Warning: include_once(wp-content\plugins\wp-super-cache/wp-cache-phase1.php): failed to open stream: No such file or directory in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php on line 20

Warning: include_once(): Failed opening 'wp-content\plugins\wp-super-cache/wp-cache-phase1.php' for inclusion (include_path='.:/opt/cpanel/ea-php70/root/usr/share/pear') in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php on line 20

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads125_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 8

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_90_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 129

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_60_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 250

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_600_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 372

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads120_240_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 493

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads160_600_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 613

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads300_600_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 721

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads250_250_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 830

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads300_100_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 942

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; ads300_250_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-ads.php on line 1054

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_video_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-video.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_posts_list has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-posts.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_login_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-login.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_google_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-google.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_widget_tabs has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-tabbed.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_flickr_photos has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-flickr.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_author_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-author.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; author_post_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-author.php on line 68

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_social_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-social.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_search has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-search.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_slider has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-slider.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; TIE_WeatherWidget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-weather.php on line 220

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_youtube_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-youtube.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_Latest_Tweets has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-twitter.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_timeline_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-timeline.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_facebook_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-facebook.php on line 7

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_categort_posts has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-category.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_news_pic has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-news-pic.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_text_html has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-text-html.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_feedburner_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-feedburner.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_soundcloud has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-soundcloud.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_author_custom has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-author-custom.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_Author_Bio has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-custom-author.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_authors_posts has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-authors-posts.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; tie_comments_avatar has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/widgets/widget-comments-avatar.php on line 6

Deprecated: Methods with the same name as their class will not be constructors in a future version of PHP; arqam_lite_counter_widget has a deprecated constructor in /home/cihans5/kocar.org/wp-content/themes/sahifa/framework/functions/arqam-lite.php on line 736

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/cihans5/kocar.org/wp-content/advanced-cache.php:20) in /home/cihans5/kocar.org/wp-includes/rest-api/class-wp-rest-server.php on line 1794
{"id":2968,"date":"2015-06-30T07:47:02","date_gmt":"2015-06-30T07:47:02","guid":{"rendered":"http:\/\/www.kocar.org\/?p=2968"},"modified":"2015-06-30T07:47:17","modified_gmt":"2015-06-30T07:47:17","slug":"suleymaniyede-bayram-sabahi-nihad-sami-banarli","status":"publish","type":"post","link":"http:\/\/www.kocar.org\/yazilar\/suleymaniyede-bayram-sabahi-nihad-sami-banarli\/","title":{"rendered":"S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131 – Nihad S\u00e2mi Banarl\u0131"},"content":{"rendered":"XX.<\/span> as\u0131r T\u00fcr edebiyat\u0131n\u0131n, engin destan ruhuyla s\u00f6ylenmi\u015f muhte\u015fem bir manz\u00fbmesi de S\u00fcleymaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131 \u015fiiridir. 6 b\u00f6l\u00fcm ve 86 m\u0131sr\u00e2 tutar\u0131ndaki bu d\u00een\u00ee-milli manz\u00fbme, bilhassa Malazgird\u2019den bu yana, Anadolu ve Balkanlar T\u00fcrkiyesi\u2019nde yerle\u015fen T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn \u015fiiridir.<\/p>\n

Bu \u015fiirin zevkine varmak i\u00e7in onu okumak veya dinlemek yeter. Ancak \u015fiirin r\u00fbh ve m\u00e2na \u00e2lemine girmek, onu meydana getiren tefekk\u00fcr heyec\u00e2n\u0131na varabilmek i\u00e7in duyulmas\u0131, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmesi, bilinmesi gereken noktalar vard\u0131r. Bunlar\u0131n ba\u015f\u0131nda Yahya Kemal\u2019in, T\u00fcrk Tarihi\u2019ne \u00f6zel bak\u0131\u015f\u0131 gelir. Yahya Kemal, T\u00fcrk tarihini ba\u015fl\u0131ca iki b\u00f6l\u00fcm dahilinde d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Bunlardan biri, ba\u015flang\u0131\u00e7tan Malazgird’e kadar T\u00fcrk tarihi, \u0130kincisi de Malazgird\u2019den bu yana T\u00fcrkiye T\u00e2rihidir. B\u00fcy\u00fck \u015faire g\u00f6re bizim en m\u00fchim t\u00e2rihimiz bu \u0130kincisidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu tarih, eski Orta Asya topraklar\u0131ndan ayr\u0131 ve tam\u00e2miyle yeni bir vatanda, yeni bir t\u00e2rih ve co\u011frafya kaderi i\u00e7inde meydana gelmi\u015ftir. Yeni t\u00e2rih, ba\u015fta T\u00fcrkl\u00fck, \u0130slam \u00eem\u00e2n\u0131 ve vatan co\u011frafyas\u0131 olmak \u00fczere, T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc meydana getiren daha nice unsur ve fakt\u00f6rlerin aziz bir sentezidir.<\/p>\n

Bir konu\u015fmas\u0131nda: \u201cDaha derine gitmek ve demek l\u00e2z\u0131md\u0131r ki vatanda\u015flar\u0131 z\u00e2ten o vatan meydana getirmi\u015ftir. Havasiyle, suyuyle, k\u0131rlar\u0131 ve da\u011flar\u0131yle, sabahlar\u0131 ve geceleriyle, bilhassa vatanda\u015flara kendini m\u00fcdafaa ettirmesiyle hal-hamur olmu\u015ftur\u201d.<\/p>\n

\u201cMesel\u00e2 Yozgad, bir hudut i\u00e7in ka\u00e7 \u015fehid vermi\u015ftir? Vatan d\u00e2hilinde yeti\u015fenleri \u015fark\u0131lar\u0131, birbirine benzemiyen ka\u00e7 yerde okunmu\u015ftur? Birbirine uzak olan yerlerde ka\u00e7 \u00e2ile evlenmi\u015f, ka\u00e7 kan kar\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r? T\u00fcrk vatan\u0131 yaln\u0131z kaderin, yaln\u0131z onu kuran m\u00fczminlerin, onun u\u011frunda \u00f6lenlerin ve \u0131st\u0131rap \u00e7ekenlerin, onun havas\u0131nda ya\u015fayan, onun topra\u011f\u0131nda \u00e7ift s\u00fcrenlerin; onun sinesinde ni\u015fanlanan; evlenen ve nesiller yeti\u015ftirenlerin; yaln\u0131z ve yaln\u0131z onun havas\u0131n\u0131, iklimini, h\u00e2t\u0131ralar\u0131n\u0131\u00a0 edinmi\u015f olanlar\u0131n, \u00fczerinde ya\u015fad\u0131klar\u0131 toprakt\u0131r \u201d diyen \u015fair, i\u015fte bu sentezi if\u00e2de etmi\u015ftir.<\/p>\n

Yahya Kemal\u2019i b\u00f6yle bir vatan ve b\u00f6yle b\u00eer t\u00e2rih anlay\u0131\u015f\u0131na g\u00f6t\u00fcren d\u00fc\u015f\u00fcnce, co\u011frafyan\u0131n bir milletin kaderi \u00fczerindeki b\u00fcy\u00fck tesiridir. Bir milletin t\u00e2rihini, ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 co\u011frafyadaki kaderi i\u00e7inde incelemek de ge\u00e7en as\u0131rdaki Frans\u0131z t\u00e2rih\u00e7ili\u011finin vard\u0131\u011f\u0131 merhaledir. Fransa\u2019da Michelet, F\u00fcstel de Coulanges ve Camille Jullian gibi tarih\u00e7ilerin birbirlerini b\u00fct\u00fcnl\u00fcyerek vard\u0131klar\u0131 bu anlay\u0131\u015f, bilhassa Frans\u0131z milliyetinin aran\u0131\u015f\u0131nda m\u00fcsbet netice vermi\u015ftir.<\/p>\n

Bunlardan Camille Jullian\u2019\u0131n bir tarif c\u00fcmlesi de bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc \u015f\u00f6yle ifade eder: Le sol de la France, en mille ans, a cr\u00e9\u00e9 le peuple Fran\u00e7ais:. Frans\u0131z milletini bin y\u0131lda Fransa\u2019n\u0131n topra\u011f\u0131 yaratt\u0131 .<\/p>\n

\u00c7\u00fcnk\u00fc Fransa\u2019n\u0131n topra\u011f\u0131, ba\u015fta Cermenlerin Teutoi\u0131s koluna mensup Franklar olmak \u00fczere, burada yerle\u015fen kavimlerin, L\u00e2tin k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn a\u011f\u0131r basmasiyle l\u00e2tinle\u015ferek yepyeni bir milliyet meydana getirmesinde bir pota vazifesi g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yeni milliyetin dili, k\u00fclt\u00fcr\u00fc hatt\u00e2 mizac\u0131 ve her\u015feyi bu toprak \u00fczerinde meydana gelmi\u015ftir.<\/p>\n

Malazgird\u2019den sonraki T\u00fcrkiye Tarihi, \u015f\u00fcphesiz, Frans\u0131z topraklar\u0131nda do\u011fan yeni milliyete aynen benzemez. Fakat co\u011frafyan\u0131n bir milletin tarih\u00ee kaderi \u00fczerinde oynad\u0131\u011f\u0131 b\u00fcy\u00fck role dikkati \u00e7eker. \u00c7\u00fcnk\u00fc T\u00fcrk milleti T\u00fcrkiye topraklar\u0131nda T\u00fcrkl\u00fckten uzakla\u015fmam\u0131\u015f, aksine, yeni vatan topraklar\u0131, T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn \u00fcst\u00fcn vas\u0131flar\u0131n\u0131 b\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde geli\u015ftirme yolunda aziz vazife g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. T\u00fcrkiye topraklar\u0131n\u0131n milletimizin eliyle i\u015flenmi\u015f b\u00fct\u00fcn yeni manzaras\u0131, \u015fehir ve k\u00f6y dekorlar\u0131, minareler, kubbeler, sivri kemerler, \u00e7ad\u0131r sayvan\u0131 sa\u00e7aklar ve bu vatan \u00fczerinde d\u00fcnya \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde b\u00fcy\u00fck i\u015fler g\u00f6rme\u011fe muvaffak olmu\u015f ecdad ve evl\u00e2dlariyle b\u00fct\u00fcn T\u00fcrkler bu hakikatin aziz hat\u0131ralar\u0131 ve canl\u0131 \u00f6rnekleridir. T\u00fcrkl\u00fck yeni vatanda T\u00fcrk\u00e7eyi d\u00fcnyan\u0131n en g\u00fczel sesli dillerinden biri h\u00e2line koymu\u015f, bu vatanda say\u0131s\u0131z benzerlerinin en g\u00fczel \u00f6rne\u011fi olan S\u00fcleym\u00e2niye Camii gibi \u00e2bideler y\u00fcceltmi\u015f, velhas\u0131l tarihte ve co\u011frafyada ilk defa T\u00fcrkiye topraklar\u0131nda, tam m\u00e2nasiyle yerle\u015ferek, ebed\u00ee vatan kurmu\u015ftur.<\/p>\n

Yahya Kemal\u2019in bu c\u00fcmlelerle hul\u00e2saya \u00e7al\u0131\u015f\u0131lan b\u00f6yle bir kanaate varmas\u0131 bir tesad\u00fcf neticesi de\u011fildir. \u015e\u00e2irimizin b\u00fcy\u00fck bir \u015fiiri besliyecek bir k\u00fclt\u00fcr ve tefekk\u00fcr seviyesine varmak i\u00e7in, daha Fransa\u2019daki tahsil y\u0131llar\u0131nda bilgiyle ve metodla \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131; bunun i\u00e7in cidd\u00ee \u015fekilde zihin yordu\u011fu bizzat kendisi taraf\u0131ndan \u015f\u00f6yle belirtilmi\u015ftir:<\/p>\n

\u201cBir g\u00fcn, bir mecmuada, Fustel de Coulanges\u2019\u0131n esasl\u0131 tilmizi olan profes\u00f6r ve m\u00fcverrih Camille Jullian\u2019\u0131n bir c\u00fcmlesini okudum. Bu c\u00fcmle benim, milliyetimizin ve vatan\u0131m\u0131z\u0131n te\u015fekk\u00fcl\u00fcne dair da\u011f\u0131n\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerimi birdenbire yeni bir istikamete \u015fevketti. Camile Julian\u2019\u0131n c\u00fcmlesi \u015fuydu: \u201cFrans\u0131z milletini, bin y\u0131lda, Fransa\u2019n\u0131n topra\u011f\u0131 yaratt\u0131\u201d.<\/p>\n

\u201cD\u00fc\u015f\u00fcnme\u011fe ba\u015flad\u0131m: Acaba bizi de Malazgird\u2019den, 1071 den sonraki sekiz y\u00fcz senede T\u00fcrkiye\u2019nin topra\u011f\u0131 yaratmam\u0131\u015f m\u0131yd\u0131? Bu c\u00fcmleyi, Saint Paul\u2019\u00fcn \u015eam yolunda Hz. \u0130sa\u2019y\u0131 g\u00f6rerek: \u201cQuo Vadis, dom\u00fcne?\u201d(hazret nereye gidiyorsun?) sesini duymas\u0131na benzettim, \u201d.<\/p>\n

\u201c\u00c7\u00fcnk\u00fc bu c\u00fcmle, kafama birdenbire yepyeni bir ufuk a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131. Art\u0131k miliyetimize d\u00e2ir fikirlerim bu c\u00fcmlenin ilham etti\u011fi noktada birle\u015fiyordu\u201d.<\/p>\n

\u201cBu noktadan hareket ettim\u201d.<\/p>\n

\u201cArt\u0131k benim i\u00e7in 1071 den evvelki devirlerimiz kablett\u00e2rih, fakat’ 1071 den sonraki devirlerimiz t\u00e2rihtiler: Sel\u00e7uk ve Osmanl\u0131 as\u0131rlar\u0131nda\u2019 Anadolu, Rumeli ve \u0130stanbul\u2019a, manzara ve mim\u00e2r\u00ee itibariyle verdi\u011fimiz \u015fekli; lis\u00e2n\u0131n yeni tecellisini; devlet ve medeniyetimizin yeniden yarat\u0131l\u0131\u015f ve y\u00fcr\u00fcy\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc, san\u00e2yi\u00eemizin, h\u00e2ri\u00e7ten bir \u00e7iviye bile muhta\u00e7 olmaks\u0131z\u0131n, vatan\u0131n topra\u011f\u0131ndan ve milletin eliyle yap\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131; ordumuzun b\u00fct\u00fcn sil\u00e2hlar\u0131n\u0131, donanmam\u0131z\u0131n be\u015fy\u00fcz sene, b\u00fct\u00fcn tahta, demir ve yelkenleriyle kendi elimizden \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131n\u0131; h\u00e2s\u0131l\u0131 b\u00fct\u00fcn bu terkibi, \u015fedid bir hayranl\u0131kla idr\u00e2ke ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131m\u201d.<\/p>\n

\u201cAncak bunu duymak ve hay\u00e2l mey\u00e2l g\u00f6rmek k\u00e2fi de\u011fildi. Yak\u0131ndan bilmek l\u00e2z\u0131md\u0131. Bilmek i\u00e7in de en sa\u011fl\u00e2m vesikalar\u0131 birer birer okuma\u011fa ihtiya\u00e7 vard\u0131\u201d.<\/p>\n

\u201cFustel de Coulanges, Fransa\u2019n\u0131n yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131 tedkike giri\u015fmi\u015fti. Bu usulde bir tedkikin T\u00fcrk vatan\u0131na tatbikini \u00f6zl\u00fcyordum. \u0130stiyordum ki milliyetimizin tedkiki hi\u00e7bir zaman ink\u00e2r edilemiyecek b\u00f6yle sa\u011flam vesikalarla tahlil ve terkip edilsin. O kadar ki as\u0131rlarca, T\u00fcrk nesilleri, bir ,vesikadan bir s\u00e2niye bile \u015f\u00fcphe etmesinler<\/p>\n

