Tam 98 y\u0131l \u00f6nce… Bedi\u00fczzaman Said Nursi\u2019ye cevap vermesi i\u00e7in baz\u0131 sorular sorulur. Bu sorular m\u00fcsl\u00fcmanlardan veya gayr-i m\u00fcslim vatanda\u015flardan de\u011fil uzaklardan gelmi\u015ftir. \u0130ngiltere\u2019nin resmi kilisesi olan\u00a0Angikan Kilisesi<\/strong>\u2019nden. \u0130slam\u2019a dair sorulan sorulara k\u0131sa cevaplar istenmi\u015ftir. Bedi\u00fczzaman olaya sinirlenmi\u015f ve\u00a0\u201cBen onlara t\u00fck\u00fcr\u00fckle cevap veriyorum\u201d<\/strong>\u00a0demi\u015ftir. Bu me\u015fhur olay\u0131n tarihi dahi net olarak bilinmezken Nurettin Ceylan mektubun tam metnini ortaya \u00e7\u0131kard\u0131. \u00dcstelik iki ayr\u0131 kaynaktan. Ger\u00e7e\u011fin Aynas\u0131nda Bedi\u00fczzaman kitab\u0131nda ilk kez yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bu belgeler ile Bedi\u00fczzaman\u2019a dair bir ger\u00e7e\u011fin daha \u00fczerini \u00f6rten karanl\u0131k ayd\u0131nl\u0131\u011fa kavu\u015fmu\u015f oldu.<\/p>\n<\/div>\n \u0130NG\u0130LTERE\u2019N\u0130N RESM\u0130 K\u0130L\u0130SES\u0130NDEN GELEN MEKTUP<\/strong><\/p>\n Milli M\u00fccadele\u2019nin verildi\u011fi y\u0131llard\u0131r. Bedi\u00fczzaman \u015eeyh\u00fclislaml\u0131\u011f\u0131n kurdu\u011fu y\u00fcksek ilim te\u015fkilat\u0131 olan\u00a0Dar\u00fc\u2019l Hikmeti\u2019l \u0130slamiye<\/strong>\u2019nin \u00fcyesi iken \u0130ngiltere\u2019nin resmi kilisesi olan Anglikan Kilisesi\u2019nden Me\u015fihat dairesine bir mektup gelir. Mektupta \u0130slam dinine dair baz\u0131 sorular sorulmu\u015ftur. \u015eeyh\u00fclislaml\u0131k bu sorulara cevap verilmesi i\u00e7in Dar\u00fc\u2019l Hikmet\u2019i g\u00f6revlendirir. Bu kurum da \u00fcyelerin her birinden ayr\u0131 ayr\u0131 cevap haz\u0131rlamalar\u0131n\u0131 ister.<\/p>\n BED\u0130\u00dcZZAMAN\u2019IN FARKI<\/strong><\/p>\n Osmanl\u0131\u2019n\u0131n me\u015fhur ulemas\u0131n\u0131n bir \u015fekilde ilgili oldu\u011fu bu konuda Bedi\u00fczzaman; \u0130zmirli \u0130smail Hakk\u0131, Ahmed Rasim Avni, Milasl\u0131 gibi allamelerden tamamen farkl\u0131 bir \u015fekilde konuya yakla\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Di\u011fer b\u00fct\u00fcn alimler sorulara verecekleri cevaplara odaklanm\u0131\u015f durumdad\u0131rlar. Mektubun geldi\u011fi \u00fclke, o \u00fclke ile olan ili\u015fkiler, zamanlama, mektubun gayesi ile ilgilenmemi\u015fler sadece cevaba y\u00f6nelmi\u015flerdir. Bedi\u00fczzaman\u2019da<\/p>\n ise dert ba\u015fkad\u0131r.<\/p>\n \u201cHAK ETT\u0130KLER\u0130 CEVAP Y\u00dcZLER\u0130NE T\u00dcK\u00dcRMEK\u0130R\u201d<\/strong><\/p>\n Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n yazd\u0131\u011f\u0131 k\u0131sa cevap \u015f\u00f6yledir:<\/p>\n Y\u00dcKSEKTEN BAKMAK \u0130STEYEN DESSAS B\u0130R PAPAZA CEVAB<\/p>\n Bir adam seni \u00e7amura d\u00fc\u015f\u00fcrm\u00fc\u015f, \u00f6ld\u00fcr\u00fcyor. Aya\u011f\u0131n\u0131 senin bo\u011faz\u0131na basm\u0131\u015f oldu\u011fu halde, istifham-\u0131 istihfaf ile (k\u00fc\u00e7\u00fcmseyerek) sual ediyor ki: Mezhebin nas\u0131ld\u0131r?<\/p>\n Buna cevab-\u0131 m\u00fcskit (susturucu cevap); k\u00fcsmekle s\u00fck\u00fbt edip, y\u00fcz\u00fcne t\u00fck\u00fcrmektir: T\u00fck\u00fcr\u00fcn o lainin(lenetlinin) o hayas\u0131z y\u00fcz\u00fcne.<\/p>\n Ona de\u011fil, hakikat nam\u0131na cevab \u015fudur:<\/p>\n 1- S: Din-i Muhammed nedir? C: Kur’and\u0131r.<\/p>\n 2- S: Fikir ve hayata ne verdi? C: Tevhid ve istikamet.<\/p>\n 3- S: Mezahimin devas\u0131 nedir? C: H\u00fcrmet-i riba ve v\u00fccub-u zek\u00e2tt\u0131r…<\/p>\n 4- S: \u015eu zelzeleye ne der? C: Alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fc biriktirip gizleyerek onlar\u0131 Allah yolunda harcamayanlar\u0131 elem dolu bir azapla m\u00fcjdele.(Tevbe, 9,34), \u0130nsan i\u00e7in ancak \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 vard\u0131r.