Bel\u00e2gat<\/strong><\/p>\n

Dil, ilk insandan g\u00fcn\u00fcm\u00fcze kadar insanlar aras\u0131nda ileti\u015fimi sa\u011flayan en etkin ara\u00e7t\u0131r. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz dili kullanma tarz\u0131nda nicelikten \u00e7ok nitelik \u00f6n planda yer almaktad\u0131r. Yani genellikle insan\u0131n ne s\u00f6yledi\u011fi kadar nas\u0131l s\u00f6yledi\u011fi de \u00e7ok \u00f6nemlidir. Asl\u0131nda bu \u00f6zellik az \u00e7ok b\u00fct\u00fcn insanlarda bulunmaktad\u0131r. G\u00fcnl\u00fck hayatta ifadelerimizi daha a\u00e7\u0131k, anla\u015f\u0131l\u0131r ve g\u00fc\u00e7l\u00fc k\u0131lmak i\u00e7in fark\u0131na varmadan bu \u00f6zellikleri kullanmaktay\u0131z. Tarih boyunca edeb\u00ee sanatlar\u0131 en etkin kullananlar \u0130lah\u00ee vahye muhatap olan Peygamberler olmu\u015flard\u0131r. Bel\u00e2gat, Allah taraf\u0131ndan al\u0131nan mesaj\u0131n insanlara do\u011fru ve etkin bir \u015fekilde aktar\u0131lmas\u0131, davetin muhataplar taraf\u0131ndan anla\u015f\u0131lmas\u0131 ve kabul edilmesi i\u00e7in \u00e7ok \u00f6nemli bir husustur. Bu \u00f6zellik Hz. Muhammed (s.a.v)\u2019in \u015fahs\u0131nda adeta zirveye ula\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019in indirildi\u011fi ilk toplum olan araplar\u0131n o d\u00f6nemdeki edeb\u00ee zevkleri ve \u00fcst\u00fcnl\u00fckleri bunu gerekli k\u0131lan belki de en \u00f6nemli \u00e2mil olmu\u015ftur.<\/p>\n

\u00c7al\u0131\u015fmam\u0131z Hz. Peygamberin s\u00f6zlerinin edeb\u00ee \u00f6zelliklerini ihtiva etti\u011finden konu b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc sa\u011flamas\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00f6ncelikle bel\u00e2gat ilminin tan\u0131m\u0131n\u0131n yap\u0131lmas\u0131 ve Hz. Peygamberin edeb\u00ee y\u00f6n\u00fcn\u00fcn ortaya konulmas\u0131 \u00e7ok b\u00fcy\u00fck \u00f6nem arzetmektedir. B\u00f6ylelikle tezimizde ele alaca\u011f\u0131m\u0131z hadislerin ba\u011flam\u0131 daha iyi anla\u015f\u0131lm\u0131\u015f olacakt\u0131r.<\/p>\n

Bel\u00e2gat s\u00f6zl\u00fckte \u201cs\u00f6z\u00fcn fasih ve a\u00e7\u0131k se\u00e7ik olmas\u0131\u201d anlam\u0131nda mastard\u0131r<\/strong> (el- F\u00eer\u00fbz\u00e2b\u00e2d\u00ee, \u0130bn Manz\u00fbr). Terim olarak ise biri \u201cmeleke\u201d, di\u011feri \u201cilim\u201d olmak \u00fczere iki m\u00e2n\u00e2da kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Meleke olarak bel\u00e2gat, s\u00f6z\u00fcn, fasih olmakla beraber yer ve zamana da uygun olmas\u0131d\u0131r. Di\u011fer bir s\u00f6yleyi\u015fle bir fikrin s\u00f6zl\u00fc veya yaz\u0131l\u0131 olarak yerinde, yeterince ve zaman\u0131nda ifade edilmesidir (el-H\u00e2\u015fim\u00ee)<\/p>\n

B\u00fct\u00fcn insanlar\u0131 ve cinleri kendisine ibadet etmeleri i\u00e7in yaratan Allah(Z\u00e2riy\u00e2t,56), onlar\u0131n d\u00fcnya ve \u00e2hiret saadetine kavu\u015fabilmeleri i\u00e7in peygamberleri vas\u0131tas\u0131yla bir tak\u0131m emir ve yasaklar koymu\u015ftur ve bu emirler mecmu\u00e2s\u0131 olan \u0130lah\u00ee kitaplar\u0131n muhataplar\u0131 taraf\u0131ndan okunup anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019de bu hakikat \u201cBiz, \u00f6\u011f\u00fct al\u0131rlar diye, Kur \u2019\u00e2n ‘\u0131 senin dilinde indirerek kolayca anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flad\u0131k\u201d(Duh\u00e2n, 58; Ayr\u0131ca bkz: Muhammed, 24; Z\u00fcmer, 28; \u00c2l-i \u2018\u0130mr\u00e2n, 7; A\u2019raf, 52.) \u00e2yetiyle ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim Arap dilinde tedvin edilmi\u015f ilk kitapt\u0131r. Hayat\u0131n hemen her safhas\u0131n\u0131n Kur\u2019\u00e2n\u2019a g\u00f6re yeniden tanzim edildi\u011fi bir ortamda duygu, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve dilde bir tak\u0131m de\u011fi\u015fiklikler meydana gelmi\u015f, vicdana, akla ve duygulara hitap eden ayetler,<\/p>\n

M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131n de\u011fi\u015fmesine b\u00fcy\u00fck tesir etmi\u015ftir. Allah\u2019\u0131n emir ve yasaklar\u0131yla, bunlar\u0131n maksat ve hedeflerinin do\u011fru bir \u015fekilde kavran\u0131lmas\u0131, Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n iyi anla\u015f\u0131lmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r. Bu bak\u0131mdan, dil kaideleriyle, din kurallar\u0131n\u0131n \u00f6\u011frenilmesi aras\u0131nda s\u0131k\u0131 bir al\u00e2ka vard\u0131r. \u0130lah\u00ee kitaplardan Tevr\u00e2t ve \u0130ncil\u2019i bu a\u00e7\u0131dan de\u011ferlendirdi\u011fimizde onlar\u0131n mec\u00e2zlar\u0131n\u0131n hak\u00eekat, kin\u00e2yelerinin sarih \u015fekilde yanl\u0131\u015f anla\u015f\u0131larak tahrife u\u011frat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu sebeple, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019in maksatlar\u0131n\u0131n do\u011fru bir \u015fekilde anla\u015f\u0131lmas\u0131 da, onun edeb\u00ee vas\u0131flar\u0131n\u0131n, bel\u00e2gat ve fes\u00e2hat \u00fcst\u00fcnl\u00fcklerinin sa\u011flam bir tarzda de\u011ferlendirilmesine ba\u011fl\u0131d\u0131r. \u0130sl\u00e2m ilimleri ve meslekleri tarihine g\u00f6z att\u0131\u011f\u0131m\u0131zda, itik\u00e2d\u00ee ve amel\u00ee ihtil\u00e2flar\u0131n\u0131n temelinde, Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n edeb\u00ee inceliklerini anlamadaki farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6nemli bir tesiri oldu\u011funu m\u00fc\u015f\u00e2hede etmekteyiz.<\/p>\n

