Münâcât – 1 (Lem’alar)

Ben imanın gözüyle, Kur’an’ın talimi ve nuruyla, Resûl-u Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselam) dersiyle ve Senin Hakîm isminin işaretiyle şunu görüyorum:

Göklerde hiçbir hareket ve dönüş yoktur ki, intizamıyla Senin varlığına delil olmasın, işaret etmesin…

Hiçbir gökcismi yoktur ki, sessizliğiyle, gürültüsüz bir şekilde vazife görerek o boşlukta desteksiz durmasıyla Senin rubûbiyetine ve birliğine şahit olmasın…

Hiçbir yıldız yoktur ki, ölçülü yaratılışıyla, muntazam duruşuyla, nuranî tebessümüyle, diğer bütün yıldızlara benzemesinin ve onların emsali olmasının mührüyle Senin ulûhiyetinin ve birliğinin haşmetine işaret etmesin, şehadette bulunmasın…

Ve on iki küreden hiçbiri yoktur ki, hikmetli hareketiyle, itaat içinde emirlerine boyun eğmesiyle, düzenli vazifesiyle ve mühim uydularıyla Senin varlığının vücûbiyetine  şahitlik ve ulûhiyet saltanatına işaret etmesin…

Evet, ey yeryüzünün ve göklerin Yaratıcısı! Ey zerreleri bütün unsurlarıyla düzenli bir şekilde çekip çeviren, idare eden ve bu gezici yıldızları ahenkli uydularıyla döndüren, emrine itaat ettiren Yaratıcı! Göklerin sakinlerinden her biri tek başına Senin varlığının vücûbiyetine öyle açıkça şehadet ettiği gibi, bütünü de hep birlikte, gözle görülür derecede, Senin vahdetine, birliğine öyle kuvvetli şahitlik ederler ki, göğün yüzünde bulunan yıldızlar sayısınca nuranî ve parlak delil o şahitliği doğrular.

Hem bu saf, temiz, güzel gökler, fevkalâde büyük ve süratli cisimleriyle düzenli bir ordu ve elektrik lambalarıyla süslenmiş bir saltanat donanması gibi, Senin rubûbiyetinin muhteşemliğine ve her şeyi yaratan kudretinin büyüklüğüne apaçık delildir. Şu uçsuz bucaksız âlemi kuşatan hâkimiyetinin ve her bir canlıyı saran rahmetinin sonsuz genişliğine kuvvetli bir işarettir, uzaydaki bütün varlıkların vazifeleriyle ve halleriyle alâkalı olan, onları avucunda tutan, bir düzene koyan ilminin her şeyi ve hikmetinin her işi kuşattığına şüphesiz bir şahittir. O şehadet ve delâlet o kadar açıktır ki, âdeta yıldızlar, şahit olan göklerin şehadet kelimeleri ve cisme bürünmüş nuranî delilleridir.

Hem göklerin meydanındaki, denizindeki, sonsuzluğundaki o yıldızlar itaatkâr birer asker, kusursuz birer gemi, harika birer uçak, hayret verici birer lamba gibi halleriyle Senin ulûhiyet saltanatının muhteşemliğini gösteriyorlar. Ve o ordunun mensuplarından, bir yıldız olan güneşimizin gezegenlerindeki ve dünyamızdaki vazifelerinin işaret ettiği ve hatırlattığı üzere, arkadaşları olan yıldızların bir kısmı, ahiret âlemlerine bakar. Onlar vazifesiz değildir; belki ebedî âlemlerin güneşleridir.

Bu harika yıldızlar, hayret verici güneş ve ay; Senin mülkünde, göklerinde, Senin emrinle, kuvvetin ve kudretinle, idaren ve çekip çevirmenle itaat altına alınmış, bir düzene koyulmuş ve vazifelendirilmiştir. Bütün o büyük gökcisimleri, kendilerini yaratan, döndüren ve idaresi altında tutan bir tek Hâlık’ı tesbih eder, büyüklüğünü bildirip hal dilleriyle “Sübhânallah, Allahu Ekber” derler. Ben de onların bütün tesbihatıyla Senin yüceliğini ve her türlü kusurdan arınmış olduğunu ilan ediyorum.

