Müzakere Rehberinin Hazırlığı

Öncelikle rehber, çalışmanın temel gayesini belirlemeli ve bu gaye doğrultusunda hazırlanıp konusuna hâkim olmalıdır. Müzakere edeceği makale, paragraf ya da kitabı önüyle arkasıyla iyi bilmeli, içinde geçen konu, temel düşünceler, tarihi arka plan ve terminolojiyi iyi öğrenmelidir.

Müzakere edilecek husus iyi öğrenildikten sonra grup ve konuya uygun bir ders metodu geliştirmelidir.

Derslerde kullanılabilecek temel ve yardımcı malzemeler şunlar olabilir:

  • Katılımcıların aşina olduğu, çok kullanılan ve bilinen metinler
  • Kuran ve hadislerin ana temaları
  • Sürekli takip edilebilecek bir ders kitabı
  • Katılımcılarla beraber belirlenecek ferdi, ailevi, sosyal, ahlaki, manevi konular
  • Rehber insanlar ve onların şahıslarında, hayat ve karakterleri etrafında ele alınacak konular
  • Toplumunuz içinde popüler olan ve yeni çıkan kitaplar
  • Kişi, tema, disiplin, düşünce sistemi ve grupları karşılaştıran çalışmalar

Bununla beraber müzakere ortamına uygun düşmeyen bazı konular da şöyle sıralanabilir:

  • Aktüalite ve günlük politik mevzular
  • Şahısların gıybeti
  • Batılın tasviri
  • Zülf-u ağyare ve yâre dokunacak hususlar
  • Başka millet, din, mezhep, kültür ve grupların yerilmesi, hafife alınması ve eleştirilmesi
  • Müspet hareket düsturlarına muhalif düşen konu, tavır ve söylemler

Müzakere Rehberinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Bir müzakere rehberinin dikkat etmesi gereken başlıca hususlar şunlardır:

  • İdare ettiğiniz ders grubunun entelektüel, dini-ilmi seviye ve hassasiyetlerini bilmeli ve dersi ona göre yönlendirmelisiniz.
  • Konuyla ilgili hususları “nasıl olsa bunu bilirler” demeden her yönüyle açıklamalı ve en basit hususları dahi bilmeyenlerin olabileceğini hesaba katmalısınız.
  • Katılımcıların anlayış ve uygulama kapasitesini hiçbir zaman düşük görmemeli, onlara bu hususta güvenmeli ve konuyu anlamayacaklarını düşünerek çok basite indirmemelisiniz.
  • Ders esnasında katılımcıların suskunluğu ile oluşan sessizlikten dolayı paniğe kapılmamalı veya hararetli müzakerelerden dolayı mevzunun kontrol dışına çıktığını düşünerek hemen insanları susturmaya çalışmamalısınız.
  • Uzun süre bir konuda saplanıp kalmamalı ve her şeyi detayları ile açıklamak gibi bir düşünceye girmemelisiniz.
  • Çok basit ya da zor sorular sorararak kendi sorunuzu kendiniz cevaplamak zorunda kalmamalısınız.
  • Ele alınan konular üzerinde münakaşa yapmak suretiyle cerbeze ve diyalektiğe girmemelisiniz.
  • Müzakerenin “tezâkür” boyutuna riayet etmeli, ne zaman susup katılımcılara söz hakkı vereceğinizi iyi bilmeli ve grubu sadece kendi bilgi ve konuşmanıza boğmamalısınız.
  • Uygun soru ve yorumlarla herkesi derse katmayı hedeflemelisiniz.
  • Konunun sınırları içinde kalmaya gayret göstermelisiniz.
  • Pratik olmalı, malumatfuruşluktan, fazla terim ve jargon kullanımından kaçınmalısınız.
  • Konuyu ne zaman toparlayıp nihayete erdirmeniz gerektiğini bilmeli ve müzakereyi uzatarak grup arkadaşlarınızı sıkmamalısınız.
  • Asla yorum, iğneleme, imtihan etme, bilmeyeceği soruları direkt yöneltme, hususi hayatına dair soru ve yorumlarda bulunma gibi yollarla bir katılımcıyı utandırmamalı, rencide etmemelisiniz.