Bilindi\u011fi gibi bir\u00e7ok \u0130sl\u00e2m\u00ee ilimlerde oldu\u011fu gibi, bel\u00e2gat ilminin geli\u015fmesine sebep olan en \u00f6nemli etken Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem olmu\u015ftur. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem her t\u00fcrl\u00fc ahlaks\u0131zl\u0131k ve cehaletin h\u00e2kim olmas\u0131na kar\u015f\u0131l\u0131k, s\u00f6z\u00fcn \u00f6nemsendi\u011fi, edebiyat\u0131n ve \u015fiirin zirvede oldu\u011fu bir zamanda kendi i\u00e7lerinden okuma yazma bilmeyen \u00fcmm\u00ee bir Peygamber\u2019e (s.a.s) indirilmi\u015fti. \u0130\u015fte bu \u00fcmm\u00ee Peygamber (s.a.s) kendisine Allah taraf\u0131ndan vahyedilen, her y\u00f6n\u00fcyle mucize olan Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019i okuyup o zaman\u0131n milli kahramanlar\u0131 say\u0131lan \u015fair ve ediplere meydan okuyor, bir benzerini getirmek hususunda onlar\u0131 muarazaya davet ediyordu. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019in edeb\u00ee \u00fcsl\u00fbbu kar\u015f\u0131s\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir hezey\u00e2na u\u011fruyorlard\u0131. Hatta Velid b. Mu\u011f\u00eere gibi m\u00fc\u015friklerin ileri gelenleri bunun be\u015fer kelam\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 itiraf etmek zorunda kal\u0131yorlard\u0131. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019in edeb\u00ee \u00f6zellikleri o d\u00f6nemin insanlar\u0131 taraf\u0131ndan rahat\u00e7a anla\u015f\u0131labilmedeydi. Daha sonra \u0130sl\u00e2m\u00ee fetihlerin neticesinde Arap olmayan halklar\u0131n \u0130sl\u00e2m\u00ee kabul etmesiyle beraber fasih Arap\u00e7a bozulmaya ba\u015flam\u0131\u015f, bunun neticesinde insanlar g\u00fcn ge\u00e7tik\u00e7e Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019in edeb\u00ee i\u2018c\u00e2z\u0131n\u0131 anlamakta zorluk \u00e7ekmeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131. Bu durum \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerini Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n edeb\u00ee i\u2018c\u00e2z\u0131n\u0131 ispata zorlam\u0131\u015ft\u0131r. B\u00f6ylelikle bel\u00e2gat ilminin temelleri at\u0131lmaya ba\u015flanm\u0131\u015f oluyordu<\/p>\n

Bel\u00e2gat ilmi Kur\u2019\u00e2n\u0131n tefsiri i\u00e7in gerekli olmas\u0131n\u0131n yan\u0131nda yap\u0131lan tefsirde hataya d\u00fc\u015f\u00fclmesini \u00f6nlemesi de bu ilmi daha da \u00f6nemli hale getirmektedir. \u015e\u00e2yet Bel\u00e2gat kaideleri dikkate al\u0131nmaz, \u00e2yetlerdeki mec\u00e2z, te\u015fbih, kin\u00e2ye vb. unsurlardan y\u00fcz \u00e7evrilirse b\u00f6yle bir tefsirin hatadan beri olmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olamaz. Mesela \u201cy\u00fcz\u00fcn\u00fc Mesc\u00eed-i Haram taraf\u0131na \u00e7evir\u201d( Bakara, 149) \u00e2yetinde ge\u00e7en \u201dvecheke\u201d<\/strong> kelimesinin mec\u00e2z yoluyla t\u00fcm bedeni \u00e7evirmenin kastedildi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeyip hakiki anlamda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse ve \u00e2yetin indi\u011fi an g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurulursa; Hz. Peygamberin, bedenini Mesc\u00eed-i Aks\u00e2\u2019ya y\u00fcz\u00fcn\u00fc de Mesc\u00eed-i Harama d\u00f6nd\u00fcrmesi gerekirdi ki bunun imk\u00e2ns\u0131z oldu\u011fu a\u015fik\u00e2rd\u0131r.<\/p>\n

Yine Hz. Peygamberin \u201c Utanmazsan diledi\u011fini yap\u201d<\/strong> s\u00f6z\u00fc, tehdit \u00fcsl\u00fbbu g\u00f6z ard\u0131 edilirse, ki\u015finin her istedi\u011fini yapmas\u0131n\u0131n m\u00fcb\u00e2h oldu\u011fu anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131kar\u0131r ki Hz. Peygamberin b\u00f6yle bir \u015feyi emretmeyece\u011fi a\u015fik\u00e2rd\u0131r. Buna benzer \u00f6rnekler tezimizde yeterince yer almakta oldu\u011fundan, burada konunun \u00f6nemine bin\u00e2en sadece bu iki \u00f6rnekle iktifa ettik.<\/p>\n

Sonu\u00e7 olarak bel\u00e2gat ilmi hem Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019in hem de Hadis-i \u015feriflerin do\u011fru anla\u015f\u0131lmas\u0131 i\u00e7in \u00e7ok \u00f6nemlidir. Nitekim bir\u00e7ok itik\u00e2d\u00ee ve f\u0131kh\u00ee h\u00fck\u00fcm de Bel\u00e2gat ilmi sayesinde istinbat edilmektedir.<\/p>\n

Bel\u00e2gat ile ilgili bu k\u0131sa a\u00e7\u0131klamalardan sonra \u015fimdi de bel\u00e2gat ilmi\u2019nin \u00fc\u00e7 ana \u015fubesi olan \u201cBey\u00e2n\u201d, \u201cMe\u2018\u00e2n\u00ee\u201d ve \u201cBed\u00ee\u2018\u201d\u2019 hakk\u0131nda k\u0131sa bilgiler verece\u011fiz.<\/p>\n

BEY\u00c2N<\/strong><\/p>\n

Bey\u00e2n s\u00f6zl\u00fckte \u201cortaya \u00e7\u0131kmak, a\u00e7\u0131k se\u00e7ik olmak; a\u00e7\u0131klamak, anla\u015f\u0131l\u0131r hale getirmek\u201d gibi m\u00e2n\u00e2lara gelir.Bey\u00e2n kelimesi Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019in \u00fc\u00e7 \u00e2yetinde ge\u00e7mekte olup buralarda \u201cil\u00e2n etme\u201d (\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 138), \u201ca\u00e7\u0131klama\u201d (el-K\u0131y\u00e2me, 19) ve \u201cifade etme\u201d (er-Rahm\u00e2n, 4) anlamlar\u0131nda sahiptir; Buh\u00e2r\u00ee, \u201cNik\u00e2h\u201d, 47, \u201cT\u0131b\u201d, 51) hadisinde ise \u201cs\u00f6z ve ifade\u201d m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelmektedir. Edebiyat terimi olarak bey\u00e2n, m\u00e2n\u00e2y\u0131 ifadede lafz\u0131 a\u00e7\u0131kl\u0131\u011fa kavu\u015fturmak i\u00e7in gereken melekeyi kazand\u0131ran, duygu ve d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de\u011fi\u015fik yollarla ifade etme usul ve kaidelerini inceleyen ilim.<\/p>\n

