İrfana Yolculuk
Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem), devlet içinde ve dışında öteki ile birlikte yaşama sanatı adına bizlere dört model bırakmıştır:
Birincisi: Mekke Modeli, detaylı bir şekilde göreceğimiz gibi buradaki pozisyon, sabır ve beraber yaşama pozisyonudur.
İkincisi: Müslümanların Habeşistan’da kalma modeli, buradaki pozisyon ise ahde vefa ve katılım (bağlılık ve iş birliği) pozisyonudur.
Üçüncüsü: İlk dönem Medine modeli, buradaki pozisyon da açılım ve yardımlaşma pozisyonudur.
Dördüncüsü: Son dönem Medine modeli, buradaki pozisyona gelince o da adalet ve bilinç pozisyonudur.
Bir Müslüman’ın kendi toplumu içinde kalıp yaşaması, bu dört portrenin dışına çıkmaz; bizlerin bu örnekleri iyice anlaması, bunların her Müslüman’ın kendi özel konumuna göre istifadeye elverişli olduğunu, bu portrelerin birbirinin hükmünü neshedip kaldırmadığını, aksine, zaman, zemin ve konjonktüre göre hükümlerinin uygulanabilirliğini çok iyi bir şekilde kavraması, her halükârda Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) sünnet ve siyerinden istifade etmesi gerekmektedir.
Şurası bir gerçektir ki, bu pozisyonlar, Müslüman’ın şahsiyet ve kimliğinin oluşumunda köklü bir temel olmuş ve onun derinliklerine o kadar işlemiştir ki sabır, beraber yaşama, açılım, yardımlaşma, bağlılık, işbirliği, adalet, zaman ve zemini bilme ve basiret üzerine hareket etme bu şahsiyet ve kimliğin ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir. Hatta şunu rahatlıkla ifade edebiliriz ki bu pozisyonlar, Cenâb-ı Hakk’ın bütün zaman ve zeminlerde insanoğlu için seçip razı olduğu dinin temel ögeleridir.
İbn-i Hibban Sahih’inde şöyle rivayet etmiştir: “Müminin konumunu müdrik olması, zamanını bilmesi âl-i Dâvûd’un hikmetindendir. ” Hatta bizler Cenâb-ı Hakk’ın Peygamberimiz’i (sallallahu aleyhi ve sellem) bi’setinden evvel bile bu pozisyon ve aşamalardan geçirdiğini biliyoruz.
MEKKE MODELİ
Mekke, İslâm davetinin başlangıcında, sâkinlerinin çoğunun putlara taptığı, zina, içki ve her türlü günah ve rezilliğin işlendiği Kureyşli müşriklerin kontrol ve yönetiminde olan bir yerdi. Ahlâk yozlaşmış durumda ve Mekke’nin genelinde seviye çok düşüktü; güçlü zayıfa her türlü baskıyı yapar ve hakkını yer; efendi elinin altındaki köleleri ezer ve insanlıklarına saygı göstermez; Arap aceme karşı üstünlük taslar, beyaz siyaha karşı böbürlenip dururdu.
Cafer b. Ebî Tâlib, Necaşî huzurunda konuştuğu zaman içinde bulundukları durumu şöyle tasvir ediyordu:
“Ey kral! Bizler bir cahiliye topluluğu idik; putlara tapar, ölü eti yer, zina ve fuhşiyatın her çeşidini işler, akrabalık bağlarını koparır, komşulara kötü davranır ve güçlü olanımız zayıf olanı yer tüketirdi.”
Öyleyse bu ortamda, Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) ve arkadaşlarının peygamberlik öncesi, sonrası ve vahyin nüzulü esnasındaki hayatları nasıldı?
a- Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem), peygamberlik öncesinde, toplumuyla iç içe ve uyum içinde yaşar, etkin sosyal bir rol oynar, toplumuna çeşitli katkılarda bulunur, iyi ve güzel işlerde onlarla yardımlaşırdı.