B\u00f6yle bir bilgi, metod ve d\u00fc\u015f\u00fcnceyle ara\u015ft\u0131rarak, Yahya Kemal, o neticeye varm\u0131\u015ft\u0131 ki: \u201cT\u00fcrkiyemizin, mimar\u00eemizin, m\u00fbsikimizin, g\u00fczel yaz\u0131 sanat\u0131m\u0131z\u0131n, \u015fehir dekorlar\u0131m\u0131z\u0131n ve di\u011fer b\u00fcy\u00fck k\u00fc\u00e7\u00fck, b\u00fct\u00fcn sanatlar\u0131m\u0131z\u0131n v\u00e2s\u0131l olduklar\u0131 terakki, en \u00e7ok, Rum Sel\u00e7uk\u00eeleri Anadolu\u2019ya yerle\u015ftikten sonra ve Osmanl\u0131 as\u0131rlar\u0131nda olmu\u015ftur. Bu muazzam terkip, Rumeli ve \u0130stanbul, anavatanla yekp\u00e2re bir k\u00fctle olduktan sonra, h\u00e2s\u0131l\u0131, Yeni T\u00fcrk vatan\u0131, yeni \u015fartlar i\u00e7inde, milliyetimize yeni bir \u015fekil verdikten sonra meydana gelmi\u015ftir\u201d.<\/p>\n

\u201cS\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131\u201d \u015fiirindeki:<\/p>\n

T\u00e2 Malazgird ovas\u0131ndan y\u00fcr\u00fcyen T\u00fcrk o\u011flu <\/strong><\/p>\n

Bu nefer miydi? Derin g\u00f6zleri ya\u015flarla dolu.<\/strong><\/p>\n

M\u0131sr\u00e2lar\u0131n\u0131n s\u0131rr\u0131 i\u015fte bu sat\u0131rlardad\u0131r. Ancak bu sat\u0131rlar\u0131 okuyarak, \u015fairin Anadolu\u2019dan ve \u0130sl\u00e2miyetten \u00f6nceki T\u00fcrk tarihiyle bir ilgi azl\u0131\u011f\u0131 i\u00e7inde bulundu\u011fu neticesini \u00e7\u0131karmak yanl\u0131\u015f olur. \u015eu sat\u0131rlarda bu ger\u00e7e\u011fi ayd\u0131nlatacak \u00e7izgiler vard\u0131r: \u201cKendi G\u00f6k Kubbemiz, aziz \u015fair Yahya Kemal\u2019in, asr\u0131m\u0131z\u0131n T\u00fcrk\u00e7esiyle s\u00f6yledi\u011fi \u015fiirlerini bir araya toplayacak kitab\u0131n ad\u0131d\u0131r. \u00dcstad, S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131n\u0131n bir m\u0131sra\u0131nda ge\u00e7en bu ad\u0131 \u00e7ok severdi. Yahya Kemal\u2019e g\u00f6re Kendi G\u00f6k Kubbemiz, onun b\u00fct\u00fcn \u015fiirini ve bizim \u015fiirdeki milli sem\u00e2m\u0131z\u0131 if\u00e2de eden isimdi. Bu ismi \u00e2deta k\u0131skan\u0131rd\u0131. Bir g\u00fcn: \u201cSizin \u015fiir kitab\u0131n\u0131z\u0131n ad\u0131, O\u011fuz Han\u2019\u0131n T\u00fcrk halk\u0131na hit\u00e2besindeki ruhla birle\u015fiyor\u201d demi\u015ftim. O\u011fuz Destan\u0131\u2019ndaki o manz\u00fbm s\u00f6yleyi\u015fi bug\u00fcnk\u00fc T\u00fcrk\u00e7eye \u00e7evirmemi istedi. A\u00e7\u0131kl\u0131yarak \u00e7evirdim: \u201cYurdumuzu \u00f6ylesine geni\u015fletelim ki onun \u00fczerinde kurulacak \u00e7ad\u0131r, ancak g\u00f6k kubbesi olsun\u201d.<\/strong><\/p>\n

En tatl\u0131 g\u00fcl\u00fc\u015f\u00fcyle: \u201cAh can\u0131m.. diye g\u00fcld\u00fc. Demek ben \u015fiirde O\u011fuz Han\u2019\u0131n devlet kuru\u015fundaki mill\u00ee \u00fcsl\u00fbba varm\u0131\u015f\u0131m\u201d.<\/strong><\/p>\n

Hakikat buydu. Yahya Kemal, \u015fiiri, O\u011fuz Han\u2019\u0131n ve Osmanl\u0131 f\u00e2tihlerinin devlet kuru\u015flar\u0131ndaki \u00fcsl\u00fbpla s\u00f6ylemi\u015f, ancak kendi g\u00f6k kubbemiz\u2019le \u00f6rt\u00fclecek geni\u015flikte bir mill\u00ee \u015fiir yaratm\u0131\u015ft\u0131 . Fakat b\u00fcy\u00fck fikir adam\u0131, eski T\u00fcrk t\u00e2rihini, t\u00fcller arkas\u0131nda g\u00f6r\u00fclen g\u00fczellikler gibi, yar\u0131 m\u00fcphem bir manzara h\u00e2linde g\u00f6r\u00fcyordu. Fransa\u2019daki t\u00e2rih tahsil ve ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 ve ilim anlay\u0131\u015f\u0131, ona, herhangi bir tarih\u00ee ger\u00e7e\u011fi en do\u011fru vesikalar\u0131yla bilmedik\u00e7e onun \u00fczerinde s\u00f6z s\u00f6ylememek ihtiyat\u0131n\u0131 vermi\u015fti: \u201cBana b\u00fct\u00fcn Asya\u2019daki T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fc aramak ve bulmak hayli m\u00fcphem bir \u00e7al\u0131\u015fma gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyordu. L\u00e2kin T\u00fcrkiye\u2019deki T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn yeni vatana ne zaman, nerelerden geldi\u011fini; Anadolu\u2019ya geldikten sonra da nas\u0131l tekevv\u00fcn etti\u011fini \u015fedid bir arz\u00fb ile \u00f6\u011frenmek ve bilmek istiyordum. Elimdeki firenk kitaplar\u0131 bu hususlar\u0131 ya m\u00fcphem b\u0131rak\u0131yor yahut bizi acemlerle kar\u0131\u015ft\u0131rarak hatt\u00e2 Acem zannederek i\u015fi b\u00fcsb\u00fct\u00fcn kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131yordu. Bizim yeni vatandaki tekevv\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fc bize yine T\u00fcrk\u00e7e eserler sezdirecekti\u201d,<\/em>\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 ‘<\/p>\n

S\u00fcleymaniye’de Bayram Sabah\u0131, bir Ramazan Bayram\u0131 sabah\u0131nda \u0130stanbul\u2019un S\u00fcleym\u00e2niye ufkunda, b\u00fct\u00fcn manzaran\u0131n \u0130stanbul mavisi bir renk almasiyle ba\u015flar. Sabah\u0131n olu\u015fu, bir taraftan \u015fehri, bir taraftanda \u015fairin g\u00f6nl\u00fcn\u00fc her an biraz daha ayd\u0131nlat\u0131r.<\/p>\n

Bu ayd\u0131nl\u0131kta, T\u00fcrkiye topraklar\u0131nda dokuz as\u0131rdan beri ya\u015fam\u0131\u015f, sonra ruh olmu\u015f atalarla, bug\u00fcn hayatta olup onlar\u0131n b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131 vatanda bayram yapanlar\u0131n hepsi birden g\u00f6r\u00fcn\u00fcr.<\/strong><\/p>\n

\u015e\u00e2ir, kendi g\u00f6k kubbemiz alt\u0131nda din\u00ee bir bayram\u0131n b\u00fct\u00fcn t\u00e2rihini ve b\u00fct\u00fcn m\u00e2neviy\u00e2t\u0131n\u0131 ya\u015famaktad\u0131r. Kar\u015f\u0131s\u0131nda bizim en b\u00fcy\u00fck sanat\u0131m\u0131z bilinen mim\u00e2r\u00eemizin \u015faheseri, S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2mii vard\u0131r. S\u00fcleym\u00e2niye Camii bir tims\u00e2ldir. Bu tims\u00e2l, bizim Anadolu ve Balkanlar T\u00fcrkiyesi\u2019ndeki mill\u00ee \u00fcsl\u00fbbumuzun mim\u00e2r\u00ee sanat\u0131ndaki \u015fahlan\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu eserin, b\u00fct\u00fcn T\u00fcrk-Osmanl\u0131 mim\u00e2r\u00eesinde g\u00f6r\u00fclen en dikkate de\u011fer zaferi, ufuklar\u0131 kapatmadan y\u00fckseli\u015fidir. Nice mim\u00e2r\u00ee \u00e2bidelerin kurtulamad\u0131klar\u0131 duvar bina olmak hey\u00fbl\u00e2l\u0131\u011f\u0131, S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de g\u00f6r\u00fclmez. Kubbe yuvarlakl\u0131\u011f\u0131; Anadolu\u2019nun dumanl\u0131 da\u011flar\u0131n\u0131 and\u0131ran, birbiri \u00fczerine yaslanm\u0131\u015f yar\u0131m kubbelerle min\u00e2reler aras\u0131nda ayd\u0131nlanan bo\u015fluklar, bu \u00e2bideye hem b\u00fcy\u00fckl\u00fck, hem azamet, hem de \u015feffaf bir cisim gibi, arka ufuklar\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize’ m\u00e2ni olmayan bir manzara yumu\u015fakl\u0131\u011f\u0131 vermi\u015ftir. Bir ufuk \u015f\u00e2iri olan Yahya Kemal\u2019in ve durmaks\u0131z\u0131n ufuklar \u00f6tesini g\u00f6rme\u011fe ko\u015fmu\u015f, ak\u0131nc\u0131 T\u00fcrk ruhunun \u00f6zledi\u011fi mim\u00e2r\u00ee budur. Yahya Kemal, S\u00fcleym\u00e2niye Camii i\u00e7in b\u00f6yle bir yer se\u00e7en mimar\u0131n zevkine ve san\u2019at\u0131na bu bak\u0131mdan da hayrand\u0131r:<\/p>\n

G\u00f6rebilsin diye sonsuzlu\u011fu her yerden iyi,<\/strong><\/p>\n

Se\u00e7mi\u015f \u0130stanbul’un ufkunda bu kuds\u00ee tepeyi.<\/strong><\/p>\n

derken, onun bu anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Yere g\u00f6re eser yapmak ve esere g\u00f6re yer se\u00e7mek de yine bu mimar\u00eenin bir \u00f6zelli\u011fidir. Yukar\u0131ki m\u0131sralar\u0131n bu \u015fekli almadan \u00f6nceki:<\/p>\n

Bakabilsin diye sonsuzlu\u011fa her yerden iyi<\/strong><\/p>\n

m\u0131sra\u0131nda da her iki m\u00e2nada bir sonsuzluk d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcr: \u0130l\u00e2h\u00ee sonsuzluk ve o \u00e7a\u011flar T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn a\u015fmadan duramad\u0131\u011f\u0131 ufuklardaki sonsuzlu\u011fun tad\u0131.<\/p>\n

Yahya Kemal, din\u00ee T\u00fcrk Mimar\u00eesine S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2miini kazand\u0131ran mukadder\u00e2t\u0131n da fark\u0131ndad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu dikkate de\u011fer sebep olmasayd\u0131, belki S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2mii de olmayacak ve T\u00fcrkl\u00fck, kendi mill\u00ee kudretini tarihte ve co\u011frafyada en iyi tecell\u00ee ettiren bu muhte\u015fem \u00e2bideden mahrum kalabilecekti. Bu noktay\u0131 bizzat \u015f\u00f6yle anlat\u0131r: \u201cT\u00fcrk mimar\u00eesinin, \u0130stanbul’da S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2mii gibi bir eser kazanmas\u0131nda kaderin te’siri olmu\u015ftur: Kan\u00fbn\u00ee Sultan S\u00fcleyman, kendisi i\u00e7in \u00f6nce \u015eehzade Camiini yapt\u0131r\u0131yordu. E\u011fer bir h\u00e2dise zuhur etmeseydi, muhtemelen, bug\u00fcnk\u00fc \u015eehz\u00e2de Camiinin ad\u0131 S\u00fcleym\u00e2niye olacak ve S\u00fcleymaniye C\u00e2mii de yap\u0131lm\u0131yacakt\u0131. Kan\u00fbn\u00ee’nin b\u00fcy\u00fck \u015eehz\u00e2desi Mehmed bu s\u0131rada \u00f6ld\u00fc. Kan\u00fbn\u00ee, bu \u015fehzadesini, bir de \u015eehz\u00e2de Cihangiri \u00e7ok severdi. \u015eehz\u00e2de Mehmed \u00f6l\u00fcnce yap\u0131lmakta olan c\u00e2miin \u015eehz\u00e2de Mehmed ad\u0131na bitirilmesini emretti. Kendisi de bu evl\u00e2d\u0131 i\u00e7in:<\/p>\n

\u015eehz\u00e2deler g\u00fczidesi Sultan Mehemmedim<\/strong><\/p>\n

m\u0131sra\u0131n\u0131 t\u00e2rih d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc. Bu t\u00e2rihin s\u00f6yleni\u015finden de anla\u015f\u0131laca\u011f\u0131 gibi Mehmed\u2019in \u00f6l\u00fcm\u00fc, Kan\u00fbn\u00ee i\u00e7in derin s\u0131z\u0131 olmu\u015ftur. Fakat ayn\u0131 \u00f6l\u00fcm, T\u00fcrk mimar\u00eesine de S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2mii gibi, gerek yeri gerek kurulu\u015fu itibariyle bir \u015faheser kazand\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r”.<\/em><\/p>\n

S\u00fcleymaniye \u00e7evresinde, Yahya Kemal bakmadan \u00f6nce hi\u00e7 kimse taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fclmemi\u015f, mah\u015fer\u00ee bir topluluk birikiyordu. Bu gelenlerin daha az\u0131 canl\u0131, ya\u015f\u0131yan, hayatta olan T\u00fcrklerdi. Fakat daha \u00e7o\u011fu, say\u0131lamayacak kadar \u00e7o\u011fu, ge\u00e7mi\u015f as\u0131rlar i\u00e7inde \u00f6lm\u00fc\u015f, r\u00fbh olmu\u015f ve \u015fimdi birer \u015feffaf beden, birer kanadl\u0131 g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f halinde bayram namaz\u0131 k\u0131lmaya, Tekbir sesi duymaya gelmi\u015f, eski r\u00fbh ordular\u0131\u2019yd\u0131: Ecdad ruhlar\u0131, \u0131\u015f\u0131ktan v\u00fccutlar\u0131yle g\u00f6klerden iniyor ve muhte\u015fem m\u00e2bedin kubbesine birikiyordu. Hani bir inan\u0131\u015f vard\u0131: Temiz ve ihl\u00e2sl\u0131 ruhlara Kadir Gecesi\u2019nde g\u00f6klerin kap\u0131lar\u0131 a\u00e7\u0131l\u0131rd\u0131. B\u00f6yle bak\u0131\u015flar, g\u00f6k kubbesinde herkesin g\u00f6remiyece\u011fi il\u00e2h\u0131 ayd\u0131nl\u0131klar, renk renk ve kandil kandil \u0131\u015f\u0131klar g\u00f6r\u00fcrlerdi.<\/p>\n

Bu bayram sabah\u0131, sanki ecdad ruhlar\u0131n\u0131n ya\u015fad\u0131\u011f\u0131, uhrev\u00ee \u00e2lemin kap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. B\u00fcy\u00fck zaferlerle neticelenmi\u015f, eski seferlerde \u015fehid olanlar\u0131n ruhlar\u0131, hem de nerede \u015fehid olmu\u015flarsa oradan, o zamanki hallerinin hayalleri h\u00e2linde o en uzak veya en yak\u0131n hudutlardan u\u00e7u\u015farak, bu il\u00e2h\u0131 yap\u0131ya doluyorlard\u0131.<\/p>\n

