda ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi bir gelene\u011fin yeniden yorumlad\u0131\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131yor.<\/p>\n

Sonu\u00e7 olarak, \u201cG\u00fclen anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131n en \u00f6nemli y\u00f6n\u00fc olarak g\u00f6z\u00fcm\u00fcze \u00e7arpan \u015feyin, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n demokrasi, adalet ve bireysel \u00f6zg\u00fcrl\u00fckler gibi Bat\u0131l\u0131 de\u011ferlere bak\u0131\u015f\u0131n\u0131n ve bunlarla ili\u015fkisinin yeniden alt\u0131n\u0131 \u00e7izmek oldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131yor.\u201d\u00a0 G\u00fclen, sosyal anlamda aktif olmayan bir d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr ve bir kenara \u00e7ekilip s\u00f6ylediklerinin uygulan\u0131p uygulanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmeye \u00e7al\u0131\u015fan m\u00fcnzevi bir g\u00f6zlemci de\u011fildir. O, ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00fcnya ile aktif ve ele\u015ftirel olarak temasa ge\u00e7en ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerini sunarak kendi d\u00fcnya g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve onun pratikteki yans\u0131malar\u0131 yoluyla etkile\u015fim ger\u00e7ekle\u015ftiren bir d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrd\u00fcr ki, kitab\u0131n takip eden k\u0131s\u0131mlar\u0131 bu konular \u00fczerinde yo\u011funla\u015fmaktad\u0131r.<\/strong><\/p>\n

Nil Yay\u0131nlar\u0131, John L. Esposito, \u0130hsan Y\u0131lmaz,\u201c\u0130sl\u00e2m ve Bar\u0131\u015f \u0130n\u015fas\u0131 G\u00fclen Hareketi \u0130nisiyatifleri\u201d adl\u0131 kitaptan al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.<\/strong><\/p>\n

<\/div>

About the author<\/h3>\n\t\t\tJohn L. Esposito<\/p>\n

Georgetown \u00dcniversitesi\u2019nde Din ve Uluslararas\u0131 \u0130li\u015fkiler ve \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00c7al\u0131\u015fmalar b\u00f6l\u00fcmlerinde profes\u00f6r olan Esposito ayn\u0131 zamanda Prens Al Waleed Bin Talal Merkezi, Walsh D\u0131\u015f Hizmetleri Okulu, \u0130sl\u00e2m-Hristiyan Anlay\u0131\u015f\u0131 B\u00f6l\u00fcm\u00fc\u2019n\u00fcn de kurucu direkt\u00f6r\u00fcd\u00fcr. ABD D\u0131\u015f \u0130\u015flerine, Asya ve Avrupa\u2019da bir\u00e7ok h\u00fck\u00fcmet ve \u015firkete ve medya kurulu\u015flar\u0131 ile \u00fcniversitelere dan\u0131\u015fmanl\u0131k hizmetleri vermi\u015ftir. Kuzey Amerika Orta Do\u011fu \u00c7al\u0131\u015fmalar\u0131 Birli\u011fi eski ba\u015fkan\u0131, \u0130sl\u00e2m ve Demokrasi \u00c7al\u0131\u015fmalar\u0131 Merkezi ba\u015fkan yard\u0131mc\u0131s\u0131 ve D\u00fcnya Ekonomik Forumu\u2019nun 100 Lider Konseyi\u2019nin de \u00fcyesi olan Esposito, Radikalle\u015fmeye Kar\u015f\u0131 Avrupa Uzmanlar A\u011f\u0131 \u00fcyesi ve Birle\u015fmi\u015f Milletler Medeniyetler \u0130ttifak\u0131\u2019n\u0131n da el\u00e7ilerinden biridir. 2005 y\u0131l\u0131nda Amerika Dinler Akademisi\u2019nin verdi\u011fi Martin E. Marty \u00f6d\u00fcl\u00fcn\u00fc alan Esposito, Pakistan taraf\u0131ndan verilen Quaid-i Azzam \u00f6d\u00fcl\u00fcn\u00fc de \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7al\u0131\u015fmalara yapt\u0131\u011f\u0131 ola\u011fan\u00fcst\u00fc katk\u0131dan dolay\u0131 almaya hak kazanm\u0131\u015f ve yine Georgetown \u00dcniversitesi D\u0131\u015f Hizmetleri Okulu\u2019ndan da se\u00e7kin e\u011fitimci \u00f6d\u00fcl\u00fcn\u00fc alm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