Müzakere Rehberinin Problemler Karşısında Tavrı

Her ders grubunun inişli çıkışlı zamanları olur. Bu problemlerden bazıları ve yardımcı olabilecek çözüm yolları hakkında şunlar söylenebilir:

  • Katılımcılar konuşmada ve katılmada isteksizdavranabilirler. Özellikle grup yeniyse ve kişiler henüz birbiriyle kaynaşmamışsa genel bir tedirginlik atmosferi olabilir. Bazen çok baskın ve hep kendini ön plana çıkaran bir ders rehberi ya da bir katılımcı da bu problemin oluşmasında rol oynayabilir. Katılanlar henüz birbirine karşı rahat ve güven içinde hissedemeyebilirler. Bu problem grubu oluşturan temel üyeler birbirine karşı samimi ve rahat olduğu takdirde zamanla aşılabilir. Ayrıca dersin haricinde yapılacak aktiviteler de güven ve samimiyet atmosferinin oluşmasına yardımcı olabilir.
  • Bazen ders çok kuru ve dağınık hale gelebilir. Bu tür durumlarda da rehber yönlendirici ve açıcı sorularla katılımı artırmalı ve ana konuyu deşeleyerek zengin hale getirmelidir.
  • Bazı grup üyeleri çekingen ve utangaç olabilir. Bunlar bilebilecekleri ve daha rahat konuşabilecekleri sorular tevcih etmek suretiyle cesaretlendirmelidir. Ayrıca konuyu daha kolayca anlayabilecekleri basit ve sadeleştirilmiş kaynaklar varsa onlara müracaat etmeleri de sağlanmalıdır.
  • Bazı katılımcılar da çok konuşkan ve baskın olabilir. Bu kişilerden uygun bir lisanla sessiz olmaları ve diğerlerine de konuşma hakkı vermeleri istenebilir. Ayrıca önceden belirlenecek bir konuşma limiti de hatırlatılabilir.
  • Bazen konuyu dağıtan yan konular ders esnasında ortaya çıkabilir. Bu konuların önemine vurgu yapıp farklı bir oturumda ele alınabileceği belirtilerek ana konuya dönülebilir. Eğer herkesin o esnada öğrenmeye ihtiyaç duyduğu önemli bir husus ise o esnada da ele alınabilir.
  • Bir ders halkasında her zaman muhalif davranan kişilikler de olabilir. O arkadaşımıza kısa ve direkt bir şekilde ne demek istediğini ya da itiraz ettiği hususun spesifik bir örneği olup olmadığını sorabiliriz. Eğer bunlarla başarılı olamazsak ne düşündüğünü farklı ve müsait bir zamanda daha detaylı öğrenmek istediğimizi ifade ederek konumuza dönebiliriz.
  • Bilmediğimiz bir soru sorulduğunda bilmediğimizi rahatça ifade edip sorulan soruyu iyice anladıktan sonra cevabına bakabileceğimizi söyleyebiliriz. Bunu bir idare-i kelam olarak kullanmamak ve o soruyu uygun bir zamanda gerçekten yeniden ele almak önem arz eder.
  • Eğer derse katılanlar çok isteksizlerse ya da dersi tek tek bırakıyorlarsa, şu hususları gözden geçirmeliyiz:
    • Grubu çok mu içine kapanık hale getirdik?
    • Grup yeni düşünce ve araştırmaya istekli değil mi?
    • Rehberlik eden kişi yeterli değil mi?
    • Katılımcılar derse değil de sadece sosyalleşmeye mi geliyorlar?
    • Uygulayamayacakları çok yüksek hedefler ve tekliflerle katılımcıları eziyor muyuz?

Eğer bu ve benzeri sorular vesilesiyle alınacak gerekli tedbirler sonrası tekrar canlandırılamayacaksa bir ders grubu sona erdirilebilir.

Kaynak: CRISD AKADEMI