Risale-i Nur’da Külli Kaideler- 6 – Ali Ünal

RUBÛBİYET VE KULLUK DAİRELERİ

Yukarıda izahına çalışılan hakikatlere bir de şu açıdan bakılabilir: Kâinata baktığımızda iki levha, iki daire görünür. Biri, gayet muhteşem, muntazam ve mükemmel Rubûbiyet dairesidir. Yani, bütün kâinatta kusursuz bir san’at, sürekli yaratma ve icat, en büyüğünden en küçüğüne bütün varlıkların rızıklarının verilip, ihtiyaçlarının giderilmesi hakikatleri, bütün açıklığıyla müşahede edilmektedir. Diğer daire ise, gayet geniş ve net bir kulluk, kapsamlı bir tefekkür, istihsan, yani takdir ve ayrıca teşekkür ve iman dairesidir. Evet, bütün varlıklar, inanmayan insanların hayatlarını kuşatan doğma, ölme, belli bir ailede, belli bir zamanda ve yerde ve belli bir renk ve fizikle dünyaya gelme ve vücutlarının iradeleri dışında çalışması gibi cebrî şartlar dâhil, Rubûbiyet dairesine karşı tam bir itaat ve baş eğmişlik içindedir. İşte, insan gibi şuurlu ve sorumlu varlıklara da düşen, bütün diğer varlıkların ortaya koyduğu ve dolayısıyla kâinatta en küçük bir sarsılmaya ve bozulmaya meydan vermeyen itaat ve kulluğu irade ve şuurlarıyla yerine getirmektir. İnsanın dünya hayatındaki vazifesi budur: kulluktur; itaattir; kâinattaki muhteşem denge, güzellik ve kusursuz san’at, yani Rubûbiyet dairesi üzerinde tefekkürdür, onu takdir ve mukabilinde şükürdür. Bu vazifeyi eksiksiz ve mükemmel yerine getiren birinci kişi ise Allah Rasûlü Hz. Muhammed’dir (s.a.s.).

Allah Rasûlü (s.a.s.), sadece kendisi Rubûbiyet dairesine en mükemmel hizmeti yapmakla kalmamış, bütün insanları ve cinleri aynı hizmeti yapmaya, aynı hizmetle şereflenmeye çağırmıştır. Dolayısıyla O, ‘risalet’ denilen bu misyonu sebebiyle, kâinatın yaratılmasına sebeptir ve “Sen olmasaydın, kâinatı yaratmazdım!” hadis-i kudsîsine mazhardır. Çünkü tanınmayacak, bilinmeyecek, manâsı ve hikmeti anlaşılmayacak, takdir edilmeyecek, şükürle mukabele görmeyecek olduktan sonra Rubûbiyet dairesinin açılıp, kâinatın yaratılmasının anlamı olmazdı. Cenab-ı Allah, sözkonusu vazifeyi, Rubûbiyet dairesinin karşısındaki ubûdiyet, yani kulluk dairesini en mükemmel kimin temsil edeceğini ezelî İlm’i ile bildiği için kâinatı yaratmış ve bu vazifeyi, onu hakkıyla ve evrensel çapta yerine getirecek olan Peygamber Efendimiz’e (s.a.s.) tevdî buyurmuştur.

Kulluk dairesinin gördüğü vazifenin ebedî âlemde elbette bir karşılığı olacaktır. Bu daire Kıyamet’le birlikte kapanacak ve bu dairenin ahalisi, bu dairede yaptıklarının karşılığını görmek üzere ebedî âleme alınacaklardır. İşte, ebedî âlemde ebedî saadeti kazanmanın yolu, Rubûbiyet dairesine karşı kulluk dairesinde gereken vazifeyi ifa etmektir. Bu vazifenin ne olduğunu ve nasıl yerine getirileceğini evrensel çapta ve en mükemmel biçimde öğreten, yine Allah Rasûlü (s.a.s.) olmuştur. Dolayısıyla, O’nun bu öğretmesi, insanları sözkonusu vazifeye çağırıp onları ebedî saadete yönlendirmesi, yani O’nun hidayeti, ebedî saadet yurdunun açılmasına vesiledir.

Evet, o Zât (s.a.s.), hem rasûldür, risalet noktasında Cenab-ı Allah’ın ahkâmını, kullarından neleri istediğini Kur’ân vasıtasıyla bütün insanlara ve cinlere tebliğ etmiş, yani, onlara onları ebedî saadeti götürecek hidayeti getirmiştir. O Zât, ayrıca kuldur; kulluğu noktasında Rabb’isine herkesten daha çok ibadet, daha çok dua eder. Ayrıca, kulluğuyla insanlara Cenab-ı Allah’ı tanıtması, O’nun nasıl bir kulluğa lâyık olduğunu, dolayısıyla Sıfatlarıyla O’nu tarif etmesi, yine O’nun kulluk vazifeleri arasındadır ve bu yönüyle Cenab-ı Hakk’m dergâhında bilhassa kendisine inanan ümmetinin elçisi konumundadır.  İşte, üçüncü olarak, eğer kulluk dairesinde bu dairenin gerektirdiği vazifeyi yapan hiçbir kimse olmasaydı bile, Peygamber Efendimiz’in bu vazifeyi tam yerine getirmiş, ibadeti ve duasıyla bu vazifeyi kusursuz ifa etmiş olması, yine Cennet’in yaratılıp, ebedî saadetin icadı için yeterdi. Bu sebeple, öncelikle O’nun kulluğu ve duasıdır ki, Cennet’in ve ebedî saadetin icadına birinci vesiledir.

YÎRMÎÜÇ NOKTADA PEYGAMBER EFENDİMİZ VE EMSALSİZLİĞİ

Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.s.), bilhassa aşağıdaki 23 noktada emsalsiz olup, bu 23 nokta, O’nun tarih boyu gelmiş ve gelecek bütün ehl-i imana imam, bütün insanlara hatip, bütün peygamberlere reis, bütün velîlere, safîlere, âlimlere, âdil ve muvaffak idareci ve kumandanlara efendi ve bütün peygamberlerden ve velîlerden, safîlerden oluşan zikir halkasının idarecisi olduğunu ispat eder:

1. Allah Rasûlü (s.a.s.), Cenab-ı Allah’ı bize tam manâsıyla tanıtan üç küllî muarriften, yani ma’rifet-i İlâhî kaynağından biridir. Bu kaynaklardan birincisi kâinat, İkincisi. Kur’ân-ı Kerim, üçüncüsü ise, bütün insanlığın kâmil temsilcisi olarak Hz. Muhammed’dir. O, hem haliyle, hem sözleriyle, hem de davranışları ve bütün hayatıyla Cenab-ı Allah’ı varlığı, Birliği ve Sıfatları’yla ispat eden en kapsamlı, en derin ve en parlak delildir. Kendisi Hz. Allah’ı ispat ve tasdik ettiği gibi, getirdiği aynı hakikatleri kendi zamanlarında kendi kavimlerine belli ölçülerde tebliğ etmiş olan bütün peygamberler ve O’nun mübarek bahçesinde birer çiçek olarak açan yüzbinlerce asfiyâ, evliyâ, âlimler, âdil ve muvaffak idareciler ve kumandanlar, ayrıca tarih boyu gelmiş milyarlarca mü’min de, O’nu risaletinde, getirdiği Mesajı’nda ve bu Mesaj’ın ihtiva ettiği hakikatlerde tasdik etmektedir. Şu halde O (s.a.s.), hem bir delil, hem de bir davadır.
2. Önceki peygamberlerin mesajları zamanla çarpıtılmış, unutulmuş, şirke bulaştırılmış, mesajlarındaki hükümler neshedilmiş olmasına rağmen, Allah Rasûlü’nün (s.a.s.) önceki peygamberlerin getirdikleri hakikatleri de bütün boyutlarıyla ihtiva eden Mesaj’ı, yani evrensel haliyle temsil ve tebliğ ettiği İslâm, Kitabı olan Kur’ân ve bir diğer ana kaynağı olan Sünnet’i ve bu iki ana kaynağa dayalı İcma, Kıyas, İctihad gibi usullerin vücut verdiği hükümleri ve kaideleriyle ilk günkü gibi taptaze ve sapasağlam ayakta durmaktadır ve Kıyamet’e kadar da duracaktır. Dolayısıyla Allah Rasûlü (s.a.s.), bütün peygamberleri ve getirdikleri mesajları tasdik ettiği gibi, hem o peygamberlere, hem de getirdikleri mesajlara zamanla bulaştırılan bütün lekeleri de izale ederek, onları tebrie etmiştir. Bu sebeple ve misyonunun emsalsiz önemi dolayısıyla önceki bütün peygamberler tarafından geleceği müjdelenmiştir. Uğradıkları tahriflere rağmen elimizdeki Kitab-ı Mukaddes nüshalarında bu müjdelerin pek çoğunu halâ görmek mümkündür. Ayrıca, Peygamber Efendimiz’den önce yaşamış bulunan ve bir şekilde gaybe açık bulunan pek çok kişi de O’nun geleceği müjdesini vermiş ve bu müjdeler, tarih kitaplarına geçmiştir.
3. Önceki peygamberlerin bütün mûcizeleri kendi zamanlarına ait olup, vefatlarıyla sona ermiş olmasına mukabil, mûcizeliği her geçen gün daha da parlayan ve yeni yeni mucizevî yönleri keşfedilen Kur’ân başta olmak üzere, parmağının işaretiyle ayı ikiye bölmesi; mübarek parmaklarından on musluklu çeşme gibi su akması ve bu su ile bir ordunun kanması; az miktarda yemeklerin ve suların duası veya onlara bir miktar ilavesiyle bereketlenip, yüzlerce insanı doyurması; çoğu aynen gerçekleşmiş bulunan ve kalanları da zamanı gelince gerçekleşmeyi bekleyen yakın, orta ve uzak gelecekle alâkalı pek çok haberler vermesi gibi bine varan mûcizeleri, bunların yanısıra, peygamberliğinden önce taşların ve ağaçların kendine selâm vermesi, hayvanların kendisiyle konuşması, kendisiyle ne zaman yağmur duasına çıkılsa yağmurun gelmesi gibi “irhasat” denilen harikulâdelikler, O’nu hem risaletinde, hem de getirdiği Mesajla tasdik etmektedir.
4. Doğruluk, sözde durma, emanete riayet, hikmet, cömertlik, haya, merhamet, şefkat, şecaat ve iffet gibi güzel ahlâk ve hasletlerin bütün şubelerinde zirvede olması, O’nun peygamberliğine ve getirdiği Mesaj’ın hakkaniyetine tam delildir. Tarih, siyer ve benzeri eserler açısından bakıldığında görüleceği üzere, Hz. Muhammed aleyhissalâtü vesselâm, 4 yaşından (kendisine peygamberliğin geldiği) 40 yaşına kadar sergilediği ahlâkı; hileye asla tenezzül etmemesi; nefsanî arzuların en şiddetli olduğu bir çağda istikametini kusursuz muhafaza edip, bütün bu arzulara hiç baş eğmeden karşı koyması; güzel ahlâk ve ahvalini kesintisiz koruması; sınırsız iffeti ve tavırlarındaki denge ile beraber, bilhassa inatçı düşmanlarından gizli kalması mümkün bulunmayan, bütün bu güzel huylarını haleldar edecek en küçük bir aldatmaya bulaşmadan yaşaması karşısında, artık bu ahlâkın kendisinde yerleşip (tabiat haline geldiği) 40 yaşından sonra gerçekleştirdiği o büyük inkılâbın Hakk’tan geldiğini ve hakikat olduğunu tasdik etmeyen, kendisini kınasın.
5. Doğruluk; her türlü emanete tam riayet; idrak ve anlayış; problemleri çözme kabiliyeti; tayinlerindeki tam isabet; Allah’ın Dini’ni bütün yönleriyle ve hiçbir şeyi eksiksiz bırakmadan tebliğ; günahsızlık; her türlü aklî, psikoloj ik ve bedenî ârızadan sâlim bulunma gibi Peygamberliğe ait aslî sıfatların tamamında en üst ve kâmil seviyede olması; ayrıca, daima ve en üst seviyede ortaya koyduğu cesareti; idareciliği; kumandanlığı; hikmeti; yargılamada her zaman tam adalet ve tam isabet sergilemesi; (Hicret esnasında sığındıkları Sevr) mağarasında olduğu gibi, kurtuluş yolunun bulunmadığı ve sebepler planında bütün ümit bağlarının koptuğu en tehlikeli durumlarda bile tam bir metanet, kâmil bir emniyet ve nihayet derecede bir kalb rahatlığı içinde hareket etmesi; onca düşmanlarına, girdiği savaşlara, uğradığı suikastlere rağmen her durumda ve en tehlikeli yerlerde dahi mûcizevî korunması, O’nun peygamberliğine ve ciddiyetine kâfi şahittir ve ancak Hakk’a tutunduğuna yeter delildir.
6. Yine, vazifesini korkusuzca, hakkıyla ve tamamen meşrû çizgide, hiçbir yanlışa ve hileye sapmadan, asla zulüm ve haksızlıkta bulunmadan yerine getirmesi; misyonunun hakkaniyetine olan mutlak itimat ve güveni; kendi tebliğ ettiği hakikatlerin tamamına herkesten fazla ve en küçük bir şüphe duymadan inanıp, onları hayatında en üst seviyede temsil ve tatbik etmesi; bu çerçevede olmak üzere fevkalâde kulluğu, fevkalâde takvası, fevkalâde ciddiyeti, vakarı ve fevkalâde metaneti, davasında nihayet derecede sâdık olduğunu güneş gibi aşikâre göstermektedir. Eğer O’nun sözlerinde, davranışlarında, inancında, Mesaj’ını tebliğde, ahlâkında, karakterinde en küçük bir hile, çelişki, yalan, yapmacıklık olsaydı mutlaka göze batardı. Dolayısıyla, hayatlarının bizzat ispat ettiği üzere tarihin en kapasiteli toplumu olan ve Sahâbe olarak anılan Mekke’de Kureyş ve Medine’de Evs ve Hazreç kabileleri O’na inanırken asla sübjektif bir şeye değil, en objektif gerçeklerden çok daha objektif, bizzat gördükleri, yaşadıkları, tecrübe ettikleri ve asla yanıltmaz bir gerçeğe inanmış ve bu gerçek uğrunda hayatları dâhil, dünyevî her şeylerini vermişlerdir.
7. Bu hususta öyle önemli bir nokta daha vardır ki, zikretmeden geçilemez. Bütün önceki peygamberler, Cenab-ı Allah’tan alıp temsil ve tebliğ ettikleri Din’i, yani İslâm’ı, belli bir zaman ve toplulukla sınırlı olarak temsil, tatbik ve tebliğ etmişler, yani onun tamamını, tafsilatıyla ve evrenselliği içinde temsil, tatbik ve tebliğ etmemişlerdir. Dolayısıyla bu Din, Peygamber Efendimiz’in de içlerinde bulunduğu beş büyük rasûlden Peygamber Efendimiz dışında hiçbiriyle nihaî hedefine varamamış, bir yahudinin Hz. Ömer’e itiraf ettiği gibi, “Bugün size dininizi kemale erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve sizin için İslâm’ı seçip, ondan razı oldum.” âyeti Peygamber Efendimiz dışında hiçbir peygambere inmemiştir. Allah’ın Dini olan İslâm, ancak Peygamber Efendimiz’le (s.a.s.) kemale ermiş, bütün nihaî evrensel sınırlarına taşınmış ve onun ifade veya ihtiva ettiği nimet, ancak sadece Peygamber Efendimiz’le bir cemaatte, bir nesilde tamamlanmıştır. Bütün nihaî boyutları ve evrenselliğiyle temsil ve tebliğ edilmediği halde Hz. Nuh (a.s.) için nimet tamamlanamamış, Hz. Nuh’un kavmi helâk edilmiştir. Hz. İbrahim (a.s.) ve takipçileri için nimet, nihaî boyutuyla ancak küçük torunu Hz. Yusuf la (a.s.) Mısır’da tamamlanmış, Hz. Musa (a.s.) ve kavmi için, Hz. Musa’dan 3,5-4 asır sonra gelen Hz. Davud (a.s.) ve Hz. Süleyman’la (a.s.) tamamlanmış, Hz. İsa ve takipçileri için ise asırlar sonra bir noktaya varmışsa da, artık bu noktada Din, şirk ve putperestlik unsurlarıyla karışık hale gelmiştir. Ancak Peygamber Efendimiz’ledir ki, Allah’ın Dini İslâm, hem bütün ve nihaî boyutlarıyla temsil ve tebliğ edilmiş, hem de bir neslin, bir cemaatin hayatında 23 sene gibi çok kısa bir zamanda hedefine, nihaî noktasına varmıştır. Bu, Peygamber Efendimiz’in (s.a.s.) peygamberler arasındaki emsalsiz yerini gösterdiği gibi, ashâbının bütün peygamberlerin sahâbeleri ve cemaatleri arasındaki eşsiz yerini de göstermektedir.
8. Bir din ve sistemin tamamlanması, kendini ispatla hakimiyet oluşturması kadar devamı da önemlidir. Tarihte hiçbir sistem bâkî kalmadığı gibi, İlâhî Din de, önceki peygamberler tarafından temsil, tatbik ve tebliğ edildiği sınırlı şekliyle bile yine korunamamış ve her bakımdan tahrife uğramıştır. Buna karşılık, Peygamber Efendimiz tarafından evrenselliğiyle temsil, tatbik ve tebliğ edilen bu Din, İslâm, Peygamber Efendimiz’den sonra da aslî temelleri üzerinde bir gül gibi açılmaya, muhteşem bir ağaç halinde büyümeye devam etmiş ve hem Kur’ân ve Sünnet olan ana kaynakları, hem esasları ve hem de fıirû denilen ikinci ve üçüncü derecedeki hüküm ve kaideleriyle korunmuştur, korunmaya devam etmektedir ve Kıyamet’e kadar Allah katında tek geçerli din olarak korunmaya devam edecektir. Bu da, Peygamber Efendimiz’i peygamberliği ve bütün büyüklüğü içinde tanımaya ve kabûl etmeye yeter.
9. Devlet, manevî şahsiyet (tüzel kişilik) sahibidir; onun teşekkülü, zamana muhtaçtır; eski ve köklü devletlere galip gelmek ise birden değil, tedricen olur. Çünkü kökleşmiş bir devlete bağlılık, onun vatandaşlarında ikinci bir tabiat haline gelmiştir. Bu gerçeğe rağmen, o Zât’ın (Allah Rasûlü’nün) maddeten ve mânen hâkim ve son derece güçlü bir devleti kısa bir zamanda meydana getirip, hem de kökleşmiş eski devletlere âdeta bir vuruşta galip gelmesini normalin üstünde bir harikulâdelik olarak göremiyorsan, körler defterine yazılacaksın.