\u015e\u00e2irin g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde Malazgird sava\u015f\u0131ndan S\u0131rp S\u0131nd\u0131\u011f\u0131na, Kosova\u2019ya, Varna\u2019ya, \u0130stanbul Fethi\u2019ne, \u00c7ald\u0131ran, Rid\u00e2niye sava\u015flar\u0131na; Moha\u00e7 Meydan Muharebesi\u2019ne, K\u0131br\u0131s, Girid fetihlerine, \u00c7anakkale muzafferiyetine ve b\u00fct\u00fcn benzerlerine kat\u0131lm\u0131\u015f, orada \u015fehid olmu\u015f veya ayn\u0131 zaferlerde gaz\u00e2 hazz\u0131n\u0131 tatm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z atalar u\u00e7u\u015fuyordu.<\/p>\n

T\u00fcrkiye\u2019nin n\u00fcfusu hen\u00fcz 18 milyon oldu\u011fu bir devrede, yine S\u00fcleymaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131 dolay\u0131siyle bir konu\u015fmas\u0131nda \u015f\u00e2ir, aynen \u015funlar\u0131 s\u00f6ylemi\u015fti:<\/p>\n

\u201cBen Malazgird’den beri b\u00fct\u00fcn \u00f6lenlerle beraber ya\u015f\u0131yorum. Bence biz on sekiz milyonluk bir millet de\u011filiz. Malazgird\u2019den beri bu vatan i\u00e7in ve bu vatanda \u00f6lenler, (hakikatte) biz ya\u015fayanlarla birlikte ya\u015famaktad\u0131r. Bizi, bizim milliyetimizi, bizim yaln\u0131z kendimize benzeyen varl\u0131\u011f\u0131m\u0131z\u0131 velh\u00e2s\u0131l, d\u00fcnk\u00fc, bug\u00fcnk\u00fc T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc v\u00fcc\u00fbda getirenler onlard\u0131r. Demek ki biz onsekiz milyon de<\/strong>\u011fil, bir ka<\/strong>\u00e7 y<\/strong>\u00fcz milyonluk bir milletiz ve i<\/strong>\u015fte milliyet<\/strong>\u00e7ilik bu demektir<\/strong>\u201d.<\/strong><\/p>\n

\u201cBir T\u00fcrk\u00e7\u00fc, nazar\u00ee T\u00fcrk\u00e7\u00fcl\u00fckten hakik\u00ee T\u00fcrk\u00e7\u00fcl\u00fc\u011fe yani T\u00fcrkl\u00fc\u011fe gelmelidir. Nazar\u00ee T\u00fcrk\u00e7\u00fcl\u00fck uydurulmu\u015f bir T\u00fcrk\u00e7\u00fcl\u00fckt\u00fcr. Hatt\u00e2 bu nazariye b\u00e2zan g\u00fcn\u00fcn politikas\u0131na g\u00f6re uydurulmu\u015f olabilir ve her nazariyeci yani politikac\u0131 ba\u015fka t\u00fcrl\u00fc uydurabilir\u201d.<\/p>\n

\u201cBunun i\u00e7indir ki bizimle hi\u00e7 al\u00e2kas\u0131 olmayan \u0131rklar\u0131 hatt\u00e2 bizi katletmi\u015f olan Mo\u011follar\u0131, \u00f6yle Tatarlar\u0131, nazariyeciler bizden addederler.<\/p>\n

Halbuki bizim T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz bir mukadderat selinden do\u011fmu\u015ftur. Biz Malazgirden sonra yeni bir terkibiz. Yeni bir devlet, bir vatan ve bir T\u00fcrk\u00e7e i\u00e7inde ha\u015f\u0131r ne\u015fir olmu\u015fuz. Nitekim Tatarlar da ba\u015fka bir terkiptir, Mo\u011follar da \u00f6yle \u201d…<\/p>\n

Ta\u015f\u0131 Ma\u011fl\u00fbb Edenler:<\/strong> S\u00fclevmaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131 n\u0131n ilk \u015fekillerinden birinde, hen\u00fcz tamamlanmam\u0131\u015f olarak, \u015fu,kendi el yaz\u0131siyle karalanm\u0131\u015f tasar\u0131da g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi:<\/p>\n

Bin ganimet sunarak askeri, serd\u00e2riyle <\/strong><\/p>\n

Ta\u015f\u0131 yontmu\u015f\u2026 i\u015f\u00e7isi, mim\u00e2riyle<\/strong><\/p>\n

yollu \u00e7izgiler vard\u0131r. Uzun zaman i\u00e7inde i\u015fleni\u015fi, \u015fiirin bu m\u0131sralar\u0131n\u0131 bir g\u00fcn \u015fu \u015fekle koymu\u015ftur:<\/p>\n

Ta\u015f\u0131m\u0131\u015f harc\u0131n\u0131 gaaz\u00eeleri, serd\u00e2riyle,<\/strong><\/p>\n

Ta\u015f\u0131 yenmi\u015f nice bin i\u015f\u00e7isi, mimariyle.<\/strong><\/p>\n

Halbuki T\u00fcrkl\u00fck, T\u00fcrkiye topraklar\u0131nda ta\u015f\u0131 yontmakla kalmam\u0131\u015f, f\u00e2tihlik kudretini ta\u015flar topraklar \u00fczerine de i\u015fleyerek vatan\u0131n ta\u015f\u0131n\u0131 topra\u011f\u0131n\u0131 T\u00fcrk yapm\u0131\u015ft\u0131r. Bizden evvel eski Yunan putperestli\u011fine ve Bizans hristiyanl\u0131\u011f\u0131na sanat eserleri kazand\u0131ran ta\u015f, bizim bu yurda gelmemizle T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn ve m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131n hizmetine girmi\u015ftir.<\/p>\n

T\u00fcrkl\u00fck, t\u00e2rihin eski as\u0131rlar\u0131nda, ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 topraklar\u0131n b\u00fcy\u00fck m\u00e2m\u00fbreler yapacak \u00f6l\u00e7\u00fcde bol ta\u015f\u0131 olmay\u0131\u015f\u0131ndan ve devleti, Asya\u2019n\u0131n her yerinde it\u00e2at alt\u0131nda tutabilmek i\u00e7in, durmaks\u0131z\u0131n yer de\u011fi\u015ftiren bir t\u00e2rih kaderi i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131ndan, eski vatan\u0131n\u0131 ta\u015ftan yap\u0131lm\u0131\u015f \u00e2bidelerle, mim\u00e2ri m\u00e2m\u00fbrelerle s\u00fcsleme\u011fe imk\u00e2n bulamam\u0131\u015ft\u0131. Halbuki T\u00fcrkiye topraklar\u0131nda (kendinden evvel ta\u015f\u0131 hamur gibi yu\u011furmu\u015f, yontmu\u015f, i\u015flemi\u015f onlanlar\u0131n b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131 toprakta) \u015fimdi ayn\u0131 malzemeye T\u00fcrk \u00fcsl\u00fbbunu i\u015flemek ve tam T\u00fcrk eseri \u00e7ehre ve heybeti vermek vazifesindeydi. Ta\u015ftan \u00e2bideler yapma\u011fa al\u0131\u015fmam\u0131\u015f bir millet olarak burada bu zor i\u015fi ba\u015farmak ve bizden evvel yap\u0131lanlardan daha \u00fcst\u00fcn\u00fcn\u00fc yapmak \u015feklinde bir yukar\u0131l\u0131k duygusuyle T\u00fcrk Sel\u00e7uk ve Osmanl\u0131 f\u00e2tihleri ta\u015fla sava\u015fa girdiler. S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2mii ve k\u00fc\u00e7\u00fck, b\u00fcy\u00fck, binlerce benzeri, bu sava\u015fta ta\u015f\u0131n T\u00fcrk\u2019e ma\u011fl\u00fbb olu\u015fuyla zamana g\u00e2lip geli\u015finin eserleri halinde y\u00fckseldi.<\/p>\n

\u00d6nce Herkes Gibi Bir Abide Zannnetimdi:<\/strong> Milli romantizmini idr\u00e2k etmemi\u015f milletlerin, kendi b\u00fcy\u00fckl\u00fck devirlerine ve b\u00fcy\u00fck eserlerine kar\u015f\u0131 bir fark\u0131nda olmay\u0131\u015f halleri vard\u0131r. B\u00f6yle devirlerde milletler ecdad \u015faheserleri yan\u0131ndan \u00e2deta onlar\u0131 g\u00f6rmeksizin ge\u00e7erler. Onlar\u0131 g\u00f6rebilmeleri i\u00e7in, destan r\u00fbhu ta\u015f\u0131yan bir b\u00fcy\u00fck \u015f\u00e2irin oradan ge\u00e7ip bakmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Bu, bir\u00e7ok zamanlar b\u00f6yledir: Ba\u015fta S\u00fcleym\u00e2niye C\u00e2mii olmak \u00fczere Anadolu ve Balkanlar T\u00fcrkiyesi\u2019ni s\u00fcsleyen nice sanat, \u00eeman ve milliyet \u015f\u00e2heserlerinin yan\u0131ndan da her g\u00fcn onbinlerce, y\u00fczbinlerce insan \u015f\u00f6yle bir gelip ge\u00e7er. Kimisi bunlar\u0131n birer cami oldu\u011funu ancak farkeder. Pek \u00e7o\u011fu, ta\u015fa ve mim\u00e2r\u00eeye bizim mill\u00ee \u015fahlan\u0131\u015f\u0131m\u0131z\u0131n i\u015flendi\u011fi, bu m\u00e2nada \u015fahlanm\u0131\u015f bir \u015faheser yan\u0131ndan ge\u00e7ti\u011fini farketmez veya d\u00fc\u015f\u00fcnmez bile. O eserlerdeki r\u00fbha ve b\u00fcy\u00fck m\u00e2naya varmak ise \u00e7ok az kimseye nas\u00eeb olur.<\/p>\n

Vaktiyle Almanlar, eski Yunan mim\u00e2r\u00eesine hayrand\u0131lar. \u00d6yle zannederlerdi ki mimar\u00ee denilince yaln\u0131z Yunan mimar\u00eesi s\u00f6z konusudur. Nitekim yaln\u0131z Fidyas\u2019\u0131n heykelcili\u011fi, yaln\u0131z Homeros’un destan\u0131 vard\u0131r. Sonra bir g\u00fcn, kendi Niebelungen destanlar\u0131n\u0131n, kendi halk masallar\u0131n\u0131n, kendi Almancalar\u0131n\u0131n ve kendi Gotik m\u00eem\u00e2r\u00eelerinin fark\u0131na vard\u0131lar. Gotik sanatiyle i\u015flenmi\u015f katedraller onlara o zamana kadar g\u00f6remedikleri bir ba\u015fka \u00e7ehreyle g\u00f6r\u00fcnd\u00fc. Kendi saf Cermenlik devirlerindeki mill\u00ee varl\u0131klar\u0131n\u0131n ve milli sanatlar\u0131n\u0131n hayr\u00e2n\u0131 olma\u011fa ba\u015flad\u0131lar. Di\u011fer fakt\u00f6rlerle birlikte, Alman mucizesi denilen h\u00e2disenin temelinde i\u015fte bu fark\u0131nda olu\u015fun kalk\u0131nd\u0131r\u0131c\u0131 kudreti vard\u0131r.<\/p>\n

S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131n\u0131n 3. b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde:<\/p>\n

Ulu mabed! Seni ancak bu sab\u00e2h anl\u0131yorum;<\/strong><\/p>\n

Ben de bir v\u00e2risin olmakla bug\u00fcn ma\u011frurum;<\/strong><\/p>\n

Bir zaman hendese\u2019den \u00e2bide zannettimdi;<\/strong><\/p>\n

Kubben alt\u0131nda bu cumh\u00fbra bakarken, \u015fimdi.<\/strong><\/p>\n

Senelerden beri r\u00fc\u2019y\u00e2da g\u00f6r\u00fcp \u00f6zledi\u011fim,<\/strong><\/p>\n

Cedlerin ma\u011ffiret iklimine girmi\u015f, gibiyim.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131yle, bu hakikat, S\u00fcleymaniye C\u00e2mii i\u00e7in s\u00f6ylenir. \u015eiirin, Bir zaman hendeseden \u00e2bide zannettimdi m\u0131sra\u0131n\u0131n ilk \u015fekli:<\/p>\n

\u00f6rne\u011finin 3. m\u0131sra\u0131nda g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi: \u201c\u00d6nce herkes gibi bir \u00e2bide zannettimdi\u201d<\/strong> tert\u00eebindedir. \u015e\u00e2ir, bu tertibin, \u201c\u00f6nce herkes gibi, bir \u00e2bide zannetmek\u201d \u015feklini \u201chendeseden \u00e2bide\u201d n\u00fcansiyle de\u011fi\u015ftirmi\u015f ve \u015f\u00fcphesiz s\u00f6ylemek istedi\u011fi, \u201csade \u015fekilden ve cisimden ibaret\u201d g\u00f6rmenin muazzam yetersizli\u011fini bu ikinci s\u00f6yleyi\u015fte \u00e7ok daha kuvvetle belirtmi\u015ftir. \u0130\u015fte Yahya Kemal\u2019i Yahya Kemal yapan, bizim T\u00fcrkiye topraklar\u0131ndaki her t\u00fcrl\u00fc zafer ve eserlerimizi \u201cherkes gibi bir \u00e2bide\u201d veya \u201chendeseden \u00e2bide\u201d san\u0131p ge\u00e7mekten y\u00fckselerek, onlarda T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn b\u00fct\u00fcn sanat\u0131n\u0131, b\u00fct\u00fcn \u00eem\u00e2n\u0131n\u0131, b\u00fct\u00fcn felsefesini, bir kelime ile T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn deh\u00e2s\u0131n\u0131 g\u00f6rme\u011fe hem de b\u00f6yle g\u00f6rme\u011fe muvaffak olu\u015fudur. XX- as\u0131rda, bizim mill\u00ee romantizmimizi idr\u00e2k eden ve her idr\u00e2kini bize bir \u015f\u00e2heser h\u00e2linde yaz\u0131p sunan \u015fuurlu, \u015f\u00e2ir, bunun i\u00e7in, Yahya Kemal\u2019dir.<\/p>\n

T\u00e2 Malazgird Ovas\u0131ndan Y\u00fcr\u00fcyen T\u00fcrko\u011flu:<\/strong> S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131’n\u0131n ilk \u015fekillerinden birinde:<\/p>\n

Ne S\u00fcleyman\u2019d\u0131 o asker ne de mim\u00e2r\u0131 Sinan,<\/strong><\/p>\n

Ta Malazgird’in \u00f6n\u00fcnden y\u00fcr\u00fcyen sarp insan,<\/strong><\/p>\n

Bu hay\u00e2letti, evet O\u2019ydu y\u00fcz\u00fcnden belli.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sr\u00e2lar\u0131 vard\u0131r. Bu m\u0131sr\u00e2lar, dokuz as\u0131rdan beri yurdu almak i\u00e7in b\u00fcy\u00fcltmek veya korumak i\u00e7in, y\u00fczlerce muh\u00e2rebede d\u00f6\u011f\u00fc\u015fm\u00fc\u015f sarp insan \u201cMehmedcik\u201d de b\u00fct\u00fcn T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn topland\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6sterir. Ayn\u0131, m\u0131sralar, \u015fiirin son \u015feklinde:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 .<\/p>\n

T\u00e2 Malaz\u011fird ovas\u0131ndan y\u00fcr\u00fcyen T\u00fcrk o\u011flu,\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 .<\/strong><\/p>\n

Bu nefer miydi? Derin g\u00f6zleri ya\u015flarla dolu;<\/strong><\/p>\n

Y\u00fcz\u00fc d\u00fcny\u00e2da yi\u011fit y\u00fczlerinin en g\u00fczeli,<\/strong><\/p>\n