Efendimiz’in eşi ve O’nu en iyi tanıyan Hz. Hatice (radıyallahu anhâ), Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) kendisine gelip ilk vahyin inişini bildirdiğinde O’na (teselli sadedinde) şöyle demiştir:
“Asla korkma! Sana müjdeler olsun! Vallahi, Allah seni kesinlikle rüsva etmeyecektir. Zira sen, sıla-i rahimde bulunursun, doğru konuşursun, işini göremeyenlerin yükünü taşırsın, fakire kazandırırsın, misafire ikram edersin, musibet zamanında halka yardım edersin!”
b- Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) peygamberlik öncesi dönemde Kureyş’in bazı kabileleri ile mazluma yardım konusunda anlaşarak cemiyet kurması:
Kureyşli bazı kabileler bir araya gelip bir yardım cemiyeti kurmaya karar verdiler. Görüşmek üzere asaleti ve yaşından dolayı Abdullah b. Cüd’an’ın evinde toplandılar. Bu toplantıya Hâşim, Muttalib, Zühre, Esed, Hâris ve Teym Oğulları katıldı. Burada Mekke’de zulmü önlemeye, yerli-yabancı hiç kimseye karşı haksızlık ettirmemek üzere karar aldılar. Haksızlığa uğrayan kimselere hakkını alıncaya kadar yardım edeceklerine dair yemin ettiler. Kureyş, bu cemiyete “Hılfu’l-fudûl” yani “Erdemliler Cemiyeti” adını vermişti.
Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) bu cemiyetle alâkalı olarak şöyle buyurmuştur:
“Abdullah b. Cüd’an’ın evinde öyle bir anlaşmaya tanıklık ettim ki orada hazır bulunmayı kırmızı develere sahip olmaya tercih ederim. Eğer İslâm geldikten sonra da böyle bir cemiyete çağırılsam, yine icâbet ederim.”
Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem), bu anlaşmaya sımsıkı sarılmış, Kureyş’in kendisine düşmanlık yapması ve dünyayı O’na ve arkadaşlarına dar etmesine rağmen O bu anlaşmaya sadık kalmış ve gereğini uygulamıştır.
“Uyunü’l-eser” adlı kitapta şöyle bir hâdise yer almaktadır: Resûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) mescitte, yani Kâbe’de bir grup sahabe ile otururken Zebid kabilesinden bir adam çıkageldi ve Kureyş’in gruplarını birer birer dolaşarak şöyle dedi:
“Ey Kureyş topluluğu! Size birisi geliyor veya yanınıza bir tacir geliyor ve siz de kendi hareminizde bu adama haksızlık ediyorsunuz, bu nasıl olur?” Nihayet arkadaşlarıyla beraber bulunan Allah Resûlü’ne (sallallahu aleyhi ve sellem) kadar gelir ve Allah Resulü ona şöyle der: “Sana kim haksızlık etti?”
O da en seçkin üç devesini getirdiğini, Ebu Cehil’in bunları satın aldığını, ancak sadece üçte bir fiyatını verdiğini, geri kalan kısmı için bir zaman tayin etmediğini, bu şekilde ticaretini kesada uğrattığını anlatır. Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) ona şöyle der: “Develerin nerede?” O da: “Hazura’da” diye cevap verir.
Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) ve arkadaşları kalkar develerine bakarlar ve develerinin güzel olduğunu müşahede ederler. Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem), adamla pazarlık yapar ve rızasını elde ederek belli bir fiyata iki devesini ondan satın alır. En iyisini satarak parasını Abdulmuttalip oğullarının dullarına verir.
Bütün bunlar olurken Ebû Cehil çarşının bir kenarında oturuyor ve hiç konuşmuyordu. Sonra Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ona yönelerek:
“Ey Amr! Bu adama yaptığını bir daha sakın yapma, yoksa benden hoşlanmadığın şeyler görürsün” dedi. O da:
“Ey Muhammed! Bir daha yapmam, bir daha yapmam. ” dedi. Allah Resûlü de ayrılıp gitti.