Bir dilde anlat\u0131lmak istenen m\u00e2n\u00e2y\u0131 birbirinden farkl\u0131 a\u00e7\u0131kl\u0131k ve nitelikte ifade eden laf\u0131zlar vard\u0131r. Mesel\u00e2 bir kimsenin cesur oldu\u011fu, \u201co cesurdur\u201d, \u201co cesarette aslan gibidir\u201d, \u201co aslan gibidir\u201d, \u201co asland\u0131r\u201d s\u00f6zleriyle anlat\u0131labilir. Birincisi di\u011ferlerinden daha a\u00e7\u0131k ve herkesin kolayca anlayabilece\u011fi bir ifade \u015fekli olmakla beraber hepsinin en zay\u0131f\u0131d\u0131r. Sonuncusu ise hepsinden kuvvetli, ancak di\u011ferlerine g\u00f6re a\u00e7\u0131kl\u0131k derecesi en az olan\u0131d\u0131r . Bu ilmin konu ba\u015fl\u0131lar\u0131 \u015fu \u015fekilde s\u0131ralanmaktad\u0131r: 1) Te\u015fb\u00eeh, 2) Mec\u00e2z, 3) \u0130sti\u2018are, 4) Kin\u00e2ye.<\/p>\n

ME\u2018\u00c2N\u00ce<\/strong><\/p>\n

Me\u2018\u00e2n\u00ee \u00a0kelimesi, \u201cm\u00e2\u2018n\u00e2\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. M\u00e2n\u00e2 lugatta \u201cmaks\u00fcd\u201d yani \u201ckast edilen \u015fey\u201d demektir.<\/p>\n

Bu ilim muktez\u00e2-y\u0131 h\u00e2l\u2019e(duruma ve yerine) g\u00f6re s\u00f6ylenen Arap\u00e7a s\u00f6zlerin durumu, kendisi vas\u0131tas\u0131yla bilinen bir ilimdir. Durumun de\u011fi\u015fmesiyle s\u00f6z\u00fcn \u015fekilleri de de\u011fi\u015fir. Bu ilmin konu ba\u015fl\u0131klar\u0131 \u015fu \u015fekilde s\u0131ralamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr: 1) Haber C\u00fcmlesi, 2) \u0130n\u015f\u00e2 C\u00fcmlesi: a) Emir, b) Nehiy, c) \u0130stifh\u00e2m, d) Temenni, e) N\u00eed\u00e2, f) Kasr, g) Vasi ve Fasl, h) \u00eec\u00e2z, \u0130tn\u00e2b ve M\u00fcs\u00e2v\u00e2t, k) Takdim ve Te\u2019h\u00eer, 1) Zikir ve Hazif.<\/p>\n

BED\u00ce\u2018<\/strong><\/p>\n

Bed\u00ee\u2018 kelimesinin s\u00f6zl\u00fck anlam\u0131 \u201c\u00f6rneksiz ve modelsiz olarak bir \u015fey icat eden, \u00f6rne\u011fi ve modeli olmadan yarat\u0131lm\u0131\u015f olan\u201d demektir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem\u2019de, \u201cO g\u00f6klerin ve yerin e\u015fsiz yarat\u0131c\u0131s\u0131d\u0131r\u201d (el-Bakara,117) <\/strong>me\u00e2lindeki \u00e2yette yer alan bed\u00ee\u2018 bu m\u00e2nay\u0131 ifade etmektedir. Bir edebiyat terimi olarak bed\u00ee\u2018, edeb\u00ee sanatlarla \u00f6r\u00fcl\u00fc ifadenin laf\u0131z bak\u0131m\u0131ndan kusursuz, m\u00e2na bak\u0131m\u0131ndan m\u00e2kul ve ayn\u0131 zamanda bir \u00e2henge sahip olmas\u0131n\u0131n usul ve kaidelerini inceleyen ilim demektir. Veya kel\u00e2m\u0131n laf\u0131z ve m\u00e2n\u00e2lar\u0131n\u0131n g\u00fczelle\u015ftirme yollar\u0131na ait bilgileri inceleyen bir ilimdir. Bu s\u00fcsleme tarzlar\u0131n\u0131n bir k\u0131sm\u0131, m\u00e2n\u00e2 ile ilgili olup bunlara; \u201cm\u00e2nevi g\u00fczelle\u015ftirici san\u2019atlar” <\/strong>denilir. Bir k\u0131sm\u0131 da laf\u0131zla ilgili s\u00fcsleme san\u2019atlar\u0131d\u0131r. Bunlara da; \u201clafza ait s<\/strong>\u00fcsleyici san <\/strong>\u2019atlar<\/strong>\u2019\u2019<\/strong> denilir.<\/p>\n

M\u00e2nevi g\u00fczelle\u015ftirici sanatlar\u0131n ba\u015fl\u0131calar\u0131 \u015funlard\u0131r: 1) Tevriye, 2) T\u0131b\u00e2k, 3) Muk\u00e2bele, 4) M\u00fcr\u00e2\u2019\u00e2t\u00fc\u2019n- Naz\u00eer, 5) \u0130stihdam, 6) Cem, Tefr\u00eek ve Taks\u00eem, 7) H\u00fcsn\u00fc\u2019t- Ta\u2019l\u00eel, 8) \u0130\u2019til\u00e2f.<\/p>\n

Lafza ait s\u00fcsleyici sanatlar \u015funlard\u0131r: 1) Cin\u00e2s, 2) \u0130ktib\u00e2s, 3) \u2018Akd, 4) Tazm\u00een, 5) Seci\u2018, 6) Redd\u00fc\u2019l-\u2018Ac\u00fcz \u2018Ala\u2019s- Sadr.<\/p>\n

Bel\u00e2gat ilmine ait say\u0131lan bu maddelerden konumuzla alakas\u0131 bulunan terimler, tezimizin d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde yeri geldi\u011fince tan\u0131m\u0131 ayr\u0131ca yap\u0131lacakt\u0131r. Bizler Hz. Peygamberin s\u00f6zlerindeki bel\u00e2gat \u00f6zelliklerini ele alaca\u011f\u0131m\u0131zdan, Hz. Peygamberin edebi y\u00f6n\u00fc hakk\u0131nda k\u0131sa bir a\u00e7\u0131klaman\u0131n yap\u0131lmas\u0131n\u0131n da faydal\u0131 olaca\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmekteyiz. Bu vesile ile bu b\u00f6l\u00fcmde Hz. Peygamberin fes\u00e2hati, bel\u00e2gati, bel\u00e2gatine etki eden unsurlar ve edebi uslubuna k\u0131saca de\u011finilip baz\u0131 \u00f6rnekler verilecektir.<\/p>\n

\n
1. PEYGAMBER\u0130N FESAH\u00c2T VE BEL\u00c2GAT\u0130<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n