\u00c7ok b\u00fcy\u00fck bir i\u015fi g\u00f6rmekle yorulmu\u015f, belli..<\/strong><\/p>\n

tertibiyle s\u00f6ylenir.<\/p>\n

Bu s\u00f6yleyi\u015fte, T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn kurulu\u015fu t\u00e2rihinde Malazgird\u2019in kesin ba\u015flang\u0131\u00e7 oldu\u011fu kan\u00e2ati h\u00e2kimdir. Bu Malaz\u011fird ba\u015flang\u0131c\u0131, \u015f\u00e2irin, \u015fiir, nesir, daha bir k\u0131s\u0131m eserlerinde \u0131srarla belirtilmi\u015ftir. Bunlar\u0131n \u00e7ok dikkate de\u011fer bir \u00f6rne\u011fi, \u015f\u00e2irin hen\u00fcz ne\u015frolunmam\u0131\u015f, \u00e7\u00fcnk\u00fc .bitirilmemi\u015f bir \u015fiirinde s\u00f6yledi\u011fi \u015fu m\u0131sralard\u0131r:<\/p>\n

T\u00e2 Malazgird\u2019e, \u00e7\u0131kar v\u00e2r olu\u015fun\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 ‘<\/strong><\/p>\n

O (m\u00fcb\u00e2rek) ovada<\/strong><\/p>\n

Romanus Kayser\u2019i g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcn esir oldu\u011fu g\u00fcn <\/strong><\/p>\n

O zamandan beri her \u00e7engine girdin vatan\u0131n <\/strong><\/p>\n

Ne kadar defa \u015fehid oldun da<\/strong><\/p>\n

Bilmedin kanl\u0131 sava\u015flarda \u015feh\u00eed oldu\u011funu.<\/strong>\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 .<\/p>\n

Bu \u00e7ok m\u00fchim \u015fiirin di\u011fer m\u00fcsveddeleri aras\u0131nda \u201cSen Malaz\u011fird oluyorken vard\u0131n \u201c gibi; \u201cBu denizlerde bu da\u011flarda, dokuzy\u00fcz senedir\u201d; \u201cSeyre dald\u0131n g\u00fcne\u015fin do\u011fdu\u011funu\u201d gibi s\u00f6yleyi\u015fler g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. B\u00fct\u00fcn bunlar, Yahya Kemal\u2019in, evvelce belirtti\u011fimiz destan ruhundan y\u00fckselen \u00f6zleyi\u015flerdir .<\/p>\n

Bu r\u00fbh, hem zaman\u0131m\u0131zda ya\u015famak, hem de T\u00fcrkiye t\u00e2rihinin b\u00fct\u00fcn zafer ve \u015feref sahifelerinde, o sahifeleri yazan ve yaratan atalarla bir arada bulunmak gibi iki ayr\u0131 hay\u00e2ta sahiptir. Dokuzy\u00fcz y\u0131l, her sava\u015fta, her zaferde, her \u00e2bidenin, her m\u00e2m\u00fbrenin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 yerde onlar\u0131 yapanlarla birlikte ya\u015fam\u0131\u015f olmak, Yahya Kemal\u2019in b\u00fcy\u00fck hay\u00e2t\u0131n\u0131n, \u00f6zelli\u011fidir. Ayn\u0131 \u015f\u00e2ir bu ruhu, bir r\u00fcb\u00e2\u00eesinde daha bariz bir lisanla anlat\u0131r. Bu rubainin:<\/p>\n

\u00c7\u0131k tayy-\u0131 zam\u00e2n et a\u00e7\u0131l\u0131r her perde <\/strong><\/p>\n

Bir devr ge\u00e7ir istedi\u011fin her yerde.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sr\u00e2iar\u0131 arkas\u0131ndan s\u00f6ylenen:<\/p>\n

Ben hicret edip zam\u00e2n\u0131m\u0131zdan ya\u015fad\u0131m,<\/strong><\/p>\n

\u0130stanbul’u fethetti\u011fimiz g\u00fcnlerde.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sr\u00e2lar\u0131, bunu, y\u00e2ni \u015f\u00e2irin, ge\u00e7mi\u015f as\u0131rlarda ya\u015fayan r\u00fbhunu belirtir.. (Bk. Yahya Kemal, R\u00fbb\u00e2\u00eeler, \u0130stanbul, 1963, S. 10 Yahya Kemal Enstit\u00fcs\u00fc yay\u0131nlar\u0131ndan). Yahya Kemal\u2019in, tarih h\u00e2diselerini, i\u00e7inde ya\u015fam\u0131\u015f gibi yak\u0131ndan bilmek isteyi\u015findeki titizlik de bundand\u0131r.<\/p>\n

\u015eimdi, Yahya Kemal\u2019in S\u00fcleym\u00e2niye’de Bayram. Sabah\u0131 \u015fiiri hakk\u0131ndaki kendi g\u00f6r\u00fc\u015f ve d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc, bir de kendi c\u00fcmleleriyle \u00f6\u011frenece\u011fiz. Bu mevz\u00fbdaki konu\u015fmas\u0131nda \u015f\u00e2ir, aynen \u015funlar\u0131 s\u00f6ylemi\u015ftir\u2019:<\/p>\n

\u201cS\u00fcleym\u00e2niye’de Bayram Sabah\u0131, din\u00ee olmaktan ziyade mill\u00ee bir manzumedir. Te’lif ederek s\u00f6ylemek l\u00e2z\u0131m gelirse, esasen m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131ktan beri T\u00fcrk milliyeti \u0130sl\u00e2m akaidiyle, \u0130sl\u00e2m \u00eemaniyle yu\u011furulmu\u015f onunla hal-hamur olmu\u015f, yeni ve ulv\u00ee bir terkiptir. M\u00fcsl\u00fcman T\u00fcrk halk\u0131n\u0131n milliyetini, y\u00e2ni bu vatana gaz\u00e2 maksadiyle gelmi\u015f, bu maksadla as\u0131rlarca \u015fehid olmu\u015f, vatanda minareler y\u00fckseltmi\u015f, g\u00f6k kubbeye ezan sesleri salm\u0131\u015f bir milletin milliyetini \u0130slamiyetten ayr\u0131 olarak d\u00fc\u015f\u00fcnme\u011fe imk\u00e2n yoktur\u201d.<\/p>\n

S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131, M\u00fcsl\u00fcman T\u00fcrklerin, senede iki def a, kendi \u00f6z m\u00eem\u00e2r\u00eeleri i\u00e7inde birle\u015fmelerini terenn\u00fcm eder.<\/p>\n

\u015eiirde bahsedilen T\u00fcrkler, ayaklar\u0131 topra\u011fa basan, ya\u015fayan adamlar m\u0131d\u0131r?<\/p>\n

Evet. L\u00e2kin yaln\u0131z onlar de\u011fildir. Onlardan evvel ya\u015fay\u0131p \u015fimdi \u00f6lm\u00fc\u015f ve r\u00fbh ordular\u0131 haline gelmi\u015fler de bu T\u00fcrk camias\u0131na dahildir.<\/p>\n

\u015eu halde hem \u00f6lenler, hem ya\u015fayanlar, senede iki defa bir m\u00e2bedde toplan\u0131yorlar.<\/p>\n

S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131, i\u015fte Malazgird Meydan Muharebesinden bug\u00fcne kadar T\u00fcrkiye topra\u011f\u0131nda ya\u015fam\u0131\u015f ve ya\u015fayan b\u00fct\u00fcn T\u00fcrklerin bu toplan\u0131\u015f\u0131 ve toplulu\u011fudur.<\/p>\n

Ben Paris’ten avdet etti\u011fim 1912 senesinden beri, gerek \u015fiirde gerek nesirde gerek derslerimde ve sohbetlerimde, 45 seneden beri, muttas\u0131l bu m\u00fcdde\u00e2y\u0131, bu mill\u00ee \u00eetikaad\u0131 tekr\u00e2r ettim.<\/p>\n

Malazgird\u2019den sonra T\u00fcrkiye topra\u011f\u0131nda yaln\u0131z kendine benzeyen bir T\u00fcrkl\u00fck vard\u0131r. Bu T\u00fcrkl\u00fck, kendi \u0131rk\u0131ndan, ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu din \u2019den, yapt\u0131\u011f\u0131 tarihten, yaratt\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel sanatlardan, \u015fiirden, m\u00fbsik\u00eeden, mimariden, h\u00e2s\u0131l\u0131 yaln\u0131z bu yeni vatandaki ya\u015fay\u0131\u015f\u0131ndan, duyu\u015fundan, kendi kader ve kaz\u00e2s\u0131ndan terekk\u00fcp etmi\u015f bir kitledir.<\/p>\n

Burada s\u00f6ylemeliyim ki bana d\u00e2ir en yaln\u0131\u015f g\u00f6r\u00fc\u015flerden biri, benim Osmanl\u0131 t\u00e2rihine hayran oldu\u011fumu ileri s\u00fcrmek gibi hem yanl\u0131\u015f hem noksan iddiad\u0131r. Benim \u00eetikaad\u0131ma g\u00f6re yeni vatan\u0131n fethi Malazgird\u2019den ba\u015flar. Malazgird’den Osmanl\u0131 Devletinin zuh\u00fbruna kadar Rum Sel\u00e7\u00fbk\u00eeleri ve bu devlete t\u00e2bi be\u011flikler. T\u00fcrkiye\u2019deki T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn temelini kurmu\u015f T\u00fcrklerdir. Hatt\u00e2 S\u00fcleymaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131\u2019nda bu g\u00f6r\u00fc\u015f tam\u00e2miyle meydandad\u0131r:<\/p>\n

T\u00e2 Malazgird ovas\u0131ndan y\u00fcr\u00fcyen T\u00fcrk o\u011flu<\/strong><\/p>\n

Bu nefer miydi?<\/strong><\/p>\n

derken, g\u00f6z\u00fcm\u00fcn \u00f6n\u00fcnde canlanan t\u00e2rih, Horasan\u2019dan Malazgird\u2019e, oradan da \u0130stanbul\u2019a y\u00fcr\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz as\u0131rlardaki T\u00fcrk o\u011flunun b\u00fcy\u00fck ve heybetli y\u00fcr\u00fcy\u00fc\u015f\u00fcd\u00fcr. Nitekim Itr\u00ee \u015fiirinde de Sel\u00e7uk y\u00fcr\u00fcy\u00fc\u015f\u00fcnden Itri’nin \u00f6l\u00fcm tarihi olan 1712 ye kadar ge\u00e7en 700 sene kasdedilmi\u015ftir. S\u00fcleym\u00e2niye’de Bayram Sabah\u0131’ndaki:<\/p>\n

Kendi g\u00f6k kubbemiz alt\u0131nda bu bayram saati,<\/strong><\/p>\n

Dokuz asr\u0131nda b\u00fct\u00fcn halk\u0131, b\u00fct\u00fcn memleketi,<\/strong><\/p>\n

Yer ver aksettiriyor mavile\u015fen manzaradan.<\/strong><\/p>\n

Kalk\u0131yor tozlu zaman perdesi her \u00e2n aradan.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131 da yine bu hakikatin ifadesidir.<\/p>\n

Kendi \u015fiiri hakk\u0131nda Yahya Kemal\u2019den dinledi\u011fimiz bu c\u00fcmleler i\u00e7inde \u201cS\u00fcleym\u00e2niye de Bayram Sabah\u0131, d\u00een\u00ee olmaktan ziyade mill\u00ee bir manzumedir s\u00f6z\u00fc \u00fczerinde biraz durmak gerekir. Bu s\u00f6zde, Yahya Kemal\u2019in T\u00fcrkl\u00fckle m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131, biribirinden ayn d\u00fc\u015f\u00fc\u0131\u0131emeyi\u015fi, b\u00fcy\u00fck ve derin bir dikkatin neticesidir. Yahya Kemal\u2019e g\u00f6re, T\u00fcrkl\u00fck ve m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131k, tarih i\u00e7inde birbirini aray\u0131p bulan ve bulu\u015ftuklar\u0131 anda canla ten gibi birle\u015fen ve bu birle\u015fmeden bilhassa T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fc\u2019n\u00fcn yeni vatandaki tarihini, fetihlerini, sanatlar\u0131n\u0131, medeniyetini, b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc meydana getiren iki unsurdur. Bu sebepledir ki T\u00fcrk\u00fcn mill\u00ee olu\u015funda T\u00fcrk kan\u0131 kadar kuvvetli bir unsur da \u0130sl\u00e2m \u00eem\u00e2n\u0131d\u0131r. Onun, \u201cM\u00fcsl\u00fcman T\u00fcrk halk\u0131n\u0131n milliyetini \u0130slamiyetten ayr\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnme\u011fe imk\u00e2n yoktur”. c\u00fcmlesi i\u015fte bu ger\u00e7e\u011fi belirtir.<\/p>\n

\u015e\u00e2irin vefat\u0131n\u0131 takip eden aylarda onun dindar bir \u015f\u00e2ir olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 hatt\u00e2 dinsiz bir \u015f\u00e2ir oldu\u011funu ileri s\u00fcrecek kadar onu anlatmaktan uzak veya maksatl\u0131 yaz\u0131lar yaz\u0131lm\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n

Yahya Kemal\u2019in, bunlar\u0131n aksine, \u0130sl\u00e2m \u00eem\u00e2n\u0131na k\u00f6kl\u00fc bir sevgi ve anlay\u0131\u015fla ba\u011fl\u0131 oldu\u011funu s\u00f6yleme\u011fe ve bunu isb\u00e2ta ihtiya\u00e7 yoktur. Bu \u015f\u00e2iri okuyanlar, onun, ba\u015fta S\u00fcleym\u00e2niye de Bayram Sabah\u0131 olmak \u00fczere Koca Must\u00e2pa\u015fa gibi, Itr\u00ee gibi, Yol D\u00fc\u015f\u00fcncesi, Atik Valideden \u0130nen Sokakta, gibi. Ez\u00e2n-\u0131 Muhammedi gibi nice \u015fiirlerinde T\u00fcrkl\u00fckle M\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131n bu as\u00eel imtizac\u0131n\u0131 bir lezzet gibi duyarlar. Bir bak\u0131ma bunlar, yeni T\u00fcrk edebiyat\u0131n\u0131n en \u00fcst\u00fcn din\u00ee-mill\u00ee \u015fiirleridir . \u00c7\u00fcnk\u00fc Yahya Kemal, b\u00fcy\u00fck sanat\u0131n\u0131 herhangi bir ideal u\u011fruna vas\u0131ta yapan \u015f\u00e2ir de\u011fildir. O, sanat\u0131, sanat i\u00e7in d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr, sanat i\u00e7in s\u00f6ylerken, duydu\u011fu heyecan vatan i\u00e7inse onun; \u00eeman i\u00e7inse onun \u015fiirini s\u00f6yler. \u015eiirinin, ikisinde de \u00fcst\u00fcn olu\u015fu, ikisinde de t\u00e2 i\u00e7inden duydu\u011funu s\u00f6ylemesindendir. Bu sebepledir ki Yahya Kemal\u2019in d\u00een\u00ee-mill\u00ee \u015fiirlerinde herhangi \u00f6\u011fretici bir vas\u0131f, insanlar\u0131 d\u00eene d\u00e2vet eden bir nasihat \u00fcsl\u00fcbu ve bir v\u00e2iz ed\u00e2s\u0131 yoktur. Ancak \u201cM\u0131sr\u00e2 benim haysiyetimdir.\u201d<\/strong> diyen b\u00fcy\u00fck \u015f\u00e2irin bu m\u0131sralar\u0131 s\u00f6ylerken onlar\u0131 her bak\u0131mdan duyarak ve inanarak s\u00f6ylememesi imk\u00e2ns\u0131zd\u0131r. Onun, T\u00fcrk milletinin her yapt\u0131\u011f\u0131na oldu\u011fu gibi, inand\u0131\u011f\u0131 d\u00eene de b\u00fcy\u00fck \u00eeman\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n