(Necm,53;39)16<\/p>\n H\u0130LEL\u0130 B\u0130R PAPAZIN TAVRI<\/strong><\/p>\n Bedi\u00fczzaman, vermi\u015f oldu\u011fu bu cevapta ilk olarak dikkat \u00e7ekti\u011fi \u015fey mektubun zamanlamas\u0131d\u0131r. 30 Ekim 1918\u2019de imzalanan Mondros M\u00fctarekesi\u2019nden yakla\u015f\u0131k 50 g\u00fcn sonra g\u00f6nderilen bu mektubun zamanlamas\u0131 Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131 rahats\u0131z etmi\u015ftir. Ona g\u00f6re bu zamanda bu soruyu sormak aya\u011f\u0131n\u0131 bo\u011faz\u0131na bas\u0131p \u00f6ld\u00fcrece\u011fi kimseye mezhebini (ya da dinini) sormaya benzer. Devam\u0131nda bu sorunun normal bir istifham de\u011fil bir istifham-\u0131 istifhah, (k\u00fc\u00e7\u00fcmseyerek, tahkir ederek soru sormak) oldu\u011funu s\u00f6yl\u00fcyor. Bu k\u00fc\u00e7\u00fcmsemeye tepkisini daha ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 atarken g\u00f6r\u00fcyoruz. Bedi\u00fczzaman\u2019a g\u00f6re, Anglikan Kilisesi\u2019nin bu tavr\u0131, y\u00fcksekten bakmak isteyen hileli bir papaz\u0131n tavr\u0131d\u0131r.<\/p>\n Bunca hakarete verilecek en susturucu cevab\u0131n (cevab-\u0131 m\u00fcskit) susmak ve y\u00fcz\u00fcne t\u00fck\u00fcrmek oldu\u011funu s\u00f6yleyen Bedi\u00fczzaman, \u201cOna de\u011fil hakikat nam\u0131na\u201d diyerek cevab\u0131n\u0131 da yazmaktan da geri durmaz.<\/p>\n 1921 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131\u00a0Lemaat<\/em><\/strong>\u00a0isimli eserinde Bedi\u00fczzaman\u00a0\u201cAnglikan Kilisesi\u2019ne Cevab\u201d<\/em>\u00a0ba\u015fl\u0131kl\u0131 bir yaz\u0131 daha yay\u0131nlayarak hem daha \u00f6nce yazd\u0131\u011f\u0131 cevab\u0131 birer c\u00fcmle ile geni\u015fletmi\u015f hem de mektuba kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kmas\u0131n\u0131n sebebini biraz daha a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n ANGL\u0130KAN K\u0130L\u0130SES\u0130NE CEVAB<\/strong><\/p>\n Bir zaman, b\u00eeeman (amans\u0131z) \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n d\u00fc\u015fman\u0131 siyas\u00ee bir dessas<\/p>\n Y\u00fcksekte kendini g\u00f6stermek isteyen el-hannas bir papaz<\/p>\n Desise niyetiyle, hem ink\u00e2r s\u00fbretinde, hem de<\/p>\n Bo\u011faz\u0131m\u0131z\u0131 pen\u00e7esiyle s\u0131kt\u0131\u011f\u0131 bir zaman-\u0131 elimde,<\/p>\n Pek \u015fematetk\u00e2rane (ars\u0131zca) bir istifham ile d\u00f6rt \u015fey sordu bizden.<\/p>\n Otuz bin kelime istedi. \u015eematetine kar\u015f\u0131 k\u00fcsmekle s\u00fck\u00fbt etmek, inkar\u0131na kar\u015f\u0131 da:<\/p>\n Tokmak gibi bir cevab-\u0131 m\u00fcskit vermek l\u00e2z\u0131md\u0131. Onu muhatap etmem.<\/p>\n Bir hakperest adama b\u00f6yle cevab\u0131m\u0131z var; o dedi birincide\u2026\u201d<\/p>\n \u0130\u015eGAL SIRASINDA ARSIZCA B\u0130R TAVIRLA SORULDU<\/strong><\/p>\n Burada neye tepki g\u00f6sterdi\u011fini s\u0131ras\u0131yla a\u00e7\u0131klayan Bedi\u00fczzaman, \u00f6ncelikle Anglikan Kilisesi\u2019nin papaz\u0131 hakk\u0131nda konu\u015fur. \u00dcstad\u2019a g\u00f6re bu papaz, amans\u0131z bir \u0130slam d\u00fc\u015fman\u0131, siyasi bir hilekar, kendini y\u00fcksekte g\u00f6stermek isteyen sinsi bir papazd\u0131r. Daha sonra bu papaz\u0131n niyetinin hile, oyun yapmak oldu\u011funu s\u00f6yleyen Bedi\u00fczzaman mektubun da inkar \u015feklinde ve \u0130ngiliz i\u015fgali s\u0131ras\u0131nda ars\u0131zca bir tav\u0131rla soruldu\u011funu ifade etmektedir.<\/p>\n G\u00f6sterdi\u011fi tepkiyi b\u00f6yle ifade ettikten sonra\u00a0\u201cBir hakperest adama b\u00f6yle cevab\u0131m\u0131z var\u201d<\/em>\u00a0diyerek cevab\u0131n\u0131 yazm\u0131\u015ft\u0131r. Burada muhtemel bir yanl\u0131\u015f anla\u015f\u0131lmay\u0131 \u00f6nlemek gerekir. Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n tepki g\u00f6sterdi\u011fi ki\u015fi mektupta imzas\u0131 bulunan Arthur Bouthwood de\u011fildir. Zira Anglikan Kilisesi\u2019nin papaz\u0131 o de\u011fildir. Elbette Bedi\u00fczzaman\u2019\u0131n bu tepkiyi g\u00f6stermesindeki sebeplerinden biri mektubun \u0130ngiltere\u2019den gelmi\u015f olmas\u0131d\u0131r. Tahir Pa\u015fa\u2019n\u0131n kona\u011f\u0131nda iken okudu\u011fu haberle \u0130ngilizlerin M\u00fcsl\u00fcmanlar \u00fczerindeki niyetini ilk kez g\u00f6ren Bedi\u00fczzaman o zamandan beri \u0130ngilizlere kar\u015f\u0131 tepkili ve serttir.