Allah Rasûlü’nün (s.a.s.), peygamberliğini ve Cenab-ı Allah’ın açık teyit ve yardımına mazhar olduğunu ispat eden en önemli ve müşahhas delillerden biri, evet, O’nun Arabistan’da keşmekeşliğe, bölünmüşlüğe ve kabile savaşlarına son verip, çok kısa bir zaman içinde çok güçlü bir devleti meydana getirmesidir. Katı bir İslâm düşmanı olan William Muir, The Life of Muhammad (Muhammed’in Hayatı) adlı eserinde şu itirafta bulunmaktan kendini alamaz.

İlk dikkatimizi çeken nokta, Arapların birbirinden bağımsız sayısız kabileye ayrılmış olmasıydı. Bu kabileler, birbirleriyle sürekli savaş halindeydiler; kan veya menfaat gibi bağlarla bir araya geldiklerinde bile en ufak bir sebepten hemen savaşa hazırdılar. Evet, İslâm geldiğinde Arapların hali devamlı bir birleşmeye imkân tanımayacak bir parçalılık arz ediyordu. Problem çözülmeyi bekliyordu, ama hangi güçle? Problemi Muhammed çözdü. (William Muir, The Life of Mohammad, Londra 1861)

Kabilecilik içinde boğulmuş ve kabilecilikle parça parça olmuş Arapları kabileciliği yok edecek üstün bir gaye etrafında bir araya getirmek, herhangi beşerî bir güç için imkân dahilinde görünmüyordu. Fakat ümmî, hiçbir okul görmemiş, risaletle vazifelendirildiği 40 yaşına kadar hiçbir orduya kumanda etmemiş, hiçbir idarecilikte bulunmamış olan Allah Rasûlü (s.a.s.), parça parça ve birbirleriyle sürekli savaş halindeki insanları ve bu insanlardan meydana gelen kabileleri fevkalâde bir zemin üzerinde ve bir çatı altında birleştirdi. Çok kısa zamanda kasaba büyüklüğündeki bir yerde kurduğu devlet, önce üç milyon kilometrekarelik Arap yarımadasında hakim hale gelmesinin ardından 6-7 yıl içinde dönemin iki süper gücünden Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nu bir daha belini doğrultamayacak şekilde dize getirirken, İran Sasanî imparatorluğu’nu ise tarihe karıştırdı. Bunu yaparken, tarihte emsali görülmedik biçimde, mağlûp ettiği devletlerin halklarının kalblerini ve zihinlerini de fethetti.

10. Üstün kuvvetler ve zorlama ile görünüşte bir hakimiyet sağlanabilir. Fakat fikirlere galip gelmek, hem de kalblere girip ruhların sevgilisi olmak, tabiatları değiştirip vicdanlar üzerinde kalıcı bir hakimiyet tesis etmek, hakikatin kendine has ve başka şeylerde bulunmayan bir özelliğidir.

O Zât (s.a.s.), asla güce dayalı olarak hareket etmedi. Tarihin en kısa sürede en başarılı olmuş üç askerî hareketinden İskender İmparatorluğu, İskender’in ölümüyle, yani kurulmasıyla birlikte parçalandı. Moğol İmparatorluğu, kurucusunun sağlığında dörde bölündü ve dört bölüğün tamamı, Çağatay Hanlığı, Hindistan Moğol Devleti, Altınordu Devleti ve İlhanlılar Devleti, askerî yönden mağlûp ettikleri İslâm medeniyet havzasında çok kısa süre içinde eriyip, Müslümanlaştılar. Buna karşılık, Hz. Muhammed’in tamamen zihinlere ve kalblere hakimiyetle kurduğu ve ashâbı tarafından bir hamlede dönemin iki süper gücünden birini yok edip, diğerinin belini kıran ve 15 milyon km2lik bir sahaya yayılan devlet, fethettiği topraklarda ve halklar üzerinde bütünüyle kalıcı oldu ve kalıcı olmaya devam ediyor. Çünkü O Zât, zihinlere ve kalblere hitap etti ve onları fethetti.

Muhammed-i Hâşimî (s.a.s.), ümmî olmasına, zahirde hiçbir kuvveti bulunmamasına, saltanat ve hakimiyet gibi bir gaye ve meyil taşımamasına rağmen, en tehlikeli mevkilerde tam bir emniyet ile harekete geçerek fikirlere galip geldi, kendini ruhlara sevdirdi, tabiatlara hakim oldu; yerleşik, kökleşmiş, dem ve damara işlemiş çok sayıda vahşî âdet ve huyları köklerinden keserek yerlerine en yüce ve güzel ahlâkı, sarsılmaz temeller üzerinde kana ve ete karıştırırcasına yerleştirdi; bununla birlikte, vahşet kulübesinde yıkmakla meşgul bir topluluktaki vahşiyane kalb katılığını gidererek en ince hisleri harekete geçirdi, en yüce duyguları uyardı ve onlardaki insaniyet cevherini ortaya çıkararak, onları çok kısa bir zamanda medeniyet ufkuna yükseltip, bir hamlede doğuya ve batıya yerleşecek büyük bir devleti kısa bir zaman içinde teşkil etti ve cevval bir ateş gibi, belki her yanı aydınlatan bir ışık gibi veyahut asâ-yı Musa gibi, diğer devletleri yutup yok olma noktasına getirdi.

O Zât (s.a.s.), halkın düşünce tarzını, alışkanlıklarını ve ahlâkını değiştirdi. Allah’ın izniyle cehaleti ilme, bedeviyeti medeniyete, kaba, acımasız ve kötü kişileri de dindar, Allah korkusuyla dopdolu ve dürüst insanlara kalbetti. Bu insanların önceki inatçı ve bükülmez vahşî tavırları, kanun ve düzene teslimiyete ve bağlılığa dönüştü. Asırlardır içlerinden adı anılmaya değer tek bir büyük insan çıkaramamış olan bir halk, O’nun sayesinde dünyanın her tarafına din, ahlâk ve medeniyet taşımaya koşan binlerce yüce ruha kaynaklık etti ve tarihin en meşhurları arasına girdi.

Gücün zoru ve propaganda hilesiyle ancak sathî bir tesir meydana getirilebilir ve akla karşı yollar kapatılabilir. Buna mukabil, kalblerin derinliklerine nüfuz etmek, en ince hisleri harekete geçirmek, goncaya benzeyen istidatları inkişaf ettirmek, gizli veya uykuda olan seciyeleri uyarıp insaniyet cevherini feverana getirmek, hakikat ışığının özelliğidir. Evet, O Zât’ın, kalb katılığının cisimleşmiş bir misali olan kız çocuklarını diri diri toprağa gömme gibi vahşiliklerden kalbleri temizleyip, onları, en hassas acıma duygusunun bir parıltısı olan hayvanlara merhamet, hattâ karıncaya şefkat gibi hasletlerle donatması öyle büyük bir inkılâptır ki, özellikle bunun o çöl topluluklarında başarılması sadece kanunlarla mümkün olmayacağı için, bundaki harikulâdeliği her basiret sahibi tasdik eder.

