İrfana Yolculuk
İlgili Yazılar
‘Abdullan bin Abbâs mutaya cevaz verdi’ iddiasını onun şu sözleri yalanlıyor: “Sübhânallâh! Ben bu şekilde bir fetva vermedim ki! Benim dediğim şudur: Mut’a tıpkı leş, kan ve domuz eti yemek gibidir. Ancak böyle bir çaresizlik anında/zaruret halinde helaldir.”
Resmî görevli olarak İran’a giden bir bürokratın, otele yerleştiği ilk gece kapısı çalınır. Kapıyı açtığında karşısındaki kadın “Ben seninle evlenmek istiyorum.” diyor. Şaşkına dönen bürokrat, evli olduğunu söyleyerek bu teklifi reddediyor. Yaklaşık 5 dakika sonra aynı kadın, bir kez daha evlilik teklifiyle kapısına dayanır. Evli olduğunu, çocuklarının bulunduğunu anlatarak kadını bir kez daha uzaklaştırır. Birkaç dakika sonra bir kez daha kadın kapısında belirir. Bu sefer gözyaşları içinde evlenmek istediğini, bu konuda birileri tarafından zorlandığını söyler. Bürokrat, bu tuzaktan kurtulmayı başarır ama ya kadının teklifini kabul etseydi başına ne gelebilirdi?
Soruya, böylesi bir teklifi kabul eden bir işadamının yaşadıkları cevap versin. İşadamı yaptığı mut’a nikâhından yaklaşık bir yıl sonra İranlı bir avukat tarafından aranır. Avukat “Hayırlı olsun, bir çocuğun oldu.” der. İşadamından servetinin üçte birlik kısmını doğan çocuğun üzerine yapmasını ister. “Aksi takdirde kaset ve fotoğraflar piyasaya sürülecek.” demeyi de ihmal etmez.
Bu örnekleri aktaran Turgut Özal Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mahmut Akpınar, siyasî ve politik bir araç olarak bazı istihbarat birimleri tarafından cinselliğin kullanıldığını söylüyor. Bunu en yaygın olarak kullanan ülkelerden biri olan İran yüzünden, İslam dünyasında bu silah “mut’a” adıyla kendini gösteriyor. Akpınar’a göre İran, dış politikasını Müslüman ülkelere mukayyet olmak, onların üzerinde nüfuz alanları oluşturmak üzerine kurdu. O ülkelerde etki elemanları bulundurmak, onların siyasetini, politikasını bir şekilde İran menfaatleri lehine yönetme ve yönlendirme çabası bu emelin bir neticesi. Bunun için de İran, etkili bir şekilde ‘mut’ayı kullanıyor. Maalesef mut’a tuzağı, fuhuştan çok daha tehlikeli bir hal alıyor. Çünkü İran istihbarat elemanları öncelikle mut’anın İslam’da olduğuna dair ikna çalışması yapıyor. Hiç fuhşa düşmeyecek mütedeyyin bir kişi bile, İslamî kavramlar üzerinden perdelenen söz konusu nikahı sevimli ve makul bulmaya başlayabiliyor. Bu tuzağa düşenlerin İran istihbarat birimleri tarafından nasıl kullanıldığını Mahmut Akpınar şöyle anlatıyor: “Bu tür insanların, İran’a angaje olduklarını, onların kontrolüne girdiklerini, sonrasında da kendi ülkelerinin menfaatlerini savunamadıklarını anlıyoruz. Daha da ötesi, önemli birimlerde çalışan insanların düzenli şekilde bu istihbarat elemanlarına bilgi aktardıklarını görüyoruz. Örneğin, 2010-2013 yılları arasında bu konuda ülkemizde bazı operasyonlar oldu. Yakalanan kadınların üzerinde, mut’a nikâhı kıyılarak tuzağa düşen bazı işadamları ve bürokratlara ait kasetler ve devlete ait bilgiler bulundu. Bu kadınların da devrim muhafızları ile bağlantılı oldukları ortaya çıktı.”