A\u015fa\u011f\u0131da kendi el yaz\u0131s\u0131yle verece\u011fimiz bir vesika bu b\u00fcy\u00fck \u015f\u00e2irin, m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011fa nas\u0131l ve hangi kap\u0131dan girdi\u011fini \u00e7ok a\u00e7\u0131k s\u00f6yleyecektir. Esasen Yahya Kemal, evvelce ne\u015fretti\u011fimiz h\u00e2t\u0131ralar\u0131nda; bizzat elya- z\u0131siyle yaz\u0131p b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131 makale ve hat\u0131ra yaz\u0131lar\u0131nda, Ez\u00e2n ve Kuran gibi, Ezans\u0131z Semtler gibi, Topkap\u0131 Saray\u0131nda gibi, Bir Ruy\u00e2da G\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm Ey\u00fcp gibi t\u00fcrl\u00fc d\u00een\u00ee-mill\u00ee yaz\u0131lar\u0131nda hep ayn\u0131 T\u00fcrkl\u00fckle M\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131n birle\u015fmesinden do\u011fan b\u00fcy\u00fck terkibi yazm\u0131\u015f, b\u00fct\u00fcn hayat\u0131nda her \u015feyden \u00e7ok bu terkibin b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcne ve \u00f6lmezli\u011fine inanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Ancak yine onun h\u00e2t\u0131ralar\u0131nda \u015f\u00e2irin d\u00een\u00ee hatt\u00e2 mill\u00ee konularda bir tak\u0131m buhranlar ge\u00e7irdi\u011fi gizlenmemi\u015ftir . Fakat onu b\u00f6yle buhranlardan sonra T\u00fcrkl\u00fc\u011fe ve T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn as\u0131rlarca u\u011frunda \u015feh\u00eed oldu\u011fu \u00eemana ba\u011flayan duygular daha b\u00fcy\u00fck, daha bilgili olmu\u015ftur. Bir mis\u00e2l olarak, \u015f\u00e2ir, Yol D\u00fc\u015f\u00fcncesi \u015fiirindeki:<\/p>\n

\u0130\u00e7imde dalgal\u0131 Tekb\u00eeri en g\u00fczel d\u00eenin<\/strong><\/p>\n

m\u0131sra\u0131n\u0131 b\u00f6yle bir buhran \u00e2n\u0131nda duymu\u015ftur. Bizzat kendisi, bu buhr\u00e2n\u0131 ve bu m\u0131sra\u0131n do\u011fu\u015funu \u015f\u00f6yle, anlat\u0131r:<\/p>\n

\u201c1939 da bir Akdeniz seyahati yapt\u0131m. Emelim, \u00e7ocuklu\u011fumdan beri zihnimi i\u015fgal eden Akdeniz medeniyetinin eserlerini g\u00f6rmekti. Eski t\u00e2rihin en b\u00fcy\u00fck medeniyetlerini yaratan Bahr-\u0131 Sef\u00eed iklimi, bende sihirli tesire sahipti. Bu iklim, onun s\u00e2h\u00eellerinde ya\u015fayan b\u00fct\u00fcn eski kavimlere g\u00fczel ve l\u00e2yem\u00fbt eserler yaratma ilh\u00e2m\u0131 ve kudreti vermi\u015fti. Fakat, Yol D\u00fc\u015f\u00fcncesi manz\u00fbmesinde de s\u00f6yledi\u011fim gibi, hayat\u0131m\u0131n elli\u015febinci ya\u015f\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131m bu seyahat bende \u00fcmid etti\u011fim \u015fevki uyand\u0131rmad\u0131. Vatandan uzakla\u015ft\u0131k\u00e7a, g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm eserler, a\u00e7\u0131lan mesafe nisbetinde bendeki eski tesirini kaybediyordu. Nihayet \u0130skenderiye\u2019den Beyrut\u2019a gelirken, bu hususta kendisiyle g\u00f6r\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcm bir papaza intibalar\u0131m\u0131 s\u00f6yledim. Medeniyetlerin eserleri bile, demek ki, gen\u00e7 ya\u015flarda seviliyormu\u015f, dedim. Bu d\u00fc\u015f\u00fcncem, sonradan yazd\u0131\u011f\u0131m \u015fiirde:<\/p>\n

Bu g\u00f6zlerim medeniyyetlerin b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131n\u0131,<\/strong><\/p>\n

Be\u015f on y\u0131l \u00f6nce g\u00f6r\u00fcr m\u00fcyd\u00fc b\u00f6yle ta\u015f y\u0131\u011f\u0131n\u0131?<\/strong><\/p>\n

m\u0131sr\u00e2lariyle if\u00e2de etti\u011fim d\u00fc\u015f\u00fcncedir. Fakat papaz, benim bu m\u00fcdde\u00e2m\u0131 do\u011fru bulmad\u0131. \u015eiddetle itiraz etti:<\/p>\n

\u201c\u2014 Siz ihtiyar de\u011filsiniz. Bu ne\u015f’esizli\u011finiz de ihtiyarl\u0131ktan de\u011fildir. Siz, muhtemelen bir rahats\u0131zl\u0131k ge\u00e7iriyorsunuz. Yine muhtemelen, inand\u0131\u011f\u0131n\u0131z baz\u0131 \u015feylere kar\u015f\u0131 im\u00e2n\u0131n\u0131z\u0131 kaybetmi\u015f olabilirsiniz. H\u00e2s\u0131l\u0131 \u0131zt\u0131r\u00e2b\u0131n\u0131z \u00eem\u00e2n z\u00e2f\u0131ndan ileri geliyor. Yoksa \u00eeman denilen \u015fey, insana \u00e7arm\u0131hta bile haz verir, dedi.<\/p>\n

Ben h\u00e2l\u00e2 inanm\u0131yordum. Ne\u015f\u2019esizli\u011fimi yine ya\u015fl\u0131l\u0131\u011f\u0131ma hamlediyordum. G\u00f6zlerimin \u00f6n\u00fcnde Hazreti \u0130s\u00e2, fakat 33 ya\u015f\u0131nda olman\u0131n hey\u2019et ve ces\u00e2retiyle beliriyordu. Dudaklar\u0131mdan: \u201cHazreti Is\u00e2 da gen\u00e7 imi\u015f o zaman\u201d s\u00f6zleri \u00e7\u0131kt\u0131.<\/p>\n

Fakat galiba bu papaz hakl\u0131yd\u0131. D\u00f6n\u00fc\u015fte hep onun \u00eeman hakk\u0131ndaki vaz\u0131h kanaatini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcm. Biraz ferahlar gibi oldum. Kendimi mes\u2019ud hissetti\u011fim anlar ba\u015flad\u0131. Bu, vatana d\u00f6nmekten m\u00fctevellit bir saadet oldu\u011fu kadar, en g\u00fczel dini kabul etmi\u015f, onun u\u011frunda as\u0131rlarca d\u00f6\u011f\u00fc\u015fm\u00fc\u015f, as\u0131rlarca \u015fehid vermi\u015f bir milletin kuca\u011f\u0131na avdet etmekten m\u00fctevellit bir haldi.<\/p>\n

M\u0131sra hen\u00fcz s\u00f6ylenmemi\u015fti ama:<\/p>\n

\u0130\u00e7imde dalgal\u0131 Tekb\u00eeri en g\u00fczel d\u00eenin <\/strong><\/p>\n

m\u0131sras\u0131ndaki sesi ve huz\u00fbru duyma\u011fa ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131m.<\/p>\n

” Hen\u00fcz onbe\u015f ya\u015f\u0131ndayken, \u00dcsk\u00fcp\u2019te bir Rif\u00e2\u00ee Tekkesi\u2019nde zikretmi\u015f, Rif\u00e2i zikri gibi, insan\u0131, Allah\u2019\u0131n adlar\u0131n\u0131 anarak ve d\u00een\u00ee heyecandan \u00f6lecek h\u00e2le koyarak kendinden ge\u00e7iren bir \u00e2y\u00eene kat\u0131lm\u0131\u015f; \u00fcstelik, inanman\u0131n g\u00fczelli\u011fini hayatta en sevdi\u011fi varl\u0131k olan annesinden \u00f6\u011frenmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcman bir T\u00fcrk olarak Yahya Kemal\u2019in, ge\u00e7irdi\u011fi buhran ne olursa olsun, m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131ktan ayr\u0131lam\u0131yaca\u011f\u0131n\u0131 evvelce Yahya Kemal ve \u0130man adl\u0131 yaz\u0131mda belirtmi\u015ftim. (Bk. Yahya Kemal Enstit\u00fcs\u00fc Mecmuas\u0131, I, 1959, S. 13-14).<\/p>\n

Onun, m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011fa o kadar kuvvetle ba\u011fl\u0131 olu\u015fu ve ba\u011fl\u0131 kal\u0131\u015f\u0131 \u00fczerinde bug\u00fcn daha ba\u015fka vesikalara sahibiz. B\u00fcy\u00fck \u015e\u00e2irin, T\u00fcrk kan\u0131yla \u0130sl\u00e2m \u00eeman\u0131ndan yu\u011frulmu\u015f yeni bir terk\u00eeb diye sevdi\u011fi T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcne ve onun M\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131na g\u00f6n\u00fcl veri\u015findeki k\u00f6kl\u00fc ve ince s\u0131rlardan biri daha bu vesikada a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fclecektir. Ayn\u0131 vesika, \u015f\u00e2irin 50 ya\u015f\u0131ndan sonra yazma\u011fa ba\u015flad\u0131\u011f\u0131, hen\u00fcz ne\u015fredilmemi\u015f, hayli da\u011f\u0131n\u0131k fakat \u00e7ok k\u0131ymetli h\u00e2t\u0131ralar\u0131ndan bir par\u00e7ad\u0131r ve bu h\u00e2t\u0131ra par\u00e7as\u0131n\u0131n ad\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanl\u0131k\u2019t\u0131r:<\/p>\n

M\u00dcSL\u00dcMANLIK<\/strong><\/p>\n

\u201cGerek baba, gerek de ana taraf\u0131ndan sofuluk g\u00f6rene\u011fine v\u00e2ris olmad\u0131m. \u0130ki taraf da kav\u00ee m\u00fcsl\u00fcmand\u0131; l\u00e2kin m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131n Ramazan\u0131ndan, bayramlar\u0131ndan, kandillerinden ba\u015fka \u015fartlariyle pek me\u015fgul de\u011fildiler.<\/p>\n

Babam, ve onun babasiyle anas\u0131, amcan\u0131, halam namaz k\u0131lmazlard\u0131. Annemin annesini namaz k\u0131larken g\u00f6rmedim diyebilirim; onun k\u0131zlar\u0131 y\u00e2ni teyzelerimi de sofulu\u011fa m\u00fctem\u00e2yil g\u00f6rmedim, Hepsinin aras\u0131nda annem m\u00fcstesn\u00e2 idi. Be\u015f vakitte muntazam de\u011filse bile, zaman zaman namaz k\u0131lard\u0131; ak\u015fam \u00fcstleri \u00f6l\u00fclere Y\u00e2sin okurdu; Peygamberden ve \u00e2hiretten bahsederdi.<\/p>\n

Annemin, \u00e7ocuklu\u011fundan beri yan\u0131ndan ay\u0131rmad\u0131\u011f\u0131, k\u00f6hne cildli, k\u00fc\u00e7\u00fck bir mushaf\u0131 vard\u0131. Bu mushaf\u0131n son sahifesinin ba\u015f\u0131nda, babam\u0131n elyaz\u0131s\u0131yle benim ve karde\u015flerimizin vil\u00e2detlerimizin t\u00e2rihi yaz\u0131l\u0131 dururdu. Garib bir tecell\u00ee ile bu mushaf ailemizin temel ta\u015flar\u0131ndan biri tel\u00e2kki edilirdi. Evin i\u00e7indeki di\u011fer mushaflar\u0131m\u0131z ona benzemezdi. \u0130lk sofuluk zevkini annemden alm\u0131\u015ft\u0131m. Ramazan ak\u015famlar\u0131 \u00f6l\u00fclerimizin ruhuna Y\u00e2sin okumay\u0131 ondan \u00f6\u011frenmi\u015ftim.<\/p>\n

Evde bir Muhammediye\u2019miz vard\u0131. Cennetin, cehennemin ve S\u0131rat K\u00f6pr\u00fcs\u00fcn\u00fcn resimlerini onda g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcm.<\/p>\n

E\u011fer R\u00fbm\u2019un rev\u00e2n\u0131nd\u00e2 g\u00f6r\u00fcrsem ben dil\u00e2r\u00e2\u2019y\u0131<\/strong><\/p>\n

diye h\u00e2l\u00e2 m\u00e2nas\u0131n\u0131 pek iyi kavr\u0131yamad\u0131\u011f\u0131m ve makamla okundu\u011funu o zaman \u00f6\u011frendi\u011fim bir il\u00e2h\u00ee\u2019yi o \u201cMuhammediye\u201d de g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcm. Mahalle mektebinde di\u011fer bir il\u00e2h\u0131 \u00f6\u011frenmi\u015ftim. Bir ilmihal kitab\u0131n\u0131n ba\u015f\u0131nda matb\u00fb idi:<\/p>\n

Elhamd\u00fclillah biz m\u00fcsl\u00fcm\u00e2n\u0131z <\/strong><\/p>\n

Din-i m\u00fcb\u00eene serbesteg\u00e2n\u0131z.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131 ile ba\u015flard\u0131. Bir \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc il\u00e2h\u00ee:<\/p>\n

\u015eol cennetin \u0131rmaklar\u0131, akar Allah deyu dey\u00fb.<\/strong><\/p>\n

\u0130l\u00e2h\u00eesini de \u201cMuhammediye\u201d den mi nereden, pek iyi bilmiyorum, bir yerden i\u015fitmi\u015ftim. Yedi sekiz ya\u015f\u0131ma kadar m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011fa d\u00e2ir edeb\u00ee mal\u00fbmat\u0131m bunlardan ibaretti.<\/p>\n

L\u00e2kin m\u00fcsl\u00fcman topra\u011f\u0131n\u0131n en hararetli bir \u00e7evresinde ikaamet ediyorduk. Evlerimiz \u00eeshakiyye C\u00e2mii’ne hemen biti\u015fik gibiydi. Evlerimizin \u00f6n\u00fcnde geni\u015f mezarl\u0131klar vard\u0131, Kap\u0131m\u0131z\u0131n \u00f6n\u00fcnde y\u00fcksek bir mezar ta\u015f\u0131 dikili dururdu; me\u00e7h\u00fbl bir evliy\u00e2ya atfolundu\u011fu i\u00e7in oradan kald\u0131r\u0131lmazd\u0131. Z\u00e2ten hayli metindi de. Kar\u015f\u0131m\u0131zda Gavr\u00ee Baba ve Ye\u015fil Baba yatarlard\u0131, Gavr\u00ee Baba\u2019n\u0131n ta\u015f\u0131 \u00fczerinde: \u201cMelik\u00fc\u2019l M\u0131sr Sultan Gavr\u00ee ruhuna el-f\u00e2tiha\u201d yaz\u0131l\u0131yd\u0131; Yavuz Sultan Selim\u2019in elinde \u00f6lmeyip firar eden Sultan Gavr\u00ee oldu\u011fu zannedilirdi. Ye\u015fil Baba\u2019n\u0131n t\u00fcrbesi, yan\u0131m\u0131zdaki Kara Orman\u2019\u0131n k\u00f6\u015fesindeydi. Mimar\u00eesi muntazam bir t\u00fcrbeydi kit\u00e2besinin ilk m\u0131sra\u0131n\u0131 hat\u0131rl\u0131yorum,\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 .<\/p>\n

Esh\u00e2bdan Zeyd ibni Erkam oldu\u011fu merv\u00ee bu z\u00e2t<\/strong><\/p>\n

Bu m\u0131sr\u00e2dan sonra, kitabe devam ederdi. Kandil geceleri bu vel\u00eelerin yerleri mumlarla donan\u0131rd\u0131. H\u00e2s\u0131l\u0131 \u00e7ocuklu\u011fumun muhiti uhrev\u00ee bir alemdi. Alaca Camii denilen \u00eeshakiyye C\u00e2mi\u0131nin min\u00e2resinden Partal H\u00e2f\u0131z’\u0131n ezanlar\u0131n\u0131 dinlerdim, \u00dcsk\u00fcp’de bir \u00f6l\u00fc oldu\u011fu zaman, minarelerden, halk\u0131n \u201csu sal\u00e2s\u0131\u201d daha okumu\u015flar\u0131n \u201ctemcid\u201d dedi\u011fi bir nevi sal\u00e2t\u00fc sel\u00e2m verilirdi. Korkun\u00e7 ve \u00e7irkin bir \u015feydi. \u201cSu sal\u00e2s\u0131\u201d g\u00fcnd\u00fcz, vakitli vakitsiz verilirdi; \u00fcst\u00fcmde o \u00e2n ne\u015f’e dururdu, s\u0131k\u0131nt\u0131 ba\u015flard\u0131,<\/p>\n