11. İslâm, sadece devletlerle, büyük güçlerle mücadele etmedi. Yayıldığı ve tarih boyu dinlerin, felsefelerin kaynağı olmuş topraklarda pek çok din ve felsefeyle karşılaştı. Din, Hz. İsa’nın tebliği sonrası çok kısa süre içinde özünü kaybederken, Allah Rasûlü’nün tebliğ, tatbik ve temsiliyle yayıldığı bütün sahalarda ilmî ve manevî gücüyle, yetiştirdiği yüzbinlerce ulemâ, evliyâ ve asfiyâsıyla, karşılaştığı bütün dinlere ve felsefelere tam anlamıyla galip geldi; onları çok büyük ölçüde eritti; putperestliği sona erdirdi ve tek hakim din, dünya görüşü ve hayat sistemi olarak bâki kaldı.
12. Evet, o Zât (s.a.s.), kalblerin eşsiz sevgilisi oldu. Tarihte kimse, hem hayatında, hem de hayatından sonra O’nun kadar sevilmedi ve O’nun hakkında meydana getirildiği kadar kimse hakkında kitap ve başka edebî eserler meydana getirilmedi; O’nun hakkında yazılıp bestelendiği kadar kimse hakkında şiir (na’t) ve musikî parçası yazılıp bestelenmedi. O’nun hayatı, yaptıkları ve sözlerine verilen değer kadar kimsenin hayatına, yaptıklarına ve sözlerine değer verilmedi ve bu hayat, yaptıkları ve sözleri, Hadis ve Siyer ilimleri gibi iki muazzam ilme kaynak teşkil etti. O (s.a.s.), ashâbı tarafından ölesiye seviliyordu. Şu tek hadise bile, bu sevginin derecesini görmeye ve göstermeye yeter:

Kureyş’le yakınlığı olan ve Mekke civarında oturan Udal ve el-Kâre kabilesinden bir ekip, Hicret’in üçüncü yılında Allah Rasûlü’ne (s.a.s.) gelerek, “Kabilemizden Islâm’ı seçenler var; bir heyet gönder de bize Din’i anlatsınlar ve Kur’ân’ı öğretsinler.” dediler.

Allah Rasülû (s.a.s.), bu iş için ashâbından altı kişiyi seçip gönderdi ve başlarına da Mersed ibn Ebî Mersed, bir başka rivayete göre de Asım ibn Sâbit’i imam tayin buyurdu. Bu altı kişilik muallim grubu Huzeyl kabilesinin oturduğu topraklara geldiklerinde bir yerde konakladılar ve uykuya vardılar. Birden Huzeyl kabilesinin adamları, silahlarıyla bu altı kişilik ekibin başına üşüştüler. Kendilerini çağıranlar, ya böyle bir tuzak hazırlamışlardı, ya da o anda fikir değiştirmişlerdi; onlar da, Huzeyl kabilesi adamlarının yanında yer aldılar. Neticede, üç Müslüman mücahid muallim şehid olurken, üç tanesi de esir edilip, elleri bağlı Mekke’ye doğru yola çıkarıldılar.

Söz konusu üç kişiden Abdullah ibn Tarık’ı da yolda tam bağlarından kurtulup, kılıcına elini atacağı anda taşla şehid ettiler. Zeyd ibn Desine ve Hubeyb ibn Adiyy ise Mekke’de Kureyş’e teslim edildi.

Safvan İbn Ümeyye, Zeyd’i alarak, öldürmek üzere Mekke dışında bir yere çıkardı. Kureyş’ten pek çok kişiler de o anda orada hazır bulunuyorlardı. Zeyd, vakur ve sakin, idam edileceği mahalle geldi. O zaman henüz İslâm’ı kabul etmemiş bulunan Ebû Süfyan da hadise mahallinde bulunanlar arasındaydı. Belki bir pişmanlık sözü işitirim ümidiyle bir adım öne çıkıp, Zeyd’e şu soruyu sordu:

“Allah’a yeminle söyle Zeyd; şu anda senin yerinde idam edilmek üzere Muhammed olsun, sen de Medine’de ailenin yanma bulunsan istemez misin?”

“Vallahi” dedi Zeyd, “benim şu anda Medine’de ailemin yanında bulunmam karşısında değil Muhammed’in burada benim yerimde olmasını, Medine’de O’nun ayağına bir diken batmasını bile istemem.”

Bu cevap karşısında şaşkına dönen Ebû Süfyan, tepkisini şöyle dile getirdi: “Yemin olsun, arkadaşları tarafından Muhammed kadar sevilen ikinci bir kişi görmüş değilim.”

Hz. Zeyd şehid edildikten sonra sıra Hubeyb’e geldi. O da idam için Mekke dışına çıkarıldı. Orada iki rek’at namaz kılmak için müsaade istedi. Tam bir haşyet ve tevazu ile namazını kıldı; sonra da kalabalığa dönerek şunları söyledi: “Eğer ölümden korktu da namazı uzattı demeyecek olsaydınız, şu namazı daha çok uzatmayı arzu ederdim.”

İdam sehpasına çıkarılan Hubeyb’den herkesi dehşete düşüren şu sözler işitiliyordu: “Rabbim, Resûlü’nün mesajını tebliğ ettik; O’na bize yapılanı bildir ve kendisine selâmımı ilet.”

O esnada Medine’de ashâbıyla birlikte oturmakta olan Rasûlüllah (s.a.s.), “Ve aleyke’s-selâm yâ Hubeyb!” diyerek, bu kahraman mücahidin selâmını iade ediyordu.

Son olarak, yeri bir defa daha geldiği için, o büyük Zât’ın, Hz. Muhammed Mustafa’nın (s.a.s.) asırlar üzerinde devam edip gelen silinmez tesirini ve hakimiyetini göstermek bâbında şu hadiseyi de nakletmeden geçemeyeceğiz:

Talebelerinden biri İbn Sina’ya bir gün, “Bu bilginiz ve dehanızla peygamberlik iddiasında bulunsanız, halk çevrenizde toplanır.” der. İbn-i Sina o anda cevap vermez. Nihayet bir kış günü seyahat halinde iken, konakladıkları bir mahalde şafak vakti İbn Sina o talebesini derin uykusundan uyarır ve abdest için kendisine dışardan su getirmesini rica eder. Ne kadar ısrar ettiyse de talebe, sıcak yatağından kalkmak istemez. Derken, müezzin “Allahu ekber, Allâhu ekber!” diyerek sabah ezanını okumaya başlar. İbn-i Sina, “Tam bu talebeye cevab verme zamanı” diyerek, şunu söyler:

“Peygamberlik iddiasında bulunsam, halkın arkamdan geleceğini söyleyen sen, görüyorsun ki, yıllardır sana olan hocalığım ve verdiğim dersler, hayatında bir defa sıcak yatağından kalkıp da bana bir bardak su getirecek kadar olsun üzerinde tesir bırakmamış. Sen ki, benim doğrudan talebemsin ve bu kadar yıl derslerimden istifade ediyorsun… Ama şu müezzine bak: Peygamber’in dört yüz yıllık emrine itaat ediyor ve sıcak soğuk demeden günde beş defa minareye çıkıp, Allah’ın birliğine ve O Zat’ın nübüvvetine şehâdet ediyor. İşte, aradaki fark bu!”

On dört asırdır O’nun ismi aktar-ı âlemde şehbal açmakta, sevgisi gönüllerde her geçen gün büyümekte ve dünyanın hâl-i hazır vaziyeti, O’nun bütün cihan tarafından fahrü’l-âlem olarak selâmlanacağını müjdelemektedir.

13. Dünya tarihinde kimse bu eşsiz şahsiyetle boy ölçüşemez; milletlerin en büyük kahramanları bile O’nun yanında cüce kalır. Hiç kimse, O’nun gibi hayatın her sahasında silinmez izler bırakıp gitmemiştir. Bazı büyük insanlar vardır; iyi birer teorisyendirler, fakat uygulamada yaya kalırlar. Bazıları vardır hareket adamıdırlar, fakat yeterli bilgiden yoksundurlar. Bazıları sadece birer devlet adamı, daha başkaları da güçlü birer strateji ve manevra ustası olmaktan öte geçemezler. Çokları, hayatın belli bir sahasında önder olabilirler ama, diğer sahalarda behreleri yoktur. Kimi iktisatta, kimi siyasette öndedir, kimi de askerlikte; fakat iş din ve ahlâka gelince susmak zorunda kalırlar. Enerjilerini sadece ahlâk ve maneviyata sarfeden çokları da, iktisat ve siyaset sahalarında pek kısırdırlar.