   Tarih boyunca insanlar\u0131 etkileyen bir\u00e7ok edip ve hatip gelip ge\u00e7mi\u015ftir. \u0130nsano\u011flu f\u0131trat\u0131 gere\u011fi daima kendisinden bilgili olan ve s\u00f6z\u00fc etkili kullanan ediplere itibar etmi\u015flerdir. \u0130nsanl\u0131k semas\u0131n\u0131n y\u0131ld\u0131zlar\u0131 olan Peygamberlere de davetin etkili olabilmesi i\u00e7in Allah taraf\u0131ndan \u00fcst\u00fcn hitabet \u00f6zellikleri verilmi\u015ftir. Nitekim Hz. Musa\u2019n\u0131n (a.s) \u201cRabbim! G\u00f6\u011fs\u00fcm\u00fc geni\u015flet, i\u015fimi kolayla\u015ft\u0131r, dilimdeki d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc \u00e7\u00f6z ki s\u00f6z\u00fcm\u00fc iyi anlas\u0131nlar\u201d( 4Taha, 25-27) <\/strong>\u015feklinde yapt\u0131\u011f\u0131 dua ve \u201cEy Musa! \u0130stedi\u011fin sana verilmi\u015ftir\u201d(Taha, 36)<\/strong> \u015feklinde Allah taraf\u0131ndan bu talebinin kabul edilmi\u015f olmas\u0131 s\u00f6z\u00fcn tebli\u011f ve ileti\u015fimdeki yeri a\u00e7\u0131s\u0131ndan anlaml\u0131d\u0131r. Allah (c.c.), b\u00fct\u00fcn peygamberlerine, kendi hak davalar\u0131n\u0131 te\u2019yid edici mucizeler vermi\u015ftir. Bu mucizeler, umumiyetle, s\u00f6z konusu peygamberin kendi devrinde reva\u00e7ta bulunan bir konuda idi. Sihirbazlar\u0131n en reva\u00e7ta oldu\u011fu devirde, Hz. Musa’n\u0131n asas\u0131, t\u0131bb\u0131n \u00fcst\u00fcn oldu\u011fu bir zamanda, Hz. \u0130sa’n\u0131n t\u0131bbi mucizeleri gibi Hz. Peygamberimizin (s.a.s) devrinde de, edebiyat ve bela\u011fat, cahiliye Araplar\u0131nda en parlak devrini ya\u015famaktayd\u0131. Bu sebeple de, Hz. Peygamber (s.a.s)’in en b\u00fcy\u00fck mu’cizesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eemdir. O’nun bu mucizesi, hem akla hitab edici, hem de, k\u0131y\u00e2mete kadar b\u00e2kidir.<\/p>\n

   Hz. Peygamber, ne bir edip ne de \u015f\u00e2irdir. Onun \u015f\u00e2ir olmad\u0131\u011f\u0131 ve g\u00f6revi gere\u011fi \u015fairli\u011fin ona yak\u0131\u015fmayaca\u011f\u0131 Kur\u2019\u00e2n\u2019da a\u00e7\u0131k\u00e7a belirtilmi\u015ftir(Yasin: 69). Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131n indi\u011fi Arap toplumunun, edeb\u00ee y\u00f6nden ileri d\u00fczeyde olmas\u0131ndan dolay\u0131 Allah, Hz. Peygamber\u2019e onlar\u0131 ikn\u00e2 edecek ileri seviyede dil yetene\u011fi vermi\u015ftir. Ayr\u0131ca bu toplumda do\u011fup b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcnden, onlar\u0131n dil ve edeb\u00ee kabiliyetlerini hem f\u0131tr\u00ee hem de aralar\u0131nda yeti\u015ferek alm\u0131\u015ft\u0131r. O d\u00f6nemde Kurey\u015f kabilesi, Araplar\u2019\u0131n dil y\u00f6n\u00fcnden en fasihi idi. Hz. Ali\u2019nin, Hz. Peygamber\u2019in Ben\u00ee Nehd kabilesi el\u00e7ilerine hitap ederken, \u201csizinle ayn\u0131 soydan oldu\u011fumuz halde konu\u015fmalar\u0131n\u0131z\u0131n baz\u0131s\u0131n\u0131 anlayam\u0131yoruz\u201d demesi \u00fczerine, Hz. Peygamber:\u201cBeni Rabbim yeti\u015ftirdi ve beni \u00e7ok iyi e\u011fitti\u201d<\/strong> demek suretiyle \u00f6zel e\u011fitimden ge\u00e7ti\u011fini belirtmi\u015ftir. Yine Hz. Peygamber,\u201cBana az laf\u0131zla \u00e7ok anlam ifade etme kabiliyeti verildi\u201d<\/strong> s\u00f6z\u00fcyle ilham yoluyla bir e\u011fitim ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015ftir.<\/p>\n

   Hz. Peygamberin edeb\u00ee y\u00f6n\u00fcn\u00fcn bir\u00e7ok \u00f6zelli\u011fi bulunmaktad\u0131r. Bizler burada Hz. Peygamberin edeb\u00ee \u00fcsl\u00fbbunu ve buna etki eden amilleri alt ba\u015fl\u0131klar halinde k\u0131saca zikretmeye \u00e7al\u0131\u015faca\u011f\u0131z.<\/p>\n

   FES\u00c2HAT\u0130<\/strong><\/p>\n

   Fes\u00e2hat s\u00f6z\u00fcn a\u00e7\u0131k ve kusursuz olmas\u0131 demektir. Hem s\u00f6ze hem de s\u00f6yleyene ait bir vas\u0131f olan bu terim; Bel\u00e2gat, bir ilim olarak te\u015fekk\u00fcl etmeden evvel \u201cg\u00fczel ve etkili s\u00f6z\u201d anlam\u0131nda bey\u00e2n, ber\u00e2\u2019at ve bel\u00e2gat terimleriyle e\u015fanlaml\u0131 olarak kullan\u0131l\u0131yordu.<\/p>\n

   Dilde fes\u00e2hat\u2019\u0131n, s\u00f6zde kullan\u0131lan her kelimenin telaffuzunun kolay olup, dile a\u011f\u0131r ve zor gelmemesi (ten\u00e2fir-i hur\u00fbf), kelime t\u00fcretme kurallar\u0131na ayk\u0131r\u0131 olmamas\u0131 (k\u0131y\u00e2sa ayk\u0131r\u0131l\u0131k) ve az kullan\u0131lan kelimelerden te\u015fekk\u00fcl etmemesi unsurlar\u0131 ile yine c\u00fcmlede kullan\u0131lan b\u00fct\u00fcn kelimelerin dile a\u011f\u0131r gelmemesi, c\u00fcmle bilgisine (nahiv) uygun olmayan ifade kullan\u0131lmamas\u0131, laf\u0131z ve anlamda kar\u0131\u015f\u0131kl\u0131k ve zorluk \u00e7ekilmemesi ile \u00e7ok tekrar gibi \u00f6zelliklerin oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse , fesahat kusurlar\u0131 o d\u00f6nemin me\u015fhur \u015fairlerinin \u015fiirlerinde de bile g\u00f6r\u00fclmektedir. Ama Hz. Peygamber\u2019in s\u00f6zlerinde fesahat kusurlar\u0131na rastlamak zordur .<\/p>\n

   Hz. Peygamber Kurey\u015f kabilesine mensuptu. O g\u00fcnk\u00fc Arap toplumu i\u00e7erisinde en fasih leh\u00e7e Kurey\u015f leh\u00e7esiydi. Nitekim her y\u00f6n\u00fcyle mu\u2018ciz olan Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem de Kurey\u015f leh\u00e7esi ile indirilmi\u015fti. Kurey\u015f kabilesi o g\u00fcnk\u00fc Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n ticaret merkezi olan Mekke\u2019de bulunuyorlard\u0131. Arabistan\u2019\u0131n d\u00f6rt bir taraf\u0131ndan Mekke\u2019ye ticaret kervanlar\u0131 gelmekteydi. Bu vesile ile di\u011fer leh\u00e7elere de muttali olmu\u015f oluyorlard\u0131. Di\u011fer bir husus da Kurey\u015f kabilesi ticaret maksad\u0131yla yaz\u0131n \u015eam\u2019a k\u0131\u015f\u0131n Yemen\u2019e sefer d\u00fczenliyorlard\u0131(Kurey\u015f, 2). B\u00f6ylelikle en uzak leh\u00e7eler hakk\u0131nda da bilgi sahibi oluyorlard\u0131.<\/p>\n