<\/p>\n \u0130lk Kez Yay\u0131nlanan Mektup:<\/strong><\/p>\n E\u015fref Efendizade \u015eevketi\u00a0\u201cSay Ve Sermaye M\u00fccadelat\u0131n\u0131n Dinen Suret-i Halli\u201d isimli (<\/em>Matbaa-i Osmaniye, 1342)<\/em>\u00a0di\u011fer \u00fcyelerden farkl\u0131 olarak mektubun tam metnini yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. E\u015fref Efendizade \u015eevketi\u2019nin bu kitapta\u00a0\u201cAnglikan Kilisesinden Gelen Suallere Cevab<\/em>\u201d ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda yazd\u0131\u011f\u0131 yaz\u0131da mektup hakk\u0131nda detayl\u0131 bilgi de vermektedir.<\/p>\n Dar\u00fc\u2019l Hikmeti\u2019l \u0130slamiye\u2019de bulundu\u011fum esnada Me\u015fihat-\u0131 Ulya\u2019ya 21 Kanun-u Evvel 1918 (21 Aral\u0131k 1918) tarihli sureti atide (a\u015fa\u011f\u0131da) m\u00fcnderi\u00e7 (ili\u015fik) mektub varid olmu\u015f ve<\/em>\u00a0Anglikan Kilisesi\u2019nden gelen mektubun ilk kez yay\u0131nlanan tam metni. E\u015fref Efendizade<\/p>\n \u015eevketi\u2019nin\u00a0Say ve Sermayenin M\u00fccadelat\u0131n\u0131n Dinen Suret-i Halli<\/em>\u00a0adl\u0131 eserinden.<\/p>\n Mutazamm\u0131n (i\u00e7ermi\u015f) oldu\u011fu suallerin cevab\u0131 yaz\u0131lmak \u00fczere dar-\u0131 mezkure (Dar\u00fc\u2019l Hikmeti\u2019l \u0130slamiye\u2019ye) havale olunmu\u015fdu\u201d<\/em>\u00a0dedikten sonra mektubun tam metnini vermi\u015ftir. \u0130lk defa burada yay\u0131nlanacak olan mektubun tam metni \u015f\u00f6yle:<\/p>\n Kudsiyyetmeab<\/p>\n \u0130ngiltere Kilisesi dahilinde bir cemiyet-i diniye olan Din Matbuat Heyeti halk\u0131n ir\u015fad ve talimi i\u00e7in (30000 kelimelik) bir k\u00fc\u00e7\u00fck kitaplar k\u00fct\u00fcphanesi haz\u0131rlamaktad\u0131r. Beni de bu k\u00fct\u00fcphaneye t\u00e2bi t\u00e2yin etmi\u015ftir. \u015eark\u0131n ehemmiyet-i d\u00eeniye ve siy\u00e2siyesinden dolay\u0131 k\u00fct\u00fcphane i\u00e7in edy\u00e2n-\u0131 \u015farkiyeye (\u015fark dinlerine) d\u00e2ir yeni bir silsile-i k\u00fct\u00fcb (kitap serisi) tanzim etmekteyim. Bir iki istisna ile bu kitaplar o edyan\u0131n (dinlerin) salikleri (mensuplar\u0131) taraf\u0131ndan yaz\u0131lacakt\u0131r, onlarda \u015fark kendi sesiyle garba hitab edecektir. Silsile hakk\u0131nda salahiyetdar eller faaliyettedir. Fakat ben Muhammedili\u011fe dair bir kitap hakk\u0131ndaki talebimi \u0130slam\u2019\u0131n diyar-\u0131 merkeziyesiyle posta muvasalas\u0131 (ula\u015f\u0131m\u0131) tekrar a\u00e7\u0131l\u0131ncaya kadar tehir ettim.<\/p>\n Bizde Muhammedili\u011fe dair zaten bir\u00e7ok kitap vard\u0131r. Onlar\u0131n ekserisinde her nas\u0131lsa garb \u015fark i\u00e7in s\u00f6z s\u00f6yl\u00fcyor. Bir k\u0131sm\u0131 v\u00e2k\u0131\u00e2 \u015farkl\u0131 kalemler taraf\u0131ndan yaz\u0131lm\u0131\u015fsa da fakat asl-\u0131 ananeye vak\u0131f olmay\u0131p en asr\u00ee bir h\u0131rsla zihinleri doldurulmu\u015f kimseler taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Benim istedi\u011fim kitapta \u0130slam\u2019\u0131n salahiyetdar sesiyle \u015fark kendisi i\u00e7in s\u00f6z s\u00f6ylemeli. Muhammedili\u011fin \u015fimdiki cihan\u0131n ihtiyacat ve mesailini bilip hesaba katan sesini bir mutekidin fikir ve itikad\u0131nda oldu\u011fu gibi bir tasvirini istiyorum.