PUSULA \u0130LE KIBLE
\nD\u00fcnya tarihinin en b\u00fcy\u00fck askerlerinden biri olan Prusyal\u0131 Mare\u015fal von Moltke, denizde namaz\u0131 \u015f\u00f6yle anlat\u0131r: Baz\u0131 T\u00fcrk denizcileri, k\u00fc\u00e7\u00fck pusula ta\u015f\u0131rlar ve han\u00e7erlerinin ba\u015f\u0131na ge\u00e7irirler. Deniz \u00fczerinde buna bak\u0131p k\u0131ble tayin ediyorlard\u0131…
\nD\u00fcnya tarihinin en b\u00fcy\u00fck askerlerinden biri olan Prusyal\u0131 Mare\u015fal von Moltke (1800-1891), \u0130kinci Sultan Mahmud (saltanat\u0131 1808-1839) taraf\u0131ndan yeni T\u00fcrk ordusu i\u00e7in \u00f6\u011fretmen olarak \u00e7a\u011f\u0131r\u0131lan Avrupal\u0131 subaylardan biridir. T\u00fcrkiye\u2019de kald\u0131\u011f\u0131 4 y\u0131l i\u00e7indeki m\u00fc\u015fahedelerini, mektuplar halinde b\u00fcy\u00fck\u00e7e bir kitapta toplam\u0131\u015ft\u0131r. Bu kitaptan bir pasaj al\u0131yorum:
\n\u201c1837\u2019de Kapd\u00e2n-\u0131 Dery\u00e2 Ahmed Fevzi Pa\u015fa ile Karadeniz\u2019de, Varna a\u00e7\u0131klar\u0131nda, Nusretiyye f\u0131rkateyninde idim, 68 toplu, \u00e7ok b\u00fcy\u00fck ve \u00e7ok g\u00fczel bir harp gemisiydi. \u00c7anakl\u0131\u011fa \u00e7\u0131kan gemi imam\u0131, m\u00fcminleri ibadete \u00e7a\u011f\u0131rd\u0131. Vazifesi olmayan herkes, birinci top ambar\u0131nda topland\u0131. 40×100 ayak geni\u015fli\u011finde, g\u00f6r\u00fclebilecek en g\u00fczel gemi salonlar\u0131ndan biriydi. Ancak tavan \u00e7ok bas\u0131kt\u0131. \u00c7epe\u00e7evre 34 adet 40\u2019l\u0131k top dizilmi\u015fti. Hayli say\u0131da t\u00fcfek, tabanca, balta, boynuzlu karg\u0131 ve ba\u015fka e\u015fya muntazam \u015fekilde konmu\u015ftu.\u201d<\/p>\n

MEKKE\u2019YE Y\u00d6NELD\u0130LER
\n\u201cBir T\u00fcrk\u2019\u00fc ibadet ederken g\u00f6rmek, daima ho\u015fuma gitmi\u015ftir. Kendilerini o derecede ibadete veriyorlard\u0131 ki, acaba d\u00f6n\u00fcp bakarlar m\u0131 diye arkalar\u0131nda top patlatmak arzusu duydum. M\u00fcmin, ellerini ve ayaklar\u0131n\u0131 y\u0131kad\u0131ktan sonra salona geliyor, Mekke taraf\u0131na y\u00f6neliyordu. Baz\u0131 T\u00fcrk denizcileri, k\u00fc\u00e7\u00fck pusula ta\u015f\u0131rlar ve han\u00e7erlerinin ba\u015f\u0131na ge\u00e7irirler. Deniz \u00fczerinde buna bak\u0131p k\u0131ble tayin ediyorlard\u0131. Elleriyle kulaklar\u0131n\u0131 kapad\u0131lar.\u201d
\n\u201cSonra dudaklar\u0131n\u0131 k\u0131p\u0131rdatarak, fakat ses \u00e7\u0131karmadan Kur\u2019an\u2019dan par\u00e7alar okudular. E\u011filip iki dizleri \u00fczerine \u00e7\u00f6kt\u00fcler. Birka\u00e7 defa al\u0131nlar\u0131n\u0131 zemine de\u011fdirdiler. Yerden kalkt\u0131lar. Ellerini kitap tutuyormu\u015f gibi a\u00e7t\u0131lar. Tekrar yere kapan\u0131p do\u011fruldular. \u0130ki ellerini y\u00fczlerine s\u00fcrd\u00fcler. \u0130ki taraflar\u0131ndaki meleklere ba\u015f keserek selam verdiler. \u0130badetlerini tamamlad\u0131lar.\u201d<\/p>\n