   Hz. Peygamber (s.a.s)\u2019in hayat\u0131na bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda Arap kabilelerinin en fasih, en temiz ve en g\u00fczel kabileleri aras\u0131nda hayat s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc g\u00f6rmekteyiz. Ben\u00ee H\u00e2\u015fim de do\u011fmu\u015ftu, day\u0131lar\u0131 Ben\u00ee Z\u00fchre\u2019den idi, Sa\u2019d b. Bekr\u2019de s\u00fct emmi\u015fti, Kurey\u015f i\u00e7inde b\u00fcy\u00fcm\u00fc\u015ft\u00fc, Ben\u00ee Esed\u2019den evlenmi\u015fti ve Ben\u00ee \u2018Amr\u2019a (Evs ve Hazrec) hicret etmi\u015fti. Bunlardan sadece Kurey\u015f ve Ben\u00ee S\u2018ad kabileleri dahi fasih bir dil sahibi olmaya yetecek nitelikteydi. Bu y\u00fczden \u201cBen Araplar\u0131n en fasihiyim, zira Kurey\u015f kabilesine mensubum ve Sa\u2018d b. Bekr o\u011fullar\u0131 i\u00e7erisinde b\u00fcy\u00fcd\u00fcm\u201d<\/strong><\/p>\n

   Hz. Peygamber bu s\u00f6z\u00fc b\u00fct\u00fcn Araplara hitaben s\u00f6ylemi\u015ftir. Risaletle g\u00f6revlendirildi\u011fi d\u00f6nemde fes\u00e2hat onlar\u0131n \u00e7ar\u015f\u0131 ve pazarlar\u0131nda en fazla ra\u011fbet g\u00f6ren bir mal, bey\u00e2n ise amellerinin efendisidir. Adeta o d\u00f6nemde s\u00f6z k\u0131l\u0131\u00e7tan daha keskin ve m\u0131zraktan daha tesirliydi. Buna ra\u011fmen muhalifleri O\u2019nu reddedememi\u015f, tenkit edecek bir s\u00f6z\u00fcn\u00fc bulamam\u0131\u015f ve t\u00f6hmet alt\u0131nda b\u0131rakacak bir ifadesine rastlayamam\u0131\u015flard\u0131r. E\u011fer i\u00e7lerinde daha fasih biri olsayd\u0131 onu al\u0131p kar\u015f\u0131s\u0131na \u00e7\u0131kacak ve mu\u2018araza edeceklerdi. Sonra davetine kars\u0131 \u00e7\u0131kmak ve onu iptal etmek i\u00e7in onu vesile edineceklerdi. Fakat onlar Allah Ras\u00fbl\u00fc\u2019nde sadece m\u00fckemmel bir fes\u00e2hat g\u00f6rm\u00fc\u015flerdi. Allah O\u2019na ilhamlara a\u00e7\u0131k \u00f6yle bir vicdan ve g\u00fc\u00e7l\u00fc bir dil vermi\u015ftir ki arzu etti\u011fi m\u00e2n\u00e2y\u0131 kolayl\u0131kla ifade edebilmekte ve g\u00f6nl\u00fcn\u00fcn ilhamlar\u0131n\u0131 muhataplar\u0131na rahat\u00e7a aktarabilmektedir. O\u2019nun s\u00f6zlerinde ho\u015fa gitmeyen bir anlam yoktur, dilinden kusurlu bir kelime \u00e7\u0131kmam\u0131\u015ft\u0131r, konu\u015famad\u0131\u011f\u0131 bir leh\u00e7e, ifade edemedi\u011fi bir m\u00e2n\u00e2 olmam\u0131\u015ft\u0131r. O, fasih oldu\u011fu kabul edilen insanlar\u0131n dahi d\u00fc\u015ft\u00fckleri ib\u00e2re zay\u0131fl\u0131\u011f\u0131, s\u00f6z\u00fcn zor anla\u015f\u0131lmas\u0131, anlam kapal\u0131l\u0131\u011f\u0131, s\u00f6yleyi\u015f g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi hata ve kusurlardan uzakt\u0131r. E\u011fer O\u2019ndan fes\u00e2hat ad\u0131na bir kusur sad\u0131r olsayd\u0131 muhalifleri onu allay\u0131p pullay\u0131p meclislerinde bahis mevzu yapacak, O\u2019nu k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015facak ve bu ay\u0131b\u0131n\u0131 her tarafa yaymaya \u00e7al\u0131\u015facaklard\u0131. Hatta bunu bahane edip Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 reddetme yoluna dahi gideceklerdi. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah Ras\u00fbl\u00fc\u2019n\u00fcn muhatab\u0131 olan toplum fasih bir toplumdu ve ancak kendilerinden fes\u00e2hat\u00e7a ve bel\u00e2gat\u00e7a daha \u00fcst\u00fcn birine kulak verirlerdi. \u00d6zellikle bu husus \u0130sl\u00e2m davetinin ilk zamanlar\u0131nda daha bir \u00f6nem arz etmekteydi. Fakat tarih bizlere, bu konuda Allah Ras\u00fbl\u00fc\u2019n\u00fcn fes\u00e2hatine g\u00f6lge d\u00fc\u015f\u00fcrecek en k\u00fc\u00e7\u00fck bir itiraz\u0131n dahi vaki olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 nakletmektedir. Aksine O, \u201cBen peygamberim bunda yalan yok! Ben Abdulmuttalib\u2019in o\u011fluyum! Ben Araplar i\u00e7inde bey\u00e2n\u0131 en fasih olan\u0131m! Ben Kurey\u015f\u2019in i\u00e7inde do\u011fdum ve Ben\u00ee Sa\u2018d b. Bekr i\u00e7inde b\u00fcy\u00fcd\u00fcm. Bana lahn (hatal\u0131 konu\u015fma) nereden\/ nas\u0131l bula\u015facak!\u201d<\/strong> diyerek kendisinin her t\u00fcrl\u00fc hatal\u0131 konu\u015fmadan, fes\u00e2hat ve bey\u00e2n ay\u0131plar\u0131ndan uzak oldu\u011funu ifade etmi\u015ftir.<\/p>\n

   Mahluk\u00e2t\u0131n en fasihi hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Hz. Muhammed (s.a.s) idi .Muhataplar\u0131 onun bu fes\u00e2hati ve etkili bey\u00e2n\u0131 kars\u0131s\u0131nda hayranl\u0131klar\u0131n\u0131 gizleyemiyor ve bunu her f\u0131rsatta dile getiriyorlard\u0131. Onun konu\u015fmas\u0131n\u0131 dinleyen ashaptan biri \u201cEy Allah\u2019\u0131n Ras\u00fbl\u00fc ne kadar fasihsin! Meram\u0131n\u0131 senden daha g\u00fczel ifade eden birini g\u00f6rmedik\u201d dedi\u011finde Allah Ras\u00fbl\u00fc \u201cBu benim hakk\u0131md\u0131r zira Kur\u2019\u00e2n bana apa\u00e7\u0131k bir Arap\u00e7a ile indirilmi\u015ftir\u201d <\/strong>buyurmu\u015ftur .<\/p>\n

