“E<\/span>rzurum kilidi, m\u00fclk- i \u0130sl\u00e2m’ \u0131n,<\/strong><\/p>\n

Mevla’ya emanet olsun Erzurum.<\/strong><\/p>\n

Erzurum derbendi ehl- i \u0130sl\u00e2m’ \u0131n,<\/strong><\/p>\n

Mevla’ ya emanet olsun Erzurum.” Efe Hz.<\/strong><\/p>\n

\u0130lk yaz\u0131n\u0131n devam\u0131 olarak burada\u00a0 k\u0131saca, Erzurum b\u00f6lgesinin kimi k\u00fclt\u00fcrel hususiyetlerinin Fethullah G\u00fclen ve Hizmet Hareketi \u00fczerindeki tesirlerine bir kap\u0131 aralamak isterim. \u015e\u00fcphesiz ki, bu konu, bu k\u00f6\u015fenin ilgi ve s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131n \u00e7ok \u00f6tesindedir;\u00a0 \u00e7ok daha kapsaml\u0131 bir akademik ara\u015ft\u0131rmay\u0131 zorunlu k\u0131lmaktad\u0131r. Bu konudaki temel d\u00fc\u015f\u00fcncem \u015fu: Fethullah G\u00fclen Hocaefendi, a\u015fa\u011f\u0131da bir k\u0131sm\u0131n\u0131 ve k\u0131saca s\u0131ralamaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131m Erzurumluluk hususiyetlerini \u015fahs\u0131nda ve tefekk\u00fcr\u00fcnde g\u00f6r\u00fcn\u00fcr bi\u00e7imde ta\u015f\u0131maktad\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki ba\u015fl\u0131klar\u0131n her biri uzunca ele al\u0131n\u0131p daha da a\u00e7\u0131labilir ve \u00e7ok say\u0131da ba\u015fka ba\u015fl\u0131klar da eklenebilir. G\u00fclen, Erzurumlu bir \u00e2limdir, ancak o b\u00f6lgeyle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmam\u0131\u015ft\u0131r; \u0130zmir’e gidince yerellikten \u00e7\u0131km\u0131\u015f daha ulusal d\u00fczeyde bir varl\u0131k kazanm\u0131\u015ft\u0131r, zamanla da t\u00fcm d\u00fcnyaya hitap eder bir hale gelmi\u015ftir. Ke\u015fke, bir ara\u015ft\u0131rmac\u0131 G\u00fclen’in ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 mekanlar\u0131 teker teker ele alsa ve bu mekanlar\u0131n izinde G\u00fclen\u2019in d\u00fc\u015f\u00fcncesini ve Hareket’in seyrini takip edebilse…<\/p>\n

Dada\u015f \u0130slam\u0131<\/strong><\/p>\n

Fethullah G\u00fclen, Sel\u00e7uklu ve Osmanl\u0131 hayran\u0131d\u0131r. Osmanl\u0131 Sultanlar\u0131ndan ve onlar\u0131n \u0130slam\u2019a yapt\u0131klar\u0131 hizmetlerinden s\u00f6z ederken g\u00f6zya\u015flar\u0131na hakim olamaz. Bug\u00fcn, transnasyonel bir h\u00fcviyet kazanm\u0131\u015f olmas\u0131na ra\u011fmen, T\u00fcrk Osmanl\u0131 k\u00fclt\u00fcrel milliyet\u00e7ili\u011fi ve Dada\u015f m\u00fcsl\u00fcmanl\u0131\u011f\u0131, Hizmet Hareketi’nin tamamlay\u0131c\u0131 c\u00fczlerindendir. T\u00fcrkiye\u2019deki kimi di\u011fer dini gruplara benzemeksizin, Hizmet Hareketi\u2019nde g\u00fc\u00e7l\u00fc bir T\u00fcrk milliyet\u00e7ili\u011fi damar\u0131 vard\u0131r. G\u00fclen\u2019in eserlerinde, \u00f6zellikle de \u015fiirlerinde, Osmanl\u0131 tarihi en s\u0131k kullan\u0131lan temalardand\u0131r. O, T\u00fcrk tarihindeki \u015fa\u015fal\u0131 d\u00f6nemleri hicranl\u0131 bir da\u00fcss\u0131la ve hasret duygusuyla yad eder…T\u00fcrk tarihinin k\u00fclt\u00fcrel ge\u00e7mi\u015fini \u00e7e\u015fitli yaz\u0131 ve anlat\u0131m t\u00fcrleriyle yeniden kurgular.[1] Oradan bir gelecek vizyonu \u00fcretir.<\/p>\n