Evet, Hz. Muhammed (s.a.s.) ise hayatın her sahasında zirveyi temsil eden tek kişidir. Bir hikmet ehlidir, kendi akidesinin mücessem timsalidir. En büyük bir devlet adamı olduğu kadar, eşsiz bir asker; bir kanun koyucu olmasının yanısıra, en büyük bir ahlâkçıdır. Maneviyat âleminin en parlak bir güneşi ve yücelerden yüce dînî bir rehberdir. Emirleri ve vaz’ettiği hükümler, milletlerarası münasebetlerden yeme, içme ve yıkanma gibi günlük davranışlara kadar hayatın bütününe şâmildir. Getirip tebliğ ettiği akidevî temeller üzerinde öyle bir medeniyet kurmuş ve hayatın birbirine zıt görünen sahaları arasında öylesine muazzam bir denge vaz’etmiştir ki, hiçbir alanda en ufak bir eksiklik, yanlışlık ve tenakuzun izine rastlanmaz. Acaba O’na denk böylesine mükemmel ve bütün bir ikinci şahsiyet göstermek mümkün müdür? Hayatında hiçbir okul görmemiş, ne askerî akademiye gitmiş ne de mülkiyede okumuş, doğmadan önce babasını ve altı yaşında iken annesini kaybedip, yetim ve öksüz olarak büyümüş olan o Zât (s.a.s.), bütün zamanların en büyük ve emsalsiz eğitimcisi, muallimi, âlimi, mürşidi, kanun koyucusu, sistem kurucusu, inkılâpçısı, kumandanı, ayrıca eşsiz bir baba ve koca, kalblerin sevgilisi bir dost olarak kendini göstermiştir. Bütün bu sıfatların ümmî bir insanda en yüksek seviyede bulunması, O’nun Cenab-ı Allah tarafından öğretildiği ve vazifelendirildiğini gösteren en açık bir delil olmaz mı?

Fransız tarihçisi Alphonso de Lamartine, O’nun hakkında şöyle yazar: “Dünyada başka hiç kimse, gönüllü veya gönülsüz önüne O’nunkinden daha büyük bir hedef koymamıştır: Allah’la insan arasına sokulmuş bâtıl inançları ortadan kaldırmak; Allah’la insanı aracısız karşı karşıya getirmek; putatapıcılığın maddî ve çarpıtılmış ilâhlar kaosu arasında aklî ve kutsal ilâh kavramını yeniden yerleştirmek. Dünyada başka hiç kimse, bu kadar zayıf vasıtalarla insan gücünün bu kadar ötesinde bir işe girişmemiştir; böylesine büyük bir hedefin tasarlanmasında ve uygulamaya geçirilmesinde kendinden başka vasıtası ve çölde yaşayan bir avuç insandan başka yardımcısı yoktu O’nun. Ve başka hiç kimse, dünya üzerinde böylesine büyük ve kalıcı bir ikinci inkılâbı gerçekleştirmiş değildir; çünkü, iki asırdan daha az bir zaman içinde İslâm, inanç ve hakimiyet planında tüm Arabistan’a yayılmış ve Allah adına İran’ı, Horasan’ı, Mâverâünnehir’i, Batı Hindistan’ı, Suriye’yi, Habeşistan’ı, tüm Kuzey Afrika’yı, İspanya’yı, Akdeniz’de çok sayıda adayı ve Galya’nın bazı kısımlarını fethetmiştir.”

Eğer gayenin büyüklüğü, vasıtaların azlığı ve neticenin şaşırtıcılığı insan dehasının üç ölçüsüyse, kim Muhammed’le karşılaştırılabilir? En meşhur insanlar, sadece ordular, kanunlar ve imparatorluklar meydana getirmişlerdir. Çoğu defa gözleri önünde dağılıp giden maddî iktidarlardan başka bir şey kurmamıştır onlar. Fakat bu insan, yalnızca orduları, kanunları, imparatorlukları, milletleri ve hanedanlıkları harekete geçirmekle kalmamış, ayrıca, o zamanki meskûn dünyanın üçte birinde milyonlarca insanı ve daha da ötesi ma’bedleri, tanrıları, dinleri, fikirleri, inançları ve ruhları yerinden oynatmıştır. Her harfi kanun olan bir Kitab’a dayanarak, her dil ve her ırktan insanlardan bir manâ ümmeti çıkarmıştır. Bize, bu Müslüman ümmetin silinmez karakterini, sahte ilâhlardan nefreti ve bir ve gayr-ı maddî Allah tutkusunu bırakmıştır. Göğün kudsiyetinden uzaklaştırılmasına karşı oluşan bu ulûhiyet tutkusu, Muhammed’in takipçilerinin en büyük faziletidir; arzın üçte birinin bu inanca teslim olması, O’nun bir mûcizesidir. Uydurma ilâh zürriyetlerinin bıktırıcılığı altındaki bir dünyada ilân edilen Allah’ın birliği inancı, telâffuz edilir edilmez bütün eski putperest mabedlerini yerle bir eden ve dünyanın üçte birini harekete geçiren başlı başına bir mûcizeydi. Bu Zât’ın hayatı, tefekkürü, ülkesinin bâtıl inançlarını kahramanca inkârı, putatapıcılığın öfkelerine meydan okumadaki cesareti, Mekke’de on üç yıl süreyle gösterdiği sabır ve tahammül, halkın ezasını ve hattâ hemşehrilerinin kurbanı oluşunu kabulü; evet, bütün bunlar ve ilâveten kesintisiz tebliği, tuhaflıklara karşı koyuşu, başarıya inancı ve felâketler karşısındaki insan üstü güven duygusu, zafere götüren sabır ve azmi, tek bir fikre olan tutkulu bağlılığı ve asla imparatorluk peşinde olmayışı; bitmez duası ve ibadeti, Allah’la olan manevî konuşmaları, vefatı ve vefatından sonraki muzafferiyeti; bütün bunlar, bir yalana değil, sarsılmaz bir inanca şahidlik etmektedir. Esaslı bir akideyi yeniden yerleştirme hususunda O’na güç veren bu inançtı. Bu akîde de, iki taraflıydı: Allah’ın Birliği ve Allah’ın maddî olmayışı. Birinci taraf, Allah’ın ne olduğunu, ikinci taraf da ne olmadığını anlatıyordu. Fikirlerin filozofu, hatibi, elçisi, ortaya koyucusu, cenkcisi ve fâtihi; aklî inançların, tasvir, timsal ve heykelleri olmayan bir dinin ve yirmi dünyevî ve bir manevî devletin kurucusu Muhammed. İnsan büyüklüğünün tesbitinde kullanılan bütün ölçüler içinde soruyoruz: O’ndan daha büyüğü var mıdır? (History of Turkey (terc), New York, 1851;, c. 2, s:276-27.)

O’ndan daha büyüğü değil, O’nunla tartıya konabilecek bir ikinci insan var mıdır?

The 100: A Ranking of the Most Influential Persons İn History (Tarihin En Etkili 100 Kişisi) isimli eserin yazarı Michael Hart, bu eserinde tarihin en etkili birinci kişisi olarak Allah Rasûlü Hz. Muhammed’i (s.a.s.) seçer ve bunun sebebini de şöyle açıklar:

Benim Muhammed’i tarihin en etkili kişileri listesinde birinci sıraya koymam bazı okuyucuları şaşırtmış olabilir ve bazıları tarafından da sorgulanabilir. Fakat O, hem dünyevî, hem de dinî sahada tam muvaffak olmuş yegâne kişidir… Muhammed’in İslâm üzerindeki kendine ait tesiri, İsa Mesih ve St. Paul’ün (Pavlos) Hıristiyanlık üzerindeki toplam tesirinden daha büyüktür. Aynı anda hem dünyevî, hem de dinî sahadaki emsalsiz başarısıdır ki, Muhammed’e insanlık tarihinin en etkili yegâne kişisi unvanını kazandırmaya yeter. (The 100: A Ranking of the Most Infiuential Persons In History, New York, 1978,)