   FES\u00c2HAT VE BEL\u00c2GAT\u0130NE ETK\u0130 EDEN UNSURLAR<\/strong><\/p>\n

   Hz. Peygamberin bu kadar y\u00fcce edeb\u00ee bir g\u00fcce sahip olmas\u0131n\u0131n elbette ki bir tak\u0131m sebepleri vard\u0131r. \u015eimdi bunlar\u0131 alt ba\u015fl\u0131klar halinde k\u0131saca s\u0131ralayal\u0131m.<\/p>\n

   Allah\u0131n Hibesi<\/strong><\/p>\n

   Hz. Peygamber (s.a.v) mektep-medrese g\u00f6rmemi\u015f \u00fcmm\u00ee bir insand\u0131. Allah Ras\u00fcl\u00fc\u2019nde bulunan dil melekesi ancak; e\u011fitim \u00f6\u011fretimle, b\u00fct\u00fcn arap kabilelerini gezip dola\u015farak aralar\u0131nda ya\u015famas\u0131yla, riv\u00e2yetleri ezberlemesi vs. ile m\u00fcmk\u00fcn olabilirdi. Ancak biz biliyoruz ki Allah Ras\u00fbl\u00fc b\u00f6yle bir faaliyette bulunmam\u0131\u015ft\u0131. E\u011fer b\u00f6yle olmu\u015f olsayd\u0131 mu\u2018ar\u0131zlar\u0131 bununla Hz. Peygamberin ris\u00e2letini tart\u0131\u015fmal\u0131 hale getireceklerdi. Hz. Peygamber (s.a.s)\u2019den s\u00fcd\u00fbr eden s\u00f6zler, ilahi bir l\u00fctfl\u0131n tecellisinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildi (er-Raf\u0131\u2019\u00ee, 2005: 195).<\/p>\n

   Yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131n Temizli\u011fi<\/strong><\/p>\n

   Arap leh\u00e7elerinin en fasihi Kurey\u015f leh\u00e7esidir. Hz. Peygamber Kurey\u015f kabilesinde yeti\u015fti\u011fi i\u00e7in bu leh\u00e7eyi \u00e7ok iyi biliyordu. Hatta bel\u00e2gat sahas\u0131nda, Kurey\u015f halk\u0131ndan daha ileri bir seviyedeydi. Zira O\u2019nun f\u0131trat\u0131 temiz, hisleri isabetli, g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc sa\u011flam, i\u015fleri do\u011fru idi. Bunun i\u00e7inde hem dilinde edep hem de ahlak\u0131nda edep vard\u0131. G\u00fczel konu\u015furdu. Konu\u015fmas\u0131 emsalsiz idi. Zira Allah O\u2019nu, hem vahyi almak hem de tebli\u011f etmekle vazifelendirmi\u015fti.<\/p>\n

   Fes\u00e2hat ve Bel\u00e2gata Sahip Olan Bir \u00c7evrede B\u00fcy\u00fcm\u00fc\u015f Olmas\u0131<\/strong><\/p>\n

   Kur\u2019\u00e2n\u2019in indi\u011fi Arap toplumunun, edeb\u00ee y\u00f6nden ileri d\u00fczeyde olmas\u0131ndan dolay\u0131 Allah, Hz. Peygamber (s.a.s)\u2019e ileri seviyede dil yetene\u011fi vermi\u015ftir. Ayr\u0131ca bu toplumda do\u011fup b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcnden, onlar\u0131n dil ve edeb\u00ee kabiliyetlerini hem f\u0131tr\u00ee hem de aralar\u0131nda ya\u015fayarak alm\u0131\u015ft\u0131r<\/p>\n

   Hz Peygamber Ben\u00ee H\u00e2\u015fim de do\u011fmu\u015ftu, day\u0131lar\u0131 Ben\u00ee Z\u00fchre\u2019den idi, Sa\u2018d b. Bekr\u2019de s\u00fct emmi\u015fti, Kurey\u015f i\u00e7inde b\u00fcy\u00fcm\u00fc\u015ft\u00fc, Ben\u00ee Esed\u2019den evlenmi\u015fti ve Ben\u00ee \u2018Amr\u2019a (Evs ve Hazrec) hicret etmi\u015fti. Bunlardan sadece Kurey\u015f ve Beni S\u2018ad kabileleri dahi fasih bir dil sahibi \u201cBen Araplar\u0131n en fasihiyim, zira Kurey\u015f kabilesine mensubum ve Sa\u2018d b. Bekr o\u011fullar\u0131 i\u00e7erisinde b\u00fcy\u00fcd\u00fcm\u201d<\/strong> buyurmu\u015ftu. Ayr\u0131ca Hz.Peygamber t\u00fcccar bir ailenin ferdi idi ve iki defa \u015eam\u2019a sey\u00e2hat etmi\u015fti.<\/p>\n

   \n
   1. PEYGAMBER\u0130N EDEB\u00ce \u00dcSL\u00dbBU<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n

      \u0130nsano\u011flu en \u00e7ok muhta\u00e7 oldu\u011fu ileti\u015fim gereksinimini a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 olarak konu\u015fma yetene\u011fi ile ger\u00e7ekle\u015ftirmektedir. Gerek g\u00fcnl\u00fck ileti\u015fim ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131n kar\u015f\u0131lanmas\u0131 i\u00e7in b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n ve meslekleri konu\u015fmaya dayal\u0131 olan kimselerin etkili ve verimli konu\u015fma metotlar\u0131n\u0131 bilmeye daha fazla ihtiya\u00e7lar\u0131 vard\u0131r. Bu konuda da en m\u00fckemmel model Hz. Peygamberdir.<\/p>\n