Hizmet Hareketi\u2019nin mayas\u0131ndaki bu T\u00fcrkl\u00fck unsurunu daha iyi g\u00f6rebilmek i\u00e7in, Hareket\u2019in banisi olan Fethullah G\u00fclen\u2019in do\u011fum yeri olan Erzurum\u2019da hakim b\u00f6lgesel k\u00fclt\u00fcre ve dada\u015fl\u0131k gelene\u011fine bak\u0131lmas\u0131 gerekti\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum. Hakan Yavuz, G\u00fclen\u2019in \u0130slami anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131n da, onun do\u011fup b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u011f\u00fc b\u00f6lgesel \u015fartlar ve imk\u00e2nlar ba\u011flam\u0131nda geli\u015fmi\u015f olan milliyet\u00e7i ve devlet\u00e7i temay\u00fcllerle tesis edildi\u011fini ileri s\u00fcrer.[2]\u00a0 Kendisi de bir dada\u015f olan Alvarl\u0131 Muhammed L\u00fctfi Efe, G\u00fclen\u2019in \u0130slami anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 ve tasavvufi telakkilerini bi\u00e7imlendirmi\u015f, onun milliyet\u00e7i, muhafazakar, devlet\u00e7i bir zihin yap\u0131s\u0131 edinmesinde ve gen\u00e7 G\u00fclen\u2019in manevi \u015fahsiyetinin yo\u011frulmas\u0131nda hayati tesire sahip olmu\u015ftur.[3] G\u00fclen, \u0130slam\u2019\u0131n Anadolu yorumunun ve tecr\u00fcbesinin Arap ve \u0130ranl\u0131lardan farkl\u0131 oldu\u011fu kanaatindedir. G\u00fclen\u2019e g\u00f6re Anadolu \u0130slam\u0131, m\u00fcsamaha ve m\u00fcsalahe temellidir; bu \u0130slam anlay\u0131\u015f\u0131 Yunus Emre, Mevlana, Hac\u0131 Bekta\u015f gibi \u00e7ok say\u0131da sayg\u0131n Anadolu M\u00fcsl\u00fcman bilgelerinin hayatlar\u0131, eserleri ve ruhuyla i\u015flenmi\u015f ve yo\u011frulmu\u015ftur.<\/p>\n

\u0130meceden Himmete<\/strong><\/p>\n

Erzurum’da yerle\u015fik bir imece k\u00fclt\u00fcr\u00fc vard\u0131r. Halk, belli aral\u0131klarla bir araya gelip toplum yarar\u0131na kimi ortak projeler y\u00fcr\u00fct\u00fcr, muhtac\u0131n i\u015fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Bu gelenek, Erzurum’da halen canl\u0131d\u0131r. Harman sonlar\u0131nda, Ramazanlarda, d\u00fc\u011f\u00fcn ve dernekte kendini g\u00f6sterir. \u00d6zellikle k\u0131rsalda halk, yol ve k\u00f6pr\u00fc yap\u0131m\u0131n\u0131, tarla i\u015flerini birbirine omuz vererek yapar. Ama\u00e7, maddi kar\u015f\u0131l\u0131k beklemeksizin topluma yard\u0131md\u0131r. Para toplan\u0131r, cami okul yap\u0131l\u0131r, gen\u00e7ler evlendirilir. Bug\u00fcn, Hizmet Hareketi’nde bu t\u00fcr faaliyetleri s\u0131kl\u0131kla g\u00f6rebilmekteyiz. \u00d6\u011fretmenler bir araya gelip e\u011fitim verecekleri okulu in\u015fa ederler, in\u015faatta ve tamir i\u015flerinde \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.<\/p>\n

Fethullah G\u00fclen, muhtemelen Erzurum b\u00f6lgesindeki bu geleneksel uygulamadan da esinlendi\u011fi bu imece gelene\u011fi temelli faaliyetleri ifade eden himmet ad\u0131yla yeni bir konsept geli\u015ftirmi\u015ftir. Hizmet Hareketi’ndeki himmet gelene\u011fini, Hareket i\u00e7inden Peygamber Efendimiz zaman\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcrenler de vard\u0131r.\u00a0 Himmet, farkl\u0131 kesimlerden insanlar\u0131 ortak bir ama\u00e7 ve proje etraf\u0131nda toplar ve onlar\u0131 iyilik, do\u011fruluk ve g\u00fczellik i\u00e7in motive eder. Ki\u015filer, toplum yarar\u0131na, maddi manevi imk\u00e2nlar\u0131n\u0131 seferber eder. G\u00fclen, Hareket’in ilk g\u00fcnlerinden itibaren varl\u0131kl\u0131 kimseleri insana yat\u0131r\u0131m yapmaya te\u015fvik etmi\u015ftir. Toplumsal kaynaklar\u0131 milletin yarar\u0131na harekete ge\u00e7irmi\u015ftir. Zenginlere m\u00fc\u015fahhas hedefler g\u00f6stermi\u015f, onlara muhta\u00e7 \u00f6\u011frencilere burslar verme imk\u00e2nlar\u0131 sunmu\u015ftur. Hizmet Hareketi, y\u0131l i\u00e7inde belli periyodlarla himmet etkinlikleri d\u00fczenler, insanlar\u0131 yurt i\u00e7i ve yurt d\u0131\u015f\u0131nda e\u011fitim kurumlar\u0131 a\u00e7maya te\u015fvik eder. Bug\u00fcn, G\u00fclen, Erzurum\u2019daki bu b\u00f6lgesel prati\u011fi, d\u00fcnya sahnesine ta\u015f\u0131yarak Kimse Yok Mu gibi d\u00fcnyan\u0131n her yerinde var olan bir insani yard\u0131m kurumunun a\u00e7\u0131lmas\u0131na ve zamanla da bu kurumun markala\u015fmas\u0131na vesile olmu\u015ftur.<\/p>\n