<\/p>\n Peygamberin dini nedir, bu dinin fikir ve hayatta hisse-i i\u015ftir\u00e2ki nedir? Zaman\u0131m\u0131z\u0131n<\/p>\n mezahim-i m\u00fctenevvias\u0131 (\u00e7e\u015fitli zul\u00fcmleri) i\u00e7in \u00e7aresi nedir, \u015fimdi cihan\u0131 daha iyi yahud daha fena bir hale getirmekde olan kuvva-y\u0131 siyasiyye ve maneviye hakk\u0131nda diyece\u011fi nedir? Cevap verilmi\u015f g\u00f6rmesini isteyecek oldu\u011fum meseleler i\u015fte bunlard\u0131r. Zat-\u0131 kudsiyyetme\u00e2b\u0131n\u0131z b\u00f6yle bir kitab\u0131n ehemmiyet-i diniye ve siyasiyesinin nas\u0131l b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu nazra-\u0131 \u00fbl\u00e2da (y\u00fcksek g\u00f6r\u00fc\u015flerinizle) temyiz edecek ve \u00fcmid ederim ki benimle birlikte \u015f\u00f6yle d\u00fc\u015f\u00fcnmeye muvafakat eyleyecekseniz ki, bu kitap as\u0131l anane-i d\u00eeniye nazar\u0131ndan yaz\u0131l\u0131rsa daha faideli olacak ve bu ananede salahiyetdar olan zat taraf\u0131ndan yaz\u0131l\u0131rsa daha m\u00fcessir olacakt\u0131r.<\/p>\n B\u00fct\u00fcn bunlar\u0131 mukaddeme yaparak en ihtiramkarane bir ricam\u0131n arz\u0131na m\u00fcsaade buyurulmas\u0131n\u0131 istirham ederim ki zat-\u0131 kudsiyyetiniz matlub olan kitab\u0131 kalem-i faz\u0131lane-i zatiyelerinden bana inayet buyursun.<\/p>\n N\u00e2m\u0131m\u0131n sizce malum oldu\u011fu zann\u0131na cesaret edemeyece\u011fim cihetle asar\u0131mdan baz\u0131s\u0131n\u0131n bir listesini leffen (ili\u015fikte) irsal etmeyi ihtiyar ediyorum. \u0130mzam\u0131 atmaya bana m\u00fcsaade ediniz.<\/p>\n Muhlis-i p\u00fcr ihtiram\u0131n\u0131z Arthur Bouthwood<\/p>\n \u0130lk kez yay\u0131nlanan bir ba\u015fka belge<\/strong><\/p>\n E\u015fref Efendizade \u015eevketi\u2019nin d\u0131\u015f\u0131nda mektubun tam metnini veren bir ba\u015fka \u00fcye de Ahmet Rasim Avni\u2019dir. Enteresan olan Rasim Avni\u2019nin yazd\u0131\u011f\u0131 makale kaynak olarak bir\u00e7ok defa kullan\u0131ld\u0131. Buna ra\u011fmen mektubun tam metnini verdi\u011fi k\u0131s\u0131m bug\u00fcne kadar fark edilmemi\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor. (Yazd\u0131\u011f\u0131 yaz\u0131 serisinin ilk say\u0131s\u0131nda bu mektubu vermedi\u011fi i\u00e7in g\u00f6zden ka\u00e7m\u0131\u015f olabilir.)<\/p>\n Ahmed Rasim Avni\u00a0Alemdar<\/em>\u00a0gazetesinde 11 Eyl\u00fcl 1919\u2019da yay\u0131nlanan\u00a0\u201cAnglikan Enc\u00fcmen-i \u0130lmiyesine Cevab\u201d<\/em>\u00a0ba\u015fl\u0131kl\u0131 yaz\u0131s\u0131nda Anglikan Kilisesi\u2019nin sordu\u011fu sorulara verece\u011fi cevaplar\u0131n bu gazete taraf\u0131ndan tefrika halinde yay\u0131nlanmas\u0131n\u0131 rica etmektedir. Ricas\u0131 gazete taraf\u0131ndan kabul edilmi\u015f olacak ki bir sonraki say\u0131da yaz\u0131 serisi ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cevaplara ge\u00e7meden \u00f6nce \u015f\u00f6yle bir notu var:\u00a0\u201cCevaba ba\u015flamadan evvel Mist\u0131r Arthur (Bouthwood) cenablar\u0131n\u0131n mektublar\u0131n\u0131n tercemesini yazaca\u011f\u0131m ta ki m\u00fc\u015far\u00fcn-ileyhin nas\u0131l cevablar istedi\u011fi anla\u015f\u0131ls\u0131n.\u201d<\/em><\/strong><\/p>\n Bu nottan sonra \u0130ngiltere\u2019den gelen mektubun metnini vermi\u015ftir. Terc\u00fcmelerdeki bir iki \u00fcslup fark\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda E\u015fref Efendizade \u015eevketi\u2019nin mektubu ile ayn\u0131 oldu\u011fundan Ahmed Rasim Avni\u2019nin verdi\u011fi metni yay\u0131nlam\u0131yoruz. Sadece \u0130lk kez burada yay\u0131nlanacak olan belgesi \u015f\u00f6yle<\/p>\n \u0130lk kez yay\u0131nlanan bir ba\u015fka belge. Ahmed Rasim Avni\u2019nin\u00a0Alemdar<\/em>gazetesinde Anglikan Kilisesi\u2019nden gelen mektubun tam metnini verdi\u011fi yaz\u0131s\u0131. (12Eyl\u00fcl 1919)<\/p>\n BED\u0130\u00dcZZMAN’IN \u0130NG\u0130L\u0130ZLER\u0130 PER\u0130\u015eAN EDEN ESER\u0130<\/strong><\/p>\n 2 Ekim 1923, \u0130stanbul’a 13 Kas\u0131m 1918’de gelen ve 16 Mart 1920’de kenti tamamen i\u015fgal eden \u0130tilaf Devletleri’ne ait son birliklerin, Dolmabah\u00e7e r\u0131ht\u0131m\u0131ndan gemilere binerek kenti terk etmesinin tarihidir.<\/p>\n \u0130\u015fgal kuvvetlerinin \u0130stanbul’u terk etmesinde en b\u00fcy\u00fck nedenlerin ba\u015f\u0131nda Bedi\u00fczzaman Said Nurs\u00ee’nin i\u015fgalcilere kar\u015f\u0131 gizlice ne\u015fredilip el alt\u0131ndan da\u011f\u0131t\u0131lan “Hutuvat-\u0131 Sitte” adl\u0131 eseri gelmektedir.