‘AİLENİN KORUNMASI VE MUTA FİTNESİ’
Tehlikenin boyutlarını ortaya koymak için geçtiğimiz hafta Yeni Ümit Dergisi tarafından İstanbul’da ‘Ailenin Korunması ve Mut’a Fitnesi’ konulu bir sempozyum düzenlendi. Tebliğ sunan bütün alimler, muta’nın zina olduğu üzerinde ittifak etti ve sonuçlarının vahametine dikkat çekti.
Terim olarak mut’a, bir erkek ve kadının aralarında kararlaştırdıkları bir zamana kadar ve belli bir para karşılığında eş olarak kaldığı muvakkat (geçici) bir evlilik şeklinde tanımlanıyor. Prof. Dr. Halil İbrahim Bulut’un verdiği bilgiye göre mut’a, ehl-i sünnetteki fıkıh, siyasî-itikadî ve tasavvufî ekollerinin tamamında haram kabul ediliyor. Şia’da ise Zeydiye fırkası, İsmaili gelenek de mut’ayı caiz görmüyor. Hatta Nusayrilik, Dürzilik, Bahailik gibi ekoller bile bunun gayrimeşru olduğunu kabul ediyor. Şia’da sadece ‘İmamiye ya da Rafizilik’ olarak adlandırılan İran Şiiliği mut’ayı caiz görüyor.
Mut’anın özelliklerine bakıldığında, para karşılığı fuhuşa benzediği net bir şekilde ortada. Tek farkı, dini kılıf olarak kullanması. Erkek ve kadının, para ve süre konusunda anlaşmalarıyla bu geçici nikâh kıyılıyor. Şia imamlardan nakledildiğine göre bir avuç buğday, bir hurma veya biraz un, bir diş fırçası/misvak bile kadının kendisini kiralatması için yeterli. Süre konusunda ise sınır yok. Bir dakikalık nikâh kıyılabileceği gibi elli yıllık da anlaşılabilir. Süreyi de erkek belirliyor. Uydurma nikâh, belirlenen zamanın sona ermesiyle bitiyor. İranlı mollalar mut’a için kadın sayısı konusunda bir üst sınır belirtmiyor. Bir erkek isterse bin kadınla bu nikâhı aynı anda kıyabiliyor. Şiî ulema, böyle bir nikâh için şahidi de, velinin iznini de (kızın babası mut’aya inanmayan bir Sünnî olsa da) şart görmüyor. Mut’a sürecinde erkek, malî bakımdan kadından sorumlu tutulmuyor. Kadının miras hakkı söz konusu olmadığı gibi, ayrıldığı kocasının nafaka yükümlülüğü de bulunmuyor.
KUR’AN, MUTAYA DEĞİNMİYOR
Kur’ân-ı Kerîm nikâhı teferruatlı biçimde ele almasına rağmen mut’aya değinmiyor. Ancak bunun caiz olduğunu savunan Şia’nın sarıldığı bir ayet var: “…O halde onlardan yararlanmanıza karşılık, kesilen ücretlerini bir hak olarak kendilerine verin…” (Nisa, 24). Prof. Dr. Saffet Köse, bu ayetin mut’a ile bir alakasının olmadığını, mehir ahkamını ortaya koyan ayetlerden biri olduğunu söylüyor. Zira Nisa Sûresi’nin 24, 25 ve 26. ayeti birlikte ele alındığında Kur’an’ın mut’adan değil, bilinen nikâhtan bahsettiği net bir şekilde ortaya çıkıyor. Zaten 25. ayet, mehri yüksek hür mümin kadınlarla nikâhlanmaya güç yetiremeyenlere sabretmeyi, sabredememe hâlinde ise mü’min cariyelerle nikâhlanmayı tavsiye ediyor. Bu nikâhlanmada da velilerinin iznini şart koşuyor. Prof. Dr. Köse, “Mut’a nikâhı sahih bir evlilik olmadığı gibi cariye statüsünde bir beraberliği de kapsamamaktadır. Çünkü mut’a kuruluşu sırasında sahih bir evliliğin şartlarını gerektirmediği gibi sonuçlarını da doğurmamaktadır.” diyor. Bu ayeti çok farklı yorumlayan İran uleması, mut’ayı ‘kiralama’ mantığına oturtuyor. Yani kadın kiralamak, bir otel odası ya da bir otomobil kiralamaktan farksız onlara göre.