EZAN SEMAYA Y\u00dcKSEL\u0130YOR
\n\u0130\u015fte gen\u00e7 bir Alman subay, denizde namaz\u0131 b\u00f6yle anlat\u0131yor. \u0130kinci Sultan Mahmud\u2019un yeni T\u00fcrk donanmas\u0131 i\u00e7in \u00f6\u011fretmen olarak getirdi\u011fi \u0130ngiliz amirali Sir Adolphus Slade, hemen ayn\u0131 y\u0131lda, di\u011fer bir denizde namaz anlat\u0131r. Bakal\u0131m olgun ya\u015fta bir \u0130ngiliz denizcisi namaz\u0131 nas\u0131l g\u00f6rm\u00fc\u015f:
\n\u201cKapdan Pa\u015fa ile Selimiyye kalyonu \u00fczerinde Karadeniz\u2019e a\u00e7\u0131ld\u0131k. Birden Allah\u00fc Ekber sesleri y\u00fckseldi. Birden fazla yerden ezan okunuyordu ve \u00e2deta deniz \u00fczerinde ufka ve semaya y\u00fckseliyordu. M\u00fcezzinler filomuzun her gemisinde mizana direklerindeki \u00e7anakl\u0131klara t\u0131rmanm\u0131\u015flard\u0131. Hayat\u0131mda ilk defa olarak deniz \u00fczerinde namaz seyredecektim. Dikkat kesildim. T\u00fcrk denizcileri, bir yere toplanmad\u0131lar. Herkes g\u00f6revi geminin neresinde ise, orada namaza durdu. G\u00fcverte, serilen reng\u00e2renk seccadelerle doldu. Namazdan evvel ellerini, y\u00fczlerini, ayaklar\u0131n\u0131 iyice y\u0131kay\u0131p abdest alm\u0131\u015flard\u0131. Namazdan sonra Kapdan Pa\u015fa, beni yeme\u011fe davet etti.\u201d<\/p>\n

B\u0130R BAYRAM NAMAZI
\n6 y\u0131l sonra, b\u00fcy\u00fck Frans\u0131z \u015fairi Gerard de Nerval (1808-1855), bize ba\u015fka bir T\u00fcrk namaz\u0131n\u0131 anlat\u0131r. 1843 y\u0131l\u0131nday\u0131z. Tahtta \u0130kinci Mahmud\u2019un o\u011flu 20 ya\u015f\u0131ndaki Sultan Abd\u00fclmecid vard\u0131r. Frans\u0131z \u015fairi dinleyelim.
\n\u201cMeydan\u0131n bir k\u00f6\u015fesinde Sultanahmed Camii var. Sultan Abd\u00fclmecid Han, bayram namaz\u0131n\u0131 k\u0131lmak \u00fczere bu camiye gelecekti. Sarayburnu\u2019na kadar padi\u015fah\u0131n ge\u00e7ece\u011fi g\u00fczerg\u00e2h, y\u00fcz binlerce insanla dolmu\u015ftu. \u00c7ok erkendi. Kalabal\u0131k i\u00e7inde daha g\u00fcne\u015f do\u011fmadan hareket ederek bin zorlukla Hipodrom\u2019a (Atmeydan\u0131, Sultanahmed Meydan\u0131) geldim. Ayasofya\u2019y\u0131 dolanan yolda T\u00fcrk askerinin ge\u00e7it resmi bir saatten fazla s\u00fcrd\u00fc.\u201d
\n\u201cT\u00fcrk askerinin \u00fcniformas\u0131, bir Avrupal\u0131 i\u00e7in hi\u00e7 de merak uyand\u0131r\u0131c\u0131 de\u011fildi. Avrupal\u0131 birliklerden tek farklar\u0131 ba\u015flar\u0131ndaki k\u0131rm\u0131z\u0131 festi. Pa\u015falar (generaller) diki\u015f yerlerindeki alt\u0131n tellerle derhal tefrik ediliyordu. Sivil devlet g\u00f6revlileri, mavi redingot giymi\u015flerdi. B\u00fct\u00fcn Beyo\u011flu bo\u015falm\u0131\u015f, Beyo\u011flu\u2019ndaki Avrupal\u0131lar, benim gibi, g\u00fczerg\u00e2ha dolmu\u015ftu.\u201d<\/p>\n