<\/strong><\/p>\n Said Nursi, o deh\u015fetli g\u00fcnlerde Anadolu\u2019nun d\u00f6rt bir yan\u0131 i\u015fgalci kuvvetlerle s\u00e1nld\u0131\u011f\u0131 bir s\u0131rada, ba\u015fta Ingiliz olarak istilac\u0131lann y\u00fczlerine t\u00fck\u00fcr\u00fcrcesine matbaa lis\u00e2n\u0131yla, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n izzet ve \u015ferefini hayk\u0131ran ve \u015feh\u00e2met-i \u00eemaniyesini \u00e7ekinmeden izhar etmi\u015ftir.<\/p>\n “Bir zaman \u0130ngiliz devleti, \u0130stanbul Bo\u011faz\u0131n\u0131n toplar\u0131n\u0131 tahrip ve \u0130stanbul’u istil\u00e2 etti\u011fi heng\u00e2mda, o devletin en b\u00fcy\u00fck daire-i diniyesi olan Anglikan Kilisesinin Ba\u015fpapaz\u0131 taraf\u0131ndan Me\u015fihat-\u0131 \u0130sl\u00e2miyeden din\u00ee alt\u0131 sual soruldu. Ben de o zaman D\u00e2r\u00fc’l-Hikmeti’l-isl\u00e2miyenin \u00e2z\u00e2s\u0131yd\u0131m. Bana dediler: “Bir cevap ver. Onlar, alt\u0131 suallerine alt\u0131 y\u00fcz kelimeyle cevap istiyorlar.”<\/p>\n Ben dedim:\u00a0“Alt\u0131 y\u00fcz kelimeyle de\u011fil, alt\u0131 kelimeyle de de\u011fil, hatt\u00e2 bir kelimeyle dahi de\u011fil, belki bir t\u00fck\u00fcr\u00fckle cevap veriyorum. \u00c7\u00fcnk\u00fc, o devlet, i\u015fte g\u00f6r\u00fcyorsunuz, aya\u011f\u0131n\u0131 bo\u011faz\u0131m\u0131za bast\u0131\u011f\u0131 dakikada, onun papaz\u0131, ma\u011frur\u00e2ne \u00fcst\u00fcm\u00fczde sual sormas\u0131na kar\u015f\u0131, y\u00fcz\u00fcne t\u00fck\u00fcrmek l\u00e2z\u0131m geliyor. T\u00fck\u00fcr\u00fcn o ehl-i zulm\u00fcn o merhametsiz y\u00fcz\u00fcne! demi\u015ftim”<\/strong>\u00a0dedi\u011fi eser:<\/p>\n Hutuv\u00e2t-\u0131 Sitte<\/strong><\/p>\n (Bu Hutuv\u00e2t-\u0131 Sitte adl\u0131 eser, \u00dcstad Bedi\u00fczzaman Said Nurs\u00ee taraf\u0131ndan 1920-1923 y\u0131llar\u0131nda \u0130stanbul\u2019un i\u015fgali s\u0131ras\u0131nda yaz\u0131l\u0131p i\u015fgalcilere kar\u015f\u0131 gizlice ne\u015fredilmi\u015f ve el alt\u0131ndan da\u011f\u0131t\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Eser, ayn\u0131 zamanda Arap\u00e7a olarak da \u201cEvk\u00e2f-\u0131 \u0130sl\u00e2miye Matbaas\u0131\u201dnda 1336 Rum\u00ee ve 1338 Hicr\u00ee 1920 y\u0131l\u0131nda tabedilen S\u00fcn\u00fbhat adl\u0131 eserin son k\u0131sm\u0131na konularak ne\u015fredilmi\u015ftir.)<\/em><\/p>\n \u0627\u064e\u0639\u064f\u0648\u0630\u064f \u0628\u0650\u0627\u0644\u0644\u0647\u0650 \u0645\u0650\u0646\u064e \u0627\u0644\u0634\u0651\u064e\u064a\u0652\u0637\u064e\u0627\u0646\u0650 \u0627\u0644\u0631\u0651\u064e\u062c\u0650\u064a\u0645\u0650<\/p>\n \u0648\u064e\u0644\u0627\u064e \u062a\u064e\u062a\u0651\u064e\u0628\u0650\u0639\u064f\u0648\u0627 \u062e\u064f\u0637\u064f\u0648\u064e\u0627\u062a\u0650 \u0627\u0644\u0634\u0651\u064e\u064a\u0652\u0637\u064e\u0627\u0646\u0650 (\u201c\u015eeytan\u0131n izini takip etmeyin.\u201d Bakara S\u00fbresi, 2:168)<\/p>\n Her bir zaman\u0131n ins\u00ee bir \u015feytan\u0131 vard\u0131r. \u015eimdi be\u015ferde insan s\u00fbretinde \u015feytan\u0131n vekili olan ruh-u gaddar, fitnek\u00e2rane siyasetiyle cihan\u0131n her taraf\u0131na kundak sokan el-hannas, alt\u0131 hutuv\u00e2t\u0131yla \u00e2lem-i \u0130sl\u00e2m\u0131 ifsad i\u00e7in insanlarda ve insan cemaatlerindeki habis menbalar\u0131 ve tabiatlar\u0131ndaki muz\u0131r madenleri, fiil\u00ee propaganda ile i\u015flettiriyor, zay\u0131f damarlar\u0131 buluyor.<\/p>\n Kimi(nin) h\u0131rs-\u0131 intikam\u0131n\u0131, kimi(nin) h\u0131rs-\u0131 c\u00e2h\u0131n\u0131, kimi(nin) tamah\u0131n\u0131, kimi(nin) humkunu, kimi(nin) dinsizli\u011fini, hatta en garibi, kimi(nin) de taassubunu i\u015fletip siyasetine vas\u0131ta ediyor.<\/p>\n B\u0130R\u0130NC\u0130 HATVES\u0130:<\/strong>\u00a0Der veya dedirir:<\/p>\n \u201cSiz kendiniz de dersiniz ki: Musibete m\u00fcstehak oldunuz. Kader z\u00e2lim de\u011fil, adalet eder. \u00d6yleyse, size kar\u015f\u0131 muameleme raz\u0131 olunuz.