14. Bir toplumda, özellikle bu toplum bir cahiliye toplumu ise, yerleşmiş âdet ve gelenekleri kaldırmak ve yerlerine yenilerini yerleştirmek ne kadar zor ise, bir insanın artık tamamen tabiatı haline gelmiş huylarını ve alışkanlıklarını değiştirmek de o kadar zordur. Meselâ, günümüzde tamamen zararlı olduğu bilindiği halde, yalnız sıhhat açısından zararlı olmakla kalmayıp, insanların kendi paralarıyla kendilerini bilerek zehirleme manâsına gelen sigara gibi küçük bir âdeti küçük bir topluluktan bile tamamen kaldırmak, her türlü gayrete, kanûnî yasak ve cezaya, ikna çalışmalarına, çok gelişmiş bulunan farklı iletişim ve terbiye araçlarının kullanılmasına rağmen mümkün olmamaktadır. Halbuki o Zât (s.a.s.), yerleşmiş ve kökleşmiş âdetleri, gelenekleri ve alışkanlıkları olabildiğine inatçı, mutaassıp ve pek çok sayıda ve çeşitte topluluktan çok kısa bir zaman içinde ve hiçbir güç kullanmadan kaldırmış, onların yerine en üst seviyede faziletler, gelenekler ve güzel ahlâkın bütün şubelerini yerleştirmiştir. Bugün dünyanın herhangi bir yerine en meşhur yüz pedagog, yüz filozof, yüz psikolog, yüz sosyolog gitse, acaba o Zât’ın yirmi üç senede başardığının yüzde birini yüz senede başarabilirler mi?
15. O Zât’ın aralarında dünyayı teşrif buyurduğu kavim, Muhacirler ve Ensâr diye anılan Mekke’nin Kureyş ve Medine’nin Evs ve Hazreç kavim veya kabileleri, İslâm ile ortaya koydukları performansın da gösterdiği üzere, tarihin her bakımdan en kapasiteli insanları idi. Böyle idi ki, Allah Rasûlü’nün kurduğu devleti çok kısa zamanda üç kıtada hükmeden bir devlet haline getirmekle kalmadılar; tarihin en güçlü, en muktedir, mağlûbiyet bilmez, ama en âdil, en merhametli, en mütevazı devlet adamları, komutanları, askerleri ve sistem kurucuları onların içinden çıktı. Bunun yanısıra, hayatın ve insan varlığının bütün ünitelerine ve şubelerine hükmeden bir Mesaj, onlarla yayıldı, hayata hayat oldu ve milyonlarca insanın ihtidasının önü açıldı. Ayrıca, ilim, düşünce, sanat, dil, edebiyat, eğitim ve öğretim sahalarında da öyle bir performans, öyle bir zirve temsil ve icraat ortaya koydular ki, çeyrek asırda 15 milyon km2 civarında bir sahaya yaydıkları mesajlarını kabul eden milyonlarca insanın öyle bir ilmî, ahlâkî ve manevî seviyeye yükselmelerine hizmet ettiler ki, kendilerine Tabiûn (Sahâbe’den sonra gelenler) ve Tebe-i Tabiîn (Tabiûn’u takip edenler) denilen bu iki neslin, tarihte de emsali yoktur.

Bütün bunlar, Peygamber Efendimiz’in İslâm’ı içlerinde temsil ve tebliğ ettiği, yayıp hakim hale getirdiği Kureyş, Evs ve Hazrec’e mensup insanların nasıl bir kapasiteye sahip bulunduklarını, onların insanlık tarihinin en kapasiteli insanları olduklarını ortaya koyar. Böyle insanlar, müsbet bir mesajla yetiştirildiklerinde nasıl emsalsiz icraat ve eserler ortaya koyarlarsa, menfî bir sistemde, menfî bir inançla da emsalsiz kötülüklerin, vahşetin, ahlâksızlığın sınır tanımaz temsilcileri olurlar. Bu tür insanların eğitimi de en zor eğitimdir; zekâ ve kapasite ne kadar yüksekse, onları eğitmek ve tatmin etmek da o kadar zor olur. İşte Peygamber Efendimiz (s.a.s.), tarihin en kapasiteli, dolayısıyla Cahiliye denilen İslâm öncesi dönemde küfürde, şirkte, zulümde, cefada, kötülüklerde, ahlâksızlıkta, vahşette, nifakta en önde insanlarını eğitti; onların zihinlerinin muallimi, kalblerinin mürşidi, ruhlarının terbiyecisi oldu. Çok geniş çöllerde alabildiğine vahşî, âdetlerine bağlılıkta son derece mutaassıp ve inatçı toplulukları pek kısa bir zamanda öylesine eğitti, onlara öylesine muallim (öğretmen) ve mürşid oldu ki, onları güzel ahlâkın bütün şubeleriyle donattı ve yalnızca kendi dönemleri itibariyle değil, Sahâbe adıyla, Kıyamet’e kadar gelecek bütün nesillere rehber, muallim ve üstad eyledi. Bunu asla güç kullanarak yapmadı; zaten o gücü yoktu, tek başına ortaya çıkmıştı; kaldı ki, güç kullanarak böyle bir eğitim de asla mümkün olamaz. Onların akıllarını, kalblerini, nefislerini fethetti; kalblerin sevgilisi, akılların öğretmeni, nefislerin terbiyecisi, ruhların sultanı oldu.