Ümeyye b. Halef bir grup insanla beraber Ebû Cehil’in yanına gelip şöyle dediler:
“Muhammedin elinde zelil oldun, ya O’na uymak istiyorsun, ya da O senin içine bir korku saldı”. O da onlara şu cevabı verdi: “Ben O’na asla uymam, fakat bende gördüğünüz hâlin sebebi şudur; ben O’nu gördüğümde sağında ve solunda mızraklarını üzerime doğrultmuş adamlar gördüm, eğer O’na karşı gelseydim beni öldürürlerdi. ”
Bunun benzeri bir vak’a da şöyle rivayet edilmiştir:
Ebû Cehil b. Hişam, el-İraşî (Has’am’ın bir koluna mensup) denen bir adamdan develer satın aldı, ancak karşılığını verme konusunda onu oyalayıp durdu. Kureyş de Allah Resûlü’yle (sallallahu aleyhi ve sellem) alay etme maksadıyla, Ebû Cehil’den hakkını alması için adamı O’na yönlendirdiler; zira O’nun Ebû Cehil’e karşı böyle bir gücünün olmadığını biliyorlardı. Olay şöyle gerçekleşmişti: Adam gelip Kureyş’in meclisi önünde durup şöyle dedi:
“Ey Kureyş topluluğu! Ebu’l-Hakem b. Hişam’a karşı bana yardım edecek bir erkek yok mu? Çünkü ben bir yabancı ve yolcuyum ve bu adam benim hakkımı yedi.”
Allah Resûlü’nü (sallallahu aleyhi ve sellem) göstererek ona şöyle dediler:
“Şu adamı gördün mü? O’na git, o sana yardım eder. ”
Adam Allah Resûlü’nün (sallallahu aleyhi ve sellem) yanına gelerek Ebû Cehil ile aralarında geçen hâdiseyi anlatır ve: “Allah (celle celâluhû) sana merhametiyle muamele etsin, ne olur ondan hakkımı al” der.
Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) adamla beraber çıkar, Ebû Cehil’e gider ve kapısını çalar. Ebû Cehil “Kim o?” der. Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) “Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)” diye cevap verir. Ebû Cehil rengi benzi kaçmış ve toprak rengine dönmüş bir şekilde çıkar. Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ona şöyle der: “Bu adama hakkını ver!”Ebû Cehil de: “Ayrılma ta ki ona ait olan hakkı vereyim. ” der ve ona hakkını geri verir. Sonra adam mezkûr meclise gelip Hz. Peygamber’i (sallallahu aleyhi ve sellem) kastederek şöyle der: “Allah (celle celâluhû) O’nu mükâfatlandırsın, vallahi gerçekten hakkımı aldı.”
c- Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) peygamberliğinden önce Hz. Ali’yi eğitmek ve yetiştirmek maksadıyla yanına alarak amcası Ebû Talib’e yardım etmiştir:
Cenâb-ı Hakk’ın Ali b. Ebi Talib’e nimetlerinden ve ona ihsan ettiği iyiliklerden biri şudur: Kureyş, büyük bir ekonomik krize yakalandığında Ebû Talib’in çok sayıda çocuğu vardı. Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem), Hâşimoğullarının en varlıklısı olan amcası Hz. Abbas’a (radıyallahu anh):
“Kardeşin Ebû Talibin pek çok çocuğu var, gördüğün gibi insanlar da büyük bir krizden geçiyor, ona gidelim ve çocuk yükümlülüğünü biraz hafifletelim, oğullarından birini ben, diğerini de sen alırsın, onun yerine onlara biz bakar ve yetiştiririz.” der. O da bu teklifi kabul eder ve beraberce Ebû Talib’e gelip şöyle derler: “Biz, insanların içinde bulunduğu şu krizden kurtulana kadar senin çocuk yükümlülüğünü hafifletmek istiyoruz.” Allah Resûlü, Ali’yi alır ve kucaklar; Hz. Abbas ise Cafer’i alır.
d- Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ve davetine inanan ilk arkadaşları, vahiy inmeye başladıktan sonra nasıl yaşamışlardır? İşlerini bırakmışlar, insanlardan, ticaretten ve yolculuktan kendilerini alıkoymuşlar mıdır, yoksa alış-verişlerini sadece kendi aralarında mı gerçekleştirmişlerdir?