\u0130hsan Y\u0131lmaz<\/p>\n

Fatih \u00dcniversitesi\u2019nde Siyaset Bilimi B\u00f6l\u00fcm\u00fc\u2019nde Do\u00e7ent olan Y\u0131lmaz, \u00fcniversitenin Sosyal Bilimler Enstit\u00fcs\u00fc, Siyaset Bilimi ve Uluslara Aras\u0131 \u0130li\u015fkiler b\u00f6l\u00fcm\u00fc doktora program\u0131n\u0131n da m\u00fcd\u00fcr\u00fcd\u00fcr. Lisans e\u011fitimini Bo\u011fazi\u00e7i \u00dcniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararas\u0131 \u0130li\u015fkiler B\u00f6l\u00fcm\u00fc\u2019nde tamamlad\u0131. 1999 y\u0131l\u0131nda Londra \u00dcniversitesi, Orta Do\u011fu ve Afrika \u00c7al\u0131\u015fmalar\u0131 (SOAS) b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde Hukuk ve Sosyal Bilimler alan\u0131nda doktoras\u0131n\u0131 tamamlad\u0131. 1999-2001 y\u0131llar\u0131nda Oxford \u00dcniversitesi\u2019nde \u00e7al\u0131\u015ft\u0131 ve 2001-2008 y\u0131llar\u0131 aras\u0131nda, yine Londra \u00dcniversitesi\u2019nde T\u00fcrk siyaseti ve devlet, hukuk sosyolojisi, kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rmal\u0131 hukuk ve \u0130sl\u00e2m hukuku dersleri verdi. Ayn\u0131 \u00fcniversitede Etnik Az\u0131nl\u0131k \u00c7al\u0131\u015fmalar\u0131 Merkezi ba\u015fkan yard\u0131mc\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve Londra Sosyal \u00c7al\u0131\u015fmalar Merkezi kurucu ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00f6revlerinde bulundu. \u0130hsan Y\u0131lmaz, T\u00fcrkiye\u2019de \u0130ngilizce yay\u0131n yapan Today\u2019s Zaman\u2019da k\u00f6\u015fe yazarl\u0131\u011f\u0131 yapmaktad\u0131r.\n\t\t\t<\/div><\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

G\u00fclen\u2019in Modernite ve Bat\u0131 ile Ele\u015ftirel \u0130li\u015fkisi Fethullah G\u00fclen\u2019in kendinden emin pozitif d\u00fcnya g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc, \u201cVahhabilikten, Tebli\u011f Cemaat\u00e7i ve Cihat\u00e7\u0131 anlay\u0131\u015flardan keskin bir bi\u00e7imde ayr\u0131l\u0131r. G\u00fclen Hareketi\u2019nin Sufilik tasavvuru ile ete kemi\u011fe b\u00fcr\u00fcnen bu anlay\u0131\u015f d\u00fcnyaya da olumlu bir g\u00f6zle bakar. K\u00e2inat\u0131n i\u015fleyi\u015fine dair, bilim, tarih, siyaset, sanat, k\u00fclt\u00fcr ve felsefe gibi alanlar, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ekinmesi ya …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2907,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,122],"tags":[1006,849,398,205,1005,23,342,1009,1010,1007,968,1008],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2906"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2906"}],"version-history":[{"count":3,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2906\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2910,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2906\/revisions\/2910"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2907"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2906"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2906"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2906"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}