Kur’an-ı Hakîm’in dersiyle ve Resûl-u Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselam) rehberliğiyle anladım ki:

Nasıl gökler ve yıldızlar Senin varlığına ve birliğine şahitlik ederse, atmosfer de bulutlarıyla, şimşeğiyle, gök gürlemesiyle, rüzgârları ve yağmurlarıyla Senin varlığının vücûbiyetine ve birliğine şahittir.

Evet, cansız, şuursuz bulutların, âb-ı hayat hükmündeki yağmuru muhtaç canlıların imdadına göndermesi ancak Senin rahmetin ve hikmetinle olur, bu işe tesadüf karışamaz.

En büyük elektrik kaynağı olan ve verdiği ışığın yararlarına işaretle insanları kendisinden faydalanmaya teşvik eden şimşek, gökleri güzelce aydınlatıp Senin kudretini gösterir.

Yağmurun gelmesini müjdeleyen, koca gökleri tesbihatının gürültüsüyle çınlatıp konuşturan gök gürlemeleri de hal diliyle Seni takdis edip rubûbiyetine şahitlik yapar.

Canlıların yaşaması için en lüzumlu ve faydalanması en kolay rızıkları vermek, nefes almayı sağlamak ve nefisleri rahatlatmak gibi pek çok işle vazifelendirilen rüzgârlar ise hava boşluğunu âdeta, bir hikmete dayanarak “Levh-i Mahv ve Isbat” ve “yaz-boz tahtası” suretine çevirir; böylece Senin kudretinin faaliyetine işaret ve varlığına şehadet eder. Aynı şekilde, Senin merhametinle bulutlardan sağılıp canlılara gönderilen yağmur da ölçülü, muntazam kelimeleri olan damlalarıyla rahmetinin enginliğine ve geniş şefkatine şahittir.

Bulut, şimşek, gök gürlemesi, rüzgâr ve yağmur Senin varlığının vücûbiyetine ayrı ayrı şehadet ettikleri gibi, hepsi birden, hususiyetleri bakımından birbirinden uzak, mahiyetçe birbirine zıt oldukları halde, beraberce, iç içe geçerek ve birbirlerinin vazifesine yardım ederek Senin birliğini çok kuvvetli bir şekilde gösterirler.

Hem onlar, koca gökleri hayret verici hadiselerin mahşeri yapan ve bazı günler birkaç defa doldurup boşaltan rubûbiyetinin haşmetine, o geniş, uçsuz bucaksız gökleri, yazıp değiştirilen bir levha ve sıkılıp yeryüzü bahçesinin sulandığı bir sünger gibi kullanan kudretinin büyüklüğüne ve o kudretin her şeyi kuşattığına şahittirler. Aynen bunun gibi, bütün yeryüzüne ve varlıklara gökler perdesi altında bakan, onları idare eden rahmetinin, hâkimiyetinin sonsuz genişliğine ve her şeyi içine aldığına delildirler.

Hem göklerde hava o kadar hikmetli vazifelerde istihdam edilir, bulut ve yağmur sonsuz ilim sahibi bir Zât tarafından öyle faydalar için kullanılır ki, bütün varlığı kuşatan bir ilim ve hikmet olmazsa o iş ve istihdam gerçekleşmez.

Senin kudretin, göklerin sonsuz boşluğundaki faaliyetiyle, her an ölümden sonra dirilişin ve kıyametin bir misalini göstermek, bir saatte yazı kışa, kışı yaza döndürmek, bir âlemi meydana getirirken bir âlemi gayba göndermek gibi icraatlarıyla dünyayı ahirete çevireceğinin ve ahirette ebedî icraatını göstereceğinin işaretlerini veriyor.