\u00c7ay K\u00fclt\u00fcr\u00fc<\/strong><\/p>\n

Erzurum’un yayg\u0131n g\u00fcnl\u00fck rit\u00fcellerinden biri \u00e7ay k\u00fclt\u00fcr\u00fcd\u00fcr. Erzurum ziyaretimde her mahfilde hi\u00e7 durmaks\u0131z\u0131n \u00e7ay i\u00e7ti\u011fimi hat\u0131rl\u0131yorum. Dada\u015flar g\u00fcn\u00fcn her saatinde aral\u0131ks\u0131z \u00e7ay i\u00e7er, ikram eder. \u00c7ay\u0131n demlenmesinden, i\u00e7ilmesine kadar zengin bir k\u00fclt\u00fcr vard\u0131r b\u00f6lgede. K\u0131rsalda, mesela Korucuk’ta, \u00e7ay taze p\u0131nar suyuyla demlenir, demleme faaliyeti aceleye getirilmez. K\u0131tlama ad\u0131nda \u00f6zel bir tatland\u0131r\u0131c\u0131 kullan\u0131l\u0131r. \u0130kram edilen \u00e7ay\u0131 i\u00e7memek kabal\u0131k olarak g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. K\u00f6yden kente her k\u00f6\u015fede k\u00fc\u00e7\u00fck de olsa bir \u00e7ayevi vard\u0131r. Bu \u00e7ayhanelerin toplumdaki i\u015flevi b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Sadece \u00e7ayhaneler de\u011fil, evde, tarlada, mescitte, medresede, ba\u011fda bah\u00e7ede \u00e7ay hep merkezdedir. Sohbetler \u00e7ayla demlenir. G\u00fclen, hem k\u00f6y\u00fcnde hem de Erzurum’da bu \u00e7ay meclislerinin m\u00fcdavimlerindendir. Erzurum’un sayg\u0131n \u015fahsiyetleriyle bu \u00e7ay ve sohbet mek\u00e2nlar\u0131nda tan\u0131\u015f\u0131r, onlarla a\u015final\u0131k peyda eder ve onlar\u0131 g\u00f6zlemleme imk\u00e2n\u0131 bulur. G\u00fclen, Edirne ve \u0130zmir gibi bat\u0131 \u015fehirlerine gitti\u011fi d\u00f6nemlerde, s\u0131radan bir imam imaj\u0131n\u0131n d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131karak s\u0131k s\u0131k kahvehaneleri ziyaret etmi\u015f, \u015fehrin e\u015fraf\u0131yla bu gibi mek\u00e2nlarda tan\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Bu kahvehanelere kendi paras\u0131yla abone oldu\u011fu devrin \u0130slami ve muhafazak\u00e2r gazete ve dergilerini b\u0131rakm\u0131\u015f, hatta baz\u0131 makaleleri oradakilere de okuyarak k\u0131raathane gelene\u011fini canland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. \u00d6zellikle de \u0130zmir b\u00f6lgesinde 1960’l\u0131 y\u0131llar\u0131n ortas\u0131nda dini konular\u0131 daha geni\u015f halk kesimlerine anlatmak i\u00e7in kahvehaneleri birer birer gezdi\u011fi biliniyor. [4]\u00a0 G\u00fclen’in bu yenilik\u00e7i uygulamas\u0131 \u0130zmir ve civar\u0131nda \u00f6nceleri tuhaf kar\u015f\u0131lansa da Erzurum’da 1940 ve 1950’lerde yayg\u0131nd\u0131.<\/p>\n

Burada, yine \u00e7ay\u0131n ve \u00e7ay k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn bug\u00fcn Hizmet Hareketi i\u00e7inde ne kadar m\u00fchim bir unsur oldu\u011funu da bir kez daha hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z.<\/p>\n