\u201d<\/p>\n \u015eu vesveseye kar\u015f\u0131 demeliyiz: Kader-i \u0130l\u00e2hi isyan\u0131m\u0131z i\u00e7in musibet verir. Ona r\u0131zad\u00e2de olmak, o g\u00fcnahtan tevbe demektir. Sen ey mel\u2019un! g\u00fcnah\u0131m\u0131z i\u00e7in de\u011fil, \u0130sl\u00e2miyetimiz i\u00e7in zulmettin ve ediyorsun. Ona r\u0131za veya ihtiyarla ink\u0131yad etmek\u2014ne\u00fbz\u00fc bill\u00e2h\u2014\u0130sl\u00e2miyetten nedamet ve y\u00fcz \u00e7evirmek demektir.<\/p>\n Evet ayn\u0131 \u015feyi\u2014hem musibettir\u2014Allah verir, adalet eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc g\u00fcnah\u0131m\u0131za, \u015ferrimize zecren ondan vazge\u00e7irmek i\u00e7in verir. O \u015feyi ayn\u0131 zamanda be\u015fer verir, zulmeder. \u00c7\u00fcnk\u00fc, ba\u015fka sebebe binaen ceza verir. Nas\u0131l ki d\u00fc\u015fman-\u0131 \u0130sl\u00e2m, ayn\u0131 \u015feyi bize icra ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc M\u00fcsl\u00fcman\u0131z.<\/p>\n \u0130K\u0130NC\u0130 HATVES\u0130:<\/strong>\u00a0Der (ve dedirtir):<\/p>\n \u201cBa\u015fka k\u00e2firlere dost oldu\u011funuz gibi bana da dost ve taraftar olunuz. Neden \u00e7ekiniyorsunuz?\u201d<\/p>\n \u015eu vesveseye kar\u015f\u0131 deriz:<\/p>\n Muavenet eli(ni) kabul etmek ayr\u0131d\u0131r. Adavet eli(ni) \u00f6pmek de ayr\u0131d\u0131r. Bir k\u00e2firin her bir s\u0131fat\u0131 k\u00e2fir olmak ve k\u00fcfr\u00fcnden ne\u015f\u2019et etmek l\u00e2z\u0131m olmad\u0131\u011f\u0131ndan, \u0130sl\u00e2m\u0131n eski ve m\u00fctecaviz bir d\u00fc\u015fman\u0131n\u0131 def\u2019 i\u00e7in, bir k\u00e2fir muavenet eli(ni) uzatsa, kabul etmek \u0130sl\u00e2miyete hizmettir.<\/p>\n Senin ise, ey k\u00e2fir-i mel\u2019un, senin k\u00fcfr\u00fcnden ne\u015f\u2019et eden teskin kabul etmez husumet elini \u00f6pmek de\u011fil, temas etmek de \u0130sl\u00e2miyete adavet etmek demektir.<\/p>\n \u00dc\u00c7\u00dcNC\u00dc HATVES\u0130:<\/strong>\u00a0Der (veya dedirtir):<\/p>\n \u201c\u015eimdiye kadar sizi idare edenler fenal\u0131k ettiler, kar\u0131\u015ft\u0131rd\u0131lar. \u00d6yleyse bana raz\u0131 olunuz.\u201d<\/p>\n Bu vesveseye kar\u015f\u0131 deriz:<\/p>\n Ey el-hannas! Onlar\u0131n fenal\u0131klar\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi de sensin. \u00c2lemi onlara darla\u015ft\u0131rd\u0131n, damar-\u0131 hayat\u0131 kestin, evl\u00e2d-\u0131 n\u00e2me\u015fruunu onlara kar\u0131\u015ft\u0131rd\u0131n. Dinsizli\u011fe sevk ederek dini r\u00fc\u015fvet isterdin. Onlara bedel seni kabul etmek, yaln\u0131z m\u00fcteneccis su ile necis olmu\u015f bir libas\u0131, h\u0131nz\u0131r\u0131n bevliyle y\u0131kamak demektir. Sen yaln\u0131z hayvancas\u0131na muvakkat bir hayat-\u0131 sefil\u00e2neyi bize b\u0131rak\u0131yorsun; insanca, \u0130sl\u00e2mca hayat\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorsun. Biz ise hem insancas\u0131na, hem M\u00fcsl\u00fcmancas\u0131na ya\u015famak istiyoruz. Senin ra\u011fm\u0131na ya\u015fayaca\u011f\u0131z!<\/p>\n D\u00d6RD\u00dcNC\u00dc HATVES\u0130:<\/strong>\u00a0Der (veya dedirtir):<\/p>\n \u201cSizi idare eden ve bana muh\u00e2s\u0131m vaziyetini alanlar\u2014ki Anadolu\u2019daki sergerdeler(i)dir\u2014maksatlar\u0131 ba\u015fkad\u0131r. Niyetleri din ve \u0130sl\u00e2miyet de\u011fildir.\u201d<\/p>\n \u015eu vesveseye kar\u015f\u0131 deriz:<\/p>\n Vesilelerde niyetin tesiri azd\u0131r. Maksad\u0131n hakikatini ta\u011fyir etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc maksut, vesilenin v\u00fccuduna terett\u00fcp eder; i\u00e7indeki niyete bakmaz.<\/p>\n Mesel\u00e2, ben bir define veya su bulmak i\u00e7in bir kuyu kaz\u0131yorum. Biri geldi, kendini saklamak veya orada muzahrafat\u0131n\u0131 defnetmek i\u00e7in, bana yard\u0131m ederek kazd\u0131. Suyun \u00e7\u0131kmas\u0131na ve define bulunmas\u0131na niyeti tesir etmez. Su, fiiline, kazmas\u0131na bakar, niyetine bakmaz. Bunun gibi, onlar bizi K\u00e2be\u2019ye g\u00f6t\u00fcr\u00fcyorlar. Kur\u2019\u00e2n\u2019\u0131 y\u00fcksek tutmak istiyorlar. B\u00fct\u00fcn fel\u00e2ketimizin menba\u0131 olan Avrupa muhabbetine bedel, husumetini esas tutuyorlar. Niyetleri ne olursa olsun, bu maksatlar\u0131n hakikatini ta\u011fyir edemez.