Uçsuz bucaksız göklerdeki hava, bulut, yağmur, şimşek ve gök gürlemesi; Senin mülkünde, Senin emrine ve iktidarına, Senin kuvvetine ve kudretine boyun eğmiştir, emrettiğin işlerle vazifelidir. Mahiyetçe birbirinden farklı olan göklerdeki bu varlıklar, kendilerini çok süratli ve ani emirlere, çabuk ve bir anda verilen buyruklara itaat ettiren Amir ve Hâkim’in yüceliğini, her türlü kusurdan münezzeh olduğunu ilan eder, O’nun rahmetini medh ü senâ ile anarlar.

Kur’an-ı Hakîm’in talimi ve Resül-u Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselam) dersiyle iman ettim ve bildim ki:

Nasıl gökler yıldızlarıyla ve uzay boşluğu içindeki her şeyle Senin varlığının vücûbiyetine ve birliğine şahitlik ediyorsa, yeryüzü de aynı şekilde, bütün mahlûkatıyla ve her haliyle, içindeki mevcutlar sayısınca Senin varlığına ve birliğine şehadet ve işaret eder.

Evet, yeryüzünde -küçük olsun, büyük olsun- hiçbir değişim, her sene ağaç ve hayvanların elbiseleri hükmündeki suretlerini yenilemek gibi hiçbir inkılâp yoktur ki, kusursuz düzeniyle Senin varlığına ve birliğine işaret etmesin…

Hiçbir hayvan yoktur ki, kendisine zayıflığının ve ihtiyacının derecesine göre çok şefkatlice verilen rızkıyla ve yaşaması için lüzumlu şeylerin hikmetli bir şekilde ihsan edilmesiyle, Senin varlığına ve birliğine şahit olmasın…

Hem her bahar mevsiminde, gözümüzün önünde var edilen canlılardan bir tanesi bile yoktur ki, hayret verici sanatıyla, tatlı süsleriyle, benzerlerinden tamamen farklı olmasıyla, intizamıyla ve ölçülü yaratılışıyla Seni bildirmesin…

Kudretinin yeryüzünü dolduran, bitki ve hayvan denilen harikaları ve mucizeleri, onların maddeleri aynı olan, birbirine benzeyen sınırlı yumurta ve yumurtacıklardan, damlalardan, tohum ve tohumcuklardan, çekirdeklerden hatasız, mükemmel, süslenmiş bir şekilde, ayırt edici birer mühürle yaratılmaları, sonsuz hikmet sahibi Sâni’in varlığına, birliğine, hikmetine ve sınırsız kudretine öyle bir şahittir ki, bu şehadet, ışığın güneşi göstermesinden daha kuvvetli ve parlaktır.

Hem hava, su, ışık, ateş, toprak gibi unsurlardan hiçbiri yoktur ki, şuur sahibi olmadığı halde şuurluca mükemmel vazifeler görmesiyle; basit, intizamsız, her yere yayılan ve dağılan mahiyetine rağmen gayet muntazam türlü meyveleri ve mahsulleri gizli hâzinesinden getirmesiyle, Senin birliğine ve varlığına şehadet etmesin…

Yeryüzü nasıl ki içindeki her şeyle Hâlık’ının varlığının vücûbiyetine şahittir. Aynen öyle de, yüzündeki mührüyle, sakinlerinin yüzlerindeki damgalarla, birlik, beraberlik, birbiri içine girme, birbirine yardım etme gibi hususiyetleriyle ve Senin bunlara bakan rubûbiyetle alâkalı isimlerinin ve fiillerinin bir olması yönüyle -Ey Vahid-i Ehad, ey Hannân-ı Mennân, ey Vehhâb-ı Rezzak!- Senin birliğine ve ehadiyetine apaçık şekilde, belki varlıklar sayısınca şehadet eder.