PAD\u0130\u015eAHI TAK\u0130P ETT\u0130K
\n\u201cMuz\u0131ka-y\u0131 H\u00fcm\u00e2y\u00fbn, Donizetti\u2018nin \u015fefli\u011finde, \u00e7ok g\u00fczel mar\u015flar \u00e7al\u0131yordu. Hassa birlikleri ge\u00e7erken zevk ald\u0131m. Mi\u011fferleri \u00fczerindeki mavi ku\u015f t\u00fcy\u00fcnden sorgu\u00e7lar\u0131 do\u011frusu muhte\u015femdi. Nihayet padi\u015fah geldi. Sade giyimi beni hayal s\u00fck\u00fbtuna u\u011fratt\u0131. Alel\u00e2de sivil bir T\u00fcrk gibi redingot ve fes giymi\u015fti. Ancak fesinin sorgucu ve sorgu\u00e7taki elmas, onu di\u011fer T\u00fcrklerden ay\u0131r\u0131yordu. Bindi\u011fi at\u0131n ko\u015fumlar\u0131 alt\u0131n ve elmas i\u00e7indeydi. G\u00f6z kama\u015ft\u0131r\u0131yordu. Ard\u0131nda binicisiz atlar geliyordu ki, bunlar\u0131n ko\u015fumlar\u0131 da silme elmas kaplanm\u0131\u015ft\u0131.
\nVezirler, m\u00fc\u015firler, kazaskerler ve di\u011fer devlet ricali, protokol s\u0131ras\u0131yla padi\u015fah\u0131 takip ediyorlard\u0131. \u0130mparatorluk korteji, meydandan caminin avlusuna girdi. \u0130mamlar cami kap\u0131s\u0131nda s\u0131ralanm\u0131\u015flard\u0131. Yerden temenna ile sultan\u0131 selamlad\u0131lar.<\/p>\n

CAM\u0130 DI\u015eINA TA\u015eMI\u015eTI
\nCami avlusu, arabadan ge\u00e7ilmiyordu. En se\u00e7kin han\u0131mlar, sultanlar ve kad\u0131nefendiler, s\u0131rf alay\u0131 seyretmek i\u00e7in arabalar i\u00e7ine gelmi\u015flerdi. Zira kad\u0131nlar namaz k\u0131lm\u0131yordu. Padi\u015fah, kendisi i\u00e7in ancak a\u00e7\u0131labilen dar bir koridor halindeki aral\u0131ktan g\u00fc\u00e7l\u00fckle camiye girebildi. At\u0131ndan inmesi, at\u0131n\u0131n tutulmas\u0131, camiye girmesi, seyre de\u011fecek g\u00fczellikteydi. Cemaat cami d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fm\u0131\u015ft\u0131. Benim camiye girebilmeme imk\u00e2n yoktu. \u00c7ok namaz seyrettim. Ama bayram namaz\u0131 k\u0131l\u0131n\u0131rken cami i\u00e7inde bulunamad\u0131m. Ancak memnundum. G\u00fczel \u015feyler g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcm.\u201d<\/p>\n

Y\u0131lmaz \u00d6ztuna<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

PUSULA \u0130LE KIBLE D\u00fcnya tarihinin en b\u00fcy\u00fck askerlerinden biri olan Prusyal\u0131 Mare\u015fal von Moltke, denizde namaz\u0131 \u015f\u00f6yle anlat\u0131r: Baz\u0131 T\u00fcrk denizcileri, k\u00fc\u00e7\u00fck pusula ta\u015f\u0131rlar ve han\u00e7erlerinin ba\u015f\u0131na ge\u00e7irirler. Deniz \u00fczerinde buna bak\u0131p k\u0131ble tayin ediyorlard\u0131… D\u00fcnya tarihinin en b\u00fcy\u00fck askerlerinden biri olan Prusyal\u0131 Mare\u015fal von Moltke (1800-1891), \u0130kinci Sultan Mahmud (saltanat\u0131 1808-1839) taraf\u0131ndan yeni T\u00fcrk …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":399,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1,6],"tags":[64,65],"_links":{"self":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/398"}],"collection":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=398"}],"version-history":[{"count":1,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/398\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":400,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/398\/revisions\/400"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media\/399"}],"wp:attachment":[{"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=398"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=398"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"http:\/\/www.kocar.org\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=398"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}