      Hz. Peygamberin konu\u015fma \u00fcsl\u00fbplar\u0131 hakk\u0131nda Arap edebiyat\u0131n\u0131n \u00f6nde gelen imamlar\u0131ndan el-Cah\u0131z (\u00f6.\/ 868) \u015funlar\u0131 s\u00f6ylemektedir: \u201cOnun kelimeleri az ama m\u00e2n\u00e2s\u0131 \u00e7oktu, yapmac\u0131k tav\u0131rlardan ve tekell\u00fcften uzakt\u0131… Uzun konu\u015fulmas\u0131 gereken yerde s\u00f6z\u00fc uzatm\u0131\u015f, k\u0131sa tutulmas\u0131 gereken yerlerde de s\u00f6z\u00fc k\u0131saltm\u0131\u015ft\u0131r. Kula\u011fa ho\u015f gelmeyen garip kelimelerden uzak durmu\u015f, \u00e7ar\u015f\u0131-pazar dilinden y\u00fcz \u00e7evirmi\u015ftir. O, ancak bir hikmet miras\u0131ndan konu\u015fmu\u015f, ismetle ku\u015fat\u0131lm\u0131\u015f, \u0130l\u00e2h\u00ee te\u2019yidle g\u00fc\u00e7lendirilmi\u015f ve tevf\u00eek- i \u0130l\u00e2h\u00ee ile kolayla\u015ft\u0131r\u0131lm\u0131\u015f s\u00f6zler s\u00f6ylemi\u015ftir. Bunlar Allah\u2019\u0131n sevgisine mazhar olmu\u015f ve kabul ile ku\u015fat\u0131lm\u0131\u015f s\u00f6zlerdir. Allah O\u2019nun s\u00f6zlerine mehabet ile tatl\u0131l\u0131\u011f\u0131, g\u00fczel ifade ile kelime azl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bir arada vermi\u015ftir. O, s\u00f6zlerini tekrar etmeye ihtiya\u00e7 duymad\u0131\u011f\u0131 gibi dinleyenler de tekrara ihtiya\u00e7 hissetmezdi. O\u2019nun s\u00f6zlerinde eksik kelime yoktur, konu\u015furken asla hata etmemi\u015ftir. Hi\u00e7bir delil ve hi\u00e7bir has\u0131m O\u2019na kar\u015f\u0131 duramam\u0131\u015f, hi\u00e7bir hatip de onu susturamam\u0131\u015ft\u0131r… Sonra insanlar ondan daha faydal\u0131, laf\u0131z y\u00f6n\u00fcyle daha do\u011fru, vezin bak\u0131m\u0131ndan daha d\u00fczg\u00fcn, \u00fcsl\u00fbp itibariyle daha g\u00fczel, istek bak\u0131m\u0131ndan daha \u015ferefli, etki y\u00f6n\u00fcyle daha g\u00fc\u00e7l\u00fc, mahre\u00e7 bak\u0131m\u0131ndan daha kolay, m\u00e2n\u00e2 itibariyle daha fasih, anlam bak\u0131m\u0131ndan daha a\u00e7\u0131k bir s\u00f6z i\u015fitmemi\u015flerdir.\u201d .<\/p>\n

      Dil, edebiyat ve bel\u00e2gat \u00e2limi \u00fcnl\u00fc m\u00fcfessir ez-Zemahser\u00ee (\u00f6. \/1144) ise \u015funlar\u0131 ifade eder: \u201c… sonra bu Arap dilini sanki kudreti y\u00fcce olan Allah \u00e7alkalam\u0131\u015f ve \u00f6z\u00fcn\u00fc Muhammed (s.a.v)\u2019in diline yerle\u015ftirmi\u015ftir. O\u2019nun kar\u015f\u0131s\u0131nda duran hi\u00e7bir hatip yoktur ki ayaklar\u0131n\u0131n ba\u011f\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fclm\u00fc\u015f olarak geriye d\u00f6nmesin. O\u2019nun gibi olmaya, O\u2019na yakla\u015fmaya \u00e7al\u0131\u015fan hi\u00e7bir g\u00fcr sesli kimse yoktur ki eli bo\u015f d\u00f6nmesin. O\u2019nun konu\u015fmas\u0131na k\u0131yas edilen hi\u00e7bir kel\u00e2m yoktur ki m\u00fckemmel asil bir at\u0131n beygire nispeti gibi olmas\u0131n ve O\u2019ndan, di\u011fer insanlar\u0131n s\u00f6zlerine benzer sad\u0131r olan hi\u00e7bir kel\u00e2m yoktur ki karanl\u0131\u011f\u0131 delen parlak \u0131\u015f\u0131k gibi olmas\u0131n.<\/p>\n

      O \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: Bana cev\u00e2miu\u2019l-kelim verilmi\u015ftir. Ben Araplar\u0131n en fasihiyim zira Ben Kurey\u015f\u2019tenim ve Ben\u00ee Sa\u2018d b. Bekr\u2019de s\u00fct emdim Hz. Muhammed (s.a.v) s\u00f6z\u00fcn nas\u0131l bir de\u011fere ve nas\u0131l bir g\u00fcce sahip oldu\u011funu biliyordu. Fasih ve beli\u011f c\u00fcmlelerin insanlar \u00fczerindeki etkisini, \u201c Bey\u00e2n\u0131n baz\u0131s\u0131 vard\u0131r ki sihir gibi (etkili)dir.\u201d buyurarak vurgulam\u0131\u015ft\u0131r. S\u00f6z\u00fcn bu etkisini art\u0131rmak ve g\u00fczel bir \u015fekilde bey\u00e2n etmek i\u00e7in Allah Ras\u00fbl\u00fc (s.a.v) s\u00f6zlerinde edeb\u00ee sanatlar\u0131n edebiyat\u00e7\u0131lar\u0131 hayran b\u0131rakacak kadar yerli yerinde ve \u00e7ok g\u00fczel bir bi\u00e7imde kulland\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir.<\/p>\n

      Ayr\u0131ca az s\u00f6zle \u00e7ok \u015fey anlatt\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in O’nun (s.a.v) hadislerinde Cevamiu’l-Kelim (k\u0131sa ve \u00f6z ifade) \u00f6zelli\u011fi belirgin bir bi\u00e7imde g\u00f6r\u00fclmektedir. Zira bir hadisinde Hz. Peygamber, \u201cBana \u00f6zl\u00fc ve son derece veciz s\u00f6zler s\u00f6yleme melekesi verildi\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Ta\u2018b\u00eer: 11, 22; Cihad: 122; \u00ce\u2019tisam: 1; M\u00fcslim, E\u015fribe: 71)buyurmu\u015ftur. \u0130\u015fte Allah Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s) s\u00f6zlerindeki bu anlam derinli\u011fini bey\u00e2n ederken<\/p>\n

      s\u00f6z sanatlar\u0131n\u0131 da ustal\u0131kla kullanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00d6rne\u011fin O (s.a.v), \u201c \u0130hsan; sanki g\u00f6r\u00fcyormu\u015fsun gibi Allah\u2019aibadet etmendir. Her ne kadar sen O\u2019 nu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, O seni g\u00f6r\u00fcyor.\u201d<\/strong> hadisinde laf\u0131zlarla anlamlar\u0131n\u0131n e\u015fit derecede olmas\u0131 yani m\u00fcsavat yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir.<\/p>\n

      Hz. Peygamber k\u0131sa, \u00f6z ve tane tane konu\u015fmay\u0131 severdi. S\u00f6zlerini ezberlemek isteyenler rahatl\u0131kla ezberleyebilirdi. S\u00f6zleri k\u0131sa olmas\u0131na kar\u015f\u0131n anlamlar\u0131 geni\u015fti. Bunun i\u00e7in \u201ccevamiu\u2019l- kelim\u201d<\/strong> s\u0131fat\u0131 ile vas\u0131fland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Mesela bir hadislerinde \u201cZarar vermek de yoktur. Zarara zararla kar\u015f\u0131l\u0131k vermek de yoktur.\u201d <\/strong>Buyurarak \u00eec\u00e2z yapt\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir.<\/p>\n