Öteki ile yaşamayı, müminler mi yoksa müşrikler mi reddetmiştir? Şi’b-i Ebî Tâlib’de ötekine ambargo uygulayan kimdir? Tabii ki Kureyş müşrikleridir.
Kureyş, İslâm’ın kabileler arasında yayıldığını görünce toplandı ve Hâşim ve Muttalip oğullarından kız almama ve onlara kız vermeme, onlardan bir şey almama ve onlara bir şey satmama konusunda anlaştıkları bir boykot metni yazma hususunu aralarında istişare ettiler. Nihayet bu konuda anlaşma sağlandı ve bu anlaşmayı bir sahifeye yazarak kendileri adına bir söz ve bağlayıcı olsun diye Kâbe’nin içine astılar.
Sonra Müslümanlara saldırmaya başladılar, onları tutuklayıp çeşitli eziyet ve işkenceler yaptılar. Müslümanların maruz kaldığı bu bela ve musibet iyice arttı, fitne ve fesat gittikçe büyüdü ve büyük sarsıntılar geçirdiler.
Hâşimoğullarından Ebû Leheb ayrılarak Kureyş’e gitti ve onlara destek oldu. Hz. Hatice (radıyallahu anhâ) 60 yaşını aşmış olduğu halde evini terk ederek Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ile beraber Şi’b-i Ebî Talib’e intikal etmiştir.
Müslümanlar, Şi’b-i Ebî Talib’de 3 yıl boyunca ambargo altında yaşadılar. Öyle zamanlar oluyordu ki açlıktan dolayı ağlayan çocukların bağırtı ve gürültüleri Şi’b’in ardından duyuluyordu. Sonunda Kureyş’in geneli, onların başına gelen bu hâdiseden rahatsız olmaya ve bu zalim sahifeye karşı hoşnutsuzluklarını izhar etmeye başladılar.
e- Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) Kâbe’yi hiçbir zaman terk etmemiş, aksine peygamberliğinden önce de sonra da oraya giderek tek Allah’a (celle celâluhû) ibadet etmeyi her zaman sürdürmüş ve içinde her türlü şirk çeşidinin bulunması, O’nu, oraya gidip gelmekten alıkoymamıştır.
Kureyş, putlarını Kâbe’nin içi ve çevresine yerleştiriyordu. Putların sayısı 360 tane idi. Bu putlar, hicretin sekizinci yılında gerçekleşen Fetih yılına kadar Kâbe’de var olmaya devam etmiştir.
Abdullah b. Mesud şöyle buyurmuştur: Fetih günü Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) Mekke’ye girdiğinde Kâbe’nin etrafında 360 tane put vardı. Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem), (De ki: “Hak geldi, bâtıl yıkılıp gitti. Çünkü bâtıl, yok olmaya mahkûmdur) (Isrâ: 81) ve (De ki: “işte gerçek geldi, bütün açıldığıyla ortaya çıktı. Yalan ve sahte olan ise sönüp gitmeye mahkûmdur) (Sebe’: 49) âyetlerini okuyaralc elindeki bir değnekle putlara dürterek onları yıkıyordu.
İbn-i Mesud’dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: “Vallahi, bizler Kâbe’de açıktan ve emniyet içinde namaz kılamazdık. Ancak. Hz. Ömer (radıyal- lahu anh) Müslüman olup onlarla mücadele etti ve sonunda bizi bıraktılar, biz de namaz kıldık.” Yani sesli bir şekilde okudular. Hâlbuki bundan önce sadece içten okuyorlardı.
Suheyb ise şöyle demiştir: Hz. Ömer Müslüman olunca gruplar hâlinde Kâbe’de oturduk. Tavaf yaptık ve bize karşı kaba davrananlardan hakkımızı aldık.