Hem nasıl ki, yeryüzünün bir kışla, bir sergi, bir talim yeri vaziyeti alması., bitki ve hayvan ordularında bulunan dört yüz bin farklı cinsin ayrı ayrı teçhizatının kusursuz bir düzenle verilmesi Senin rubûbiyetinin ihtişamına ve kudretinin her şeye yettiğine delildir. Aynı şekilde, sayısız canlının ayrı ayrı rızıklarının tam vaktinde, kuru ve basit topraktan şefkatlice, cömertçe ihsan edilmesi ve onca varlığın tam bir boyun eğişle Rabbanî emirlere itaatleri Senin rahmetinin ve hâkimiyetinin her şeyi kuşattığını gösterir.

Hem yeryüzünde sürekli değişen varlık kafilelerinin sevk ve idareleri, ölüm-hayat döngüsü, hayvan ve bitkilerin çekip çevrilmeleri de ancak her şeyle münasebetli bir ilimle ve her şeye hükmeden sonsuz bir hikmetle gerçekleşebilir. Bu, Senin ilminin ve hikmetinin kuşatıcılığına delildir.

Hem kısa bir hayatta sayısız vazife gören, mahiyetine sonsuza kadar yaşayacakmış gibi kabiliyetler ve manevî donanım yerleştirilen ve yeryüzündeki varlıklardan dilediği gibi faydalanan insan için bir talim yeri olan şu dünyaya, şu geçici yeryüzü kışlasına ve sergisine bu kadar kıymet verilmesi, hadsiz masraf yapılması, onda görülen sonsuz rubûbiyet tecellileri, Cenâb-ı Hakk’ın insana sınırsız hitabı ve bu bitmez İlahî ihsanlar elbette ve her halükârda, şu kısacık, hüzünlü ömre, şu karışık, kederli hayata, belâlı ve fâni dünyaya sığmaz. Bütün bunlar ancak başka ve ebedî bir ömür, bâki bir saadet yurdu için olabilir. Bu yönüyle bekâ âleminde bulunan, ahirete ait ihsanlara işaret, belki şehadet ederler.

Yeryüzündeki bütün varlıklar Senin mülkünde, dünyanda, Senin iktidarın ve kuvvetinle, Senin kudretin ve iradenle, ilmin ve hikmetinle idare edilir ve emirlerine itaat eder. Yeryüzünde faaliyeti görülen rubûbiyet öyle kuşatıcı ve engindir, onun idaresi, her şeyi çekip çevirmesi ve terbiyesi öyle mükemmel ve hassastır, her taraftaki icraatı öyle birlik, beraberlik ve benzerlik içindedir ki, ayrışma kabul etmeyen yekpare bir bütün ve bölünmesi imkânsız bir küllî hükmünde bir idare, bir rubûbiyet olduğunu gösterir. Hem yeryüzü bütün sakinleriyle beraber, sözle ifade etmekten daha açık bir şekilde, sayısız dille Hâlık’ını takdis ve tesbih eder. Her varlık, kendisine verilen sonsuz nimetlerin hal diliyle Yüce Rezzak’a hamd eder ve medh ü senâda bulunur.

Yeryüzünün bütün takdis ve tesbihleriyle Senin kusurdan, aczden, ortaklardan münezzeh olduğunu ilan ediyorum. Yeryüzündeki varlıkların bütün hamd ve övgüleriyle sana şükrediyorum.

Kur’an’ın dersiyle ve Resûl-u Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselam) öğretmesiyle anladım ki:

Nasıl gökler, uzay ve yeryüzü Senin birliğine ve varlığına şehadet ederse, aynı şekilde, denizler, nehirler, ırmaklar ve çeşmeler de varlığının vücûbiyetini ve birliğini açıkça gösterir.