<\/p>\n BE\u015e\u0130NC\u0130 HATVES\u0130:<\/strong>\u00a0Der:<\/p>\n \u201c\u0130rade-i Hil\u00e2fet, siyasetimin lehinde \u00e7\u0131kt\u0131.\u201d<\/p>\n \u015eu vesveseye kar\u015f\u0131 deriz:<\/p>\n Bir \u015fahs\u0131n arzu-yu z\u00e2t\u00eesi ve emr-i husus\u00eesi ba\u015fkad\u0131r, \u00fcmmet nam\u0131na emin olarak deruhte etti\u011fi emanet-i Hil\u00e2fetten has\u0131l olan \u015fahsiyet-i m\u00e2neviyenin iradesi bamba\u015fkad\u0131r. Bu irade bir ak\u0131ldan \u00e7\u0131k\u0131p, bir kuvvete istinad ederek, \u00e2lem-i \u0130sl\u00e2m\u0131n maslahat\u0131n\u0131 takip eder. Akl\u0131 ise, \u015f\u00fbr\u00e2-y\u0131 \u00fcmmettir; senin vesvesen de\u011fil. Kuvveti m\u00fcsell\u00e2h ordusu, h\u00fcr milletidir; senin s\u00fcng\u00fclerin de\u011fildir. Maslahat da muhitten merkeze nazar edip \u0130sl\u00e2m i\u00e7in faide-i uzm\u00e2ya tercih etmektir. Yoksa, aksine olarak merkezden muhite bakmakla \u00e2lem-i \u0130sl\u00e2m\u0131 bu devlete, bu devleti de Anadolu\u2019ya, Anadolu\u2019(yu) da \u0130stanbul\u2019a, \u0130stanbul\u2019u da h\u00e2ned\u00e2n-\u0131 Saltanata tearuz vaktinde feda etmek gibi hod-endi\u015f\u00e2ne fikir ve irade, de\u011fil Vahdeddin gibi m\u00fctedeyyin bir z\u00e2t, hatta en f\u00e2cir bir adam da, yaln\u0131z ism-i hil\u00e2feti ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in ihtiyar\u0131yla etmez. Demek, m\u00fckrehtir. O halde ona itaat, adem-i itaattir.<\/p>\n ALTINCI HATVES\u0130:<\/strong>\u00a0Der ki:<\/p>\n \u201cBana kar\u015f\u0131 mukavemetiniz beyhudedir. M\u00fcttefikiniz beraberken yapamad\u0131\u011f\u0131n\u0131z \u015feyi \u015fimdi nas\u0131l yapacaks\u0131n\u0131z?\u201d<\/p>\n \u015eu vesveseye kar\u015f\u0131 deriz:<\/p>\n En ziyade hile ve fitne kuvvetiyle ayakta duran azametli kuvvetin bizi ye\u2019se d\u00fc\u015f\u00fcrm\u00fcyor.<\/p>\n Evvel\u00e2: Hile ve fitne, perde alt\u0131nda kald\u0131k\u00e7a tesir eder. Z\u00e2hire \u00e7\u0131kmakla ifl\u00e2s eder, kuvveti s\u00f6ner. Perde \u00f6yle y\u0131rt\u0131lm\u0131\u015f ki, senin yalan, hile, fitne(n) hezeyana, maskaral\u0131\u011fa ink\u0131l\u00e2p edip akim kal\u0131yor. Bu defaki Anadolu\u2019ya kar\u015f\u0131…… gibi…<\/p>\n Saniyen: O kof kuvvetin y\u00fczde doksan\u0131 sana kar\u015f\u0131 itil\u00e2f kabul etmez. Muh\u00e2s\u0131m bir cereyan, at\u00e2lete mahk\u00fbm ediyor. Fazla kalan kuvvetinle dert ve dermanda m\u00fc\u015fterek olan \u00e2lem-i \u0130sl\u00e2m\u0131 susturacak, depretmeyecek derecede eski(si) gibi bir istibdat alt\u0131nda tutmaya ihtimal versen, \u015feytan iken e\u015fe\u011fin e\u015fe\u011fi olursun.<\/p>\n Salisen: Madem ki \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorsun. \u00d6lmek iki s\u00fbretledir:<\/p>\n Birinci s\u00fbret: Senin aya\u011f\u0131na d\u00fc\u015fmek, teslim olmak s\u00fbretinde ruhumuzu, vicdan\u0131m\u0131z\u0131 ellerimizle \u00f6ld\u00fcrmek, cesedi de g\u00fcya ruhumuza k\u0131sasen sana telef ettirmektir.<\/p>\n \u0130kinci s\u00fbret: Senin y\u00fcz\u00fcne t\u00fck\u00fcrmek, g\u00f6z\u00fcne tokat vurmakla ruh ve kalbimiz sa\u011f kal\u0131r, ceset de \u015fehit olur. Akide faziletimiz tahkir edilmez; \u0130sl\u00e2miyetin izzetiyle istihza edilmez.<\/p>\n Elhas\u0131l: \u0130sl\u00e2miyet muhabbeti, senin husumetini istilzam eder. Cebrail, \u015feytan ile bar\u0131\u015famaz.<\/p>\n Siyasetimizde en ac\u0131nacak, en ebleh bir ak\u0131l varsa, o da \u00f6ylelerin akl\u0131d\u0131r ki, (…) milletinin ihtiras ve menfaatini, \u0130sl\u00e2miyetin menfaat ve izzetiyle kabil-i tevfik g\u00f6r\u00fcyor. Burada en sefil ve en ahmak kalb, \u00f6ylelerin kalbidir ki, hayat\u0131 onun himayeti alt\u0131nda kabul eder. Hayat\u0131m\u0131z\u0131 onun himayeti alt\u0131nda k\u00e0bil g\u00f6r\u00fcyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \u00f6yle bir \u015farta hayat\u0131m\u0131z\u0131 t\u00e2lik ediyor ki, muhal ender muhaldir.