Bu hususla ilgili olarak Hz. Ömer’e şöyle soruldu: Hz. Peygamber’in (sallallahu aleyhi ve sellem) sizi “Faruk” olarak adlandırmasının sebebi nedir? O da şöyle cevap verdi: Müslüman olduğumda Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) ve arkadaşları gizleniyorlardı. Dedim ki: “Ey Allah’ın Resûlü! Ölsek de yaşasak da bizler hak yolda değil miyiz? “Evet, bizler doğru yoldayız. Nefsimi elinde tutan Cenâb-ı Hakk’a yemin ederim ki sizler ölseniz de yaşasanız da hak yoldasınız. ” buyurdu. Ben de dedim ki: “Öyleyse bu gizlilik, saklılık neden? Seni hak ile gönderene ant olsun ki cahiliye devrinde girip çıktığım her mecliste korkmadan, ürkmeden Müslümanlığımı izhar ettim. Seni hak ile gönderene ant olsun ki açıkça ortaya çıkacağız. ”
İki saf halinde çıktık, Hz. Hamza (radıyallahu anh) bir tarafta, ben ise diğer tarafta, bu mübarek topluluğun ayaklarını şiddetle yere vurmaktan kaynaklanan bir toz bulutu vardı. Nihayet mescide (yani Kâbe’ye) kadar girdik. Kureyş, bana ve Hz. Hamza’ya (radıyallahu anh) baktı ve daha önce başlarına hiç gelmemiş bir kaygı ve tasaya müptela oldular. Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem), Kâbe’yi tavaf etti, öğleyi açıktan kıldı. Sonra yanındakilerle beraber Erkam’ın evine döndü. İşte o gün Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem), beni “Farûk” olarak adlandırdı, zira Cenâb-ı Hak, benim vasıtamla hak ile bâtılı birbirinden ayırmıştı.
İbn-i Amr b. el-Âs’a, müşriklerin Hz. Peygamber’e yaptıkları en şiddetli şeyin ne olduğu soruldu, o da şöyle cevap verdi:
“Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem), Kâbe’nin bağrında namaz kıldığı bir anda Ukbe b. Ebî Muayt çıkageldi ve elbisesini Hz. Peygamber’in boğazına doladı, çok şiddetli bir şekilde boğazını sıktı, ardından Hz. Ebû Bekir geldi, onu omuzlarından tutarak çekip aldı ve Hz. Peygamberden uzaklaştırdı. Şöyle demişti: “Rabbim Allah diyen bir adamı öldürür müsünüz?”
Abdullah b. Mesud’dan (radıyallahu anh) rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: Hz. Peygamber secde halinde ve Kureyş’ten bazı insanlar da O’nun etrafındayken Ukbe b. Ebî Muayt bir deve işkembesini getirdi ve Hz. Peygamber’in sırtına attı. Başını kaldırmadı. Hz. Fatıma (radıyallahu anhâ) gelip onu sırtından aldı ve bunu yapana şöyle beddua etti: “Ey Allahım! Kureyş’in elebaşlarını, Ebû Cehil b. Hişam’ı, Utbe b. Rabia’yı, Şeybe b. Rabia’yı ve Ümeyye b. Halef’i sana havale ediyorum.”
Bedir günü, Ümeyye dışındaki herkesin bir kuyuya atıldığını gördüm. Ümmeyye’nin mafsalları parçalandığı için bir kuyuya atılmamıştı.
Hz. Habbab ise şöyle demiştir:
Hz. Peygamber’e geldim, Kâbe’nin gölgesinde bir giysiyi yastık edinmişti. Müşriklerden eza ve cefa görüyorduk. Artık dayanamayıp dedim ki: “Bizim için Allah’a (celle celâluhû) dua etmez misin?” O da yüzü kızarmış bir şekilde oturdu ve şöyle dedi: “Sizden öncekiler demir taraklarla taranıyor, etleri kemiklerinden ayrılıyordu, ama yine bu onları dinlerinden döndüremiyordu. Başlarına testere konulur, ortadan ikiye ayrılır, ancak yine bu onları dinlerinden döndüremezdi. Allah (celle celâluhû) kesinlikle bu işi tamamlayacaktır. Öyle ki bir yolcu San’â’dan Hadramut’a kadar yolculuk yapacak ve Allah’tan başka hiç kimseden korkmayacaktır.
Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ve arkadaşları, kaza umrelerini yapmak maksadıyla Mekke’ye girdiler. Mekke’ye eskiden olduğu gibi yine şirk ve müşrikler hâkimdi. Allah (celle celâluhû), Müslümanların Mekke’ye umreciler olarak gireceği müjdesini vermişti. Zira Cenâb-ı Hak şöyle buyurmuştu:
“Allah, Resûlü’nün rüyasını elbette doğru çıkaracaktır. Inşâallah siz kiminiz başını tıraş ettirmiş, kiminiz saçlarını kısaltmış olarak, Mescid-i Haram’a korkmaksızın tam bir güvenlik içinde gireceksiniz. Ama Allah sizin bilemediğiniz şeyleri bildiğinden, ondan önce, yakın bir zafer nasip etti.” (Fetih, 48/27)
İbn-i Abbas’tan (radıyallahu anhumâ) rivayet edildiğine göre, Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) kaza umresinde üç gün kalmıştır.
İbn-i Abbas (radıyallahu anhumâ) şöyle demiştir:
Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) ve arkadaşları gelince müşrikler: “Yesrip (Medine) hummasının zayıf düşürdüğü bir topluluk geliyor” dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber, ilk üç şavtta remel’i (hafif şekilde koşma) ve iki rükün arasında normal yürümeyi emretti. O’nun, bütün şavtlarda remel yapmalarını emretmeye mâni olmuştu.
İbn-i Abbas (radıyallahu anhumâ) şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) güç ve kudretini müşriklere göstermek için Kâbe’yi tavaf etmiş, Safa ve Merve arasında sa’y etmiştir.
Yine İbn-i Abbas’ın (radıyallahu anhumâ) rivayetine göre, Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Bugün güç ve kudretini gösterene Allah (celle celâluhû) rahmetiyle muamele eylesin. ” Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) rüknü selâmladı ve arkadaşlarıyla beraber herveleye (hızlı, canlı ve çalımlı hafif koşma) başladılar. Kâbe kaybolunca da Rükn-i Yemânî’yi selâmladı ve Hacer-i Esved rüknünü selâmlayıncaya kadar yürüdü. Sonra üç şavtta hervele yapıp diğerlerinde normal yürüdü.
f- Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem), arkadaşları, Kureyş müşriklerinin ellerinde çile ve işkencenin her çeşidine maruz kaldıkları hâlde, onlara Allah (celle celâluhû) bir çıkış yolu gösterinceye kadar sabır ve katlanmayı emretmiştir.
Kureyş, Müslüman olan herkese saldırmış ve her kabile kendi içindeki Müslümanlara yönelerek onları hapis, dayak, açlık ve susuzluk işkencelerinden geçirmiş, sıcaklıklar artınca Mekke’nin kavurucu sıcakları altında işkencelere maruz bırakmış ve âdeta dinleri hakkında bir imtihana tâbi tutulmuşlardır; kimisi maruz kaldığı musibetin şiddeti karşısında yılmış; kimisi de sağlam durup dayanmış, Allah (celle celâluhû) da onu müşriklere karşı korumuştur.
Ümeyye b. Halef, öğle sıcaklığı artınca Bilâl b. Rabah’ı dışarı çıkarır, kavurucu Mekke toprağının üzerine sırtüstü yatırır, sonra da büyük bir taşın göğsüne konulmasını emreder ve ardından şöyle derdi: “Ya ölene kadar böyle devam edecek, ya da Muhammed’i inkâr edecek, Lat ve Uzza’ya tapacaksın. ”
O ise bu işkence karşısında sadece: “Allah birdir, Allah birdir. ” derdi.