16. O Zât’ı, Peygamber Efendimiz’i vazifesi başında ziyaret ettiğimizde görürüz ki, Mekke mihrabı, Medine minberi olup, elinde baştan sona mûcize bir Kitap tutmakta ve O’nunla bütün insanlara, cinlere ve meleklere, hattâ bütün varlıklara ezelî bir hutbeyi okumakta, ezelî bir Mesajı tebliğ etmektedir. Bunu yaparken de, tarih boyu bütün felsefeleri, insan düşüncesini meşgul etmiş bulunan yaratılışın ve varlığın gayesi muammasını en net ve anlaşılır bir şekilde açıklamakta, varlıktaki her şeyi yerli yerine oturtup, her bir şeye kendi sahip kılındığı değeri vermekte, yine tarih boyu akılları hayrette bırakan ve her bir varlığa sorulan “Kimsin, nesin? Nereden geliyorsun? Bu hayattaki gayen nedir ve rehberin kimdir? Ve nereye gidiyorsun; hayatın ve ölümün senden istediği nedir?” sorularına en ikna edici cevapları vermektedir.
17. O Zât, öyle bir hakikati tebliğ ediyor ve o hakikat öyle bir ışık saçıyor ki, bütün varlığa o ışığın dışında bakıldığında, bütün kâinat karanlık bir matemhaneye dönüşüyor. Bu matemhanede herkes, kendinden, varlığından, dününden, halinden ve geleceğinden vaveyla ediyor. Varlıklar, birbirlerine karşı dilsiz, kalbsiz ve ilgisiz kapkatı cenazeler gibi, hattâ düşman ve rakip vaziyette duruyor veya öyle görünüyor. Dün, büyük bir mezarlık, her şey bir kaos ve tesadüfler anaforu içinde çalkalanıyor ve yarının ne getireceği hiç belli değil. Varlıklar, bilhassa insan, acz ve fakr yaraları içinde, yani en küçük ihtiyaçlarını bile kendi başına karşılamaktan âciz, bütün kâinatın yardımına muhtaç bir manzara arzediyor. Fakat O’nun getirdiği nur her şeyi o kadar aydınlatıyor ki, kâinatı, içindeki bütün varlıkların birbiriyle mükemmel bir yardımlaşma halinde olduğu, her şeyin her bir şeyin imdadına koştuğu, her şeyin birbirini sevgiyle kucakladığı ve birbirlerinin eksikliklerini tamamlayıp, kemaline hizmet ettiği bir kardeşlik beşiği, bir yardımlaşma ve âhenk senfonisi olarak gösteriyor. Ve o nûrun aydınlığında her şeyin Yaratıcısı ve Yaşatan’ına karşı bir ibadet içinde olduğu, her şeyin, her hadisenin kendine has bir dille O’nu zikrettiği, O’na teşbih, tahmid ve tekbirde bulunduğu bir büyük mescid olduğu görülüyor. Hayat, bir ta’lim, terbiye, yetişme ve kemâle ulaşma yolu; ölüm, bu ta’lim ve terbiyeden terhis tezkeresi ve bunların karşılığını ebediyen almak için bir başka ve sonsuz âleme geçiş vizesi olarak arz-ı endam ediyor. Geçmiş büyük bir mezar veya mezarlık değil, milyonlarca peygamber, asfiyâ ve evliyânın, onlarla birlikte milyarlarca mü’minin bir arada ibadet ettiği çok büyük bir mescid, eğitim- öğretim gördüğü çok büyük bir mektep-medrese olarak, gelecek ise, ne getireceği belli olmayan fırtınalar zaman ve zemini olmaktan çıkıp, muhteşemler dağlar eteğinde muhteşem bahçeler içinde en güzel ziyafetlerin hazırlandığı ebedî bir hayat zaman ve zemini olarak görülüyor.
18. Kâinata, içindeki varlıklara ve hadiselere o Zât’ın getirdiği nûrun aydınlığında bakılmadığı takdirde, her bir hadise, her bir değişim, her bir hareket, manâsız, hikmetsiz ve tesadüfün oyunu, her bir varlık, yine tesadüflerin manâsız ve hikmetsiz oyuncağı olarak görülürken, O’nun Mesajı’nın nûru altında bakıldığında ise, her bir hareket, her bir hadise ve her bir varlık, bütün kâinatı yaratacak, yaşatacak ve idare edecek, hattâ daha ötesinde sonsuz İlim, İrade, Kudret, Görme, İşitme, Konuşma, Rızıklandırma gibi hususiyetlere sahip bir Zat’ın mektubu olma seviyesine yükseliveriyor. Önceki durumda, ihtiyaçlarını karşılamada bir serçe kuşu kadar bile iktidara sahip olmayan, bir serçe kuşu, hattâ bir arı, sinek, bir sürüngen kadar rahat ve doygun bir hayat sürmekten mahrum bulunan insan, birden kâinatın sözkonusu sıfatlara sahip Mâliki’nin nazdar, çok kıymetli ve kâinat âdeta sarayı, güneş, ay ve yıldızlar bu sarayın kubbesindeki lambaları, yeryüzü bu sarayın tabanı, bu saraydaki bütün varlıklar âdeta hizmetçileri olan bir misafirine dönüşüveriyor. Evet, o Zât ve getirdiği Mesaj olmasa, kâinat da, insan da, kısaca her şey, hiçe inerken, o Zât ve getirdiği Mesaj ile her bir şey, birden hiçten hep olmaya terakkî ediveriyor.
19. O Zât (s.a.s.), yalnızca dünya hayatına bir düzen getirmek, kâinatı bir kardeşlik, yardımlaşma, sevgi, şefkat ve merhamet senfonisine dönüştürmek ve ondaki her bir şeye ve her bir hadiseye onlarca, yüzlerce, binlerce gaye ve hikmet takmak, her bir şeyi ve her bir hadiseyi kâinatın Mâliki’nin mektubu yapmak seviyesine çıkarmakla kalmıyor, ebedî bir diyardan ve ebedî ve doyumsuz bir mutluluktan bahsediyor; bu diyar ve mutluluğa ulaşmanın yolunu gösteriyor. Ayrıca, nihayetsiz bir rahmeti keşfedip ilan ediyor; kâinatın Maliki’nin Sıfatlarını, O’nun kâinat üzerindeki hakimiyet ve idaresinin güzelliklerini ve O’nun kâinattan her bir varlık ve hadiseye vücut veren İsimleri’ndeki sonsuz hâzineleri bildiriyor ve ortaya seriyor. Dolayısıyla bu Zât’a, kâinatın Mâliki’ne olan kulluğu noktasında baktığımızda O’nu tam bir sevgi, sevme ve sevilme örneği, mükemmel bir rahmet timsali, insanlığın emsalsiz şerefi ve yaratılış ağacının en parlak meyvesi olarak görüyoruz. Risaleti, yani misyonu cihetiyle baktığımızda O (s.a.s.), Cenab-ı Allah’ın, kâinatın Yaratıcısı, Mâliki, Yaşatanı ve İdare Edicisi’nin en parlak, en kapsamlı delili ve aynası, hak ve hakikatin şüphe götürmez delili, hak ve hakikati bütün yönleriyle gösteren en parlak bir lamba, hidayet güneşi ve her bakımdan saadet vesilesi olarak arz-ı endam ediyor.

Görüyoruz ki, getirdiği nur, çok kısa ve tarihte misli değil, benzeri bile görülmedik bir tarzda birden cihanın doğusunu ve batısını tutuveriyor; çok kısa bir zamanda beşerin önemli bir kesimi ona tutunup, O Zât’ın getirdiği hidayeti kabûl edip, zeminden semâya yükseliyor ve O’nun yolunda her şeyini ortaya koyuyor; yeryüzünün çok önemli bir kesimi O’nun Mesaj ı’na teslim oluyor, onu hayatına hayat yapıyor, onunla muhteşemlerden muhteşem bir medeniyet kuruyor ve o Mesaj, ilk günden beri fasılasız onbir asır âdeta cihana hükmederken, maddî hakimiyet sağlama ve hayata bütün boyutlarında yön verme noktasında kendisiyle irtibatın belli ölçülerde koparıldığı ve zayıf düşürüldüğü son üç asırda her türlü muhalefete rağmen zihinlere ve kalblere hükmetmeye devam ediyor ve insanlığın geleceğinin yegâne ümidi olarak kendini gösteriyor.

20. O Zât, pek büyük ve bütün zamanları ve mekânları kapsayan, ezelden ebede uzanan bir davada bulunuyor. Allah ile konuştuğunu, yirmi üç yıl boyunca O’ndan âyetler, sûreler aldığını, O’nun adına hareket ettiğini söylüyor. Yalnız bunları söylemekle kalmıyor. Kimsenin görmediği gaybî meselelerden; pek çoğu zamanla ortaya çıkacak ve çıkmış kâinat gerçeklerinden; kâinatın yaratılış safhalarından; insanın ta başta her bir insanın anne karnında nasıl ve hangi safhalardan geçerek yaratıldığından; insana hilâfet vazifesi verilmesinden; melekler, insan ve şeytan arasında geçen hadiselerden; Hz. Allah’ın İsimleri’nden, Sıfatlarından ve icraatından; varlığın tabakaları ve her bir tabakanın hususiyetlerinden; Ruh, melekler ve cinler diye görünmez varlıklardan; geçmiş zamanlardan, yani binlerce sene geriye giden tarihlerden ve bu tarihlerde yaşayan topluluklardan; yakın ve uzak gelecekten; dünyanın yıkılıp ebedî ve yepyeni bir âlemin kurulacağından bahsediyor. Bunlardan bahsederken de hiçbir zaman “Böyle düşünüyorum, sanırım, tahmin ederim.” gibi ifadeler kullanmıyor; bunları kullanmak şöyle dursun, çok kesin, çok net konuşuyor; gelecekten bahsederken bile âdeta olmuş gibi sözediyor. Ve aradan geçen ondört asır içinde gelecekle ilgili verdiği yüzlerce haberin pek çoğu aynen gerçekleşmiş bulunuyor. Bütün bunları tek bir zaman diliminde tek bir topluluk önünde söylemiyor. Bütün zamanlara ve bütün topluluklara hitap ederek söylüyor. Sıradan bir insan bile basit bir meselede küçük bir topluluk önünde yalana dayalı bir iddiada bulunmaktan çekinir. Fakat bu Zât, son derece büyük bir davayı ve sözünü ettiğimiz meseleleri bütün zamanlar, mekânlar ve topluluklar önünde hiç çekinmeden, kesin bir dille ve pervasızca dile getiriyor. Böyle bir Zât’ın, söylediklerinden emin olmaksızın kendinden ve hevasından konuşması mümkün müdür? Bir yanlışı, bir yalanı ortaya çıktığında bütün iddialarının ve davasının yıkılıp gideceği açıkken, her şeyi bilen Allah tarafından konuşturulmadıkça bu kadar meselede bu kadar kesin ve net konuşması mümkün müdür?
21. İnsanı en fazla tahrik eden meraktır. Bir insana, “Ömrünüzden şu kadar verirseniz, biri gelecek ve dünyanın her yanında ne olup bittiğini, dünya semasında gezegenlerin nasıl olduğunu ve gelecekte nelerle karşılaşıp, başınıza neler geleceğini size haber verecek.” dense, herhalde bu insan, isteneni verir. Fakat bu Zât (s.a.s.), öyle bir Sultan’dan haber veriyor ki, O’nun mülkünde, memleketinde ay bir sinek gibi bir pervanenin etrafında döner. Yerküre olan o pervane, bir lamba etrafında uçar gibi dolaşır. Güneş olan o lamba ise, O Sultan’m yüzbinler menzillerinden bir misafirhanesinde yüzbinlerce lambadan sadece bir lambadır.