H\u00e2s\u0131l\u0131 muhit \u00e2hiret havasiyle doluydu. M\u00e2mafih, babamla, gitti\u011fim bayram namazlar\u0131ndan ba\u015fka ib\u00e2det bilmezdim.<\/p>\n

\u0130lk sofulu\u011fum, on\u00fc\u00e7 ya\u015f\u0131mda annemin \u00f6l\u00fcm\u00fcyle ba\u015flad\u0131. \u0130s\u00e2 Bey C\u00e2miinde annemin r\u00fbhuna her ak\u015fam Y\u00e2sin okuma\u011fa ba\u015flad\u0131m. M\u00fcsl\u00fcmanl\u0131k \u00e2lemine o kap\u0131dan girdim diyebilirim”.<\/p>\n

Bu mevzuu b\u00fct\u00fcnleyen di\u011fer yeni bir vesika da \u015fimdi Yahya Kemal M\u00fczesinde as\u0131l\u0131 May\u0131s\u0131n Yirmidokuzuncu G\u00fcn\u00fc s\u00f6zleriyle ba\u015flayan bir elyaz\u0131s\u0131d\u0131r. Bu yaz\u0131da Yahya Kemal, bir 29 May\u0131s g\u00fcn\u00fcn\u00fc \u0130stanbul surlar\u0131 dibinde ge\u00e7irdi\u011fini anlat\u0131r. 1458 senesinde bir 29 May\u0131s sabah\u0131 fethedilen \u0130stanbul\u2019un al\u0131\u015f\u0131n\u0131 yine \u0130slam \u00eem\u00e2niyle T\u00fcrk g\u00fcc\u00fcn\u00fcn birle\u015fmesinden do\u011fan bir h\u00e2dise manzaras\u0131nda g\u00f6r\u00fcr.. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc bilhassa \u015fu s\u00f6zleriyle belirtir: \u201c857 deyince \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u0130stanbul\u2019a girdi\u011fini hissediyoruz, bu rakamda anl\u0131 \u015fanl\u0131 bir t\u0131nnet var; 1453 deyince bil\u2019\u00e2kis Bizans\u2019\u0131n T\u00fcrklere ma\u011flup olu\u015fu idr\u00e2k olunuyor, bu rakamda bir can \u00e7eki\u015fme, bir uf\u00fbnet, bir g\u00fcmr\u00fck kokusu var. Bu rakamlar\u0131n biri m\u00fcsl\u00fcman biri de\u011fil. \u0130stanbul fethini tatt\u0131\u011f\u0131m bu son \u00fc\u00e7 senede daha, az \u00fcz\u00fcld\u00fcm. Bu vak’a T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn ve \u0130sl\u00e2m\u0131n hem en g\u00fczel hem de en b\u00fcy\u00fck merhalesidir. H\u00e2l\u00e2 bug\u00fcn bu saat Marmara\u2019dan Hali\u00e7 e s\u00fbr hizas\u0131nca giden yolda canl\u0131 bir halde de bulunuyor; bah\u00e2r\u0131n b\u00f6yle bir g\u00fcn\u00fcnde, biz m\u00fcsl\u00fcmanlara \u00e7iniden ye\u015fil bir kelime gibi g\u00f6r\u00fcnen \u201cfeth\u201d i hissede ede bu yoldan ge\u00e7enler m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131 n en derin zevkini duyarlar’.<\/p>\n

Son B\u00f6l\u00fcmler:<\/strong> S\u00fcleymaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131, kars\u0131 da\u011flarda g\u00fcl bah\u00e7eleri tutu\u015fmu\u015f gibi, g\u00f6kle yerin koyu bir k\u0131rm\u0131z\u0131l\u0131kla ayr\u0131lma\u011fa ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 anda, g\u00f6kte top sesleri g\u00fcrlemesiyle devam eder. Bu top sesleri yaln\u0131z \u0130stanbul ufuklar\u0131ndan, hatt\u00e2 yaln\u0131z bu g\u00fcn sahip oldu\u011fumuz T\u00fcrkiye topraklar\u0131ndan gelmez. \u00c7oktan beri kaybetti\u011fimiz eski vatanlardan da gelir. \u015e\u00e2ir, tarihte ya\u015fayan bir ruh hazz\u0131yla, b\u00fct\u00fcn imparatorluk T\u00fcrkiyesinde ya\u015fanan bir bayram sabah\u0131n\u0131n k\u0131t\u2019alar dolduran sesini ve saadetini duyar, imparatorlu\u011fun heybetli devirlerinde y\u00fczlerce \u015fehrin birbirine en g\u00fcr bir T\u00fcrk-Osmanl\u0131 sesiyle, top sesleriyle hayk\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131, bu heybetli seslerle bayramla\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyup bu hazz\u0131 yeniden ya\u015far. Top sesleri bir bayram m\u00fcjdesi gibi ufuklardan ufuklara \u00e7arparak dalgalan\u0131r. Bu arada deniz ufkunda duyulan top seslerinin yank\u0131lar\u0131nda en b\u00fcy\u00fck denizcimiz Barbaros’un donanmas\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc hisseder. Bu hissini \u00f6nce:<\/p>\n

\u00c7ok uzaklarda bu top sesleri nerden geliyor?<\/strong><\/p>\n

Barbaros, belki, donanmayla seferden geliyor!.<\/strong><\/p>\n

Adalar’dan m\u0131? Tunus\u2019dan m\u0131? Cezair’den mi?..<\/strong><\/p>\n

H\u00fcrr ufuklarda donanm\u0131\u015f ikiy\u00fcz p\u00e2re gemi…\u00a0\u00a0\u00a0 .<\/strong><\/p>\n

Yeni do\u011fmu\u015f ay\u0131 g\u00f6rd\u00fckleri yerden geliyor..<\/strong><\/p>\n

O mub\u00e2rek gemiler hangi zaferden geliyor?<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131yle s\u00f6yler. Bu m\u0131sr\u00e2lar Be\u015fikta\u015f\u2019daki Barbaros Heykeli\u2019ne de ilk iki kelimesi Deniz ufkunda s\u00f6zleriyle de\u011fi\u015ftirilerek yaz\u0131l\u0131r. Fakat o g\u00fcnlerde \u015f\u00e2ir Edip Ayel, bu \u015fiiri tenkid eder. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc m\u0131sradaki yeni do\u011fmu\u015f ay\u0131 kelimelerini bir hayvan yavrusunun do\u011fu\u015fu gibi hisseder. B\u00f6yle anla\u015f\u0131lmak \u015f\u00e2ir i\u00e7in hayli k\u0131r\u0131c\u0131 olur. S\u00f6z\u00fc, yaz\u0131l\u0131\u015f\u0131n yard\u0131m\u0131yla<\/p>\n

Yeni do\u011fmu\u015f ay\u2019\u0131 g\u00f6rd\u00fckleri yerden geliyor…<\/strong><\/p>\n

suretinde yazd\u0131r\u0131r. Fakat bununla da i\u00e7i rahat etmez, bu m\u0131sra\u0131 de\u011fi\u015ftirmeyi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr.<\/p>\n

Halbuki m\u0131sr\u00e2, bu \u015fekliyle g\u00fczeldir. Hil\u00e2li g\u00f6rmek i\u00e7in denize a\u00e7\u0131lan donanma\u2019n\u0131n yeni do\u011fmu\u015f ay\u0131 g\u00f6r\u00fcnce bayram toplar\u0131 atarak ve b\u00fct\u00fcn yelkenlerini a\u00e7arak, son h\u0131zla limana geli\u015findeki g\u00fczelli\u011fi s\u00f6yler. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ramazan Bayram\u0131\u2019n\u0131n ilk iki g\u00fcn\u00fcnde oru\u00e7 tutmak haramd\u0131r. Bir b\u00fcy\u00fck hat\u00e2 olmas\u0131n diye, o as\u0131rlarda bayram ay\u0131n\u0131n g\u00f6r\u00fclmesi muhtemel ak\u015famlarda yak\u0131n da\u011flara, uzak k\u0131rlara atl\u0131lar yollan\u0131r. Marmara\u2019ya, Karadeniz\u2019e donanma g\u00f6nderilir, ilk ay\u2019\u0131 her kim g\u00f6r\u00fcrse ya atlar\u0131 \u00e7atlarcas\u0131na ko\u015fturarak, ya yelkenleri denize yatacakm\u0131\u015f gibi fora ederek, gelip haber verirler. Bilhassa hil\u00e2l\u2019i, gemiler g\u00f6recek olursa, bunlar harp gemileri oldu\u011fundan, limana, toplar atarak hem ay\u0131 g\u00f6rd\u00fcklerini hem de bayram\u0131 il\u00e2n ederek gelirler. Duyulan top sesleri, b\u00f6ylece, b\u00fcy\u00fck bayram sesleridir.<\/p>\n

Yahya Kemal, \u015fiirinde bu g\u00fczel vazifenin Barbaros taraf\u0131ndan yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 asr\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Onun zevkini tadar. Hatt\u00e2 top seslerinde iki ayr\u0131 bayram\u0131n m\u00fcjdelerini duyar: Barbaros, hem kazan\u0131lm\u0131\u015f bir zafer\u2019den d\u00f6nmekte hem de bu geli\u015f hil\u00e2l\u2019in g\u00f6r\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fc bayram gecesine rastlamaktad\u0131r. Deniz ufkundan gelen top seslerinde bu iki b\u00fcy\u00fck m\u00fcjdenin ne\u015f\u2019esi ve heybeti vard\u0131r.<\/p>\n

Fakat, i\u015fte olan olmu\u015f, \u015f\u00e2ir r\u00fbhu bir defa k\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Dostlar\u0131n\u0131n, talebesinin, bu meyanda benim, \u201cBu m\u0131sr\u00e2 b\u00f6yle kalmal\u0131d\u0131r siz o yanl\u0131\u015f okuyu\u015fa, hele o yersiz anlay\u0131\u015fa k\u0131r\u0131lmay\u0131n\u0131z. Bu m\u0131sr\u00e2 bu h\u00e2li ve bu manasiyle g\u00fczeldir\u201d diye direni\u015flerimiz bir fayda vermez. M\u0131sr\u00e2 de\u011fi\u015fir ve:<\/p>\n

Yeni do\u011fmu\u015f aya bakt\u0131klar\u0131 yerden geliyor…<\/strong><\/p>\n

\u015feklinde herhangi bir iltib\u00e2sa mahal b\u0131rakm\u0131yacak bir s\u00f6yleyi\u015f al\u0131r. En m\u00fchimmi, bu de\u011fi\u015ftirme bir anda, bir g\u00fcnde, bir y\u0131lda de\u011fil, bir m\u0131sra \u00fczerinde en az on y\u0131l ya\u015fanan bir \u0131zt\u0131rab\u0131n buhranlar\u0131 aras\u0131nda yap\u0131l\u0131r. \u201cM\u0131sr\u00e2 benim haysiyetimdir\u201d diyen bir b\u00fcy\u00fck \u015fairin, yaln\u0131z bir m\u0131sra \u00ee\u00e7in, y\u0131llarca \u00e7ekti\u011fi do\u011fum sanc\u0131lar\u0131n\u0131 s\u00f6yler. Bu arada bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn ilk m\u0131sra\u0131 da de\u011fi\u015ferek: \u201cDeniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?<\/strong>\u201d<\/strong> vuzuhuna g\u00f6t\u00fcr\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n

Bununla beraber, engin bir co\u011frafyadaki vatan \u015fehirlerinin birbirilerine top u\u011fultular\u0131yle seslenmesi \u015f\u00e2iri o kadar mes\u2019ud eder ki, bu hay\u00e2lin \u015fiirde hatta uzamas\u0131n\u0131 ister. Bu yolda bir g\u00fcn do\u011facak en g\u00fczel m\u0131sr\u00e2lar\u0131 bulmak i\u00e7in bu b\u00fcy\u00fck \u015fiiri y\u0131larca bekletir. Bir taraftan da:<\/p>\n

\u2026\u2026.Bu sabah \u00e2yini<\/strong><\/p>\n

Ya\u015f\u0131yanlarla \u00f6lenler buluyor birbirini<\/strong><\/p>\n

gibi m\u0131sralar\u0131 tamaml\u0131yarak, bir bayram sabah\u0131 her bak\u0131mdan mukaddes bir \u00e7at\u0131 alt\u0131nda bulu\u015ftuklar\u0131n\u0131 \u00e2deta yak\u0131ndan g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ruhlarla, ya\u015f\u0131yan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n b\u00fcy\u00fck tel\u00e2kisini yine en g\u00fczel m\u0131sralarla s\u00f6ylemek i\u00e7in derin gayret sarfeder.<\/p>\n

\u015eiirin bilhassa be\u015finci, alt\u0131nc\u0131, yedinci b\u00f6l\u00fcmlerini hep ayn\u0131 top sesleriyle dalgaland\u0131rmak ister. Bu son b\u00f6l\u00fcmleri yak\u0131n dostlar\u0131na defalarca okur. Onlar\u0131n dinleyi\u015flerini en keskin bak\u0131\u015flarla takip eder. Bu anlarda ya\u015fl\u0131 \u015f\u00e2irin, hayat\u0131n\u0131n b\u00fcy\u00fck imtihanlar\u0131ndan birini veren bir \u00e7ocuk heyecan\u0131yla, \u00e2deta m\u00e2sum duygularla duygulanmas\u0131, seyrine doyum olmayacak kadar b\u00fcy\u00fck, m\u00e2nal\u0131 ve as\u00eel manzarad\u0131r .<\/p>\n

Hangi s\u00f6yleyi\u015fin, \u015fiiri anl\u0131yanlar \u00fczerinde daha tesirli oldu\u011funu anlamak i\u00e7in kar\u015f\u0131s\u0131ndakilere bak\u0131\u015f\u0131 da bu sefer onlar\u0131 imtihan eden bir ba\u015fka sanat h\u00e2disesidir.<\/p>\n

Fakat \u015fiirin, bu gidi\u015fle, bitirilmesi \u00e7ok uzun s\u00fcrecektir. Halbuki \u015f\u00e2irin ya\u015f\u0131 yetmi\u015f d\u00f6rtt\u00fcr. M\u00fczmin bir barsak kanamas\u0131, onu, i\u00e7in i\u00e7in eritmekte; en m\u00fchimmi \u00e7ok yorulmaktad\u0131r. Bu arada 1956 Mart\u0131ndan ba\u015fl\u0131yarak, her hafta, H\u00fcrriyet gazetesinde bir \u015fiir yay\u0131mlamaktad\u0131r. Her \u015fiirin tamamlan\u0131\u015f\u0131, son \u015feklini alm\u0131\u015f oldu\u011funa kanaat getiri\u015fler, yeni harflerle yaz\u0131l\u0131\u015f\u0131, dizili\u015fi, defalarca tashihi de onun i\u00e7in zevkli bir me\u015fgale, \u00e2deta hayat\u0131n\u0131n son saadeti olmakla beraber, bu \u00e7al\u0131\u015fmalar hi\u00e7 de az yorucu de\u011fildir.<\/p>\n

Bereket versin ne\u015fredilen her \u015fiirin vatan sath\u0131nda uyand\u0131rd\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel akisler, bunlar\u0131 \u015f\u00e2ire ya bizzat gelerek yahut mektup g\u00f6ndererek bildirmek isteyenlerin \u00e7oklu\u011fu onu sevindiriyor, ona hamle g\u00fcc\u00fc veriyor.<\/p>\n