Belâzürî, Amr b. el-Âs’tan şöyle dediğini rivayet etmiştir:
“Kavurucu sıcaklığın altında işkence edilirken Bilâl’e uğramıştım, eğer üzerine birkaç et parçası konulsaydı muhakkak pişerdi. Ancak o şöyle diyordu: “Ben Lât ve Uzzâ’yı inkâr ediyorum.” Ümeyye ise, iyice kızıyor ve işkencenin dozunu iyice artırıyordu; gelir ayağıyla boğazına basar, o da bayılır, sonra tekrar ayılırdı.” İbn-i Sa’d, Hassan b. Sabit’ten şöyle dediğini rivayet etmiştir:
“Hac yapmıştım, Hz. Bilâl’ı çocukların uzun bir iple çektiğini gördüm. O ise şöyle diyordu: “Allah birdir, Allah birdir, ben Lât, Uzzâ, Hübel, Naile ve Bevane’yi inkâr ediyorum.” Ümeyye de onu kızgın kumlar içine yatırmıştı.”
Bir gün Ebû Bekir (radıyallahu anh), onlar Hz. Bilâl’e bu mezkûr işkenceleri yaparlarken yanına gelmiş ve Ümeyye b. Halef’e: “Bu zavallı hakkında Allah’tan (celle celâluhû) korkmaz mısın? Daha ne zamana kadar bunu devam ettireceksin?” demişti. O da: “Aslında onu bozup yoldan çıkaran sensin, öyleyse gördüğün şey-lerden onu sen kurtar” şeklinde cevap vermişti.
Ebû Bekir (radıyallahu anh) de bu teklifi kabul ederek ona şöyle dedi: “Tamam, bunu yapacağım. Benim senin dininden olan ve bundan daha celâdetli ve güçlü bir kölem var, Bilal’ın yerine sana onu veririm.” O da: “Tamam kabul ettim, o senindir” dedi. Hz. Ebû Bekir es-Sıddîk (radıyallahu anh) kendi kölesini vererek onu alıp azat etti.
Müşrikler Hz. Ammar b. Yasir’i alıp götürmüşler ve ancak Hz. Peygamber’e (sallallahu aleyhi ve sellem) sövüp onların ilâhlarını övdükten sonra bırakmışlardır. Allah Resûlü’nün yanına geldiğinde:
“Ne oldu?” diye sormuş, o da: “Çok kötü bir şey yaptım ey Allah’ın Resûlü; sana çirkin sözler söyleyip ilâhlarını güzelce anıncaya kadar beni bırakmadılar” diyerek karşılık verdi. Allah Resûlü de (sallallahu aleyhi ve sellem): “Kalbini nasıl buluyorsun?” diye sormuş, o da: “İmanla dopdolu ve mutmain.”karşılığını vermişti. Bunun üzerine Allah Resûlü şöyle buyurdu: “Eğer bir daha bunu tekrarlarsa sen de aynısını yap.”
Bu konuda Cenâb-ı Hakk’ın şu sözü nazil olmuştur:
“Kalbi imanla dolu olarak mutmain iken, dini inkâr etmeye mecbur bırakılıp da yalnız dilleriyle inkâr sözünü söyleyenler hariç, kim imanından sonra Allah’ı inkâr ederek gönlünü inkâra açar, göğsüne küfrü yerleştirirse, onlara Allah tara¬fından bir gazap, hem de müthiş bir azap vardır.” (Nahl, 16/106)
Bundan önce de Hz. Ammar’ın annesi Hz. Sümeyye Hanım, müşriklerin işkencesine sabretmişti. Ebû Cehil yanına gelip ondan Hz. Peygamber’e sövmesini istemiş, fakat o bunu reddetmişti. O da kalbine bir mızrak saplamış ve Hz. Sümeyye şehit olmuştur. Böylece İslâm’da ilk şehit kadın olma payesine ermiştir. Aynı şekilde kocası Hz. Yasir de şehit olmuştur. Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem), onlara uğrar, sabretmelerini emreder ve cennetle müjdelerdi: “Ey Yasir ailesi! Sabredin! Size cennet vaat edilmiştir.” derdi.
*Mısır Müftüsü,” Peygamber Yolu, 9-10 Ekim 2010, Uluslararası Sempozyum” da sunduğu tebliğden alınmıştır.