Şia fakihlerinin mut’anın caizliği konusunda bir diğer iddialarıysa, bunun Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) zamanında mübah olduğu, ancak Hz. Ömer tarafından haram kılındığı şeklinde. Mut’a İslâm’ın ilk yıllarında henüz yasaklanmayan bir cahiliye âdetiydi. Bu âdetin kökeni ise Sasani kültürü. Kadının ortak bir mal olarak görüldüğü mazdekiye inanışının Arap coğrafyasına yayılmasıyla bu nikah, Arapların âdetlerinden biri haline geldi.
İslâm’ın neşet etmesiyle birlikte bütün emir ve yasaklamalarda tedrici bir usül takip edildiği gibi, mut’a konusunda da aynı yol izlendi. Bu kapsamda Efendimiz’in (aleyhisselatu vesselam) savaş koşullarının ortaya koyduğu zaruret hâli nedeniyle bazı seferlerde mut’aya izin verdiğine dair rivayetler bulunuyor. Ancak son olarak “Ey insanlar, ben size kadınlarla mut’a yapmanız konusunda izin vermiştim. Şüphesiz Allah, onu kıyamet gününe kadar haram kılmıştır. Kimin yanında (mut’a nikâhı ile tuttuğu) kadın varsa onu serbest bıraksın. Onlara verdiklerinizden hiçbir şey geri almayınız.” buyurarak, bu nikâhı tamamen yasakladı.
Kaldı ki Allah Resûlü, gençlerden imkânı olanlara evlenmeyi tavsiye ederken, buna güç yetiremeyenlere oruç tutmayı öneriyor. Mutanın son derece basit olduğu dikkate alınırsa bu hadis-i şerife göre Peygamberimiz’in izin vermediği bir uygulama olduğu açığa çıkıyor.
Mut’anın yasaklandığıyla ilgili hadisi nakledenlerden biri de Hz. Ali. Ve bu hadis Şiî kaynaklarında da yer alıyor. Ne var ki mut’ayı savunanlar söz konusu hadise rağmen Hz. Ali’nin (kime karşı ve ne amaçla olduğu bilinmeyen) ‘takiyye’ yaptığını öne sürüyorlar.
ŞİA’NIN HZ. ÖMER’E DUYDUĞU DÜŞMANLIK
Hz. Ömer’in, “Kadınlarla mut’a nikâhı yapmayı kesin artık! Şayet bana mut’a yapan birisi getirilirse, and olsun onu recmederim.” dediği rivayet ediliyor. Bu ifadelerden yola çıkan Şia, mut’ayı Hz. Ömer’in yasakladığını öne sürüyor. Oysa, Hz. Peygamber’in izin verdiği bir şeyi Hz. Ömer’in yasaklaması söz konusu olamaz. Olsa bile o anda yaşayan ve Hz. Ali’nin de aralarında bulunduğu ashabın böyle bir şeye sükut etmesi mümkün değil. Prof. Dr. Saffet Köse, Hz. Ömer’in yasakla ilgili ifadelerinin sebebini, bazı sahabilerin, Hz. Peygamber’in mutayı kesin ve ebedî olarak yasakladığını duymamış olmaları ihtimaline bağlıyor. Yani Hz. Ömer, Resûlullah’ın açıkça yasakladığı bir konuda hatırlatma yapıyor. Köse bu noktada Şîa’ya şu soruyu yöneltiyor: “Eğer mut’a Halife Ömer’in tasarrufunda bir konu idiyse niçin Hz. Ali halife olduğunda fazilet dolu (!), sevapları sağanak halinde yağdıran (!) mut’anın caiz olduğunu ilan edip insanları serbest bırakmamış, hatta teşvik edip neden bu yönde mücadele vermemiştir?”