Fakat b\u00fct\u00fcn bunlar\u0131n yan\u0131nda S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131 \u015fiirinin yar\u0131m kalmas\u0131, bitirilememesi ihtim\u00e2li de b\u00fct\u00fcn ac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla mevcut. En m\u00fchimmi bu \u015fiir bitmedik\u00e7e \u015f\u00e2irin Kendi G\u00f6k Kubbemiz adiyle yay\u0131mlanacak b\u00fcy\u00fck \u015fiir kitab\u0131 da tamamlanm\u0131\u015f olm\u0131yacak. \u00c7\u0131kam\u0131yacak. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu kitab\u0131n ad\u0131, bu b\u00fcy\u00fck \u015fiirin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc m\u0131sra\u0131ndad\u0131r ve \u015f\u00e2ir, \u015fiir kitab\u0131n\u0131 ne\u015fredebilmek i\u00e7in bir \u00f6m\u00fcr boyunca onun ba\u015f\u0131na S\u00fcleymaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131\u2019n\u0131 koyabilmek i\u00e7in beklemi\u015ftir. \u0130leri s\u00fcr\u00fclen ba\u015fka sebepler hep bah\u00e2nedir. Bir \u00e7oklar\u0131 da ba\u015fkalar\u0131n\u0131n yak\u0131\u015ft\u0131rmas\u0131 veya uydurmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

1957 ba\u015f\u0131nda, s\u0131ra Selimn\u00e2me \u015fiirinin yedi hafta s\u00fcren inti\u015f\u00e2r\u0131na- gelmi\u015ftir. Bu t\u00e2rihte \u015f\u00e2ir, Cerrahpa\u015fa Hastahanesinde ted\u00e2videdir. Kendisine bu \u015fiir bittikten sonra art\u0131k s\u0131ra en b\u00fcy\u00fck \u015fiire geldi diyorum. Ancak yar\u0131 memnun g\u00fcl\u00fcms\u00fcyor.. Adet\u00e2 bu \u015fiiri bitirece\u011finden \u00fcmidi kesilmi\u015f gibi haller ge\u00e7iriyor. Yine de araya Hayyam Rub\u00e2\u00eelerini T\u00fcrk\u00e7e S\u00f6yleyi\u015fler\u2019inden koyal\u0131m. Daha ba\u015fka \u015fiirler koyal\u0131m. Hastahaneden\u00a0 \u00e7\u0131k\u0131nca b\u00fcy\u00fck gayretle bu \u015fiiri bitirece\u011fine, birg\u00fcn, \u00e2det\u00e2 kat\u2019\u00ee s\u00f6z veriyor.<\/p>\n

Birlikte son \u00fc\u00e7 par\u00e7ay\u0131 okuyoruz. Bir g\u00fcn, ikinci g\u00fcn, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc g\u00fcn,, hep bu \u00fc\u00e7 yar\u0131m par\u00e7a nas\u0131l b\u00fct\u00fcnlenecek? Hep o b\u00fcy\u00fck vatan \u015fehirlerinden gelen top sesleri, bir monotonluk meydana getirmeden, herbiri bir ba\u015fka \u015fevki s\u00f6yleyerek nas\u0131l s\u0131ralanacak? \u015e\u00e2ir hemen hi\u00e7bir \u015fehrin ad\u0131n\u0131 fed\u00e2 etmek istemiyor. Bir tek \u015fehri eksik b\u0131rak\u0131rsa ona \u00f6yle geliyor ki z\u00e2ten bir nicesi elimizden gitmi\u015f bu aziz \u015fehirler, bu sefer b\u00fcsb\u00fct\u00fcn unutulacak; onlar\u0131, bir destan \u015fiirinde art\u0131k kim toplayacak? Hangi vatan \u015f\u00e2iri, onlar\u0131n bir zamanlar bug\u00fcnk\u00fc vatan\u0131m\u0131z gibi bizim olduklar\u0131n\u0131 s\u00f6yleyecek? Onlar\u0131n h\u00e2t\u0131ralar\u0131n\u0131 olsun unutursak, bu \u015fehirleri T\u00fcrk vatan\u0131na katmak i\u00e7in as\u0131rlarca \u015feh\u00eed olmu\u015f, Mehmedcik\u2019lerin art\u0131k bir bayram sabah\u0131nda olsun, o g\u00fczel, o \u015feffaf ruhlar\u0131yla, bir S\u00fcleym\u00e2niye kubbesinde toplanmak istemiyeceklerini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyor, bunun s\u0131z\u0131s\u0131n\u0131 duyuyor.<\/p>\n

\u00d6te yandan her ismi bir bir say\u0131\u015f, h\u00e2lis \u015fiir i\u00e7in imk\u00e2ns\u0131z bir tekrar havas\u0131 yaratacak. Bir g\u00fcn, kendisine ezile b\u00fcz\u00fcle bir fikrimi s\u00f6yl\u00fcyorum:<\/p>\n

\u201c\u00dcst\u00e2d\u0131m, diyorum, acaba bu son \u00fc\u00e7 par\u00e7ay\u0131 \u00fc\u00e7 ayr\u0131 b\u00f6l\u00fcm yerine iki b\u00f6l\u00fcmde toplamak istemez misiniz? Bana \u00f6yle geliyor ki o zaman bunlara yeni m\u0131sralar\u0131n il\u00e2vesine ihtiya\u00e7 kalm\u0131yacakt\u0131r. Bunlar birle\u015firlerse \u015fiir hatt\u00e2 bitmi\u015f olacakt\u0131r. Bu s\u00f6zler Yahya Kemal\u2019de Kristof Kolomb\u2019un yumurta hik\u00e2yesi gibi bir tesir uyand\u0131r\u0131yor. \u00dczerinden b\u00fcy\u00fck bir y\u00fck al\u0131nm\u0131\u015f bir insan ferahl\u0131\u011f\u0131yla:<\/p>\n

\u201cSen galiba do\u011fruyu s\u00f6yledin, diyor, o bekledi\u011fim m\u0131sr\u00e2lar, mevcutlar\u0131n tekrar\u0131 olacakt\u0131. Top sesleri i\u00e7inde daha ba\u015fka \u015fehirlerin adlar\u0131n\u0131 saymak istiyor, fakat bu \u015fehir adlar\u0131n\u0131n da onlar\u0131 s\u00f6yleyecek m\u0131sralar\u0131n da bir tekrar havas\u0131ndan uzak kalmalar\u0131n\u0131n s\u0131rlar\u0131n\u0131 ar\u0131yordum. Ancak bu, bana muvaffak olunmas\u0131 imk\u00e2ns\u0131z g\u00f6r\u00fcnme\u011fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. \u015eiirin yedi b\u00f6l\u00fcm olmas\u0131na \u00e7ok al\u0131\u015fm\u0131\u015f olaca\u011f\u0131m ki onu daha dar bir kadroda tamamlamak hat\u0131r\u0131ma gelmedi. \u015eimdi senin dedi\u011fini deneyece\u011fim, olursa, bunun benden \u00e7ok seni sevindirece\u011fini biliyorum\u201d.<\/p>\n

Bu, mes\u2019ud bir konu\u015fma olmu\u015ftur. Yahya Kemal, bir hafta i\u00e7inde \u015fiiri bu son kadroya g\u00f6re tamaml\u0131yor. Yeni m\u0131sralar il\u00e2vesi \u015f\u00f6yle dursun, mevcutlar\u0131n da b\u00e2z\u0131lar\u0131n\u0131, hemen her \u015fiirinde yapt\u0131\u011f\u0131 gibi kadro d\u0131\u015f\u0131nda b\u0131rak\u0131yor. \u00c7\u00fcnk\u00fc Yahya Kemal i\u00e7in uzun s\u00f6ylemek de\u011fil h\u00e2lis \u015fiiri s\u00f6ylemek al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r.<\/p>\n

S\u00fcleym\u00e2niye de Bayram Sabah\u0131 bitmi\u015f ve bu \u015fiirin bitmesi elli y\u0131ldan beri beklenen bir \u015fiir kitab\u0131n\u0131n Kendi G\u00f6k Kubbemizin de inti\u015far\u0131 i\u00e7in art\u0131k hi\u00e7 bir engel b\u0131rakmam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

1956-1957 de H\u00fcrriyet gazetesinde 54 haftadan beri her pazar onun bir \u015fiiri yay\u0131mlan\u0131yor. Bu g\u00fczel fakat m\u00fc\u015fkil i\u015fi, \u015fiirlerinin her harfine dikkat ederek, \u00fczerime al\u0131\u015f\u0131m onu memn\u00fbn ediyor. 7 Nisan 1957 de, yani 55. hafta, S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131\u2019n\u0131n ne\u015frine ba\u015fl\u0131yoruz. Bu haftalar \u015f\u00e2irin yeniden \u00e7ok mes\u2019ud oldu\u011fu haftalard\u0131r. Kendi G\u00f6k Kubbemiz\u2019in bana defalarca yapt\u0131rd\u0131\u011f\u0131 pl\u00e2nlar\u0131 da bu haftalarda tamamlan\u0131yor. Ne yaz\u0131k ki ancak vef\u00e2t\u0131ndan sonra, fakat kendi yapt\u0131rd\u0131\u011f\u0131 pl\u00e2nla onun ruhunu \u015f\u00e2d edecek \u015fekilde bas\u0131l\u0131yor”\u2019.<\/p>\n

Siileym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131’mn son b\u00f6l\u00fcm\u00fc y\u0131llarca evvel.<\/p>\n

Doluyum, ba\u015fka bir \u00e2lemle bu bayram sabah\u0131,<\/strong><\/p>\n

G\u00f6rd\u00fcm ufkumda dokuz y\u00fcz senelik erv\u00e2h\u0131. <\/strong><\/p>\n

heyec\u00e2niyle ve bu iki \u0131\u0131\u0131\u0131sr\u00e2 i\u00e7inde bitirilmi\u015fti. Fakat Yahya Kemal, \u201cUlu M\u00e2bed\u2019de kar\u0131\u015ft\u0131m vatan\u0131n birli\u011fine\u201d demek, hele \u015fiirin sonunda \u00e2deta \u201c\u00e7ok \u015f\u00fck\u00fcr Tanr\u0131ya\u201d diyebilmek i\u00e7in bu iki m\u0131sra\u0131 yeter bulmam\u0131\u015f ve b\u00fcy\u00fck \u015fiirini:<\/p>\n

Ulu m\u00e2bedde kar\u0131\u015ft\u0131m vatan\u0131n birli\u011fine <\/strong><\/p>\n

\u00c7ok \u015f\u00fck\u00fcr Tanr\u0131ya, g\u00f6rd\u00fcm bu saatlerde yine <\/strong><\/p>\n

Ya\u015fayanlarla ber\u00e2ber bulunan erv\u00e2h\u0131.<\/strong><\/p>\n

Doludur g\u00f6nl\u00fcm \u0131\u015f\u0131klarla bu bayram sabah\u0131.<\/strong><\/p>\n

gibi, \u015f\u00e2h\u00e2ne bir s\u00f6yleyi\u015fle bitirebilmek i\u00e7in de kim bilir ka\u00e7 sene beklemi\u015fti.<\/p>\n

Dil G\u00fczelli\u011fi:<\/strong> S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131, denilebilir ki, ba\u015ftan sona, \u00eeman n\u00fbruyla ayd\u0131n kelimelerle s\u00f6ylenmi\u015f, bir nurlu \u015fiirdir. H\u0131ristiyan an\u2019anesinin, peygamberlerini \u00e7arm\u0131ha germekten do\u011fan vicdan az\u00e2biyle karanl\u0131k, kilise mimar\u00eesi yan\u0131nda bilhassa T\u00fcrk-\u0130slam m\u00e2bedlerinin nurlu yap\u0131lar\u0131ndaki beyaz mim\u00e2r\u00ee, bu \u015fiirde, \u00e2det\u00e2 kelime kelime i\u015flenmi\u015ftir. \u015eiirin, daha: \u201cArtarak g\u00f6nl\u00fcm\u00fcn ayd\u0131nl\u0131\u011f\u0131 her s\u00e2niyede\u201d m\u0131sraiyle ba\u015flayan bu ayd\u0131n r\u00fbh, b\u00fct\u00fcn \u015fiir boyunca dev\u00e2m eder. S\u00f6zleri aras\u0131nda n\u00fbr, ziy\u00e2, \u0131\u015f\u0131k gibi kelimeler bulunmayan m\u0131sr\u00e2larda bile t\u0131ls\u0131ml\u0131 bir ayd\u0131nl\u0131k vard\u0131r. Havay\u0131 dolduran l\u0131\u00e2y\u00e2letler, bu heybetli manzarada birer n\u00fbrdan v\u00fccuddurlar. \u015eiir, \u201cDoludur g\u00f6nl\u00fcm \u0131\u015f\u0131klarla bu bayram sabah\u0131\u201d<\/strong> m\u0131sra\u0131yla ve yine \u0131\u015f\u0131klar i\u00e7inde biter.<\/p>\n

Bu \u015fiiri, boydan boya n\u00fbrdan m\u0131sr\u00e2larla \u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f g\u00f6steren b\u00fcy\u00fck bir s\u0131r \u015fiirin lis\u00e2m\u0131\u0131dad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc,<\/p>\n

T\u00fcrk\u00e7e a\u011fz\u0131mda annemin s\u00fct\u00fcd\u00fcr<\/strong><\/p>\n

diyerek ve bir \u015fiiri \u00fczerinde b\u00e2zan k\u0131rk y\u0131l i\u015fleyerek, Yirminci As\u0131r T\u00fcrkiye T\u00fcrk\u00e7esi\u2019ne en \u00fcst\u00fcn seviyeyi veren Yahya Kemal, S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131 \u015fiirini de b\u00f6yle bir \u015fiiri terenn\u00fcm edebilecek en se\u00e7me kelime ve deyimlerle i\u015fleyerek, onu, Sinan\u2019\u0131n m\u00e2bed yap\u0131\u015f\u0131ndaki deh\u00e2ya uygun bir dil ve \u015fiir m\u00eem\u00e2risiyle \u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bir mis\u00e2l olarak:<\/p>\n

B\u00fcy\u00fck All\u00e2h\u2019\u0131 anarken bir a\u011f\u0131zdan herkes <\/strong><\/p>\n

Nice bin dalgal\u0131 Tekb\u00eer oluyor tek bir ses;<\/strong><\/p>\n

Y\u00fckselen bir nakar\u00e2t\u0131n b\u00fcy\u00fcyen velvelesi,<\/strong><\/p>\n

Nice tu\u011flarla kar\u0131\u015fm\u0131\u015f nice bin at yelesi!.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131nda \u201cB\u00fcy\u00fck Allah\u201d, \u201cdalgal\u0131 Tekbir\u201d, \u201cb\u00fcy\u00fcyen velvele\u201d ve tu\u011flarla at yeleleri’nin yanyana gelmesinden do\u011fan dil ve m\u00e2na terkibi m\u0131sr\u00e2lar\u0131n umum\u00ee m\u00fbsik\u00eesi i\u00e7inde \u00f6yle birle\u015fmi\u015ftir ki bu \u015fiiri ancak XX. as\u0131rda, T\u00fcrk\u00e7enin ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 bu en y\u00fcksek seviye \u00e2n\u0131nda s\u00f6ylemek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Ayn\u0131 \u015fiirin:<\/p>\n

Kad\u0131n erkek ve \u00e7ocuk, g\u00f6nl\u00fc dolanlar, yer yer,<\/strong><\/p>\n

Dinliyor hepsi b\u00fcy\u00fck h\u00e2t\u0131ralar r\u00fczg\u00e2r\u0131n\u0131,<\/strong><\/p>\n