Sportmenlik<\/p>\n

Erzuurmlu hareketli bir mizaca sahiptir; k\u0131p\u0131r k\u0131p\u0131rd\u0131r. Kab\u0131na s\u0131\u011fmaz. Erzurumlu’nun iki geneleksel oyunu vard\u0131r: cirit ve bar. Cirit iki tak\u0131m aras\u0131nda, atlar \u00fczerinde oynan\u0131r. Uzun tarihi, Orta Asya\u2019ya kadar gider. Bar da Erzurum\u2019un halk dans\u0131, erkekler kad\u0131nlar ayr\u0131 ayr\u0131 oynar. Birlikteli\u011fi ve karde\u015fli\u011fi simgeler. G\u00fclen, \u00e7ocukken bu k\u00fclt\u00fcrel ve sportif faaliyetlere kat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Korucuk\u2019tan Erzurum\u2019a ta\u015f\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda d\u00fczenli olarak spor yapt\u0131.[5] Yak\u0131nlar\u0131, G\u00fclen\u2019in spora \u0130zmir ve \u0130stanbul y\u0131llar\u0131nda da mutaden devam etti\u011fini belirtiyor. G\u00fclen, egzersiz yapman\u0131n M\u00fcsl\u00fcmanca oldu\u011funu belirtiyor. Hi\u00e7 evlenmemi\u015f olan G\u00fclen, bedenen aktif olman\u0131n ki\u015finin haram ve g\u00fcnahlara kar\u015f\u0131 iradesini sa\u011flamla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor. Hizmet Hareketi\u2019nde spor yapmak, \u00e7e\u015fitli vesileler bularak futbol, basketbol, masa tenisi gibi sporlarla u\u011fra\u015fmak yayg\u0131nd\u0131r. Spor sa\u011fl\u0131kl\u0131 birey olmak, arkada\u015flar aras\u0131nda uhuvvet ve muhabbeti peki\u015ftirmek kadar, farkl\u0131 insanlara ula\u015fabilmek i\u00e7in de iyi bir vesiledir Hareket i\u00e7in…<\/p>\n

Erkek Kad\u0131n \u0130li\u015fkileri<\/strong><\/p>\n

Erzurum’da aile sosyal hayat\u0131n hayati bir c\u00fcz\u00fcd\u00fcr. Sosyal hayatta erkek ve kad\u0131n m\u00fcnasebetleri s\u0131n\u0131rl\u0131d\u0131r. Toplum ve aile cinsiyet temellidir. Geleneksel Erzurum evlerinde haremlik selaml\u0131k vard\u0131r. Kad\u0131n, ailenin namusu olarak telakki edilir ve muhafazas\u0131 bitemamiha erke\u011fe aittir. Bu geleneksel ortamda ailede i\u015f b\u00f6l\u00fcm\u00fc vard\u0131r, erkek eve ekmek getirmekle m\u00fckellefken kad\u0131n evde kal\u0131r ve ev i\u015flerini g\u00f6r\u00fcr. G\u00fclen, cinsiyet meselesinde \u00e7ok hassast\u0131r. Kad\u0131n erkek ihtilat\u0131na kar\u015f\u0131d\u0131r. K\u00fc\u00e7\u00fck D\u00fcnyam adl\u0131 kitapta, k\u00f6y\u00fcndeki kad\u0131nlar\u0131n di\u011fer erkeklere kar\u015f\u0131 sergiledikleri hassas tedbirden hayranl\u0131kla s\u00f6z eder. Bu kad\u0131nlar namus ve onurlar\u0131na ziyadesiyle d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fcr.[6] Hizmet Hareketi’nin en \u00e7ok ele\u015ftirilen hususlar\u0131ndan biri cinsiyet meselesi ile ilgili durumdur. Hakan Yavuz’a g\u00f6re Hareket’teki bayanlar yard\u0131mc\u0131 g\u00fc\u00e7 konumundad\u0131r ve \u00f6nplanda de\u011fildir. Programlar i\u00e7in hamur i\u015fleri ve el i\u015fler yaparken, ana programlarda fazla g\u00f6r\u00fcn\u00fcr bir noktada de\u011fildir. Bence, Hizmet Hareketi’ne y\u00f6neltilen bu ele\u015ftirinin haks\u0131z noktalar\u0131 var. Bu konuda, G\u00fclen’in pek \u00e7ok m\u00fcsl\u00fcman ayd\u0131ndan daha liberal yakla\u015f\u0131mlar\u0131 s\u00f6zkonusudur. Kad\u0131nlar \u00e7ok say\u0131daki etkinlikte lider konumdad\u0131r. Gazeteciler ve Yazarlar Vakf\u0131 y\u0131ll\u0131k D\u00fcnya Kad\u0131nlar Zirvesi d\u00fczenlemektedir. Yine \u0130slam’da ba\u015f\u00f6rt\u00fcs\u00fcn\u00fcn asli olmay\u0131p teferruattan (f\u00fcr\u00fcat) addedildi\u011fini s\u00f6yleyerek konuya farkl\u0131 bir a\u00e7\u0131l\u0131m getiren de bizzat kendisidir.[7] G\u00fclen, bayanlar\u0131n y\u00f6netici olabilece\u011fini, hatta olmas\u0131 gerekti\u011fini de s\u00f6ylemi\u015ftir.<\/p>\n