<\/p>\n Der: \u201cYa\u015fay\u0131n\u0131z. Fakat bir tek adam bana h\u0131y\u00e2net etse yakar\u0131m, y\u0131kar\u0131m!\u201d<\/p>\n \u015eayet bir adam hakka sadakat nam\u0131na onun k\u00e2firane zulm\u00fcne kar\u015f\u0131 h\u0131y\u00e2net etse, Ayasofya\u2019ya iltica etse, milyarlara de\u011fer o mukaddes binay\u0131 harap eder. Veyahut, bir k\u00f6yde ona bir hain bulunsa, \u00e7oluk \u00e7ocu\u011fuyla mahvetmek, veya bir cemaatte ona muz\u0131r biri varsa cemaati ifn\u00e2 etmek, her vakit kendinde sel\u00e2hiyet g\u00f6r\u00fcyor. L\u00e2net o medeniyete ki, ona o sal\u00e2hiyeti vermi\u015f! Acaba, b\u00fct\u00fcn millet bir kalbde\u2014hem m\u00fcnaf\u0131k, han\u00e7er-i zulm\u00fcnden m\u00fctelezziz olacak ahmak bir kalbde\u2014ittifak\u0131ndan daha muhal ne var?<\/p>\n \u015eeytan gibi hasis hisleri, fena ahl\u00e2klar\u0131 te\u015fci ve himaye eder, iyi hisleri s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr. Hem insan\u00ee, \u0130sl\u00e2m\u00ee hayat\u0131 men etmekle beraber, muvakkat hayvan\u00ee bir hayat\u0131, iki genc-i m\u00fccehhez, pen\u00e7eli; ekseriyeti kazanmak i\u00e7in, imhay\u0131 esas program yapm\u0131\u015f, iki kelbi iki ci\u011ferimize musallat ederek bizi sil\u00e2htan tecrit ediyor. \u0130\u015fte onun himayeti, i\u015fte hayat\u0131m\u0131z!<\/p>\n O has\u0131m, g\u00f6sterdi\u011fi kin ve husumet harpten ne\u015f\u2019et etme de\u011fildir. Harpten olsayd\u0131, tabi\u00ee ma\u011fl\u00fbbiyetimizle sairlerin husumeti gibi s\u00fck\u00fbnet bulurdu. Hem hasm\u0131n, uzakta \u00e7irkin y\u00fcz\u00fcndeki riyak\u00e2rane \u00e7izgileri g\u00fczel zannedilirdi. Yak\u0131nda g\u00f6renler, in\u015faallah daha aldanmaz.<\/p>\n \u0643\u064e\u0645\u064e\u0627 \u0627\u064e\u0646\u0651\u064e \u0627\u0644\u0636\u0651\u064e\u0631\u064f\u0648\u0631\u064e\u0627\u062a\u0650 \u062a\u064f\u0628\u0650\u064a\u062d\u064f \u0627\u0644\u0652\u0645\u064e\u062d\u0652\u0638\u064f\u0648\u0631\u064e\u0627\u062a\u0650 \u0643\u064e\u0630\u0670\u0644\u0650\u0643\u064e \u062a\u064f\u0633\u064e\u0647\u0650\u0651\u0644\u064f \u0627\u0644\u0652\u0645\u064f\u0634\u0652\u0643\u0650\u0644\u0627\u064e\u062a\u0650 ( Zaruretler, yasaklar\u0131 m\u00fcbah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi zorluklar\u0131 da kolayla\u015ft\u0131r\u0131r.)<\/p>\n Korkakl\u0131kta darb-\u0131 mesel h\u00fckm\u00fcnde olan tavuk, \u00e7ocuklar\u0131 yan\u0131nda iken \u015fefkat-\u0131 cinsiye sebebiyle camusa sald\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte deh\u015fetli bir cesaret…<\/p>\n Hem darb-\u0131 mesel olmu\u015f: \u201cKe\u00e7i kurttan havf\u0131, \u0131zt\u0131rar vaktinde mukavemete ink\u0131l\u00e2p eder. Boynuzu ile kurdun karn\u0131n\u0131 deldi\u011fi v\u00e2kidir. \u0130\u015fte harika bir \u015fecaat\u2026<\/p>\n F\u0131tr\u00ee meyel\u00e2n mukavemets\u00fbzdur. Bir avu\u00e7 su, kal\u0131n bir demir g\u00fclle i\u00e7inde at\u0131lsa, k\u0131\u015fta so\u011fu\u011fa maruz b\u0131rak\u0131lsa, meyl-i inbisat demiri par\u00e7alar.<\/p>\n Evet, \u015fefkatli tavuk cesareti, hamiyetli ke\u00e7i \u0131zt\u0131rar\u00ee \u015fecaati gibi, f\u0131tr\u00ee bir heyecan demir g\u00fcllede su gibi, zulm\u00fcn burudetli husumet-i k\u00e2fir\u00e2nesine maruz kald\u0131k\u00e7a her\u015feyi par\u00e7alar. Rus mojikleri buna \u015fahittir.<\/p>\n Bununla beraber, iman\u0131n mahiyetindeki h\u00e2rikulade \u015feh\u00e2met, izzet-i \u0130sl\u00e2miyetin tabiat\u0131ndaki \u00e2lem-pesend \u015fecaat, uhuvvet-i \u0130sl\u00e2miyenin intibah\u0131yla her vakit mu\u2019cizeleri g\u00f6sterebilir.<\/p>\n![](\"https:\/\/d33ypg4xwx0n86.cloudfront.net\/direct?url=http%3A%2F%2Fwww.risalehaber.com%2Fd%2Fother%2Fanglikankilisesimektup.jpg&resize=w704\")
<\/div>\n![](\"https:\/\/d33ypg4xwx0n86.cloudfront.net\/direct?url=http%3A%2F%2Fwww.risalehaber.com%2Fd%2Fother%2Fanglikankilisesicevap.jpg&resize=w704\")
<\/div>\n