\u00c7ald\u0131ran toplan ard\u0131nca Moha\u00e7 toplar\u0131n\u0131.<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131nda da ayn\u0131 se\u00e7me s\u00f6zler, se\u00e7me vak\u2019alar, se\u00e7me sesler ve se\u00e7me h\u00e2t\u0131ralarla i\u015flenmi\u015f bir ses ve s\u00f6z kompozisyonu na\u011fmelenmi\u015ftir. Bu \u00f6yle t\u0131ls\u0131ml\u0131 s\u00f6yleyi\u015ftir ki Yahya Kemal, topu topu yirmi bin kelimelik bir T\u00fcrk\u00e7e i\u00e7inden se\u00e7ilmi\u015f s\u00f6zlerle fakat y\u00fczbin kelimesi olan frans\u0131zcan\u0131n veya 125 bin kelimesi olan \u0130ngilizcenin s\u00f6yleyebilece\u011fi bir if\u00e2de kudretine ula\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. K\u0131saca, S\u00fcleym\u00e2niye’de Bayram Sabah\u0131 \u015fiirinde T\u00fcrk dili o \u00fcst\u00fcn seviyeye y\u00fckselmi\u015ftir ki, bu \u015fiiri, e\u011fer o muhte\u015fem frans\u0131zcasiyle. La Le\u011fende des Siecles: As\u0131rlar\u0131n Efs\u00e2nesi \u015f\u00e2iri Victor Hugo s\u00f6yleseydi, ancak bu kadar s\u00f6yleyebilir, belki de b\u00f6yle ve bu g\u00fczellikte s\u00f6yleyemezdi.<\/p>\n

<\/i>\n\t\t\t S\u00dcLEYM\u00c2N\u0130YE\u2019DE BAYRAM SABAHI<\/strong><\/p>\n

Artarak g\u00f6nl\u00fcm\u00fcn ayd\u0131nl\u0131\u011f\u0131 her saniyede,<\/strong><\/p>\n

Bir mehabetti sabah oldu S\u00fcleymaniye\u2019de.<\/strong><\/p>\n

Kendi g\u00f6k kubbemiz alt\u0131nda bu bayram saati,<\/strong><\/p>\n

Dokuz asr\u0131nda b\u00fct\u00fcn halk\u0131, b\u00fct\u00fcn memleketi<\/strong><\/p>\n

Yer yer aksettiriyor mavile\u015fen manzaradan,<\/strong><\/p>\n

Kalk\u0131yor tozlu zaman perdesi her \u00e2n aradan.<\/strong><\/p>\n

Gecenin bitme\u011fe y\u00fcztuttu\u011fu andan beridir,<\/strong><\/p>\n

Duyulan g\u00f6kte kanad, yerde ayak sesleridir.<\/strong><\/p>\n

Bir geli\u015f var!.. Ne m\u00fcbarek, ne gar\u00eeb \u00e2lem bu!..<\/strong><\/p>\n

Hava boydan boya binlerce hay\u00e2letie dolu…<\/strong><\/p>\n

Her ufuktan bu geli\u015f eski seferlerdendir;<\/strong><\/p>\n

O seferlerle a\u00e7\u0131lm\u0131\u015f nice yerlerdendir.<\/strong><\/p>\n

Bu s\u00fck\u00fbnette kar\u0131\u015ft\u0131k\u00e7a karanl\u0131kla \u0131\u015f\u0131k,<\/strong><\/p>\n

Y\u00fcr\u00fcyor, durmadan, insan ve hay\u00e2let kar\u0131\u015f\u0131k;<\/strong><\/p>\n

Kimi g\u00f6kten, kimi yerden \u00fc\u015f\u00fc\u015f\u00fcp her kap\u0131ya,<\/strong><\/p>\n

Giriyor, birbiri ard\u0131nca, \u0130l\u00e2h\u00ee yap\u0131ya.<\/strong><\/p>\n

Tanr\u0131n\u0131n m\u00e2bedi her bir taraf\u0131ndan doluyor<\/strong><\/p>\n

Bu saatlerde S\u00fcleym\u00e2niye t\u00e2r\u00eeh oluyor.<\/strong><\/p>\n

Ordu-milletlerin en \u00e7ok d\u00f6\u011f\u00fc\u015fen, en sarp\u0131<\/strong><\/p>\n

Adam\u0131\u015f sevdi\u011fi Allah\u0131na bir b\u00f6yle yap\u0131.<\/strong><\/p>\n

En g\u00fczel mabedi olsun diye en son d\u00eenin<\/strong><\/p>\n

Budur \u00f6z \u015fekli hay\u00e2l etti\u011fi mimar\u00eenin.<\/strong><\/p>\n

G\u00f6rebilsin diye sonsuzlu\u011fa her yerden iyi<\/strong><\/p>\n

Se\u00e7mi\u015f \u0130stanbul\u2019un ufkunda bu kuds\u00ee tepeyi;<\/strong><\/p>\n

Ta\u015f\u0131m\u0131\u015f harc\u0131n\u0131 gaaz\u00eeleri, serd\u00e2r\u0131yle,<\/strong><\/p>\n

Ta\u015f\u0131 yenmi\u015f nice bin i\u015f\u00e7isi mimariyle.<\/strong><\/p>\n

H\u00fcr ve engin vatan\u0131n hem gece hem g\u00fcnd\u00fcz\u00fcne<\/strong><\/p>\n

Uhrev\u0131 bir kap\u0131 a\u00e7m\u0131\u015f buradan g\u00f6ky\u00fcz\u00fcne.<\/strong><\/p>\n

T\u00e2 ki ge\u00e7sin ezel\u00ee rahmete r\u00fbh ordular\u0131..<\/strong><\/p>\n

Bir neferdir bu zafer mabedinin mimar\u0131.<\/strong><\/p>\n

Ulu m\u00e2bed! Seni ancak bu sab\u00e2h anl\u0131yorum;<\/strong><\/p>\n

Ben de bir v\u00e2risin olmakla bug\u00fcn ma\u011frurum;<\/strong><\/p>\n

Bir zaman hendeseden \u00e2bide zannettimdi;<\/strong><\/p>\n

Kubben alt\u0131nda bu cumhura bakarken \u015fimdi,<\/strong><\/p>\n

Senelerden beri r\u00fc\u2019y\u00e2da g\u00f6r\u00fcp \u00f6zledi\u011fim<\/strong><\/p>\n

Cedlerin ma\u011ffiret iklimine girmi\u015f gibiyim<\/strong><\/p>\n

Dili bir, g\u00f6nl\u00fc bir, \u00eem\u00e2n\u0131 bir insan y\u0131\u011f\u0131n\u0131<\/strong><\/p>\n

G\u00f6r\u00fcyor varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir yere topland\u0131\u011f\u0131n\u0131;<\/strong><\/p>\n

B\u00fcy\u00fck All\u00e2h\u0131 anarken bir a\u011f\u0131zdan herkes<\/strong><\/p>\n

Nice bin dalgal\u0131 Tekb\u00eer oluyor tek bir ses,<\/strong><\/p>\n

Y\u00fckselen bir nakar\u00e2tm b\u00fcy\u00fcyen velvelesi,<\/strong><\/p>\n

Nice tu\u011flarla kar\u0131\u015fm\u0131\u015f nice bin at yelesi!.<\/strong><\/p>\n

G\u00f6rd\u00fcm \u00f6n safta oturmu\u015f nefer esvapl\u0131 biri<\/strong><\/p>\n

Dinliyor vecd ile tekrar al\u0131nan Tekb\u00eer\u2019i;<\/strong><\/p>\n

Ne kadar s\u00e2f idi s\u00eem\u00e2s\u0131 bu m\u00fc\u2019min neferin<\/strong><\/p>\n

Kimdi? B\u00e2n\u00eesi mi, m\u00eem\u00e2r\u0131 m\u0131 ulv\u00ee eserin?<\/strong><\/p>\n

T\u00e2 Malazgird ovas\u0131ndan y\u00fcr\u00fcyen T\u00fcrko\u011flu<\/strong><\/p>\n

Bu nefer miydi? Derin g\u00f6zleri ya\u015flarla dolu,<\/strong><\/p>\n

Y\u00fcz\u00fc d\u00fcny\u00e2da yi\u011fit y\u00fczlerinin en g\u00fczeli,<\/strong><\/p>\n

\u00c7ok b\u00fcy\u00fck bir i\u015fi g\u00f6rmekle yorulmu\u015f belli;<\/strong><\/p>\n

Hem b\u00fcy\u00fck yurdu kuran hem koruyan kudretimiz<\/strong><\/p>\n

Her zaman varl\u0131\u011f\u0131m\u0131z, hem kan\u0131m\u0131z hem etimiz;<\/strong><\/p>\n

Vatan\u0131n hem ya\u015f\u0131yan v\u00e2risi hem s\u00e2hibi o,<\/strong><\/p>\n

G\u00f6r\u00fcn\u00fcr halka bu g\u00fcnlerde teselli gibi o,<\/strong><\/p>\n

Hem bu toprakta bug\u00fcn, bizde kalan her yerde.<\/strong><\/p>\n

Hem de \u00e7oktan beri kaybetti\u011fimiz yerlerde.<\/strong><\/p>\n

Kar\u015f\u0131 da\u011flarda tutu\u015fmu\u015f gibi g\u00fcl bah\u00e7eleri,<\/strong><\/p>\n

Koyu bir k\u0131rm\u0131z\u0131l\u0131k g\u00f6kten ay\u0131rmakta yeri.<\/strong><\/p>\n

G\u00f6kte top sesleri var, belli, derinden derine;<\/strong><\/p>\n

Belki y\u00fczlerce \u015fehir sesleniyor birbirine.<\/strong><\/p>\n

\u00c7ok yak\u0131ndan m\u0131 bu sesler, \u00e7ok uzaklardan m\u0131?<\/strong><\/p>\n

\u00dcsk\u00fcdar\u2019dan m\u0131? Hisar\u2019dan m\u0131? Kavaklar\u2019dan m\u0131?<\/strong><\/p>\n

Bursa\u2019dan, Konya\u2019dan, \u0130zmir\u2019den, uzaktan uza\u011fa,<\/strong><\/p>\n

\u00c7arp\u0131yor birbiri ard\u0131nca o da\u011fdan bu da\u011fa;<\/strong><\/p>\n

\u015eimdi her merhaleden, t\u00e2 Beyaz\u0131d\u2019dan, Van\u2019dan,<\/strong><\/p>\n

Ayn\u0131 top sesleri, bir bir, geliyor her yandan.<\/strong><\/p>\n

Ne kadar duygulu, engin ve m\u00fcbarek bu seher!<\/strong><\/p>\n

Kad\u0131n erkek ve \u00e7ocuk, g\u00f6nl\u00fc dolanlar, yer yer,<\/strong><\/p>\n

Dinliyor hepsi b\u00fcy\u00fck h\u00e2t\u0131ralar r\u00fczg\u00e2r\u0131n\u0131,<\/strong><\/p>\n

\u00c7ald\u0131ran toplar\u0131 ard\u0131nca Moha\u00e7 toplar\u0131n\u0131.<\/strong><\/p>\n

G\u00f6kte top sesleri, bir bir, nerelerden geliyor?<\/strong><\/p>\n

Mutlakaa her biri bir ba\u015fka zaferden geliyor<\/strong><\/p>\n

Kosva\u2019dan, Ni\u011fbolu\u2019dan, Varna\u2019dan, \u0130stanbul\u2019dan<\/strong><\/p>\n

An\u0131yor her biri bir vak\u2019ay\u0131 heybetle bu an ;<\/strong><\/p>\n

Belgrad\u2019dan m\u0131? Budin, E\u011fri ve Uyvar\u2019dan m\u0131?<\/strong><\/p>\n

Son hudutlarda y\u00fccelmi\u015f s\u0131ra-da\u011flardan m\u0131?<\/strong><\/p>\n

Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?<\/strong><\/p>\n

Barbaros, belki donanmayla seferden geliyor!<\/strong><\/p>\n

Adalardan m\u0131? Tunus\u2019dan m\u0131, Cez\u00e2yir\u2019den mi?<\/strong><\/p>\n

H\u00fcrr ufaklarda donanm\u0131\u015f iki y\u00fcz p\u00e2re gemi<\/strong><\/p>\n

Yeni do\u011fmu\u015f aya bakt\u0131klar\u0131 yerden geliyor;<\/strong><\/p>\n

O m\u00fcbarek gemiler hangi seherden geliyor?<\/strong><\/p>\n

Ulu m\u00e2bedde kar\u0131\u015ft\u0131m vatan\u0131n birli\u011fine,<\/strong><\/p>\n

\u00c7ok \u015f\u00fck\u00fcr Tanr\u0131ya, g\u00f6rd\u00fcm, bu saatlerde yine?<\/strong><\/p>\n

Ya\u015f\u0131yanlarla beraber bulunan erv\u00e2h\u0131.<\/strong><\/p>\n

Doludur g\u00f6nl\u00fcm \u0131\u015f\u0131klarla bu bayram sabah\u0131.<\/strong> \n\t\t\t<\/div><\/div><\/strong><\/p>\n

S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131\u2019n\u0131n Yahya Kemal taraf\u0131ndan 1957 Nisan\u0131nda bitirilen son k\u0131s\u0131mlar\u0131: \u015eair, yukar\u0131daki b\u00f6l\u00fcm\u00fcn 9-10, m\u0131sralar\u0131n\u0131 son dakikada, de\u011fi\u015ftirmi\u015f ve evvelce:<\/p>\n

Vatan ufkundaki her merhaleden, t\u00e2 Van\u2019dan<\/p>\n

\u015eimdi top sesleri bir bir geliyor her yandan<\/p>\n

\u015feklinde s\u00f6yledi\u011fi bu m\u0131sralar\u0131 5 May\u0131s 1957 de, H\u00fcrriyet Gazetesinde inti\u015far etti\u011fi g\u00fcn; yukar\u0131daki \u015fiirin alt\u0131na elyaz\u0131s\u0131yle yazd\u0131\u011f\u0131 \u015fu son \u015fekliyle yay\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r:<\/p>\n

\u015eimdi her merhaleden, t\u00e2 Beyaz\u0131d\u2019dan Van\u2019dan,<\/strong><\/p>\n

Ayn\u0131 top sesleri, bir bir, geliyor her yandan<\/strong><\/p>\n

Kendi elyaz\u0131s\u0131yle, S\u00fcleym\u00e2niye\u2019de Bayram Sabah\u0131\u2019n\u0131n son b\u00f6l\u00fcm\u00fc: \u015eair, yukar\u0131da:<\/p>\n

G\u00f6kte top sesleri, bir bir, nerelerden geliyor?<\/strong><\/p>\n

Hep birer h\u00e2t\u0131ran\u0131n kald\u0131\u011f\u0131 yerden geliyor:<\/strong><\/p>\n

m\u0131sralar\u0131n\u0131 da son dakikada de\u011fi\u015ftirmi\u015f ve yukar\u0131daki ikinci m\u0131sra\u0131:<\/p>\n

Mutlakaa herbiri bir ba\u015fka zaferden geliyor:<\/strong><\/p>\n

\u015feklinde, d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc m\u0131sra\u0131 da:<\/p>\n

An\u0131yor, herbiri, bir vak\u2019ay\u0131 heybetle bu an<\/strong><\/p>\n

\u015feklinde s\u00f6ylemi\u015ftir.<\/p>\n

\u0130stanbul Y\u00fcksek \u0130sl\u00e2m Enstit\u00fcs\u00fc Dergisi\u2019nden al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. (Say\u0131 II, 1964)<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

XX. as\u0131r T\u00fcr edebiyat\u0131n\u0131n, engin destan ruhuyla s\u00f6ylenmi\u015f muhte\u015fem bir manz\u00fbmesi de S\u00fcleymaniye\u2019de Bayram Sabah\u0131 \u015fiiridir. 6 b\u00f6l\u00fcm ve 86 m\u0131sr\u00e2 tutar\u0131ndaki bu d\u00een\u00ee-milli manz\u00fbme, bilhassa Malazgird\u2019den bu yana, Anadolu ve Balkanlar T\u00fcrkiyesi\u2019nde yerle\u015fen T\u00fcrkiye T\u00fcrkl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn \u015fiiridir. Bu \u015fiirin zevkine varmak i\u00e7in onu okumak veya dinlemek yeter. Ancak \u015fiirin r\u00fbh ve m\u00e2na \u00e2lemine girmek, onu …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":2969,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,6],"tags":[594,1053,1052,1051,1050,710],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2968"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2968"}],"version-history":[{"count":2,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2968\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2971,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2968\/revisions\/2971"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/2969"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2968"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2968"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2968"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}