Evet, dünyamızda hayret verici şeylerin kaynağı olan, buhar kazanları hükmündeki denizlerde hiçbir mahlûk, hatta bir damla su bile yoktur ki, varlığıyla, intizamıyla, faydalarıyla ve her haliyle Yaratıcısını bildirmesin…

Basit bir kumda, basit bir suda rızıkları mükemmel bir şekilde verilen garip varlıklardan ve yaratılışları kusursuz olan deniz canlılarından, bilhassa tek bir tanesi bir milyon yumurtacığıyla denizleri şenlendiren balıklardan hiçbiri yoktur ki, yaratılışıyla, vazifesiyle, idare edilmesi ve beslenmesiyle, çekip çevrilmesi ve terbiyesiyle Yaradanına işaret, Rezzak’ına şehadet etmesin…

Hem denizlerdeki kıymetli, ender, süslü cevherlerden hiçbiri yoktur ki, güzel yaratılışıyla, cazibeli fıtratıyla ve faydalı hususiyetleriyle Seni tanımasın, bildirmesin…

Evet, onlar Senin birliğine teker teker şahitlik ettikleri gibi, hepsi birden, iç içe girmeleri, yaratılış mühürlerindeki birlik, gayet kolayca ve sayıca çok yaratılmaları noktalarından da beraberce şehadet ederler. Aynı şekilde yeryüzünü, bu zemini toprağıyla beraber kuşatan denizleri o boşluklarda dağılmadan tutmak.. dökmeden ve dağıtmadan güneşin etrafında döndürmek, denize toprağı istilâ ettirmemek., denizin basit kumunda ve suyunda, türlü, muntazam hayvanları ve cevherleri var etmek, onların rızıklarını, diğer ihtiyaçlarını ve vazifelerini küllî ve eksiksiz bir şekilde idare etmek, yerine getirmek, ve denizin yüzünde sayısız cenaze bulunması gerekirken hiçbir şey bulunmaması noktalarından, Senin varlığına ve varlığının vücûbiyetine vücutları sayısınca işaret eder, şahitlik yaparlar.

Senin rubûbiyet saltanatının ihtişamını, her şeyi kuşatan kudretinin büyüklüğünü açık bir şekilde ispat ettikleri gibi; göklerin ötesindeki çok büyük ve muntazam yıldızlardan denizlerin dibinde bulunan küçücük ve kusursuzca beslenen balıklara kadar her şeye yetişen ve hükmeden rahmetinin, hâkimiyetinin sınırsız genişliğine de delildirler. İntizamlarıyla, faydalarıyla, hikmetleriyle, denge ve ölçüleriyle, Senin her şeyi kuşatan ilmine ve hikmetine işaret ederler.

Senin bu dünya misafirhanesindeki yolcular için böyle rahmet havuzlarının bulunması ve onların, insanın yolculuk ettiği yeryüzü gemisine yerleştirilmesi ve istifadesine verilmesi de gösterir ki, misafirlerine yolculuk için yapılmış bir handa bir gecede bu kadar deniz hediyesi ikram eden Zât’ın, elbette bâki saltanat makamında ebedî rahmet denizleri bulunur ve bu gördüklerimiz, onların geçici ve küçük numuneleridir.

İşte denizlerin böyle gayet harika, hayret verici vaziyetleriyle yeryüzünün her tarafına yayılması ve denizlerdeki canlıların çok muntazam bir şekilde idare ve terbiye edilmesi, açıkça gösterir ki, onlar yalnız Senin kuvvetin ve kudretinle, Senin iraden ve tedbirinle, Senin mülkünde, Senin emrine itaat eder ve hal dilleriyle hepsini yaratan Zât’ının her türlü kusurdan münezzeh olduğunu bildirip “Allahu Ekber” derler.

Resûl-u Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselam) talimiyle ve Kur’an-ı Hakîm’inin dersiyle anladım ki:

Nasıl denizler, içlerindeki hayret verici varlıklarla Seni tanıyor ve tanıtıyorsa, aynı şekilde, dağlar da, yeryüzünün depremlerin tesirinden sükûnete ermesine, yerin altındaki değişim fırtınalarından korunmasına, denizlerin taşmasından kurtulmasına, havanın zararlı gazlardan temizlenmesine, suyun muhafaza edilip depolanmasına ve canlılara lâzım olan madenlerin hazine sandığı vazifesi görmeye kadar çeşitli hizmetleri ve hikmetleriyle Seni tanıyor ve tanıtıyorlar.