Dil, Edebiyat ve K\u00fclt\u00fcr<\/strong><\/p>\n

Erzurum entelekt\u00fcel olarak otantik ve k\u00fclt\u00fcrel bir ta\u015fra \u015fehri. Medreseler, \u00e7ayhaneler, evler ve kervansaraylar canl\u0131 bir entelekt\u00fcel hayat\u0131n devam etti\u011fi mekanlar. 1950 ve 1960\u2019lar\u0131n \u00e7ayhanelerinde g\u00fc\u00e7l\u00fc ve zengin bir s\u00f6zl\u00fc k\u00fclt\u00fcr hakimdi.[8]\u00a0 A\u015f\u0131kl\u0131k, b\u00f6lgede halen ya\u015famakta olan bir gelenektir. A\u015f\u0131k, bir hikaye anlat\u0131c\u0131s\u0131 olarak, saz \u00e7alar ve do\u011fa\u00e7lama \u00f6yk\u00fcler anlat\u0131r. A\u015f\u0131kl\u0131k saygi\u0131n bir meslektir; a\u015f\u0131k olmak, usta bir ba\u015fka a\u015f\u0131\u011f\u0131n that-\u0131 nezaretinde uzun bir e\u011fitim gerektirir. Genel itibariyle \u00fcmmi olmakla beraber, harikulade hikayeler anlatan, k\u00f6yler ve kasabalar aras\u0131nda haber ve bilgi ak\u0131\u015f\u0131n\u0131 sa\u011flayan, halk \u00fczerinde son derece etkin ve muteber olan a\u015f\u0131klar, d\u00fczenli aral\u0131klarla b\u00fct\u00fcn Erzurum b\u00f6lgesinde seyahatler tertip ederdi. Mesela, Erzurumlu Emrah ve \u00c2\u015f\u0131k Dertli bug\u00fcn de \u00e7ok me\u015fhurdur; hikemi ve \u00e2\u015f\u0131kane deyi\u015fleri pek \u00e7ok Erzurumlu taraf\u0131ndan ezberlenmi\u015ftir. Bu profesyonel tahkiye ustalar\u0131, dini ve milli muhteval\u0131 \u015fiirler s\u00f6yleyerek b\u00f6lge k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde \u00e7ok \u00f6nemli bir i\u015flev \u00fcstlenmi\u015flerdir. Tahir ve Z\u00fchre, Leyla ve Mecnun mesnevileri, Hz. Ali, Battalgazi ve K\u00f6ro\u011flu hikayeleri anlatagelmi\u015flerdir. G\u00fclen, konu\u015fmalar\u0131nda bu \u00e2\u015f\u0131klardan m\u0131sralar ve \u015fiirler kullan\u0131r. \u00d6zellikle 18.y\u00fczy\u0131l mutasavv\u0131f \u015fair ve \u00e2limlerinden olan Erzurumlu \u0130brahim Hakk\u0131, G\u00fclen\u2019in d\u00fc\u015f\u00fcncesinde ve edebi verimlerinde m\u00fcessir bir \u015fahsiyettir. G\u00fclen\u2019in kendisi de a\u015f\u0131k formunda, tasavvufi gelenekten de etkilenerek hece vezinli \u015fiirler, tasavvufi s\u00f6yleyi\u015fler kaleme alm\u0131\u015f, ana mesaj\u0131n\u0131 \u015fiir fomunda da ifade etmi\u015ftir.. Hikaye anlat\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131, G\u00fclen\u2019in en kolay farkedilen hususiyelerindendir. Bunda, G\u00fclen\u2019in daha \u00e7ocuk ya\u015flar\u0131nda k\u00f6ylerini ziyaret eden ozanlardan, gen\u00e7li\u011finde de Erzurum kahvehanelerinde dinledi\u011fi a\u015f\u0131klardan etkilendi\u011fini s\u00f6yleyebiliriz. G\u00fclen\u2019i \u201charika bir hikaye anlat\u0131c\u0131s\u0131\u201d olarak betimleyen Hakan Yavuz, G\u00fclen\u2019in \u00f6zenle se\u00e7ilmis dini ve milli hikayelerle ortak bir kimlik in\u015fa etti\u011fini ve herkes\u00e7e benimsenen bir ama\u00e7, bir gaye-i hayal ibda ettigini belirtir.[9]\n