Şia’nın mut’ayı bir ibadet aşkı ile savunmasının altında da Hz. Ömer’e duyduğu düşmanlık kendini gösteriyor. Saffet Köse, bu durumu “Mut’adan maksat Ali sevgisi değil, Ömer’e buğzdur.” sözleriyle açıklıyor. Nitekim Şia’nın beşinci imamı Muhammed el-Bâkır, “Mut’ada sevap var mıdır?” şeklindeki soruya cevap olarak eğer bunu Allah rızası için ve birisine -yani Ömer’e- muhalefet amacıyla yapıyorsa konuştuğu her kelimeye sevap verileceğini, yaklaştığı her adımda bir günahının affedileceğini, yıkandığında da saçından damlayan sular sayısınca günahının döküleceğini ifade etmesi, bu tezin isabetini ortaya koyuyor.
Bununla da yetinmeyen İran uleması, mut’ayı o derece abartıyor ki, onu neredeyse iman esası hâline getirmiş durumda. Mut’a yapmadıkça müminin kemale eremeyeceği, Şia’nın muteber kaynaklarında yer alıyor. Bir imama nispet edilen şu söz, vahim durumu gözler önüne seriyor: “Mut’a nikâhı yapıp da cinsel ilişkiden sonra yıkanan kişinin vücudundan dökülen her bir damla için Allah yetmiş melek yaratır ve kıyamete kadar ona istiğfarda bulunur, uzak durana da kıyamete kadar lanet ederler.”
İran din adamları meseleyi bu kadar önemseyince, mut’ada cinsel cazibenin etkisinin yanında dinin motive edici gücü de devreye giriyor. Prof. Dr. Köse’nin verdiği bilgiye göre İran’da, bereket ummak, Allah’ın rızasını kazanmak ve sevap edinmek amacıyla mut’a teklifinde bulunan kadınlar bile var. Özellikle de din adamlarını tercih ediyorlar. Çünkü onlar daha dindar ve şeriatı daha iyi biliyorlar.
Teorik ve pratik alanda fuhuşla örtüşen bir yapı olmasına rağmen Şîa, mut’ayı zinaya engel bir tedbir olarak lanse ediyor. Bu tezi savunanlardan bini olan Seyit Hüseyin Nasr, mut’ayı savunurken şu ilginç ifadeyi kullanıyor: “Mut’a erkeklerin fuhşa düşmemesi için Allah’ın ortaya koyduğu bir lütuftur.” Bu düşünceye Prof. Dr. Halil İbrahim Bulut, “Bu din sadece erkelerin dini midir?” diyerek tepki gösteriyor.
Mut’ayı bir hayat felsefesi haline getiren mollalar, çelişkili bir şekilde kendi yakınlarının daha açık bir ifadeyle kızları ya da eşlerinin bunu yapmasına asla müsaade etmiyor. Bu nikâhı aile ve sülale şereflerine ters görüyorlar. Şii din âlimlerden olan ancak mut’aya şiddetle karşı çıkan Musa Musevi, mut’a ile ortaya çıkan vebalin sorumluluğunu, “Kendin için istemediğin bir şeyi başkası için de isteme.” prensibini çiğneyenlere bağlıyor: “İşte böylece bu kötü uygulamadaki sorumluluk, başta da sonda da kendi kızlarının namus ve şereflerini korurken, diğer Müslüman kızların namuslarını mübah görenler ve onların şereflerinin ayaklar altına alınmasına fetva verenlerindir. Kalbi olan bir kişinin bunların hepsinden alacağı ibret vardır.”
Cihan Yenilmez-Yenibahar Dergisi