      \u201cKim de \u015f\u00fcphelilerin i\u00e7ine dalarsa haram\u0131n i\u00e7ine dalar. (Bunun hali) t\u0131pk\u0131 korulu\u011fun etraf\u0131nda s\u00fcr\u00fc otlatan \u00e7oban gibidir ki, s\u00fcr\u00fcs\u00fcn\u00fc korulukta otlat\u0131verir.\u201d<\/strong> s\u00f6z\u00fcnde te\u015fbih yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir; m\u00fckellef \u00e7obana benzetilmi\u015f, insan\u0131n nefsi meran\u0131n etraf\u0131nda otlayan hayvana benzetilmi\u015f, \u015f\u00fcpheli \u015feyler, meran\u0131n etraf\u0131na benzetilmi\u015f, haramlar meraya benzetilmi\u015ftir. Hz Peygamber\u2019in, \u0130bn \u2018Abbas\u2019a hitaben s\u00f6yledi\u011fi \u201cAllah’\u0131 g\u00f6zet ki onu kar\u015f\u0131nda bulas\u0131n\u201d <\/strong>s\u00f6z\u00fcnde Allah\u2019\u0131n yard\u0131m\u0131, muhafazas\u0131 ve ki\u015finin isteklerini yerine getirmedeki s\u00fcr\u2019ati, ki\u015finin hemen \u00f6n\u00fcnde bulunan bir h\u00e2minin durumuna benzetilerek isti\u2019are yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Yine ayn\u0131 Hadis-i \u015ferifte ge\u00e7en \u201cKalemler kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f (i\u015fleri bitmi\u015f), sahifeler kurumu\u015ftur.\u201d <\/strong>S\u00f6z\u00fcnde yaz\u0131m i\u015fi bitti\u011finden ve art\u0131k de\u011fi\u015fiklik yap\u0131lamayaca\u011f\u0131ndan dolay\u0131 sahifeler kurumu\u015ftur ifadesi kullan\u0131lm\u0131\u015f ve kin\u00e2ye yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. Peygamberin Hadis-i \u015ferifleri bu ve buna benzer ifadelerle dolu olup fes\u00e2hat ve Bel\u00e2gat \u00f6zellikleri ile doludur. Bizler tezimizde geni\u015f bir \u015fekilde ele alac\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu \u00f6zellikleri burada \u015fimdilik bunlar\u0131 zikretmekle yetindik.<\/p>\n

      Hz. Muhammed (s.a.s) s\u00f6z ustalar\u0131n\u0131 hayrette b\u0131rakan ve \u00e7evresinde hep hayranl\u0131k uyand\u0131ran m\u00fckemmel bir s\u00f6z ustas\u0131d\u0131r. Allahu Teala’n\u0131n fes\u00e2hat, bel\u00e2gat, hitabet, feraset, basiret…. saymakla bitiremeyece\u011fimiz t\u00fcrl\u00fc hikmetlerle yaratt\u0131\u011f\u0131 Ras\u00fblullah (s.a.s), Kur\u2019\u00e2n\u2019m tebli\u011f edilmesinde ve iz\u00e2h\u0131nda dilin b\u00fct\u00fcn inceliklerini kullanarak, muazzam bir \u00fcsl\u00fbpla herkesin seviyesine ve leh\u00e7esine uygun bir \u015fekilde hitap etmi\u015ftir.<\/p>\n

      Hz. Muhammed (s.a.s) b\u00f6yle g\u00fczel s\u00f6zler s\u00f6ylemesine ra\u011fmen, hayat\u0131nda hi\u00e7 \u015fiir nazmetmemi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Kur\u2019\u00e2n’da O’na (s.a.s) hitaben, \u201cBiz O\u2019na \u015fiiri \u00f6\u011fretmedik, O\u2019na da yara\u015fmaz zaten<\/strong> \u201d (Yasin,69)Buyrulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi \u015fiirde \u0130sl\u00e2m dininin ho\u015f kar\u015f\u0131lamad\u0131\u011f\u0131 yalan s\u00f6zler, iftira, ki\u015filik haklar\u0131na sald\u0131r\u0131, a\u015f\u0131r\u0131 hiciv gibi konularda s\u00f6ylenen \u015fiirleri Kur\u2019\u00e2n ho\u015f g\u00f6rmemi\u015f, Hz. Peygamber\u2019in de \u015f\u00e2ir olamayaca\u011f\u0131 vurgulanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. Peygamber de, bu t\u00fcr \u015fiirleri uygun g\u00f6rmemi\u015ftir. Ona g\u00f6re \u201cGer\u00e7e\u011fe uygun \u015fiirler iyi, ger\u00e7e\u011fe uygun olmayan, yalan s\u00f6zler ihtiva eden \u015fiir ise k\u00f6t\u00fcd\u00fcr\u201d. \u0130slam \u00f6ncesi d\u00f6nem \u015fiirinde yalan s\u00f6zl\u00fc \u015fiirler ra\u011fbet g\u00f6rm\u00fc\u015f hatta te\u015fvik edilmi\u015ftir. Muhtemelen Hz. Peygamber, bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn yanl\u0131\u015f oldu\u011funu belirtmek amac\u0131yla bu s\u00f6z\u00fc s\u00f6ylemi\u015ftir<\/p>\n

      Allah Ras\u00fbl\u00fc (s.a.v) ayn\u0131 konulardaki sorulara farkl\u0131 cevaplar ve misaller getirerek Allah’\u0131n (c.c.) dinindeki zenginli\u011fi de ortaya koymu\u015ftur. \u00dcmm\u00ee bir insan olan Hz. Muhammed (s.a.s), Allah (c.c.) taraf\u0131ndan e\u011fitildi\u011fi i\u00e7in s\u00f6zlerinde dil hatas\u0131 yoktur. Ayr\u0131ca O’nun (s.a.s) s\u00f6zlerinde m\u00fcthi\u015f bir anlam derinli\u011fi ve zenginli\u011fi vard\u0131r. Bu sebeplerden \u00f6t\u00fcr\u00fc Hadis-i \u015ferifler zam\u00e2na ve mek\u00e2na meydan okumu\u015flard\u0131r. Nice insanlar\u0131 Allah (c.c.) yoluna sevk eden bu s\u00f6zler, \u00e7ok g\u00fc\u00e7l\u00fc bir ikna kabiliyetinin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. \u0130lk bak\u0131\u015fta basit gibi g\u00f6r\u00fcnen, ama dikkatle bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda m\u00fcthi\u015f bir derinlik oldu\u011fu fark edilen bu s\u00f6zler, Allah Ras\u00fbl\u00fc’n\u00fcn ne kadar geni\u015f bir g\u00f6nle ve akla yeni ufuklar a\u00e7an bir zek\u00e2ya sahip oldu\u011funun g\u00f6stergesidir.<\/p>\n

      \u0130smail Rencber<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

      Bel\u00e2gat Dil, ilk insandan g\u00fcn\u00fcm\u00fcze kadar insanlar aras\u0131nda ileti\u015fimi sa\u011flayan en etkin ara\u00e7t\u0131r. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz dili kullanma tarz\u0131nda nicelikten \u00e7ok nitelik \u00f6n planda yer almaktad\u0131r. Yani genellikle insan\u0131n ne s\u00f6yledi\u011fi kadar nas\u0131l s\u00f6yledi\u011fi de \u00e7ok \u00f6nemlidir. Asl\u0131nda bu \u00f6zellik az \u00e7ok b\u00fct\u00fcn insanlarda bulunmaktad\u0131r. G\u00fcnl\u00fck hayatta ifadelerimizi daha a\u00e7\u0131k, anla\u015f\u0131l\u0131r ve g\u00fc\u00e7l\u00fc k\u0131lmak i\u00e7in fark\u0131na …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":3451,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,410],"tags":[1271,801,756,401,1274,103,132,1272,223,219,1273],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3450"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=3450"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3450\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":3452,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/3450\/revisions\/3452"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/3451"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=3450"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=3450"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=3450"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}