Mezarlar ve kervansaraylar<\/strong><\/p>\n

Erzurum tarihi eserler bak\u0131m\u0131ndan zengin bir belde, say\u0131s\u0131z kabir-t\u00fcrbe, cami, mescid, han, hamam, kervansaray mevcut\u2026\u015eehir, Ermenilerin, \u0130lhanl\u0131larin, Akkoyunlular\u0131n, Sel\u00e7uk ve Osmanl\u0131larla birlikte T\u00fcrkiye Cumhuriyeti\u2019nin de merkezi noktalar\u0131ndan olagelmi\u015f. Erzurum\u2019un her y\u00f6resine serpi\u015ftirilmi\u015f t\u00fcrbeler \u015fehrin manevi atmosferine b\u00fcy\u00fck katk\u0131 sa\u011fl\u0131yor ve insanlara hayat\u0131n fanili\u011fini ihtar ediyor. Erzurum\u2019da hayat ve \u00f6l\u00fcm g\u00fcnl\u00fck ya\u015fant\u0131da i\u00e7 i\u00e7e ge\u00e7mi\u015f durumda. G\u00fclen, Erzurum\u2019a gen\u00e7 bir \u00e7ocuk olarak geldi\u011finde bu kabir ve t\u00fcrbelerin daimi ziyaret\u00e7ilerinden biri haline geliyor, bu mekanlar\u0131 geceyar\u0131s\u0131 d\u00fczenli olarak ziyaret ediyor.[10]\u00a0 \u015eehirdeki medrese e\u011fitimi s\u0131ras\u0131nda, her birinin bah\u00e7esinde b\u00fcy\u00fck\u00e7e kabristan bulunan bu tarihi mekanlarda, medrese k\u00fclliyelerinde ikamet ediyor. Medrese arkada\u015f\u0131 olan Hatem Hoca \u015f\u00f6yle der: \u201c Her zaman t\u00fcrbeleri temizlerdi, kendisine sorulmadan bunu vazife addederdi. Kendisini \u00e7ok defa tuvaletleri temizlerken g\u00f6r\u00fcrd\u00fcm\u201d[11]\u00a0 \u0130lgin\u00e7tir, kendisi de diyanette m\u00fcezzinlik ve imaml\u0131k vazifesi yapm\u0131\u015f ve G\u00fclen ile ayn\u0131 ya\u015flarda olan amcam \u0130brahim Sezen, G\u00fclen\u2019in Bornova y\u0131llar\u0131n\u0131 anlat\u0131rken, hemen hemen ayn\u0131 \u015feyleri hat\u0131rlamaktad\u0131r. Kendisi yan camide m\u00fcezzin olan Sezen, G\u00fclen\u2019i ziyarete gitti\u011finde defalarca gerek camiyi, cami bah\u00e7esini gerekse tuvaletleri en ince ayr\u0131nt\u0131s\u0131na kadar temizlerken bulmu\u015ftur. Ayn\u0131 temizlik titizli\u011fini G\u00fclen’in askerlik y\u0131llar\u0131nda tuvaletlerde ve mutfakta g\u00f6rmekteyiz. Yak\u0131n arkada\u015f\u0131 Hatem Hoca, G\u00fclen\u2019in di\u011fer medrese talebelerinin ra\u011fm\u0131na asla cenaze ve dini merasimlere para kar\u015f\u0131l\u0131 kat\u0131lmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirttikten sonra onun tam bir dada\u015f oldu\u011funu s\u00f6yler.[12]\n

G\u00fclen\u2019in Erzurum\u2019daki E\u011fitim Hayat\u0131<\/strong><\/p>\n

Fethullah\u00a0 G\u00fclen\u2019in resmi tahsili ilkokuldur. Be\u015f y\u0131ll\u0131k ilk okul e\u011fitiminin ilk iki y\u0131l\u0131n\u0131 k\u00f6y okulunda tamamlam\u0131\u015f gerisini de d\u0131\u015far\u0131dan tamamlayarak diplomas\u0131n\u0131 alm\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fitime ara vermesinde babas\u0131n\u0131n tayini rol oynam\u0131\u015ft\u0131r, zira ta\u015f\u0131nd\u0131klar\u0131 k\u00f6yde okul bulunmamaktad\u0131r.[13]\u00a0 Kendisi de \u00f6\u011frenmeye ziyadesiyle hahi\u015fkar olan G\u00fclen\u2019in dini e\u011fitimini ailesi \u00fcstlenmi\u015ftir. Kendisi, daha sonralar\u0131 sek\u00fcler e\u011fitimi tercih edebilecekken geleneksel us\u00fcllerle dini e\u011fitimine devam etmi\u015ftir, medreselerde \u00f6zel hocalardan Kuran ve \u0130slami ilimleri tedris etmi\u015ftir.[14]\n

Erzurum so\u011fuk sava\u015f d\u00f6neminde dini uleman\u0131n temerk\u00fcz etti\u011fi \u015fehirlerdendir. \u00dclke genelinde dini e\u011fitim yasak olmas\u0131na ra\u011fmen, Erzurum\u2019da gizlice de olsa dini tedrisat devam etmi\u015ftir. G\u00fclen\u2019in hem\u015fehrisi, medrese arkada\u015f\u0131, hocas\u0131 ve kendisine Risale-i Nur K\u00fclliyat\u0131n\u0131 tan\u0131tan Mehmet K\u0131rk\u0131nc\u0131 Hoca, 1940\u2019lar\u0131n Erzurum\u2019undaki genel atmosferi \u015fu \u015fekilde tasvir eder: K\u00f6y\u00fcm\u00fczde dini e\u011fitime m\u00fcsaade yoktu, askerler s\u00fcrekli k\u00f6y\u00fcm\u00fcze gelip her \u015feyi kontrol ederlerdi. Halk, gizlice kom\u015fu k\u00f6ylere gider, oralarda, ah\u0131rlarda, gizli kapakl\u0131 yerlerde Kuran \u00f6\u011frenmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlard\u0131.\u201d [15]\n