Evet, dağlardaki her çeşit taştan, değişik hastalıklara ilaç olan türlü maddelerden, canlılara, bilhassa insana çok lâzım ve çok çeşitli olan cins cins madenlerden, dağları ve ovaları çiçekleriyle süsleyen, meyveleriyle şenlendiren sınıf sınıf bitkilerden hiçbiri yoktur ki; tesadüfe verilmesi mümkün olmayan hikmetleriyle, intizamlarıyla, güzel yaratılışlarıyla, faydalarıyla yegâne Yaratıcıyı göstermesin. Bilhassa tuz, limon tuzu, sulfato (kinin) ve şap gibi madenler görünüşte birbirine benzedikleri halde tatlarındaki zıtlığın şiddetiyle ve bilhassa bitkiler, basit bir topraktan yetişen çeşit çeşit türleriyle, ayrı ayrı çiçek ve meyveleriyle; sonsuz kudret ve hikmet, nihayetsiz merhamet ve kerem sahibi bir Yaratıcının varlığının vücûbiyetine açıkça delildirler. Aynı şekilde, bütününde görülen tek elden idare ve çekip çevirme, menşe, mesken, yaratılış ve sanat yönünden beraberlik, birlik, ucuzluk, kolaylık, çokluk ve yapılışta çabukluk noktalarından, hepsi Sâni’in birliğine ve ehadiyetine şahitlik eder.

Hem nasıl ki, dağların yüzündeki ve altındaki her çeşit sanatlı varlığın, yeryüzünün her tarafında, aynı zamanda, aynı şekilde, yanlışsız, mükemmel ve çok çabuk yapılması, bir iş diğerine engel olmadan, başka varlık türleriyle iç içeyken birbirine karıştırılmaksızın yaratılmaları, Senin Rubûbiyetinin yüceliğine ve hiçbir şeyin ağır gelmediği kudretinin büyüklüğüne delildir. Aynen öyle de, yeryüzündeki bütün canlı varlıkların sınırsız ihtiyaçlarını, hatta türlü hastalıklarını, farklı zevklerini ve ayrı ayrı iştahlarını tatmin edecek bir şekilde, dağların yüzünün muntazam ağaç ve bitkilerle, içinin ise madenlerle doldurulması ve muhtaç kullarının emrine verilmesi, Senin rahmetinin hadsiz genişliğini ve hâkimiyetinin sonsuz enginliğini gösterir. Onların, toprak tabakaları altında gizli, karanlıkta ve karışık bir halde bulunmalarına rağmen bilerek, görerek, şaşırmadan, intizamla, ihtiyaca göre hazırlanmaları Senin her şeyle irtibatlı olan ilminin kuşatıcılığına ve her bir şeyi düzenleyen hikmetinin bütün eşyayı içine aldığına şahittir. Dağların altında ilaçların hazırlanması ve madenlerin depolanması, Rubûbiyetinin şefkatli ve cömertçe idaresinin güzelliğine ve inayetinin her şey inceden inceye düşünülerek var edilmiş latifelerine açık bir şekilde işaret ve delâlet eder.

Hem Senin kudretin, bu dünya hanında koca dağları misafir yolculara, onların gelecekteki ihtiyaçları için muntazam birer tedbir deposu, teçhizat ambarı ve hayat için şart olan pek çok definenin mükemmel bir mahzeni yapmıştır. Şu hakikat, bu kadar Kerîm ve misafirperver, bu kadar Hakîm ve şefkatli, bu kadar Kadir ve Rubûbiyetinde kusursuz bir Sâni’in, elbette ve herhalde çok sevdiği o misafirleri için ebedî bir âlemde sonsuz ihsanlarının ve bâki hâzinelerinin olduğuna işaret, belki delâlet, hatta şehadet eder. Buradaki dağlar yerine, orada yıldızlar o vazifeyi görür.