Hem o Zât (s.a.s.), öyle harika âlemlerden, hadiselerden ve öyle büyük inkılâplar ve ebedî bir gelecekten söz ediyor ki, yerküre bomba olup patlasa, bu kadar merak ve dikkat çekici olamaz. Fakat neye ne kadar önem vereceğini şaşırmış olan insanlar, bu inkılâplara, hadiselere, geleceğe verilmesi gereken önemi vermiyorlar, onları merak etmiyorlarsa, bu, onların yollarını şaşırdığını gösterir ve elbette onların dikkatlerini çekecek bombalar başlarında patlayacaktır. Ayrıca, o Zât’ın haber verdiği gelecek karşısında dünyevî istikbal ancak bir damla serap hükmünde olabilir. O Zât’ın haber verdiği saadetin bir dakikasına bin senelik mesudane dünya hayatı kâfi gelmez. O Zât’ın gelecekle ilgili olarak haber verdiği azap ve cezanın bir anlığına nispeten, dünyada bin sene çekilecek azap hafif kalır.

Demek oluyor ki, şu harikalarla dolu kâinatın zahirî perdesi altında pek büyük ve her bakımdan harikulâde hadiseler bizi bekliyor. Bunları ise, ancak harikulâde ve mûcizeler sahibi bir zat haber verebilir. Hem O’nun haber verme tarzından da anlıyoruz ki, o Zât, görüyor ve gördüğünü söylüyor; bütün kâinatları yaratan ve kabza-i Kudreti’nde tutan Zât’ın bizden neleri yapıp, neleri yapmamamızı istediğini bildiriyor.

22. Manâsı bilinmeyen bir kitap, ne kadar güzel ve ne kadar güzel de yazılmış olsa, onun yazılması abestir. İşte, kâinat her harfinde binler manâ bulunan muhteşem bir kitaptır. Fakat o kitabı doğru şekilde okuyup, manâsını anlatacak bir rehbere ihtiyaç olduğu açıktır. O rehber olmasa, kâinatın varlığının manâsı olmayacaktır. İşte o Zât (s.a.s.), bize kâinat kitabını okuyor; onun varlığındaki gayeleri, neye, hangi hakikatlere işaret ettiğini ve o kâinatın bir menzilinde yaşayan varlıklar olarak burada nasıl davranmamız gerektiğini bize anlatıyor. Demek ki o Zât, kâinatın Yaratıcısı’nın bir elçisidir; dolayısıyla O’nun varlığına tam bir delildir. O, sadece kâinatın Yaratıcısı’nın varlığına bir delil değildir; çünkü O, kâinatın menzillerinden bir menzil olan yeryüzünde nasıl davranmamız gerektiğini bize öğrettiği gibi, niçin öyle davranmamız gerektiğini de bize öğretmekte ve bizi bu dünyadaki kısacık fâni hayatın arkasında ebedî bir hayatın beklediğini de haber vermekte, bizi bu ebedî hayatı kazanmaya çağırmakta, bunun yolunu göstermektedir. Şu halde o Zât, varlığıyla kâinatın yaratılmasına sebeptir, öyle de, hidayetiyle, Allah’tan alıp tebliğ ettiği Din’le de ebedî saadetin gerçekleşmesine sebeptir.

Görüyoruz, o Zât (s.a.s.), öyle büyük bir namazda dua ediyor, Cenab-ı Allah’tan öyle şeyler istiyor ki, âdeta bütün varlık, hayatıyla, hal ve duruşuyla, yaptıklarıyla O’nun azametli namazıyla namaz kılıp, O’nun duasını tekrar ediyor.

O Zât (s.a.s.), öyle büyük bir cemaatin içinde dua ve niyazda bulunuyor ki, sanki Hz. Adem’den Kıyamet’e kadar bütün inanmış insanlar, bütün peygamberler, velîler, safîler, nûranî ve kâmil zatlar, O’nun arkasında saf tutmuş ve O’nun duasına “Amin!” diyorlar.

O Zât (s.a.s.), öyle büyük bir ihtiyaç, herkesin en büyük derdi ve ihtiyacı için dua ediyor ki, değil sadece yeryüzündekiler, göklerdeki bütün varlıklar da O’nun duasına iştirak ediyor, “Evet Rabbimiz, biz de O’nun istediğini istiyoruz!” diyorlar.

O Zât (s.a.s.), öyle içten, öyle hazinane, öyle bir iştiyakla ve öyle bir tazarru ve niyaz, öyle bir merhamet ve şefkat celbedicilik içinde dua ediyor ki, bütün kâinatı harekete geçiriyor, ağlattırıyor ve duasına iştirak ettiriyor.

Hem öyle bir maksat ve gaye adına dua ediyor ki, insanlık başta olmak üzere bütün varlığı esfel-i sâfilînden, çukurların en çukurundan, kıymetsizlikten, faydasızlıktan, manâsızlık, gayesizlik ve hikmetsizlikten, tesadüflerin oyuncağı olmaktan kurtarıyor ve onları en yüceliklere çıkarıyor; her bir varlığa baha biçilmez nişanlar gibi manâlar, hikmetler, maksatlar takıyor.

Hem öyle her şeyi işiten, gören, her şeye gücü yeten ve merhameti sonsuz bir Zât’tan istiyor ki, o Zât (c.c.), en küçük bir varlığın, okyanusların dibindeki bir mikroorganizmanın bile ihtiyaçlarını duyuyor, görüyor ve yerine getiriyor. Dolayısıyla o Zât (s.a.s.), mutlak Kerim ve mutlak Rahîm Rabbi’nden, istediğini vereceği itimadı ve inancıyla istiyor. Öyleyse, o Zât’ın duasına katılmak ve “Amin!” demek, dünyada yapılabilecek en akıllıca iş olsa gerektir.

İnsanlığın bütün hayırlılarını arkasına alıp, Arş-ı A’zam’a dönerek dua eden bu Zât, acaba ne istiyor? Ebedî saadet istiyor; ölümsüzlük istiyor; dünyanın bir senelik mesut hayatı bir dakikasına kâfi gelmeyecek Cennet’i istiyor ve bin senelik Cennet hayatı bir anlığına kâfi gelmeyecek Allah’ın Cemali’ni istiyor. Eğer O’nun istediklerini Hz. Allah’ın yaratması adına başka hiçbir sebep bulunmasaydı bile, bu Zât’ın onları istemiş olması, Hz. Allah’ın O’nun istediklerini yaratmasına kâfi gelirdi. Şu başdöndürücü güzellik ve ihtişam ve kusursuz sanat timsali kâinatı yaratan, bu kâinat içinde en küçücük varlıkların ihtiyaçlarını bile muntazam şekilde gören ve gideren Zât’ın keremi, rahmeti, güzelliği, beşerin hem de en büyüğü tarafından istenen en büyük arzusunu reddetmeyi, en büyük ihtiyacını görüp gidermemeyi kabûl eder mi? Asla!

23. O Zât (s.a.s.), elinde öyle bir kitap tutuyor ki, o Kitap:

• Şu büyük kâinat kitabının ezelî tercümesi,

• İlâhî İsimler’in yerde ve göklerde gizli hâzinelerinin ortaya çıkarıcısı,

• Hadiselerin satırları altında gizli hakikatlerin anahtarı,

• Fizikî âlemin perdesi arkasındaki gayb âleminden gelen Rahmanî iltifatların ve ezelî hitapların hâzinesi,

• İslâmiyet manevî âleminin güneşi, temeli, plânı ve Ahiret âlemlerinin haritası,

• İlâhî Zât, Sıfatlar, İsimler ve icraatın tefsiri, ispatı, delili,

• İnsanlık âleminin terbiyecisi, muallimi, mürşidi…

• Ayrıca, baştan sona bir hikmet ve şeriat kitabı;

• bir dua, ibadet ve kulluk kitabı;

• bir emirler ve nehiyler kitabı;

• aynı zamanda bir davet kitabı;

• bir zikir ve ma’rifet-i İlâhî kitabı;

• insanlığın bütün manevî ihtiyaçlarını karşılayacak, Allah’a giden bütün yolları tarif edip tanıtan, bütün velîlerin, safîlerin, müçte- hidlerin, tahkik ehlinin her birinin meşrebine lâyık sayısız kitapları hâvi mukaddes bir kütüphanedir.

Bu Kitab’a denk hiçbir kitap olmamıştır ve olmayacaktır; bütün yaratılmışlar bir araya gelse o Kitab’ın bir âyetinin bile mislini meydana getiremezler. İşte bu Kitab’ı Cenab-ı Allah’tan alıp, insanlığa ve cinlere tebliğ eden yine O Zât’tır (s.a.s.).

Ali Ünal’ın “Risale-i Nur’da Külli Kaideler” adlı kitaptan alınmıştır.