Erzurum\u2019da Fethullah G\u00fclen me\u015fhur mahalli ulemadan dersler alm\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6nemin me\u015fhur Erzurum M\u00fcft\u00fcs\u00fc Osman Bekta\u015f Hoca bunlardan biridir. G\u00fclen, ders ald\u0131\u011f\u0131 mek\u00e2nlar\u0131 ve hocalar\u0131 s\u00fcrekli de\u011fi\u015ftirmi\u015f, farkl\u0131 dini gelenek ve \u015fahsiyetlerden istifade etme imk\u00e2nlar\u0131 bulmu\u015ftur.[16] \u00a0Medrese e\u011fitiminin temelini Erzurum\u2019da alm\u0131\u015ft\u0131r. Arap\u00e7a, Osmanl\u0131ca ve Fars\u00e7ay\u0131 burada \u00f6\u011frenmi\u015f, Kuran\u2019\u0131 burada ezberlemi\u015ftir. Kuran’\u0131 ezberledi\u011finde 14 ya\u015f\u0131ndad\u0131r.[17] Ali \u00dcnal\u2019a g\u00f6re G\u00fclen, Arap\u00e7a ve Fars\u00e7a e\u011fitimini babas\u0131 Ramiz Efendi\u2019den tahsil etmi\u015ftir. Babas\u0131, tam bir Peygamber ve sahabe a\u015f\u0131\u011f\u0131d\u0131r. Peygamber’i ve ashab\u0131n\u0131 \u00f6vg\u00fcyle anlatan Arap\u00e7a ve Fars\u00e7a \u015fiirleri tarlada, evde y\u00fcksek sesle okudu\u011fundan, babas\u0131n\u0131 duyan, dinleyen gen\u00e7 G\u00fclen de tabii olarak bu dillere bir a\u015final\u0131k ve \u00fcnsiyet kesbetmi\u015ftir, \u00e7ok say\u0131daki Arap\u00e7a ve Fars\u00e7a \u015fiiri bu ya\u015flarda ezberlemi\u015ftir.[18]\n

Erzurum\u2019da G\u00fclen \u00fczerinde en \u00e7ok tesiri olan hoca mutasavv\u0131f \u015fair Nak\u015fibendi \u015feyhlerinden Alvarl\u0131 Muhammed L\u00fctfi\u2019dir. Alvarl\u0131\u2019n\u0131n Nak\u015fibendilik ba\u011flant\u0131s\u0131 ile G\u00fclen, \u0130slam\u2019\u0131n ruhi ve manevi sahas\u0131na derin bir \u00fcnsiyet kesbetmi\u015ftir. \u00c7ocukluk y\u0131llar\u0131nda G\u00fclen\u2019in kahraman\u0131 Alvarl\u0131 Efe\u2019dir. Alvarl\u0131\u2019n\u0131n kendisi de G\u00fclen\u2019e kar\u015f\u0131 ayr\u0131 bir hassasiyet g\u00f6stermi\u015f, onunla \u00f6zel ilgilenmi\u015ftir.[19]\u00a0 G\u00fclen, Alvarl\u0131\u2019n\u0131n \u0130slam\u2019\u0131n ho\u015fg\u00f6r\u00fcs\u00fcn\u00fc i\u015fleyen, manen olduk\u00e7a zengin olan \u015fiirlerini ezberlemi\u015ftir. G\u00fclen, kendisinin \u0130slami anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 Muhammed L\u00fctfi Efe hazretletine bor\u00e7lu oldu\u011funu teslim eder. [20]\n

Ezc\u00fcmle, Erzurum g\u00fc\u00e7l\u00fc k\u00fclt\u00fcr\u00fc, \u00f6nemli co\u011frafyas\u0131 ve tarihsel hususiyetleriyle G\u00fclen\u2019in \u015fahsiyetinde, m\u00fctehammil ve m\u00fccadeleci f\u0131trat\u0131nda, dini karakterinde, takva eksenli dini ya\u015fant\u0131s\u0131nda ve fikriyat\u0131nda belirleyici olmu\u015ftur. Erken ya\u015flarda m\u00fcnasebet kurdu\u011fu, daha sonra te\u015frik-i mesai yapt\u0131\u011f\u0131 \u00e7ok say\u0131daki Erzurumlu\u2019nun G\u00fclen\u2019in \u015fahsi hayat\u0131nda ve tefekk\u00fcr\u00fcnde yeri ayr\u0131d\u0131r, ki G\u00fclen kendisi de bu zevat\u0131 s\u0131k s\u0131k konu\u015fma ve yaz\u0131lar\u0131nda yad eder, onlar\u0131n kendisi \u00fczerindeki haklar\u0131n\u0131 ve tesirlerini teslim eder. Yaz\u0131 dili, \u00fcslubu, \u015fairaneli\u011fi, hatta vaaz tarz\u0131 \u00fczerinde b\u00f6lgenin tesirleri vard\u0131r ki bu \u00e7ok daha kapsaml\u0131 akademik ara\u015ft\u0131rmalara mevzu olmal\u0131d\u0131r. Daha \u00f6nemlisi, bug\u00fcn transnasyonelle\u015fen ve d\u00fcnyan\u0131n hemen hemen her yerinde varl\u0131k sergileyen Hizmet Hareketi\u2019nin k\u00fclt\u00fcrel ve felsefi k\u00f6kenlerinde bu b\u00f6lgesel tesirlerin oldu\u011fu ileri s\u00fcr\u00fclebilir. Mesela G\u00fclen’in d\u00fc\u015f\u00fcncesinde ve Hareket’in umdelerindeki yerlilik ve Anadoluluk gibi…<\/p>\n

Fethullah G\u00fclen bu yerel ve b\u00f6lgesel unsurlar\u0131 derleyip harmanlayarak bu de\u011ferlerden k\u00fcresel bir vizyon olu\u015fturabilmeyi ba\u015farm\u0131\u015ft\u0131r. Mesela,\u00a0 milli hisler ve d\u00fc\u015f\u00fcnceleri h\u00fcnerlice istimal ederek T\u00fcrk insan\u0131n\u0131 motive etmi\u015f ve tedricen de dini ve milli hassasiyetleri ba\u015far\u0131l\u0131 bir \u015fekilde kombine ederek kendi \u00f6zg\u00fcn ve yerli anlat\u0131s\u0131n\u0131 in\u015fa etmi\u015ftir. Son tahlilde, hitap etti\u011fi kesimi kendi s\u0131n\u0131rlar\u0131 d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131karm\u0131\u015f ve onlara zengin muhteval\u0131 bir ufuk i\u015faret edebilmi\u015ftir. G\u00fclen hem yerli olarak otantik kalmay\u0131 ba\u015farm\u0131\u015f, hem de k\u00fcresel bir vizyon ve de\u011fer \u00fcretebilmi\u015ftir. Fethullah G\u00fclen’in dini anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 ve Hizmet Hareketi\u2019nin felsefi ve k\u00fclt\u00fcrel k\u00f6kenlerini ara\u015ft\u0131rmak isteyen akademisyenler i\u00e7in, kendisinin do\u011fum yeri olan Erzurum zengin malzemeler sunacakt\u0131r.<\/p>\n

[1] Yavuz . Toward An Islamic. p.23<\/h6>\n

[2] Ibid.,28<\/h6>\n

[3] Erdogan. My Small. 28.<\/h6>\n

[4] Erdogan. My Small., 47<\/h6>\n

[5] Erdogan. My Small. 64.<\/h6>\n

[6] Ibid., 73.<\/h6>\n

[7] Caha and Aras. :Fethullah Gulen.\u201d 148<\/h6>\n

[8] Merca. Fethullah Gulen. 271.<\/h6>\n

[9] Yavuz. Toward An Islamic. p. 37<\/h6>\n

[10] Erdogan. My Small.42<\/h6>\n

[11] Hatem Hoca. http:\/\/tr.fgulen.com\/content\/view\/167\/133\/<\/h6>\n

[12] Hatem Hoca. http:\/\/tr.fgulen.com\/content\/view\/167\/133\/<\/h6>\n

[13] Dogu Ergil\u00a0 100 Soruda Fethullah Gulen ve Hareketi. Istanbul: Timas, 2008. P. 14<\/h6>\n

[14] Erdogan. My Smal. P. 45<\/h6>\n

[15] Cemal Kalyoncu. Nurlu Hayatlar. Istanbul: Zaman Kitap. 2005. P..67<\/h6>\n

[16] Ergil. 100 Soruda. P. 17<\/h6>\n

[17] Ibid.\u00a0 15<\/h6>\n

[18] Unal. Fethullah Gulen.p. 11<\/h6>\n

[19] Yavuz. Toward An Islamic.p. 29<\/h6>\n

[20] Erdogan. My Small. p.74.<\/h6>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

“Erzurum kilidi, m\u00fclk- i \u0130sl\u00e2m’ \u0131n, Mevla’ya emanet olsun Erzurum. Erzurum derbendi ehl- i \u0130sl\u00e2m’ \u0131n, Mevla’ ya emanet olsun Erzurum.” Efe Hz. \u0130lk yaz\u0131n\u0131n devam\u0131 olarak burada\u00a0 k\u0131saca, Erzurum b\u00f6lgesinin kimi k\u00fclt\u00fcrel hususiyetlerinin Fethullah G\u00fclen ve Hizmet Hareketi \u00fczerindeki tesirlerine bir kap\u0131 aralamak isterim. \u015e\u00fcphesiz ki, bu konu, bu k\u00f6\u015fenin ilgi ve s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131n \u00e7ok …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":3170,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,122],"tags":[1172,23,273,36,573,1171,316],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3169"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=3169"}],"version-history":[{"count":3,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3169\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":3173,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3169\/revisions\/3173"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/3170"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=3169"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=3169"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=3169"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}